Θεωρητικό μέρος από το περιβαλλοντικό πρόγραμμα με τίτλο: "Μύθοι, μύθοι, παραμύθι: Ο Ρομπέν των δασών στα μεγαρίτικα μονοπάτια (ελιά, φιστικιά, αμπέλι)" που εκπόνησε η ΣΤ΄τάξη του 3ου ΔΣ Μεγάρων με τη δασκάλα Παναγιώτα Σταύρου του 2012-2013
Ένα διαφορετικό ταξίδι, πλανήτες και ηλιακό σύστημα- 2ο ΔΣ Νέας Περάμου
3ο ΔΣ Μεγάρων- Βιοποικιλότητα
1. 3o ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΓΑΡΩΝ
ΣΤ΄ / 1 ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ 2012 -2013
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΑΣΚΑΛΑ: ΣΤΑΥΡΟΥ ΚΩΝ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ
« BRINGING EUROPE TO SCHOOL TEACHERS (B.E.S.T.) »
2. Τι είναι η Βιοποικιλότητα;
Βιοποικιλότητα είναι η ποικιλία της ζωής στη Γη
Είναι επίσης ο όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα διαφορετικά
περιβάλλοντα του πλανήτη μας, το σύνολο των ζωντανών μορφών που
φιλοξενούν και τις σχέσεις αλληλεπίδρασης που τα ενώνει
3. Οφέλη από την Βιοποικιλότητα
• Σταθερότητα του περιβάλλοντος - Αειφορία
• Ανάπτυξη βιώσιμων πληθυσμών και οικοσυστημάτων
• Προστασία εταιρειών και επαγγελμάτων του πρωτογενή τομέα
• Βελτίωση ποιότητας ζωής και στο ανθρώπινο περιβάλλον
4. Τι είναι οικοσύστημα – Είδη Οικοσυστημάτων
Ως οικοσύστημα ορίζουμε μία οργανωμένη ενότητα έμβιων όντων και αβιοτικών
στοιχείων μέσα στην οποία ανταλλάσσονται υλικά και ενέργεια με κινητήρια δύναμη
μια πηγή ενέργειας. Περιλαμβάνει ακόμα τις σχέσεις ανάμεσα στους οργανισμούς
και ανάμεσα σ' αυτούς και τα επιμέρους στοιχεία του φυσικού τους περιβάλλοντος,
τις αλληλεπιδράσεις που συσχετίζουν τα συνθετικά του στοιχεία και καθορίζουν τη
λειτουργία του.
Πηγή: ΚΠΕ Καστοριάς
ΧΕΡΣΑΙΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: υγρά τροπικά δάση, λιβάδια, έρημοι, υγρά δάση φυλλοβόλων, δάση
κωνοφόρων (τάιγκα) και η τούνδρα
ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: θαλάσσια περιβάλλοντα, κοραλλιογενείς ύφαλοι, εκβολές των ποταμών,
διαπλάσεις του γλυκού νερού, λιμναία περιβάλλοντα
ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: συστήματα των αείφυλλων - σκληρόφυλλων (μακί), θάμνους,
αγρωστώδη και θερόφυτα, εποχικές διαπλάσεις, μεσογειακά πευκοδάση, σχηματισμοί βελανιδιάς,
καστανιάς, οξιάς σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές, σχηματισμοί πλατανιού, λεύκας και ιτιάς σε
παραποτάμιες και παραλίμνιες περιοχές.
7. Βιοποικιλότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Η ΕΕ διαθέτει προγράμματα δράσης τα οποία προβλέπουν κυρίως τη
διαφύλαξη των σημαντικότερων οικολογικών ενδιαιτημάτων και
βιολογικών ειδών.
Με τα προγράμματα δράσης επιδιώκεται η διατήρηση και η αποκατάσταση της
βιοποικιλότητας και των υπηρεσιών οικοσυστήματος στο ευρύτερο περιβάλλον
της ΕΕ.
Η εξασφάλιση μεγαλύτερης συμβατότητας μεταξύ αφενός της περιφερειακής
και της χωροταξικής ανάπτυξης και αφετέρου της βιοποικιλότητας στην ΕΕ
αποτελεί επίσης στόχο υψηλής προτεραιότητας των προγραμμάτων δράσης,
Τα προγράμματα δράσης προτείνουν να ενταθούν οι προσπάθειες για
αποτελεσματικότερη εφαρμογή των συμβάσεων για τη βιοποικιλότητα και οι
αντίστοιχες συμφωνίες.
Η διαφύλαξη της βιοποικιλότητας αποτελεί πρωταρχικό στόχο της στρατηγικής
για την αειφόρο ανάπτυξη και του προγράμματος δράσης της Κοινότητας για το
περιβάλλον
8. ΣΥΜΒΑΣΗ ΡΙΟ ΝΤΕ ΤΖΑΝΕΪΡΟ 1992 - ΣΥΜΒΑΣΗ ΒΟΝΝΗΣ 2003
Οι συμβάσεις αυτές αναγνωρίζουν ότι:
- Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος από την απώλεια της βιοποικιλότητας
- Η βιοποικιλότητα είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαφύλαξη της
μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των γεωργικών και αλιευτικών δραστηριοτήτων
και αποτελεί το υπόβαθρο πολλών βιομηχανικών διαδικασιών καθώς και της
παραγωγής νέων φαρμάκων
- Τα κράτη είναι υπεύθυνα για τη διατήρηση της βιοποικιλότητάς τους και για την
αειφόρο χρήση των βιολογικών πόρων τους και ταυτόχρονα για την αποφυγή
καταστροφών στο ίδιον περιβάλλον καθώς και άλλων κρατών ή περιοχών
- Είναι σημαντική η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η αειφόρος χρήση των
συστατικών της και ο ορθός και ισότιμος καταμερισμός των ωφελειών που
απορρέουν από την εκμετάλλευση των γενετικών πόρων.
- Η διατήρηση και η αειφόρος χρήση της βιοποικιλότητας είναι καθοριστικής
σημασίας για την επίτευξη της αειφόρου ανάπτυξης παράλληλα με τους
αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας όσον αφορά την ένδεια, την υγεία και το
περιβάλλον
9. ΦΥΣΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ - ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000
Αποκαλείται οδηγία «φυσικών οικοτόπων», σκοπό έχει να συμβάλει
στην διατήρηση της βιολογικής ποικιλότητας στα κράτη μέλη, ορίζοντας
ένα κοινό πλαίσιο για την διατήρηση των οικοτόπων, των φυτών και των ζώων
στην ΕΕ
Τα κράτη μέλη αναλαμβάνουν τις εξής υποχρεώσεις:
- Να ενθαρρύνουν τη διαχείριση των στοιχείων του τοπίου που θεωρούν
ουσιαστικά για το περιβάλλον
- Να θεσπίσουν ιδιαίτερα αυστηρά συστήματα προστασίας για ορισμένα ζωικά
και φυτικά είδη που απειλούνται και να μελετήσουν την σκοπιμότητα της
επανεισαγωγής των ειδών αυτών στο έδαφός τους·
- Να απαγορεύσουν τη χρήση μη επιλεκτικών μέσων αφαίρεσης από το φυσικό
περιβάλλον, σύλληψης ή θανάτωσης ορισμένων ζωικών και φυτικών ειδών
- Να δημιουργήσουν ζώνες ειδικής προστασίας διατήρησης, να εξασφαλίζεται η
διατήρηση των οικοτόπων και να αποφεύγεται η υποβάθμισή τους καθώς και οι
σημαντικές διαταραχές των ειδών
10. Η ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΖΩΗΣ ΜΑΣ, ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΜΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ:
Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΕ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΜΕ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΤΟ 2020
(EUROPEAN PARLIAMENT RESOLUTION OF 20 APRIL 2012)
Με αυτήν την απόφαση γίνεται αποδοχή των προτάσεων: 21ης Ιουνίου 2011, 26ης
Οκτωβρίου 2011 και 19ης Δεκεμβρίου 2011, σχετικά με τη στρατηγική και τους
στόχους της ΕΕ για το 2020 – 2050 καθώς και τις σχετικές μελέτες οι οποίες
αναφέρουν τα οφέλη αλλά και τα προβλήματα από την εφαρμογή της
συγκεκριμένης στρατηγικής
Πρωταρχικός στόχος για το 2020 είναι η ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας
και της υποβάθμισης των οικοσυστημικών υπηρεσιών στην ΕΕ μέχρι το 2020 και
αποκατάστασή τους στο βαθμό του εφικτού, με παράλληλη ενίσχυση της συμβολής
της ΕΕ στην αποτροπή της απώλειας βιοποικιλότητας παγκοσμίως
Όραμα για το 2050: Μέχρι το 2050 η βιοποικιλότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και
οι οικοσυστημικές υπηρεσίες που παρέχει – το φυσικό της κεφάλαιο – θα
προστατευθούν, θα αποτιμηθούν και θα αποκατασταθούν καταλλήλως για την
εγγενή αξία της βιοποικιλότητας και για την ουσιώδη συμβολή τους στην ανθρώπινη
ευημερία και την οικονομική ευμάρεια, ούτως ώστε να αποτραπούν καταστροφικές
αλλαγές που οφείλονται στην απώλεια βιοποικιλότητας
Επίσης προσυπεγράφη η σύμβαση της Ναγκόγια (2010) η οποία αποτελεί συνέχεια
της συνθήκης του Ρίο Ντε Τζανέιρο (CBD)
11. Οικότοποι υπό προστασία (ΕΕ)
Η επιτροπή
εκδίδει κατάλογο τόπων
κοινοτικής σημασίας για
καθεμία από τις εννέα
βιογεωγραφικές περιοχές
της ΕΕ (αλπική, ατλαντική,
Μαύρης Θάλασσας,
αρκτική, ηπειρωτική,
μακαρονησιακή,
μεσογειακή, παννονιακή
και στεπική).
12. Οικότοποι υπό προστασία (Ελλάδα)
Πλήρης Κατάλογος
προστατευόμενων περιοχών
Ελλάδας (Σταύρου Π.)
ΚΛΙΚ ΓΙΑ ΚΑΤΕΒΑΣΜΑ
13. Πανίδα και χλωρίδα υπό προστασία
(Κόκκινες λίστες, άγρια πτηνά και θαλάσσια περιβάλλοντα)
Οι Ευρωπαϊκές κόκκινες λίστες αποτελούν μια σύνοψη περίπου 6000
ειδών υπό προστασία ώστε να παρθούν μέτρα για την βελτίωση της
κατάστασης τους:
- Ψάρια Γλυκού νερού
- Μη θαλάσσια ασπόνδυλα
- Φυτά
- Πεταλούδες
- Λιβελούλες
- Σκαθάρια
- Αμφίβια
- Ερπετά
- Θηλαστικά
Όλα τα άγρια πτηνά στην ΕΕ θεωρούνται ως είδη υπό προστασία
Αντίθετα, στα θαλάσσια περιβάλλοντα, λόγω της συσχέτισης τους με την
αλιευτική πολιτική, δεν έχουν ορισθεί περιοχές Natura και ακόμα
αναμένεται η νομοθέτηση της προστασίας τους
14. Ψάρια γλυκού νερού
Ζουρνάς (Valencia letourneuxi)
Ελλάδα/Αλβανία
Οξύρυγχος (Huso Huso)
Μαύρη θάλασσα
Rutilus meidingeri - Άλπεις
Ξυρίχι (Acipenser sturio)
Σε όλη την Ευρώπη
Πλήρης λίστα:
http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist/downloads/European_freshwater_fishes.pdf
16. Φυτά
Έβενος του Sibthorp
ΝΑ Ελλάδα
Asperula baenitzii
Αττική
Fritillaria obliqua
Αττική-Εύβοια
Αργυράνθεμο winterii
Ισπανία
Μανδραγόρας officinarum
Πρώην Γιουγκοσλαβία
Marsilea batardae
Ιβηρική
Πλήρης λίστα:
http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist/downloads/European_vascular_plants.pdf
17. Πεταλούδες
Tomares nogelii
Αν. Ευρώπη
Anthocharis cardamines
Ευρώπη-Ασία
Polyommatus humedasae
Βόρεια Ιταλία
Hamearis lucina
Ισπανία-Β. Ευρώπη
Βαλκάνια
Papilio hospiton
Σαρδηνία-Κορσική
Melitaea trivia
Ευρώπη – Β. Αφρική
Πλήρης λίστα:
http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist/downloads/European_butterflies.pdf
18. Σκαθάρια
Trichius sexualis
Ευρώπη-Τουρκία
Rosalia alpina
Κ. Ευρώπη
Propomacrus bimucronatus
ΝΑ Ευρώπη
Cerambyx miles
Ν – ΝΑ Ευρώπη
Papilio hospiton
Σαρδηνία-Κορσική
Saperda perforata
Κ. Ευρώπη-Σκανδιναβία
Πλήρης λίστα:
http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/species/redlist/downloads/European_saproxylic_beetles.pdf