ESON101-Хичээл 6

1. Доктор, дэд проф. Н.Цэдэвсүрэн

2. Байгууллагыг орчны хүрээлэлд судлах нь
түүнд тогтолцооны онолын үүднээс
хандаж, шинжлэх ухааны тогтолцоон
шинжилгээний аргаар сэтгэж байна гэсэн
үг. Аливаа тогтолцоо орчноос хараат байж,
түүнтэй зохицож өөрийгөө өөрчлөх нь
тогтолцоо оршин тогтнох үндэс мөн.
Менежментийн ухаанд байгууллагын
орчинг гадаад дотоод гэж ангилдаг.
Байгууллага гадаад орчиндоо шинжилгээ
хийж

3. Дотоод орчноо түүнд зохицуулахыг
эрмэлздэг. Байгууллагын гадаад орчинд
юу юу ордог вэ?
 Зорилго
 Бүтэц
 Нөөц
 Технологи
 Бусад

4. Гадаад орчин:
Технологийн хүчин зүйлс
Улс төрийн хүчин зүйлс
Нийгэм соёлын хүчин зүйлс
Улс төрийн хүчин зүйлс
Байгууллага бүр тодорхой зорилготой,
ашгийн ашгийн бус /чанартай хүрт
ээмжтэй үйлчилгээ үзүүлнэ.

5. Байгууллага хөдөлмөрийн хуваартаа
тулгуурлан бүтцээ бүрдүүлдэг.
Байгууллагын бүтэц нь түүний зорилгыг
хэрэгжүүлэхэд чиглэнэ.
Байгууллагын стратегийн төлөвлөгөө нь
бүтцийг бүрдүүлэх гол үндэс болно.
Хөдөлмөрийн хөндлөн хувиарыг зөв бий
болгох
Босоо хуваарийг цөөн болгох

6.  Байгууллага хэтэрхий жижиг биш бол
менежментийн түвшин бүрт албан ёсоор
захирах захирагдах ёсыг мөрдөнө. Мөн нэг
менежерт захирагдах хүмүүсийн тооны
хяналтын хүрээ гэж бий. Байгууллагын
өөр нэг дотоод хувьсагч бол технологи юм.
Технологийг олон талын байр сууринаас
үзэж болно.

7.  Материал түүхий эдийг бүтэгдэхүүн болгон
хувиргах арга техник хэрэгсэлтэй холбон үзвэл
зөвхөн үйлдвэрлэлийн талаас хандаж буй хэрэг
юм.
 Орчин үеийн технологи хүний амьдралын хүрээг
хамарч хувьгалжуулах нөлөө үзүүлж байна.
 Шинэ үеийн технологийн давуу тал нь хүний
оюун ухааныг судлан нээх чадварыг орчин үеийн
электрон харилцаа холбоонй хүч нөөцтэй
холбосонд оршино.

8.  Энэ өөрчлөлт нь байгууллагын хүч нөөц хувь
заяанд шийдвэрлэх нөлөө үзүүлсээр байна.
 Тодорхой бүтээгдэхүүн үйлчилгээнд зхйлшгүй
хэргэлэх арга ажиллагаа, норма, норматив
стандарт, материал түүхий эд мэдээлэл техник
хэрэгсэл, бүхэлдээ технологитой хамаарна.
 Дотоод орчны өөрчлөлт хөгжил:
 Технологийн болон бусад олон хүчин зүйлийн
нөлөөгөөр байгууллагын дотод орчин хувьсал
өөрчлөлтөд ордог.

9. Шинэ зуунд урьдынх шиг бүтэн цагаар ажил
эрхлэлт багасна. Ирээдүйн ажил эрхлэлт:
Тодорхой төсөл хэрэгжүүлэх зорилго бүхий богино
хугацаагаар хамтран ажиллах төслийн баг
Цаг улирлын шинжтэй ажлын хэсэг
Дангаар буюу гэр бүлээр хамтран ажиллах бүлэг
гэсэн 3 үндсэн хэлбэр голлоно.
Байгууллагын дотоод орчны өөр нэг гол хэсэг бол
хүмүүс буюу хүний нөөц юм. Хөгжлийн төлөө
шинэчлэлд бүх хүн оролцох боломж нөхцлийг
бүрдүүлэх

10. хөгжлийн үр шимийг нийтээр хүртээх гэсэн
эрмэлзлэл өнөөгийн хандлага юм.
Иргэний нийгмийн зоилт хүнд хамгийн таатай
амьдраллллын нөхцлийг бий болгох
Аливаа чөлөөт үйл ажиллагааны дээд түгээмэл
зорилго амьдрах боломж юм.
Монгол орны хөгжил дэвшлийн үндсэн хэмжүүр
бол монгол хүний хөгжил юм.
Зах зээлийн нөхцөлд наад захын үр дүнд хүрэхийн
тулд:
Иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэх

11.  Ядуурал ажилгүйдлийг гэтлэн давах
 Эрүүл мэнд
 Боловсролын тогтолцоог төлөвшүүлэх
 Хүн төвтэй төрийн бодлогыг эрхэмлэхийн тулд
нийгмийн салбарын зардлыг төлөвлөхдөө хүний
хөгжилд оруулж байгаа хувь нэмэрийн хувийг
хардаг.
 Аль ч байгууллагын гол нөөц бол мэдлэг, ур
чадвар юм. Түргэн өөрчлөгдөж буй нөхцөл
 Цаг үргэлэ суралцахыг шаардаж байна.

12. Орчин үед хамгийн чухал нь:
Мэдлэг чадвартай ажилчин
Суралцагч, байгууллагын уялдаа холбоо
Манлайлал, суралцагчдын оролцоог нэмэгдүүлэх
Байгууллагын дотоод хувьсагчид саланги тусдаа
байхгүй, тэд хоорондоо харилцан хамааралтай.
Эрэмбэ дэс дараатай байна. Иймд байгууллага
өөрөө тогтолцоо юм.

13. Байгууллагад нэг талаас хүмүүс, нөгөө талаас
техник технологи голлох үүрэгтэй.
Байгууллагын удирдлагыг тогтолцооны арга
барилаар хэрэгжүүлнэ.
Байгууллагын гадаад орчин:
Гадаад орчны шинж чанар:
Байгууллагын гадаад орчныг судлахад задгай,
битүү, нээлттэй, хаалттай гэсэн ойлголтуудыг
хэрэглэдэг эдгээр нь нарийн зааг ялгаатай.
Удирдлагын оновчтой үр бүтээлтэй явуулахын
тулд тогтолцооны гаралтын хувьсагчийн
мэдээллийг авч

14. Оролтын нэг хувьсагч болох зорилготой
харьцуулан үзэж удирдаж байгаа дэд
тогтолцооны төлөв байдлыг өөрчлөн жолооддог.
Иймд менежер:
Байгууллагын удирдлагын эсрэг холбоог бэхжүүлэх
Үр бүтээлийг дээшлүүлэх нь чухал юм.
Байгууллагын нээлттэй хаалттай тогтолцоо гэж
бий.Энэ нь удирдлагын тогтолцоо гадаад
орчинтой харьцах шинжээс хамаарсан ойлголт
юм.

15. Байгууллага дангаар биш бусад олон
тогтолцооны хүрээнд оршино.
Байгууллагын дотоод хувьсагчууд тэрхүү
хүрээлэн байгаа орчны хувьсагчуудтай
харилцан холбогдож бие биедээ янз
бүрийн үйллчлэлийн нөлөө
үзүүлдэг.гадаад орчин нь удирдлагын
тогтолцооны төлөв байдал, түүний оршин
тогтнохын мөн чанарыг тодорхойлох
болно. Ийнхүү тогтолцоо гадаад орчинтой
мэдээлэл

16. Солилцох бүрэн боломжтой байвал түүнийг
нээлттэй, тийм боломж хязгаарлагдмал орчноос
тусгаарлагдсан байвал хаалттай тогтолцоо гэнэ.
Дараах хүчин зүйлсийг боловсролын хөгжлийн
орчин гэнэ.
Улс төр,Нийгэм,Эдийн засаг,Хүн ам,Экологи
Менежментийн ухаанд байгууллагыг нээлттэй
тогтолцоо гэж үздэг. Байгууллага гадаад орчноос
хараат түүний нөлөөнд оршино.
Иймд асуудал ихэвчлэн гадаад орчноос
үүдэлтэйгэр гарна. Мөн гадаад орчин байнгын
хөгжил хөдөлгөөнд байдаг. Ийнхүү

17. өөрчлөлтийг түргэн зуур хүлээн авч түүнд
дасан зохицож амьдрах нь байгууллагын
удирдлагын уян хатан чанар цаашид
найдвартай оршин тогтнох баталгаа юм.
Менежерийн ур чадварын нэг илэрхийлэл
нь хувьсан өөрчлөгдөж байгаа орчны хүч
нөлөөг мэдэрч түүнд оновчтой хариу
үйлдэл хийх явдал юм.

18. Байгууллагад менежмент хийнэ гэдэг нь
гадаад орчны өөрчлөлтөд оновчтой
хариу үйлдэл үзүүлж, зохицон
амьдрахын тулд байгууллагын дотоод
орчны хувьсагчийг төлөвлөх, зохион
байгуулах манлайлах, хянах зэрэг
ажиллагааг харилцан уялдаа
холбоотой мэргэжлийн үүднээс
гүйцэтгэнэ.

19. АНХААРАЛ ТАВЬСАНД
БАЯРЛАЛАА