Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Үнэт цаасаарх ХО-ын бүртгэл
Similar to Үнэт цаасаарх ХО-ын бүртгэл (20)
More from DOtgontsetseg
More from DOtgontsetseg (9)
Үнэт цаасаарх ХО-ын бүртгэл
- 2. • Үнэт цаасыг хугацаагаар нь: 1. 3 сар хүртэлх хугацаатай 2. 3-12 сар хүртэлх хугацаатай 3. 1-5 жилийн хугацаатай 4. 5-аас дээш жилийн хугацаатай үнэт цаас
- 3. Үнэтцаас Арилжааны үнэт цаас Богино хугацаанд эргүүлэн борлуулж ашиг олох зорилготой үнэт цаас /6 хүртэл сар/ Хугацааны эцэс хүртэл эзэмших үнэт цаас Тодорхой төлбөрийн хуваарьтай, хугацааг нь дуустал эзэмшихээр шийдвэрлэсэн үнэт цаас Борлуулахад бэлэн үнэт цаас Дээрх ангилалд багтаагүй үнэт цаас Зээл ба авлага Идэвхтэй зах зээлийн жишиг үнэгүй, тодорхой мөнгөн дүнгүй дериватив бус санхүүгийн хөрөнгө Үнэт цаасныг шинж чанараар нь
- 4. 1. Арилжааны үнэт цаас • Арилжааны үнэт цаасныг анх хүлээн зөвшөөрч бүртгэхдээ бодит үнэ цэнээр буюу төлсөн мөнгөн дүнгээр нь бүртгэнэ. • Сар бүрийн эцэст бодит үнэ цэнээр нь үнэлэн үнэлгээний тэгшитгэлийн орлого, зардал бүртгэнэ. • Өрийн үнэт цаасаарх ХО-ын хувьд хүүний орлогыг үр ашигт хүүний аргаар тооцож бүртгэнэ. • Өмчийн үнэт цаасаарх ХО-ын хувьд ногдол ашгийн орлогыг бүртгэнэ. • Банкны удирдлагын шийдвэрээр арилжааны үнэт цаасны зориулалтыг өөрчилж болох ба тухайн өдрийн бодит үнэ цэнээр үнэлж, бүртгэнэ. Өмнө нь хүлээн зөвшөөрч бүртгэсэн орлого, зардлыг хуримтлуулах буюу буцаах бичилт хийхгүй.
- 5. Жишээ нь: Банк НҮ=100 000₮, сарын НХ=1,5%, ЗЗХ=2%, 3 сарын хугацаатай өрийн бичгийг 2016.01.01-нд бэлнээр худалдан авсан. Дт Арилжааны үнэт цаас 100 000 Кт АҮЦ-ны хямдруулалт 1 442 Кт 111000 98 558 Огноо Хүүний авлага Хүүний орлого Хор-сон хямдруулалт Хор-гүй хямдруулалт ҮЦ-ны дансны үнэ 0 1 442 98 558 1 1 500 1 971 471 971 99 029 2 1 500 1 981 481 490 99 510 3 1 500 1 990 490 0 100 000 Нийт 4 500 5 942 1 442 0 100 000
- 6. 1/31 Хүүний орлогыг бүртгэх үед: Дт Хүүний авлага 1 500 Дт АҮЦ-ны хямдруулалт 471 Кт Хүүний орлого 1 971 Тухайн үнэт цаасны БҮЦ 98 500₮ болсон: Дт АҮЦ-ны үнэлгээний тэгшитгэлийн зардал 529 Кт АҮЦ-ны хямдруулалт 529 2/28 хүүний орлогыг бүртгэх үед Дт Хүүний авлага 1 500 Дт АҮЦ-ны хямдруулалт 481 Кт Хүүний орлого 1 981 Тухайн үнэт цаасны БҮЦ 99 200₮ болсон: Дт АҮЦ-ны хямдруулалт 219 Кт АҮЦ-ны үнэлгээний тэгшитгэлийн орлого 219
- 7. 3/10-нд тухайн үнэт цаасаа 102 500₮-өөр борлуулсан. Дт Мөнгөн хөрөнгө 102 500 Дт АҮЦ-ны хямдруулалт 800 Кт Арилжааны үнэт цаас 100 000 Кт ҮЦ-ны арилжааны орлого 3 300 Ханшийн тэгшитгэлийн орлого зардлын цэвэршүүлсэн дүнг хэрэгжсэн орлого, зардлаар бүртгэнэ. ДтҮЦ-ны арилжааны зардал 310 Кт АҮЦ-ны үнэлгээний тэгшитгэлийн зардал 310
- 8. 2. Хугацааны эцэс хүртэл эзэмших үнэт цаас • Тухайн үнэт цаасыг анх хүлээн зөвшөөрөхдөө бодит үнэ цэнэ дээр холбогдох шууд зардлыг нэмсэн дүнгээр бүртгэж, санхүүгийн тайланд хорогдуулсан өртгөөр үнэлж, толилуулна. • “Активыг ангилах, активын эрсдэлийн сан байгуулж, зарцуулах журам”-ын дагуу үнэт цаасны эрсдэлийн сан байгуулна. • Уг үнэт цаасны ангиллыг тусгайлан заасан нөхцөлөөс бусад тохиолдолд өөрчлөхийг хориглоно.
- 9. Активыг дараах байдлаар ангилж эрсдлийн сан байгуулна. № Ангилал Хувь Хугацаа 1. Хэвийн 1% Хуваарьт заасан хугацаанд төлөгдөж байгаа 2. Хугацаа хэтэрсэн 5% 30 хоног хэтэрсэн 3. Чанаргүй Хэвийн бус 25% 31-60 хоног хэтэрсэн 4. Эргэлзээтэй 50% 61-90 хоног хэтэрсэн 5. Муу 100% 91-ээс дээш хоног хэтэрсэн
- 10. Жишээ нь: Банк НҮ=100 000₮, сарын НХ=2,5%, ЗЗХ=2%, 4 сарын хугацаатай үнэт цаас 2016.01.01-нд бэлнээр худалдан авсан. Тухайн үнэт цаасыг хугацааны эцэст төлөх нөхцөлтэй. Дт Дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших ҮЦ 100 000 Дт ҮЦ-ны урамшуулал 1 904 Кт 111000 101 904 Огноо Хүүний авлага Хүүний орлого Хор-сон урамшуулал Хор-гүй урамшуулал ҮЦ-ны дансны үнэ 0 1 904 101 904 1 2 500 2 038 462 1 442 101 442 2 2 500 2 029 471 971 100 971 3 2 500 2 019 481 490 100 490 4 2 500 2 010 490 0 100 000 Нийт 10 000 8 096 1 904 0 100 000
- 11. 1/1-нд Үнэт цаасны эрсдлийн санг байгуулан. Дт ҮЦ-ны эрсдлийн сангийн зардал 1 000 Кт ҮЦ-ны эрсдлийн сан 1 000 1/31-нд Хүүний орлогыг бүртгэх: Дт Хүүний авлага, МХ 2 500 Кт ҮЦ-ны урамшуулал 462 Кт Хүүний орлого 2 038 Хүүнийг хүлээн авсан үед: Дт Мөнгөн хөрөнгө 2 500 Кт Хүүний авлага 2 500
- 12. 4/30-нд үнэт цаас төлөгдсөн бол: Дт Мөнгөн хөрөнгө 100 000 Кт Дуусгавар хугацаа хүртэл эзэмших ҮЦ 100 000 Дт ҮЦ-ны эрсдлийн сан 1 000 Кт ҮЦ-ны эрсдлийн сангийн зардал 1 000
- 13. 3. Борлуулахад бэлэн үнэт цаас Уг үнэт цаасыг худалдан авахдаа бодит үнэ цэнээр нь Дебит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаас Кредит: Мөнгөн хөрөнгийн холбогдох данс Үнэт цаасны хүүг тооцоолж, хуримтлуулахад Дебит: Үнэт цаасны хүүгийн авлага Кредит: Үнэт цаасны хүүгийн орлого Үнэт цаасны хүүг хүлээн авахад Дебит: Мөнгөн хөрөнгийн холбогдох данс Кредит: Хуримтлуулж тооцсон хүүгийн авлага
- 14. Уг үнэт цаасыг дахин үнэлэх үед үүссэн орлого, зардлыг “Борлуулахад бэлэн үнэт цаасны дахин үнэлгээний сан” дансанд бүртгэж (орлогын тайланд тусгахгүй), бусад дэлгэрэнгүй орлогоор тайлагнана. Энэхүү дахин үнэлгээний нэмэгдэл данс эерэг, сөрөг ямар ч үлдэгдэлтэй байж болно. Хэрэв үнэт цаасны бодит үнэ цэнэ нь дансны үнээс хэтэрсэн бол Дебит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаас Кредит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаасны дахин үнэлгээний сан Хэрэв үнэт цаасны ханш буурсан бол Дебит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаасны дахин үнэлгээний сан Кредит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаас
- 15. ББҮЦ-ыг борлуулбал үнэт цаас худалдсан тухайн өдрийн дансны үлдэгдэл ба борлуулсан үнийн зөрүүг арилжааны орлого, зардлаар бүртгэнэ. Дебит: Мөнгөн хөрөнгийн холбогдох данс Кредит: Үнэт цаасны арилжааны орлого Кредит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаас Үнэт цаасыг худалдах үед үнэт цаасны дахин үнэлгээний санг арилжааны орлого, зардалд хааж, бүртгэнэ. Дебит: Үнэт цаасны дахин үнэлгээний сан Кредит: Үнэт цаасны арилжааны орлого Борлуулахад бэлэн үнэт цаасны ангиллыг өөрчилсөн бол Дебит: Үнэт цаасны холбогдох данс Кредит: Борлуулахад бэлэн үнэт цаас
- 16. 4. Зээл ба авлага гэж ангилсан үнэт цаас • Банк үнэт цаасыг (худалдан борлуулах бус) эргүүлэн төлүүлэх төлөвлөгөөтэй бөгөөд үнэт цаасыг хөрөнгийн бирж дээр арилжаалдаггүй буюу жишиг үнэ байхгүй тохиолдолд үнэт цаасыг зээл ба авлага гэж бүртгэнэ. • Энэ үнэт цаасны үнэлгээ, бүртгэл нь хугацааны эцэс хүртэл эзэмших үнэт цаастай анхны удаад бодит үнэ цэнэ дээр худалдан авахтай холбоотой арилжааны шимтгэлийг нэмсэн дүнгээр буюу үнэт цаасыг олж авахын тулд төлсөн зардлыг хасч цэвэр дүнгээр хүлээн зөвшөөрч, бүртгэнэ.
- 17. • Банк зээл ба авлагын тодорхойлолтыг хангаж буй үнэт цаасыг анх авах үедээ борлуулахад бэлэн гэж ангилж болно. • Банк зээл, авлага гэж ангилсан үнэт цаасыг бүртгэсний дараа зах зээлийн жишиг үнийг тодорхойлох боломжтой тохиолдолд борлуулахад бэлэн үнэт цаас гэж ангилж болох ба бусад ангилалд шилжүүлэн бүртгэж болохгүй.
Editor's Notes
- Уг үнэт цаасны ангиллыг тусгайлан заасан нөхцөлөөс бусад тохиолдолд өөрчлөхийг хориглоно. Үнэт цаасны дуусгавар хугацаа буюу буцаан худалдан авах өдөрт ойртсон Тухайн санхүүгийн хөрөнгийн үлдэгдэл бараг төлөгдсөн; Банкнаас шалтгаалаагүй хүчин зүйл нөлөөлсөн, дахин давтагдахгүй үйл явдал тохиолдсон. Үнэт цаасыг анхны удаад хүлээн зөвшөөрөхдөө төлөвлөгдөөгүй нөхцөл байдал үүссэн бол хугацааны эцэс хүртэл эзэмшихтэй холбоотой удирдлагын зорилгыг өөрчлөлгүйгээр энэ ангиллын үнэт цаасыг худалдаж болно. 4. Тухайлбал: Үнэт цаас гаргагчийн санхүүгийн чадвар мэдэгдэхүйц хэмжээгээр муудсан Татварын хуульд нэмэлт өөрчлөлт орсон Компанийн нэгдэл үүссэн эсвэл хуваагдсан Холбогдох хууль тогтоомжинд нэмэлт өөрчлөлт гарсан
- Иймээс банк өөрийн нягтлан бодох бүртгэлийн бодлогодоо ангиллыг өөрчилнө гэж заасан бол идэвхтэй зах зээлийн жишиг үнэтэй болсон үед бүх зээл ба авлагыг борлуулахад бэлэн үнэт цаасны ангиллаар ангилна.