Öğretim Teknolojileri

1. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
Hüseyin Bora Eydir
DOÇ.DR.AĞAH TUĞRUL KORUCU

2. • Bilişsel öğrenme kuramları, insanın dünyayı anlamada kullandığı zihinsel
süreçleri inceleyen kurallardır. Bilişsel açıdan öğrenme, bireyin zihinsel
yapılarındaki değişme olarak tanımlanmaktadır. Bilgiyi işleme kuramı, bilişsel
öğrenme kuramlarından olup öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini açıklamaya
çalışmıştır.
• Bilgi işleme kuramında en önemli kavram bellektir.

4. Bilgiyi İşleme Kuramının Temel Soruları
• Yeni bilgi dışarıdan nasıl alınmaktadır?
• Alinan yeni bilgi nasıl işlenilmektedir?
• Bilgi uzun süreli olarak nasıl depolanmaktadır?
• Depolanan bilgi nasıl geriye getirilip hatırlanmaktadır?

5. • Bilgiyi işleme modeline göre insan zihninde öğrenmenin oluşumu,
bilgi işleme fonksiyonunu yerine getirirken kullandıkları süreçler
bakımdan üç ana öğe olarak sınıflandırılabilir. 1. Bilgi depoları 2.
Bilişsel süreçler 3. Yürütücü süreçler (bilişi yönetme) .
• Bu üç öğe, çevreden alınan uyarıcılar zihinsel yapıda i şlenirken
birbirleriyle ba ğlantılı olarak fonksiyonlarını yerine getirirler.

6. Bilgi Depoları
• Bilgi depoları, bilginin tutuldu ğu ve bilgiyi i şlemenin gerçekle şti ği
depolardı. Dış çevreden gelen uyarıcılar, bu depolarda bilgi formuna
dönü ştürülür, anlamlı yapılar halinde i şlenir ve daha sonra
kullanılmak üzere örgütlü bir yapıda depolanır. 3 Ana bellek deposu
vardır;
• 1)Duyusal Bellek
• 2)Kısa Süreli Bellek
• 3)Uzun Süreli Bellek

7. Duyusal Bellek
• Duyusal bellek bilginin ilk işlendiği yerdir. Çevreden gelen uyarıcılar ilk olarak
duyusal kayıtta tutulur. Kapasitesi sınırsızdır. Kapasitesi sınırsız olmakla
birlikte gelen bilgi anında işlenmezse, çok hızlı bir şekilde kaybolur.
• Duyusal kayda gelen uyarıcı dikkat ve algı süreçlerinden geçerek kısa süreli
belleğe geçiş yapar. Bu noktada dikkat, dışarıdan gelen birçok uyarıcıdan
sadece birey için önem taşıyan veya onun ilgisini çekenleri alır. Algı ise dikkat
sonucu alınan bilginin yorumlanması ya da anlamlandırılması işlevini görür.

8. Kısa Süreli Bellek
• Duysal kayıttan dikkat ve algı süzgecinden geçen bilgi kısa süreli bellekte
işlenir, geri kalan bilgiler ise yok olur. Kısa süreli belleğin bilgiyi tutma süresi
sınırlıdır yaklaşık olarak 20 ile 30 saniye arasında bilgi burada kalır. Bilgiyi
tutma süresi sınırlı olması ile birlikte kapasitesi de sınırlıdır. Buna göre
insanların çoğu 5 ile 9 arasında bilgi örüntüsünü bir arada tutabilir.

9. • Kısa süreli belleğin iki işlevi vardır. Bunlar, kısa süreliğine olsa da bilgileri
saklamak ve zihinsel işlemler yapmak. Zihinsel işlemlerden kasıt kısa süreli
bellekten çıkan bilginin tepki üreticilerine gönderilerek, bireyin davranışta
bulunmasını sağlamaktır. Bundan dolayı kısa süreli belleğe işleyen bellek de
denmektedir.
• Bilginin kısa süreli bellekte daha fazla kalması için sürekli tekrar ve gruplama
yöntemi kullanılır.

10. Uzun Süreli Bellek
• Bilginin uzun süreli olarak depolandığı yer burasıdır. Kapasitesi
sınırsızdır. Bütün hayatımız boyunca yaşadığımız anılar, olaylar,
tatlar, kokular, duygular, problem çözme becerileri vb.
yaşantılarımızın hepsi burada yer almaktadır.
• Uzun süreli bellek; anısal, anlamsal ve işlemsel olmak üzere
üç türü olduğu kabul edilir.
•

11. • Anlamsal Bellek (Semantik Bellek)
• Uzun süreli belleğin bu kısmı olguları, genellemeleri, kuralları
depolar. Kısaca öğrendiğimiz kelimeler, kavramlar, gramer
kuralları, bilimsel bilgiler, anlamsal bellekte yer almaktadır.
• Anısal Bellek (Episodik Bellek)
• Uzun süreli belleğin bu kısmında, kişisel yaşantılarımızın
depolandığı bölümdür. Yaşantımız boyunca yaşadığımız olaylar,
tanıştığımız kişiler, izlediğimiz filmler, gittiğimiz yerlerin hepsi
burada depolanır.
• İşlemsel Bellek
• Herhangi bir işin nasıl yapılacağına dair bilgiler burada
depolanmaktadır. Hem motor becerileri hem de bilişsel
becerileri kapsar.

12. KSB’DEN USB’E BİLGİ TRANSFERİ
• Bilgiyi işleme kuramında kısa süreli bellekten uzun süreli
belleğe bilgi transferinde izlenen iki önemli yol vardır. Bunlar:
tekrar ve kodlamadır.

13. BİLGİYİ UZUN SÜRELİ BELLEKTEN GERİ
GETİRME
• Hatırlama
• Önceden kazanılmış bir bilgi veya geçmişe ait bir anı, belli
ipuçları doğrultusunda uzun süreli bellekten geri getirilmesidir.
• Çağrışımla Hatırlama
• Bu yöntemle hatırlamanın oluşabilmesi için, birbiriyle daha
önceden ilişkilendirilmiş iki durumdan birisiyle karşılaşınca diğer
durumun da hatırlanmasıdır.
• Tanıma
• Daha önceden öğrenilen bilgilerin, farklı bir durumda karşımıza
çıktığında tekrardan tanınmasıdır. Örneğin KPSS de sorulan bir
sorunun şıklarına baktığımızda doğru cevabı o an bilmemiz gibi.

14. • https://pdrbirimi.com/bilgiyi-isleme-kurami/
• http://www.antalyaozelegitim.com/blog/ogrenme-
problemleri/bilissel-ogrenme-yaklasimi-bilgiyi-isleme-kurami.html
• Ankara üniversitesi Bilgiyi işleme Kurmamı Dr. Halise Kader Zengin