2. • Bilişsel öğrenme kuramları, insanın dünyayı
anlamada kullandığı zihinsel süreçleri
inceleyen kuramlardır.
• Kuramcılar, gözlenilebilen davranışlara ek
olarak öğrenenin kafasının içinde olup
bitenlerle, yani içsel yapılarla, süreçlerle
ilgilenmektedirler.
3. Bilgiyi İşleme Kuramının Temel
Soruları
• Yeni bilgi dışarıdan nasıl alınmaktadır?
• Alınan yeni bilgi nasıl işlenilmektedir?
• Bilgi uzun süreli olarak nasıl
depolanmaktadır?
• Depolanan bilgi nasıl geriye getirilip
• hatırlanmaktadır?
4. Bilgiyi İşleme Modeli
•Bilginin insan zihninde nasıl işlendiği ve
depolandığı konusunda bir çok model
geliştirilmiştir. Ancak en çok kabul gören
model bilgiyi işleme modelidir.
5. • Bu model insan zihninin işleme şeklini,
bilgisayarın işleme şekline benzeterek
açıklar.
• Buna göre, hem insanlar hem de
bilgisayarlar bilgiyi alırlar, depolarlar, geri
getirirler ve bu bilgilere dayanarak karar
verirler.
• Bilgisayarlar girdi olarak sembolleri
kullanırlar, onlara işlemleri uygularlar ve
çıktı meydana getirirler. İnsanlar da aynı
şeyi yaparlar.
6. • Örneğin, bir matematik problemi ile
karşılaşıldığında, sayı ve yazı şeklindeki
semboller kullanır (girdi), problem üzerinde
çalışılır (işlem uygulama) ve bir çözüm
meydana getirilir (çıktı)
7. • Öğrenme bilgiyi işleme fonksiyonunun sağlayan
bir seri işlemler bütünü olarak kabul edilir ve şu
sorulara cevap aranır: İnsan zihni bilgiyi nasıl
kazanır?
• Ne kadar bilginin öğrenildiğini ne belirler? Niçin
bir kısım bilgiler uzun süre hatırlanır, diğerleri
unutulur?
• Daha fazla bilginin kazanılması ve hatırlanması
için ne yapılmalıdır?
• Bu sorulara verilecek cevaplar insanın bilgiyi
nasıl kazandığını, depoladığını, uyguladığını ve
transfer ettiğini ortaya koyar.
8. • Bilgiyi işleme modeli, yukarıdaki sorulara
cevap ararken bazı varsayımları kendi
yaklaşımının temeline alır ve araştırmalarını
bu varsayımlara dayanarak sürdürür.
1. Bazı öğrenme süreçleri sadece insanlara
özel olabilir.
2. Zihinsel olaylar incelemenin odağıdır.
3. İnsan öğrenmesi üzerindeki araştırmalar
objektif ve bilimsel olmalıdır.
9. 4. Bireyler öğrenme sürecine aktif olarak
katılırlar.
5. Öğrenme, mutlaka açık davranış
değişmelerinde gözlenmesi gerekmeyen
zihinsel çağrışım biçimini kapsar.
6. Bilgi örgütlenmiş şekilde bulunur.
7. Öğrenme yeni bilginin önceden öğrenilmiş
bilgi ile ilişki kurduğu bir süreçtir.
10. • Bilgiyi işleme modeline göre insan zihninde
öğrenmenin oluşumu, bilgi işleme
fonksiyonunu yerine getirirken kullandıkları
süreçler bakımdan üç ana öğe olarak
sınıflandırılabilir.
1. Bilgi depoları
2. Bilişsel süreçler
3. Yürütücü süreçler (bilişi yönetme)
11. • Bu üç öğe, çevreden alınan uyarıcılar
zihinsel yapıda işlenirken birbirleriyle
bağlantılı olarak fonksiyonlarını yerine
getirirler
12. Bilgi Depoları
Bilgi depoları, bilginin tutulduğu ve bilgiyi
işlemenin gerçekleştiği depolardı.
Dış çevreden gelen uyarıcılar, bu depolarda
bilgi formuna dönüştürülür, anlamlı yapılar
halinde işlenir ve daha sonra kullanılmak
üzere örgütlü bir yapıda depolanır.
Bütün bilişsel psikologların üzerinde
anlaştıkları üç ana bellek deposu vardır.
14. Duyusal Bellek
• Çevreden gelen uyarıcılar öğrenenin
alıcılarını yani duyu organlarını etkiler ve
duyusal kayıt yoluyla sinir sistemine girer.
• Duyu organların her birine gelen
uyarıcıların ilk algılanmalarından duyusal
kayıt sorumludur.
• Buradaki bilgi, orijinal uyarıcıyı temsil eden
bir yapıdadır. Uyarıcının tam olarak
aynısıdır.
15. Duyusal Bellek
• Bilgi burada çok kısa kalabilmektedir. Bir ile dört
saniye arasında kalış süresi değişmektedir.
• Duyusal kayıtın kapasitesi sınırsızdır. Bununla
birlikte gelen bilgi anında işlenmezse, çok hızlı
bir şekilde kaybolur. Sadece dikkat edilen sınırlı
sayıdaki bilgi kısa süreli belleğe aktarılabilir.
• Bilginin duyusal kayıttan kısa süreli belleğe
geçişinde dikkat ve algı süreçleri süzgeçtir.
16. Kısa Süreli Bellek
• İki fonksiyonu vardır:
• 1. Sınırlı miktardaki bilgiyi sınırlı bir zaman
süresi içinde geçici olarak depolar. Bundan
dolayı kısa süreli bellek denir. (7+2 birim)
• 2. Bilgi burada çok kısa kalmaktadır. Yetişkinde
bu süre 20 saniye kadardır.
• 3. Kısaca bir yetişkinde kısa süreli bellek beş ile
dokuz birimlik bilgiyi zihinsel tekrar yapılmadıkça
ancak en fazla 20 saniye depolayabilmektedir.
17. Uzun Süreli Bellek
• İyi öğrendiğimiz bilgiyi sürekli olarak
depoladığımız bellek türüdür.
• Uzun süreli bellek, nöronlar arasındaki
bağlantılarda yani sinapslarda yapısal değişme
ile ortaya çıkmaktadır.
• Sinapslar ya güçlenmekte ya da komşu
nöronlarla yeni bağlar, yeni kollar
oluşturmaktadır.
• Beyindeki bu değişmeler de bilginin uzun süreli
bellekte sürekli olarak kaldığını göstermektedir.
18. Uzun Süreli Bellek
• Belleğin kapasitesinin sınırsız olduğu
belirtilmektedir.
• Öğrenme bir kez gerçekleştiğinde
ebediyen saklandığına ilişkin kanıtlar
mevcuttur.
• Bilgilerin depolandığı bir kütüphane gibi
düşünülebilir. Ancak bilginin hatırlanması
büyük oranda materyalin uygun bir şekilde
kodlanarak, uygun yere yerleştirilmesine
bağlıdır.
19. Bilginin Kısa Süreli Bellekten Uzun Süreli Belleğe
Aktarılmasını Sağlayan Süreçler
• Dikkat
• Algı
20. Kısa Süreli Bellekte Bilgiyi Saklama
Saklamanın Yolları
• Sürekli Tekrar
• Gruplama
21. Bilgiyi İşleme Modeline Göre Öğretimin
Düzenlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
• Konuya dikkat çekilmelidir
• Öğrenenin temel ve önemli olan bilgiyi
diğer ayrıntılardan ayırt etmesine yardımcı
olunmalıdır.
• Yeni kazanılacak olan bilgi ile önce bilginin
ilişkilendirilmesi yapılmalıdır (eklemleme)
Öğrenenin bilgiyi anlamlandırmasında
örgütlemesine yardımcı olunmalıdır.
• Soyut fikirleri somutlaştırmaya yardımcı
olacak örnekler verilmelidir.
22. Bilgiyi İşleme Modeline Göre Öğretimin
Düzenlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
• Sözcük, terim ve olguların sadece tekrar yoluyla
öğrenilmesi değil bellek destekleyici stratejiler ile
öğrenmesine rehberlik edilmelidir.
• Bilginin uzun süreli bellekten çağrılmasında
tedbirler alınmalıdır.
• Bilginin tam olarak öğrenilmesi için tekrar ve
özetlemelere yer verilmelidir.
• Öğrenene öğrenme sonuçları hakkında bilgi
verilerek yürütücü bellek şemasını geliştirmesine
yardım edilmelidir.
