Agah Tuğrul Korucu Öğretim Teknolojileri

1. BİLGİYİ İŞLEME KURAMI
Hazırlayan:Hikmet Belge
Danışman:Doç. Dr.
Agah Tuğrul KORUCU

2. Bilgiyi İşleme Kuramı
🞂Bilişsel öğrenme kuramları, insanın dünyayı anlamada
kullandığı zihinsel süreçleri inceleyen kuramlardır.
🞂Kuramcılar, gözlenilebilen davranışlara ek olarak
öğrenenin kafasının içinde olup bitenlerle, yani içsel
yapılarla, süreçlerle ilgilenmektedirler.
Bilgi İşleme Kuramının Temel Soruları
🞂 Yeni bilgi dışarıdan nasıl alınmaktadır?
🞂 Alınan yeni bilgi nasıl işlenilmektedir?
🞂 Bilgi uzun süreli olarak nasıl depolanmaktadır?
🞂 Depolanan bilgi nasıl geriye getirilip
hatırlanmaktadır?
İki temel öğeye sahiptir:
1. Üç tür bellekten oluşan bilgi depoları
2. Bilginin bir depodan diğerine aktarımını
sağlayan içsel, bilişsel etkinlikleri kapsayan bilişsel
süreçlerdir.

4. Bellek Türleri
1. Duyusal Kayıt
2. Kısa Süreli Bellek
3. Uzun Süreli Bellek
Duyusal Kayıt
🞂Çevreden gelen uyarıcılar öğrenenin alıcılarını yani
duyu organlarını etkiler ve duyusal kayıt yoluyla sinir
sistemine girer.
🞂Duyu organların her birine gelen uyarıcıların ilk
algılanmalarından duyusal kayıt sorumludur.
🞂Buradaki bilgi, orijinal uyarıcıyı temsil eden bir
yapıdadır. Uyarıcının tam olarak aynısıdır.
🞂Bilgi burada çok kısa kalabilmektedir. Bir ile dört saniye
arasında kalış süresi değişmektedir.
🞂Duyusal kayıtın kapasitesi sınırsızdır. Bununla birlikte
gelen bilgi anında işlenmezse, çok
hızlı bir şekilde kaybolur. Sadece dikkat edilen sınırlı
sayıdaki bilgi kısa süreli belleğe aktarılabilir.
🞂Bilginin duyusal kayıttan kısa süreli belleğe geçişinde
dikkat ve algı süreçleri süzgeçtir.

5. Kısa Süreli Bellek
İki fonksiyonu vardır:
1. Sınırlı miktardaki bilgiyi sınırlı bir zaman
süresi içinde geçici olarak depolar. Bundan dolayı kısa
süreli bellek denir. (7+2 birim)
2. Bilgi burada çok kısa kalmaktadır. Yetişkinde bu süre
20 saniye kadardır.
3. Kısaca bir yetişkinde kısa süreli bellek beş ile dokuz
birimlik bilgiyi zihinsel tekrar yapılmadıkça ancak en fazla
20 saniye depolayabilmektedir.
Uzun Süreli Bellek
🞂İyi öğrendiğimiz bilgiyi sürekli olarak depoladığımız
bellek türüdür.
🞂Uzun süreli bellek, nöronlar arasındaki bağlantılarda
yani sinapslarda yapısal değişme ile ortaya çıkmaktadır.
🞂Sinapslar ya güçlenmekte ya da komşu nöronlarla yeni
bağlar, yeni kollar oluşturmaktadır.
🞂Beyindeki bu değişmeler de bilginin uzun süreli bellekte
sürekli olarak kaldığını göstermektedir.

6. Uzun Süreli Bellek
🞂 Belleğin kapasitesinin sınırsız olduğu
belirtilmektedir. Öğrenme bir kez gerçekleştiğinde
ebediyen saklandığına ilişkin kanıtlar mevcuttur.
🞂 Bilgilerin depolandığı bir kütüphane gibi
düşünülebilir. Ancak bilginin hatırlanması büyük oranda
materyalin uygun bir şekilde kodlanarak, uygun yere
yerleştirilmesine bağlıdır.
🞂Uzun süreli belleğin bölümleri:
1. Anısal Bellek: Kişisel yaşantılarımızın depolandığı
bölmedir.
2. Anlamsal bellek: Konu alanlarının kavramları, olguları,
genellemeleri, kuralları depolanır.
3. İşlemsel Bellek: Herhangi bir şeyin nasıl yapılacağı ile
ilgili bilgilerin, işlemlerin depolandığı bellektir.

7. Bilginin Kısa Süreli Bellekten Uzun Süreli Belleğe
Aktarılmasını Sağlayan Süreçler
🞂 Dikkat
🞂 Algı
Kısa Süreli Bellekte Bilgiyi Saklamanın Yolları
🞂Sürekli Tekrar
🞂Gruplama
Bilginin Uzun Süreli Belleğe Aktarılmasında
Kullanılan Süreçler
• Örtük ve Açık Tekrar
• Kodlama/Anlamlandırma
• Genişletme/Eklemleme
• Bellek Destekleyici İpuçları

8. Bilgiyi İşleme Modeline Göre Öğretimin
Düzenlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar
🞂Konuya dikkat çekilmelidir
🞂Öğrenenin temel ve önemli olan bilgiyi diğer
ayrıntılardan ayırt etmesine yardımcı olunmalıdır.
🞂Yeni kazanılacak olan bilgi ile önce bilginin
ilişkilendirilmesi yapılmalıdır (eklemleme)
🞂Öğrenenin bilgiyi anlamlandırmasında örgütlemesine
yardımcı olunmalıdır.
🞂Soyut fikirleri somutlaştırmaya yardımcı olacak örnekler
verilmelidir.
🞂 Sözcük, terim ve olguların sadece tekrar yoluyla
öğrenilmesi değil bellek destekleyici stratejiler ile
öğrenmesine rehberlik edilmelidir.
🞂Bilginin uzun süreli bellekten çağrılmasında tedbirler
alınmalıdır.
🞂Bilginin tam olarak öğrenilmesi için tekrar ve
özetlemelere yer verilmelidir.
🞂Öğrenene öğrenme sonuçları hakkında bilgi verilerek
yürütücü bellek şemasını geliştirmesine yardım
edilmelidir.

9. Kaynaklar
🞂 Nuray Senemoğlu, Gelişim Öğrenme ve
Öğretim, Kuramdan Uygulamaya, Gazi
Kitabevi, 12. Baskı, Ankara 2005, ss. 265- 343.
🞂 Bülent Öztürk; İbrahim Kısaç, “Bilgiyi İşleme
Modeli”, (ed.)Binnur Yeşilyaprak, Eğitim
Psikolojisi, Gelişim-Öğrenme-Öğretim, PegemA
Yay., Ankara 2006, ss. 275-303.
🞂 Zekavet Topçu Kabasakal, “Bilişsel Öğrenme
Kuramı”, (ed.) Alim Kaya, Eğitim Psikolojisi,
Pegem A Yay. Ankara 2007, ss. 463-485.