Tài liệu cung cấp và chia sẻ bởi Kênh Y Tế

1. Chaån ñoaùn vaø
xöû trí hoân meâ
PGS. TS. NGUYEÃN THI HUØNG

2. CHAÅN ÑOAÙN VAØ XÖÛ TRÍ HOÂN MEÂ
THANG ÑIEÅM GLASSGOW:
• HOÂN MEÂ: KHOÂNG LÔØI NOÙI, KHOÂNG MÔÛ MAÉT, KHOÂNG ÑAÙP
ÖÙNG VAÄN ÑOÄNG.
• SINH LYÙ BEÄNH HOÂN MEÂ:
• Tình traïng yù thöùc phuï thuoäc vaøo söï nguyeân veïn cuûa hai baùn caàu
ñaïi naõo, naõo giöõa, haï ñoài, ñoài thò. Caùc sang thöông lan toûa hai
baùn caàu naõo phoái hôïp vôùi heä thoáng hoaït hoùa heä löôùi höôùng
taâm, hay taùc ñoäng ñeán heä thoáng hoaït hoùa heä löôùi laøm suy giaûm
tình traïng thöùc tænh.

3. CAÙC TOÅN THÖÔNG
• TOÅN THÖÔNG LAN TOÛA: Chaán thöông, thieáu maùu naõo, haï ñöôøng
huyeát, suy gan, suy thaän.
• TOÅN THÖÔNGÑOÀI THÒ HAI BEÂN: U teá baøo ñeäm hình sao.
• KHOÁI CHOAÙN CHOÃ GAÂY THOAÙT VÒ NAÕO QUA LEÀU VAØ CHEØN EÙP NAÕO
GIÖÕA.
• CHEØN EÙP THAÂN NAÕO DO KHOÁI CHOAÙN CHOÃ DÖÔÙI LEÀU HAY DO TUÏT
HAÏNH NHAÂN TIEÅU NAÕO.
• TOÅN THÖÔNG THAÂN NAÕO: Thieáu maùu cuïc boä, xuaát huyeát, u, thuoác (an
thaàn, thuoác nguû).

5. TIEÁP CAÄN BEÄNH NHAÂN HOÂN MEÂ
ÑAÙNH GIAÙ 5 CHÖÙC NAÊNG:
1) Tình traïng yù thöùc
2) Ñaëc ñieåm hoâ haáp
3) Ñoàng töû
4) Nhaõn caàu
5) Vaän ñoäng vaø phaûn xaï

6. TÌNH TRAÏNG YÙ THÖÙC (1)
I. ÑÒNH TÍNH:
• U aùm
• Luù laãn
• Lô mô
• Hoân meâ
II. THEO GIAI ÑOAÏN:
• GÑ 1: ñaùp öùng vôùi lôøi noùi vaø kích thích ñau chính xaùc.
• GÑ 2: ñaùp öùng thích hôïp vôùi kích thích ñau.
• GÑ 3: khoâng ñaùp öùng.

7. TÌNH TRAÏNG YÙ THÖÙC (2)
III. THEO TAÀNG:
• Do: Tuït naõo trung taâm, tuït naõo thuøy thaùo döông.
• GÑ gian naõo: ñaùp öùng vaän ñoäng tö theá gaäp – ñoàng töû nhoû – PX
aùnh saùng (+), vaän nhaõn ngang vaø doïc (+).
• GÑ cuoáng naõo: Ñaùp öùng vaän ñoäng tö theá duoãi – Vaän nhaõn doïc (–),
phaûn xaï giaùc maïc (+), thôû Cheynes – Stokes hay taêng thoâng khí –
PX aùnh saùng (–).
• GÑ caàu naõo: Ñaùp öùng vaän ñoäng tö theá duoãi – vaän nhaõn ngang (–),
phaûn xaï giaùc maïc (–).
• GÑ haønh naõo: Roái loaïn nhòp thôû, truïy hoâ haáp, tuaàn hoaøn, ñoàng töû
giaõn theo tình traïng thieáu döôõng khí.

8. TÌNH TRAÏNG YÙ THÖÙC (3)
IV. ÑÒNH TÍNH:
• Thang ñieåm GLASGOW:
Best Eye Response (E) Best Verbal response (V) Best Moter Response (M)
Töï nhieân 4 Thích hôïp 5 Theo lôøi noùi 6
Kích thích 3 Laãn loan 4 Chính xaùc 5
Kích thích ñau 2 Khoâng thích hôïp 3 Co 4
Maát 1 Khoâng hieåu ñöôïc 2 Gaäp 3
Khoâng lôøi 1 Duoãi 2
Khoâng 1

10. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (1)
Hoûi ngöôøi thaân, ñoäi caáp cöùu, khaùm toång quaùt vaø thaàn kinh.
A. BEÄNH SÖÛ:
• Chaán thöông ñaàu: chaán thöông soï naõo, maùu tuï trong soï.
• Tieàn caên chaán thöông ñaàu (Theo doõi 6 tuaàn): Tuï maùu döôùi maøng
cöùng maïn tính.
• Truïy maïch: Xuaát huyeát naõo.
• Co giaät, tieåu khoâng töï chuû: Ñoäng kinh.
• Trieäu chöùng xuaát hieän naëng daàn: Khoái choaùn choã, nguyeân nhaân bieán
döôõng hay nhieãm truøng.

11. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (2)
Hoûi ngöôøi thaân, ñoäi caáp cöùu, khaùm toång quaùt vaø thaàn kinh.
A. BEÄNH SÖÛ (tt):
Tieàn caên löu yù:
• Ñaùi thaùo ñöôøng  Taêng/Haï ñöôøng huyeát
• Ñoäng kinh  Tình traïng sau côn
• Nghieän röôïu  Ngoä ñoäc röôïu
• Nhieãm sieâu vi  Vieâm naõo
• Beänh lyù aùc tính  Di caên

12. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (3)
B. KHAÙM TOÅNG QUAÙT:
• Traày raùch da ñaàu, hoäp soï, thoaùt dòch naõo tuûy Chaán thöông ñaàu
• Chaûy maùu oáng tay trong  Chaán thöông ñaàu
• Chaûy muû oáng tai trong  Abscess naõo, vieâm maøng naõo
• Taêng kích thöôùc voøng ñaàu, thoùp phoàng (ôû treû em)  Taêng aùp löïc noäi soï.
• Coå cöùng goàng chi  Tuït haïnh nhaân tieåu naõo
• Daáu Kernig (+)  Vieâm maøng naõo, xuaát huyeát döôùi nheän
• Beänh lyù aùc tính gan, haïch  Di caên naõo
• OÅ nhieãm truøng (Tai, xoang, phoåi, valve tim) + Soát: Abscess naõo, vieâm maøng naõo muû

13. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (4)
B. KHAÙM TOÅNG QUAÙT (tt):
Löu yù:
• Haï huyeát aùp, maát maùu Giaûm cung löôïng tim
• Loaïn nhòp tim
• Beänh van tim Thuyeân taéc naõo
• Suy hoâ haáp  Thieáu Oxy
• Hôi thôû muøi Alcohol  Ngoä ñoäc röôïu
• Daáu kim chích  Duøng thuoác quaù lieàu

14. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (5)
C. KHAÙM LAÂM SAØNG THAÀN KINH:
Daáu taêng aùp löïc noäi soï (KP) Nguyeân nhaân
a. Phuø gai thò, thoùp phoàng (treû em) - Khoái choaùn choã noäi soï (a, b, c)
- Naõo uùng thuûy (a, b, c)
- Thieáu döôõng khí, duøng thuoác khaùng
Cholinergic, chaát choáng giao caûm (c)
- Ngoä ñoäc aù phieän, chaát gioáng ñoái giao
caûm, xuaát huyeát caàu naõo (d)
- Chaán thöông, thieáu maùu cuïc boä, xuaát
huyeát naëng (e1)
- Thieáu döôõng khí hoân meâ gan (e2)
- Toån thöông naõo khu truù (u naõo, chaán
thöông, tuï maùu, TBMMN) (f)
- Beänh naõo bieán döôõng hay ngoä ñoäc (g)
Daáu thaàn kinh
b. Ñoàng töû coá ñònh, giaõn moät beân
c. Ñoàng töû coá ñònh, giaõn hai beân
d. Ñoàng töû nhoû nhö kim guùt
e. Maát vaän ñoäng (töï phaùt/phaûn xaï)
1. Ñoàng töû coá ñònh
2. Ñoàng töû phaûn öùng
f. Ñaùp öùng chi maát caân xöùng
g. Ñaùp öùng chi caân xöùng, phaûn öùng ñoàng
töû, vaän nhaõn (+)

17. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (6)
D. CAÄN LAÂM SAØNG:
Chaán thöông ñaàu, daáu
TALNS hay daáu thaàn kinh
khu truù, daáu maøng naõo
CT SCAN
(Caáp cöùu)
AÂm tính
Choïc doø tuûy soáng (L.P)
Xeùt nghieäm dòch naõo tuûy
AÂm tính
XEÙT NGHIEÄM TAÀM SOAÙT
ROÁI LOAÏN BIEÁN DÖÔÕNG
Nghi ngôø ngoä ñoäc thuoác,
beänh bieán döôõng,
KHOÂNG daáu TALNS,
KHOÂNG daáu maøng naõo,
KHOÂNG daáu thaàn kinh
khu truù
Urea vaø ñieän giaûi, ñöôøng
huyeát, khí maùu ñoäng
maïch, tìm thuoác, ñoäc
chaát, chöùc naêng gan, caáy
maùu (neáu soát)
Calcium, phosphate, Mangesium,
B1, B12, a. folic, amylase,
cortisol, chöùng naêng tuyeán giaùp,
porphyrine

18. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN (7)
D. CAÄN LAÂM SAØNG (boå tuùc):
• Xquang soï: ñöôøng nöùt, loõm soï, di leäch tuyeán tuøng, sang thöông voâi hoùa hay huûy
xöông.
• Xquang ngöïc: coù theå phaùt hieän u pheá quaûn phoåi.
• Ñieän naõo ñoà: coù theå phaùt hieän ñoäng kinh döôùi ngöôõng laâm saøng, traïng thaùi ñoäng kinh
khoâng co giaät… Vieâm naõo Herpes, beänh naõo do chuyeån hoùa.
• MRI: giaù trò giôùi haïn trong chaån ñoaùn hoân meâ, nhaïy hôn CT scan trong vieäc phaùt hieän
caùc oå nhoài maùu nhoû, nhoài maùu naõo giai ñoaïn toái caáp, phuø naõo, hay vieâm naõo giai
ñoaïn sôùm.

19. NGUYEÂN NHAÂN HOÂN MEÂ (1)
1. NGUYEÂN NHAÂN TRONG SOÏ:
• Chaán thöông: Toån thöông chaát traèng, tuï maùu ngoaøi maøng cöùng.
• U naõo: Phuø naõo do khoái u.
• Maïch maùu: Xuaát huyeát maøng naõo, abscess naõo, vieâm naõo.
• Nhieãm truøng: Vieâm maøng naõo, abscess naõo, vieâm naõo.

22. NGUYEÂN NHAÂN HOÂN MEÂ (2)
2. NGUYEÂN NHAÂN NGOAØI SOÏ:
• Noäi tieát
• Ñaùi thaùo ñöôøng
• Suy tuyeán yeân
• Suy thöôïng thaän
• Suy/Cöôøng tuyeán giaùp
• Chuyeån hoùa
• Taêng/Haï Kali maùu
• Taëng/Haï Natri maùu
• Taêng/Haï Calcium maùu.
• Taêng/Haï ñöôøng huyeát
• Taêng Keton maùu acid lactic
• Toan maùu do taêng

23. NGUYEÂN NHAÂN HOÂN MEÂ (3)
2. NGUYEÂN NHAÂN NGOAØI SOÏ (tt):
• Suy hoâ haáp:
Giaûm thoâng khí
Roái loaïn khuyeách taùn
Thieáu maùu
Taêng CO2 – Giaûm O2
GIAÛM LÖU LÖÔÏNG MAÙU
Taéc ngheõn ñoäng
maïch, beänh lyù ñoäng
maïch soáng, ñoäng
maïch caûnh 2 beân
Phaûn xaï ñoái giao caûm
Maát maùu
Beänh van tim
Nhoài maùu cô tim
Loaïn nhòp tim
Thuoác haï aùp
Giaûm cung löôïng tim

24. NGUYEÂN NHAÂN HOÂN MEÂ (4)
2. NGUYEÂN NHAÂN NGOAØI SOÏ (tt):
• Thuoác:
• An thaàn, thuoác phieän, thuoác choáng traàm caûm, choáng ñoäng kinh, thuoác gaây meâ
• Ñoäc chaát:
• Alcohol, kim loaïi naëng, CO.
• Roái loaïn taâm thaàn:
• Hysteria, caêng tröông löïc.

25. MAÁT YÙ THÖÏC TAÏM THÔØI
• Giaûm cung caáp O2: loaïn nhòp tim, taéc löu löôïng maùu bôm töø tim,
phaûn xaï thaàn kinh X, thieáu maøu vuøng ñoäng maïch soáng-thaân neàn.
• ÖÙc cheá daãn truyeàn thaàn kinh: haï ñöôøng huyeát, Migraine thaân
neàn.
• Kích thích daãn truyeàn thaàn kinh: ñoäng kinh.
• Duøng thuoác quaù lieàu (Alcohol, Barbiturates)

26. TIEÁP CAÄN CHAÅN ÑOAÙN
• BEÄNH SÖÛ QUAN TROÏNG cho chaån ñoaùn nguyeân nhaân.
• Tieàn trieäu xanh xao, vaõ moà hoâi, buoàn noân höôùng ñeán ngaát do phaûn xaï thaàn kinh X
• Côn co cöùng, co giaät coù theå thaáy trong ñoäng kinh ,côn Adam-Stokes, ngaát do
phaûn xaï thaàn kinh X.
• Hoài hoäp, vaû moà hoâi, roái loaïn haønh vi, côn co giaät coù theå xaûy ra tröôùc khi hoân meâ
do haï ñöôøng huyeát.
• Caùc xeùt nghieäm chaän ñoaùn: EEG, ECG, ñöôøng huyeát.
• Neáu khoâng tìm ra nguyeân nhaân  Laøm EEG vaø ECG Holter 24h, nhòn ñoùi 72h,
neáu xuaát hieän trieäu chöùng  Thöû ñöôøng huyeát vaø noàng ñoä Insulin.

27. HOÂN MEÂ: CAÙC NGUYEÂN NHAÂN
LAÀM LAÃN
• Beänh nhaân khoâng noùi, khoâng tuaân thuû y leänh lôøi noùi nhöng coøn cöû ñoäng vaø môû
maét:
• Maát ngoân ngöõ toaøn theå.
• Hysteria
• Beänh nhaân khoâng noùi, khoâng cöû ñoäng nhöng môû maét:
• Laëng thinh baát ñoäng (sang thöông cuoáng naõo hay traùn trong 2 beân).
• Hoäi chöùng khoùa trong (sang thöông vuøng caàu naõo thaáp).
• Beänh nhaân khoâng noùi khoâng cöû ñoäng khoâng môû maét:
• Hysteria

28. TÌNH TRAÏNG LUÙ LAÃN – SAÛNG RUN
Toång keát caùc tröôøng hôïp nhaäp vieän veà beänh noäi khoa ôû Anh, 5-10 % coù tình
traïng luù laãn yù thöùc. Ta tieáp caän chaån ñoaùn:
Nhieãm truøng: xeùt nghieäm nöôùc tieåu, Xquang ngöïc, caáy maùu
Roái loaïn chuyeån hoùa: Urea, Creatinin, Ñieän giaûi, Ñöôøng huyeát, Khí
maùu ñoäng maïch, Chöùc naêng gan, Calcium, Magnesium, Amylase,
Porphyrines
Ngoä ñoäc thuoác: Barbiturates, Opiates, Röôïu
Toån thöông heä TKTW: CT scan, Choïc doø tuûy soáng (L.P), EEG
Dinh döôõng: thieáu vitamin B1, B12, acid folic…

29. XÖÛ TRÍ HOÂN MEÂ:
• ABC
• Xöû trí nguyeân nhaân
• Ñaùnh giaù tieân löôïng