Παρουσίαση της κ. Όλγας Καδδά ( RN, PhD Cardiological Intensive Care Unit Onassis Cardiac Surgery Centre) στο πλαίσιο της ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στο σχολείο μας στις 7/5/2019 με θέμα: "Διατροφή και σωματική δραστηριότητα σε παιδιά και εφήβους. Ο ρόλος της οικογένειας και του σχολείου".

1. Παιδική παχυσαρκία, ένα
παγκόσμιο πρόβλημα
Όλγα Καδδά
Νοσηλεύτρια, ΩΚΚ
Ενημερωτική Ημερίδα
3ο
Δημοτικό Σχολείο Αλίμου

2. Παιδική παχυσαρκία
• Ορισμός
Η κατάσταση κατά την οποία η περίσσεια
σωματικού λίπους επηρεάζει αρνητικά
την υγεία ή την ευημερία του παιδιού.
• Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ)
Ο προσδιορισμός του σωματικού λίπους
βασίζεται στον Δείκτη Μάζας Σώματος
ΔΜΣ=ΣΒ(Kg)/m2
ΔΜΣ <18,5: Λιποβαρής-Υποθρεψία
ΔΜΣ 18,5-25: Φυσιολογικός
ΔΜΣ 25-29,9: Υπέρβαρος
ΔΜΣ 30-39,9: Παχύσαρκος
ΔΜΣ>40: Σοβαρά παχύσαρκος

3. Επιδημιολογικά στοιχεία
Η παχυσαρκία εντάσσεται στις πιο
διαδεδομένες ΜΗ μεταδοτικές
νόσους του 21ου
αιώνα
Στην Ευρώπη:
•Η συχνότητα εμφάνισης
παχυσαρκίας στη Νότια Ευρώπη
κυμαίνεται από 15 έως και 25%
•Τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικής
παχυσαρκίας, από 5% έως 9% του
συνόλου των παιδιών, υπάρχουν
σε Γαλλία, Νορβηγία, Ιρλανδία,
Λετονία και Δανία.
Πηγή: Έκθεση του ΟΟΣΑ, 2015
Το 2030: 1 στους 2
Ευρωπαίους πολίτες θα
είναι παχύσαρκος
Σε 22 από τις 34 χώρες του
ΟΟΣΑ το ποσοστό των
υπέρβαρων ξεπερνά το 50 %
του πληθυσμού

4. Στην Ελλάδα
• Η Ελλάδα καταλαμβάνει τις πρώτες θέσεις παγκοσμίως στην παιδική
παχυσαρκία με το ποσοστό να φτάνει το 37,7% στα κορίτσια και το
44,4% στα αγόρια.
• Μαζί με άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης (Ιταλία, Ισπανία, Κύπρος,
Μάλτα) έχουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην
Ευρώπη, καθώς περίπου ένα στα πέντε παιδιά (ποσοστό 18% έως
21% ανάλογα με τη χώρα) είναι παχύσαρκο.
Π.Ο.Υ., 2016

5. Νομός Αττικής
Έρευνα που διενήργησε το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-
Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, υπό την
εποπτεία του καθηγητή κ. Λάμπρου Συντώση, στο πλαίσιο
του παγκόσμιου προγράμματος «Παιδιά όλο Υγεία» με
δείγμα 28.860 εγγεγραμμένους μαθητές (Γ΄ και Ε΄ τάξης
δημοτικού τη σχολική χρονιά 2009-2010 και αντίστοιχα
30.425 εγγεγραμμένους μαθητές τη σχολική χρονιά 2013-
2014) στην περιοχή της Αττικής έδειξε ότι:
•το ποσοστό παχυσαρκίας στους μαθητές ήταν 8,2%
το 2009 και αυξήθηκε στο 9,4% το 2014
•Βασικός παράγοντας που επηρεάζει είναι το εισόδημα
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα ποσοστά παιδικής
παχυσαρκίας ήταν σταθερά για πολλά χρόνια με μία
μικρή τάση μείωσης.
Τα τελευταία δύο χρόνια, όμως, παρατηρήθηκε
αυξητική τάση που έγινε και στατιστικά σημαντική.

6. Κρίσιμες περίοδοι εμφάνισης παχυσαρκίας
• Την περίοδο της κύησης
• Την περίοδο της πρώιμης παιδικής ηλικίας
• Την περίοδο της ανάκτησης λίπους, μεταξύ 5 και 7 ετών
• Την περίοδο της εφηβείας

7. Γιατί μας απασχολεί τόσο πολύ το θέμα αυτό;
• Στη χώρα μας το πρόβλημα της παχυσαρκίας έχει γίνει πολύ έντονο τα
τελευταία χρόνια
• Γιατί ασχολούμαστε τόσο πολύ με αυτό το θέμα;
 Γιατί οι συνέπειες είναι πολυδιάστατες
(οργανικές, ψυχολογικές, οικονομικές)
 Γιατί ο κίνδυνος τα παχύσαρκα παιδιά να γίνουν παχύσαρκοι
ενήλικες είναι 2,5-6 φορές μεγαλύτερος από ότι στα μη
παχύσαρκα παιδιά
 Γιατί η παιδική παχυσαρκία συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο
πρόωρου θανάτου και ανικανότητα στην ενήλικη ζωή
Π.Ο.Υ., 2006

8. Παράγοντες που επιδρούν στην παιδική
παχυσαρκία
• Γενετικοί παράγοντες (γονίδια που ευθύνονται για τη διατροφική
συμπεριφορά και την κατανομή του λίπους στο σώμα)
• Περι-γεννητικοί παράγοντες (ΣΒ κατά την κύηση και ΣΒ γέννησης,
θηλασμός< 3 μηνών, σακχαρώδης διαβήτης κύησης)
• Ενδοκρινολογικά αίτια
• Ειδικές κατηγορίες παχύσαρκων παιδιών (φαρμακευτική αγωγή)

9.  Περιβαλλοντικοί παράγοντες
(κοινωνικοοικονομικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες)
 Διατροφικές συνήθειες
 Τρόπος ζωής
 Οικογενειακοί παράγοντες
Παράγοντες που επιδρούν στην παιδική
παχυσαρκία

10. Περιβαλλοντικοί παράγοντες
(κοινωνικοοικονομικοί και ψυχοκοινωνικοί)
• Το επάγγελμα των γονιών
• Το μορφωτικό επίπεδο
• Το εισόδημα
• Η αποδοχή των μηνυμάτων που μεταδίδουν τα ΜΜΕ
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αρνητική εικόνα για τον εαυτό μας

11. Διατροφικές συνήθειες
• Στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια μια προοδευτική
μετάβαση από τη Μεσογειακή διατροφή σε διατροφικές
συνήθειες Δυτικών χωρών
• Αύξηση κατανάλωσης ζάχαρης
• Κατανάλωση λίπους
• Μείωση κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών
• Παράλειψη πρωινού γεύματος
• Εργασιακή απασχόληση των γονιών
(τα παιδιά δεν καταναλώνουν σπιτικό φαγητό)

12. Τρόπος ζωής
• Καθιστική ζωή
• Τηλεόραση
• Ενασχόληση με ηλεκτρονικά παιχνίδια/υπολογιστή

13. Οικογενειακοί παράγοντες
• Γονείς–πρότυπα στη διαμόρφωση διατροφικών
συνηθειών
• Λιγότερο συχνά οικογενειακά γεύματα
• Η οικογένεια γευματίζει πιο συχνά σε εστιατόρια
• Αύξηση ωρών παρακολούθησης τηλεόρασης (διαφημίσεις)

14. Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας
Επηρεάζει αρνητικά την εξέλιξη της υγείας των παιδιών
 Σωματικά προβλήματα
Καρδιαγγειακά προβλήματα (υψηλή αρτηριακή πίεση,
υψηλή χοληστερόλη)
Σακχαρώδης διαβήτης (τύπου ΙΙ)
Άπνοια ύπνου
Άσθμα
Μυοσκελετικά προβλήματα
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

15. Επιπτώσεις παιδικής παχυσαρκίας
 Ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα
Χαμηλή αυτοεκτίμηση
Αρνητική εικόνα σώματος
Κατάθλιψη
Κοινωνικός αποκλεισμός
Εκφοβισμός

16. Πρόληψη - Ο ρόλος της οικογένειας
Ευαισθητοποίηση των ίδιων των γονέων
Ενθάρρυνση γονέων να προσφέρουν κατάλληλες μερίδες
τροφής
Κατανάλωση πρωινού γεύματος
Συμμετοχή των παιδιών στην
προετοιμασία του φαγητού
Υιοθέτηση μεσογειακής διατροφής

17.  Αποφυγή των ταχυφαγείων
 Ενθάρρυνση των παιδιών να καταναλώνουν πολύ νερό και υγρά χωρίς
θερμίδες για ενυδάτωση
 Προώθηση της σωματικής δραστηριότητας (όλη η οικογένεια)
 Ελαχιστοποίηση της καθιστικής συμπεριφοράς
 Επαρκείς ώρες ύπνου
 Να μην επικρατεί η νοοτροπία ότι το πάχος είναι υγεία
Πρόληψη - Ο ρόλος της οικογένειας

18. Παρέχει γνώση με σκοπό την ενίσχυση των
ισορροπημένων συνηθειών διατροφής και σωματικής
δραστηριότητας
Ανανεωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα (ομαδικές εργασίες,
διαδραστικά παιχνίδια)
Η φύση του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής
(διασκεδαστικά είδη σωματικής άσκησης, να μην
αποκλείεται κανένας μαθητής)
Πρόληψη - Ο ρόλος του σχολείου

19. Διαμόρφωση σχολικών υποδομών που σχετίζονται με το
φαγητό
Χώρος τροφοδοσίας (κυλικείο) να ακολουθεί τις σχετικές
οδηγίες που υπάρχουν σε εθνικό επίπεδο- πρόσβαση σε
καθαρό πόσιμο νερό
Εκπαίδευση των διδασκόντων
Προτάσεις για παροχή υπηρεσιών υγείας
στο σχολείο
Συνεργασία με τους γονείς
Πρόληψη - Ο ρόλος του σχολείου

20. Καλές πρακτικές άλλων χωρών
• Απαγόρευση διαφημίσεων πρόχειρου φαγητού στο
Λονδίνο: Κατά της παιδικής παχυσαρκίας
(Ανακοίνωση του δημάρχου)

21. • Φόρος στα αναψυκτικά για να μειωθεί η παιδική παχυσαρκία!
• Επιλέγοντας να επιβάλει τον φόρο για τη ζάχαρη στα
αναψυκτικά, η Βρετανία ακολουθεί το παράδειγμα του Βελγίου, της
Γαλλίας, της Ουγγαρίας και του Μεξικού, που έχουν επιβάλει κάποιας
μορφής φορολογία στα αναψυκτικά με πρόσθετη ζάχαρη.
• Οι σκανδιναβικές χώρες επιβάλλουν παρόμοιους φόρους εδώ και
πολλά χρόνια, με διαφορετικούς βαθμούς επιτυχίας.
Καλές πρακτικές άλλων χωρών

22. Κέντρα πρόληψης παιδικής παχυσαρκίας
Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και
Διαβήτη
Α’ Παιδιατρική Κλινική Ιατρικής Σχολής
Πανεπιστημίου Αθηνών
Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»
(Κεντρικό Κτίριο, 6ος Όροφος)
Θηβών και Λεβαδείας,
Γουδί, Αθήνα, ΤΚ: 11527
childhood-obesity@med.uoa.gr
childhood-obesity@paidon-agiasofia.gr

23. Συμπεράσματα
 Η παιδική παχυσαρκία οφείλεται σε πολλούς παράγοντες
 Μέτρα πρόληψης
 Απαιτείται συμμετοχή όλων των μελών της οικογένειας,
των εκπαιδευτικών και των αρμόδιων τμημάτων της
πολιτείας

24. Ευχαριστώ πολύ