Οι μαθητές του Δ2 τμήματος “ταξίδεψαν” σε προορισμούς της Ελλάδας και μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους γι’ αυτά που “είδαν” κι έμαθαν: Θρύλους, παραδόσεις, ιστορία, φυσικά τοπία, ιστορικά μνημεία… “Γνώρισαν” και τα σημαντικά πρόσωπα κάθε περιοχής και μας τα παρουσιάζουν! Η έρευνα των παιδιών έγινε με αφορμή το μάθημα της Μελέτης Περιβάλλοντος και την θεματική ενότητα «Γνωρίζω την Ελλάδα». Απολαύστε τους!!! Υπεύθυνη εκπαιδευτικός: Βασιλική Σούπου

1. Μάθημα: Μελέτη Περιβάλλοντος
Ερευνητική εργασία του τμήματος Δ’2
Όνομα μαθητή: Δαυΐδ Παναγιώτου
Εκπαιδευτικός: Βασιλική Σούπου
“Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα”
σχολική χρονιά 2020-2021

2. Τήνος
Το «νησί του Αιόλου»
Παναγία της Τήνου, περιστεριώνες,
γλύπτες (Χαλεπάς) ζωγράφοι (Λύτρας,
Γύζης), λαϊκοί μάστορες που δούλευαν
την πέτρα
Δαυΐδ Παναγιώτου (Δ2)

3. Τήνος
Η Τήνος είναι το τρίτο σε μέγεθος νησί των
Κυκλάδων μετά τη Νάξο και την Άνδρο.
Η Τήνος έλαβε την ονομασία της από το βασιλιά
Τήνο, γιο του Κούκονο ή Κύκνο, που κατοίκησε εκεί
κατά τα προϊστορικά χρόνια. Σήμερα, η Τήνος φέρει
και το προσωνύμιο «νησί του Αιόλου» για τους
δυνατούς βοριάδες της.
Η Τήνος έχει χαρακτηριστεί ως «νησί της τέχνης
και της ομορφιάς», καθώς είναι διάσπαρτη µε
αριστουργήματα αρχιτεκτονικής. Είναι προικισμένη
από τη φύση, µε σπάνια πετρώματα, όπως το
πράσινο και λευκό µάρµαρο, ο σχιστόλιθος και ο
γρανίτης, αλλά και µε το περιβάλλον της, το οποίο
ευνοεί και διεγείρει το καλλιτεχνικό συναίσθημα. Γι’
αυτό, άλλωστε, «γέννησε» πλήθος καλλιτεχνών που
διέπρεψαν τόσο στην αρχιτεκτονική, όσο και στις
υπόλοιπες τέχνες.

4. Περιστεριώνες
Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του νησιού είναι οι πολλοί και με
αξιοθαύμαστη αρχιτεκτονική περιστεριώνες. Περίτεχνα
διακοσμημένοι εξωτερικά, είναι κτισμένοι σε μέρη
προστατευμένα από τον άνεμο και με ανοιχτό χώρο
μπροστά για να ξανοίγονται τα περιστέρια, στις ρεματιές, στις
πλαγιές, αλλά πάντα κοντά σε τρεχούμενα νερά και πηγές.
Πολλοί περιστεριώνες έχουν δύο ή τρεις ορόφους ύψος, και
είναι σύνθετα κτίρια, καθώς χρησιμοποιούνται από τους
ιδιοκτήτες ως εξοχικές κατοικίες, στάβλοι ή αχυρώνες.
Πιθανολογείται πως την εκτροφή των περιστεριών την
έφεραν στη Τήνο οι Ενετοί, που έφτασαν στο νησί το 1207
και έφυγαν το 1715, παραδίδοντας το νησί στους Τούρκους.
Η πιο παλιά χρονολογία που μαρτυρείται περιστεριώνας
είναι το 1726.
Ο περιστεριώνας έγινε σύμβολο υπεροχής, λόγω
καταγωγής αλλά και οικονομικής ευχέρειας. Μέσα από αυτή
τη διαδικασία, οι Τηνιακοί καλλιτέχνες μπόρεσαν να
ξετυλίξουν την καλλιτεχνική ευφυΐα τους.

5. Παναγία της
Τήνου
Ο Ιερός Ναός της Ευαγγελιστρίας της Τήνου ή Παναγία της Τήνου, είναι
ορθόδοξος ναός της Τήνου που λειτουργεί επίσης ως φιλανθρωπικό και
κοινωφελές ίδρυμα.
Η εκκλησία αποτελεί προορισμό αρκετών Χριστιανών προσκυνητών.

6. Κατά τη θρησκευτική παράδοση, ο ναός της Παναγίας της Τήνου κτίστηκε σε
σημείο όπου βρέθηκε εικόνα της Παναγίας μετά από ανασκαφές στις 30
Ιανουαρίου 1823. Η είδηση της εύρεσης της εικόνας, κατά την περίοδο της
ελληνικής επανάστασης του 1821 θεωρήθηκε καλός οιωνός και το νησί
επισκέφτηκαν για αυτό το λόγο οι ήρωές της, Κολοκοτρώνης, Μιαούλης,
Νικηταράς και Μακρυγιάννης, για να προσκυνήσουν.
Μετά την εύρεση της εικόνας ακολούθησε η οικοδόμηση της εκκλησίας.
Η Παναγία της Τήνου αποτελεί το πρώτο αξιόλογο
αρχιτεκτονικό μνημείο του απελευθερωμένου ελληνικού
έθνους.
Βρίσκεται σε περίοπτη θέση στη Χώρα της Τήνου. Η επιλογή
του ρυθμού της εκκλησίας είναι τρίκλιτη βασιλική με τρούλο.
Επικεφαλής της οικοδόμησης ήταν ένας σπουδαίος
επιστήμονας της εποχής, ο Ευστράτιος Εμμανουήλ
Καλονάρης, Τήνιος εγκατεστημένος στη Σμύρνη, από όπου και
ονομάσθηκε «Σμυρναίος» και ο οποίος σχεδίασε τον ναό.
30 Ιανουαρίου 1823
Ανεύρεση της
θαυματουργής εικόνας της
Παναγίας της Τήνου

7. Το αρχικό καμπαναριό του ναού είχε ύψος 34 μ. Οι δυνατοί
βοριάδες που επικρατούν όμως στο νησί, υποχρέωσαν
στην ανακατασκευή του, για λόγους ασφαλείας. Έτσι το
σημερινό είναι ύψους 29 μ.
Στα αριστερά της εισόδου, από την κεντρική πύλη, βρίσκεται
το εικονοστάσι, στο οποίο φυλάσσεται η εικόνα της
Παναγίας, η οποία είναι γεμάτη από αφιερώματα (τάματα)
των πιστών, όπως και παντού στο εσωτερικό.
Για την ανέγερση του ναού απαιτήθηκαν μεγάλες ποσότητες
μαρμάρων, οι οποίες κατά κύριο λόγο μεταφέρθηκαν από τον
αρχαιολογικό χώρο της γειτονικής Δήλου.
Το σύνολο των εργασιών ανέγερσης ολοκληρώθηκε το 1880.

8. Η Παναγία της Τήνου γιορτάζει τέσσερις ημέρες τον
χρόνο:
• στις 30 Ιανουαρίου: ημέρα εύρεσης της θαυματουργής
εικόνας
• στις 25 Μαρτίου: ημέρα του Ευαγγελισμού της
Θεοτόκου
• στις 23 Ιουλίου: ημέρα οράματος της Αγίας Πελαγίας
• στις 15 Αυγούστου: ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου

9. Γιαννούλης
Χαλεπάς
(Γλύπτης)

10. Το 1923, ο Θωμάς Θωμόπουλος, καθηγητής στο Εθνικό
Μετσόβιο Πολυτεχνείο και θαυμαστής του Χαλεπά,
αντέγραψε σε γύψο πολλά έργα του γλύπτη για να τα
παρουσιάσει στην Ακαδημία Αθηνών το 1925. Η έκθεση
αυτή είχε ως αποτέλεσμα να βραβευθεί ο γλύπτης το
1927 με το Αριστείο των Τεχνών.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς έζησε τα τελευταία χρόνια της
ζωής του στην Αθήνα, κοντά στους δικούς του, πάντα
δημιουργικός και μέσα στην πανελλήνια δόξα.
Ήταν γόνος οικογένειας φημισμένων τηνίων
μαρμαρογλυπτών. Είχε έφεση στην μαρμαρογλυπτική,
ώστε τελικά αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική.
Μαθήτευσε στο Σχολείο των Τεχνών και στη συνέχεια
έφυγε για το Μόναχο με υποτροφία.
Όταν γύρισε στην Αθήνα άνοιξε δικό του εργαστήριο.
Εκείνη την εποχή, ολοκλήρωσε δύο σημαντικά γλυπτά
του: «τον Σάτυρο που παίζει με τον Έρωτα» και «την
Κοιμωμένη» για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄
Νεκροταφείο Αθηνών.
Δυστυχώς η τελειομανία του, η υπερκόπωση από την
αδιάκοπη εργασία και ένας ατυχής έρωτας, τον
οδήγησαν πολύ γρήγορα σε νευρικό κλονισμό. Αφού
πέθανε ο πατέρας του, η μητέρα του τον πήρε πίσω στη
Τήνο.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν ο πιο διακεκριμένος
γλύπτης της νεότερης Ελλάδας.
Η «κοιμωμένη» είναι το πιο γνωστό γλυπτό του

11. Νικηφόρος Λύτρας
(Ζωγράφος)
“Ο γενάρχης της νεοελληνικής ζωγραφικής”

12. Γεννήθηκε το 1832 στο χωριό Πύργος της Τήνου. Από πολύ μικρός έδειξε το ταλέντο του, όταν ο δάσκαλος στο σχολείο του
χωριού, Αλέξανδρος Μπον, αντίκρισε τον εαυτό του ζωγραφισμένο από τον μικρό Νικηφόρο, κατά τη διάρκεια του μαθήματος.
Μετά την αποφοίτησή του από το
Πολυτεχνείο, πήρε υποτροφία από το
κράτος και τον Βασιλιά Όθωνα για
περαιτέρω σπουδές στην Ακαδημία Καλών
Τεχνών του Μονάχου. Εκεί συνηθίζει να μιλά
στους συμφοιτητές του για το αρχαίο
ελληνικό κλασικό πνεύμα, το οποίο
διακατέχει τα έργα της περιόδου αυτής, πολλά
από τα οποία μπορεί κανείς να βρει σήμερα
στην Πινακοθήκη του Μονάχου.
Με την αποφοίτησή του, επιστρέφει στην
Ελλάδα, όπου και διορίζεται καθηγητής στη
σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου
Αθηνών.
Τα έργα του αναπαριστούν την ελληνική πραγματικότητα, υπηρετώντας την αλήθεια και όχι την
αληθοφάνεια.
Πέθανε το 1904 από δηλητηρίαση που του προκάλεσαν οι χημικές ουσίες των χρωμάτων που χρησιμο-
ποιούσε για την τέχνη του.
Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου Αθηνών, ενώ είχε ήδη προσληφθεί ως συνεργάτης για τη διακόσμηση
της Ρώσικης Εκκλησίας Αθηνών.
"τα κάλαντα"
“Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας”

13. Νικόλαος Γύζης
(Ζωγράφος)
“Μια σπάνια καλλιτεχνική προσωπικότητα”

14. Διακρίθηκε σε όλα τα χρόνια των σπουδών του και πήρε τα πρώτα βραβεία στην ξυλογραφία, τη ζωγραφική και τη χαλκογραφία.
Τον Ιούνιο του 1865 ο Γύζης έφθασε στο Μόναχο, όπου
συνάντησε τον συνάδελφο και φίλο του Νικηφόρο Λύτρα.
Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Μόναχο,
επέστρεψε στην Αθήνα, για να μετατρέψει το πατρικό του
σπίτι, επί της οδού Θεμιστοκλέους, σε ατελιέ. Μαζί με
τον Νικηφόρο Λύτρα, ταξίδεψε το 1873 στην Μικρά Ασία.
Απογοητευμένος όμως από τις συνθήκες της Ελλάδας,
τον Μάιο του 1874 εγκατέλειψε την Αθήνα και επέστρεψε
στο Μόναχο, όπου έζησε για το υπόλοιπο της ζωής
του.
Το 1880, ανακηρύχθηκε σε επίτιμο μέλος της
Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Μονάχου και το 1888
εκλέχθηκε τακτικός καθηγητής στο ίδιο ίδρυμα.
Πέθανε το 1901 από λευχαιμία.
Γεννήθηκε το 1842 στο Σκλαβοχώρι Τήνου. Ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες ζωγράφους του 19ου αιώνα της λεγόμενης
«Σχολής του Μονάχου».
Γέρος χωρικός (1883) Το Κρυφό Σχολειό (1885-1886)

15. Τέχνη στο µάρµαρο και την πέτρα

16. Στις αρχές του 19ου αιώνα δημιουργείται παράδοση στη γλυπτική, με αποτέλεσμα οι
Τήνιοι μάστορες να γίνουν περιζήτητοι για την κατασκευή όλων των αξιόλογων δημοσίων
και ιδιωτικών οικοδομημάτων που κοσμούν σήμερα την Αθήνα.
Μάλιστα, κατά το 1845, στο νησί της Τήνου, η µαρµαρογλυπτική και η αρχιτεκτονική
αποτελούσαν βασικές προ-βιοµηχανικές µορφές, οι οποίες απασχολούσαν
περισσότερους από χίλιους εργάτες και τεχνίτες.
Αριστουργήματα τέχνης από µάρµαρο µπορούν να βρεθούν παντού σε ολόκληρη την Τήνο.
Στους δρόμους και τα σοκάκια του νησιού, στις εκκλησίες και τα σπίτια και γενικά όπου κι αν
κοιτάξεις γύρω σου. Το Τηνιακό µάρµαρο έχει λαξευτεί µε αγάπη και φαντασία από ικανούς
γλύπτες και τεχνίτες, και τα µαρµάρινα στολίδια και σκαλίσματα διακοσμούν όλα τα µέρη,
όπου το πέτρωμα αυτό έχει χρησιμοποιηθεί.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Τήνος αποκαλείται ένα «υπαίθριο µουσείο παραδοσιακής
µαρµαρογλυπτικής».
Αναπαράσταση εργαστηρίου, Μουσείο Μαρμαροτεχνίας

17. Δαυΐδ Παναγιώτου