SlideShare a Scribd company logo
1 of 14
Download to read offline
31. Surya Saputra
SMA N 1 PASURUAN
Tembung
Macapat
01
DAFTAR ISI
02
Halaman Judul..............................................................1
Daftar Isi.........................................................................2
Pengerten Tembung Macapat .................................3
Filosofi Tembung Macapat.......................................4
Ancase Tembung Macapat.......................................8
Paugerane Tembung Macapat.................................9
Tabel Guru Gatra, Guru Lagu, lan Guru
Wilangan...................................................................... 10
Unsur Kebasaan Tembung Macapat..................... 11
Tembung Kawi........................................................... 12
Dasanama......................................................................12
Tembung Garba..........................................................13
Sandi Asma...................................................................13
Cover Penutup............................................................14
03
Macapat nduweni isi ajaran sing dirangkum ana 11 bab.
Macapat di artikno "moco papat - papat (membaca empat -
empat), yaitu maksude metode moco kalimat sing terjalin
saben 4 suku kata.
Tapi wong jowo pahame Macapat yaiku kawuruh (ilmu filosofi
jowo) sing nduweni akeh makna sing njero. Macapat yo sering
di artekno gawe ndoleki jari dirie menungso sejati sing di
keliling 4 nafsu ing dunyo, koyok "sedulur papat kalimo
pancer"
Macapat yaiku kanggo petunjuk menungso kanggo ndoleki jati
diri karo ngatur ke 4 nafsu duniawi sing ngelilingi saben
keuripan menungso. Diarepno menungso iso ngendalikno dadi
menungso sejati.
Tembung utowo lagu ing basa jawa di arani "Sekar" amergo
pembacaane kudu karo ditembangno, amergo iku Macapat
sering di arani "Tembung Macapat" utowo ing basa jawa hindil
diarani "Sekar Macapat" . Sekar Macapat tergolong Sekar alit
sing ning kesastraan jawa ana ing urutan ke 3 sakwise Sekar
Tengahan, lan Sekar Ageng
1. Maskumambang
Maskumambang diarani manifesto
(tiruan/gambaran) bibit (telor/calon anak)
wong lanang sing ana (tumbuh) ing
wadah(rahim) wong wedok. Banjur ana
wujudawak sing ngambang ing kandungan. Ing
fase iki para leluhur masyarakat Jawa lan para
waliullah ngadakaken/ngelakoni selametan
(upacara) supaya bayi sing ananing kandungan
waras lan dadi anak sing bagus.
Filosofi
Filosofi
Secoro tradisional, ana 15 pakem ning tembung macapat, tapi secoro
umum macapat mek nduweni 11 pola mestrum. Lan 11 tembung macapat
iku yaiku "Perjalanan Keramat Menungso" tekan lahir sampek ngadep
Pengeran.
04
mijil yaiku proses kelahiran sing ing
etimologi kata berarti lahire jabang bayi ing
diarani manusia ing tangisan pertama anak
dilekatno 4 nafsu sing bakal menjelmo dadi
pengiring kekuatan kanggo perkembangan
menungso kekuatan teko nafsu ikula sing
bakal mbantu menungso gawe ngerangkak
mlaku lan mahani kutipan dadi anak anak
2. Mijil
4. Kinanthi
05
5. Asmaradana
SINOM nduweni arti gambaran masa
mudha/cilik. Nom Noman sing ayu iku sing
diarep arep lan dimpenake, dolanan lan
nongkrong karo kanca kancane sak sak
tuweke. Perkembangan fisik lan kekuatan saka
mung turu banjur ngelebokake weteng,
crawling ngadeg nganti bisa mlaku minangka
tutup sing nyenengake kanggo bocah lan wong
tuo fase iki diarani fase kanak kanak
3. Sinom
Kinanthi ing tembung iki nyeritakake bagian
periode mbentuk karakter menungsa ing
wujudhake tujuan. Melbu Sekolah ing ngerti
urip ing njaba umah. Kinanthi asale saka
tembung "kanthi utawa tuntunan, tegese
menungsa butuh tuntunan lan dalan sing
bener saben tujuan iso terwujud. Tahap iki
dadi wigati tatget amergi butuh jasa guru
kanggo nuntun kedewasaan diri
Fase iki oleh asmara wong lanang ngeroso
cinta marang arek wedok utawa swalike. Fase
iki mbentuk imajinasi logika lan perawatan
sing tercermin ana ing bait-bait "asmaradana"
asmara artine cinta (percintaan/asmara)
7. Dhandanggula
06
8. Durma
6. Gambuh
"Dhandanggula" nduweni makna pahit manise
keuripan. Fase kawen, 2 menungsodadi wong
tuwo anyar, sing terlahir teko pernikahan.
Gambaran teko fase iki yaiku keuripan sing
wis nutuk tahap ndoleki kemapanan sosial lan
kesejahteraan, ndolek i nilai cukup sandang,
pangan lan papan.
"Durma" berasal teka kata "darma" sing artine
saben menungso kudu ngelakoni kebajikan
tingkah laku marang wong liyo ing sosialisasi.
Nek iso sedekah ilmu yo sedekah ilmu, yen
keleben harta yo sedekah harta, iso pisan
sedekah senyum lan do'a. Ing fase iki diarepno
supoyo keuripan menungso iso nduweni
manfaat kanggo menungso liyo, lan
ngeleburno sifat menungso teko sifat marah
lan murka
"Gambuh" nduweni makna jumboh (bersama).
Fase iki nyeritakno tentang komitmen
perkawinan kanggo nyatukno cinta ing rumah
tangga. Perkawinan duduk tentang ngawino 2
menungso, tapi uga ngawinaken 2 keluarga
sampek nduweni utawa terbentuk kerukunan,
kelarasan lan saling ngehormati antara keloro
pasangan. Fase iki ora gampang, amergo 2
menungso kudu saling ngerti ego/nafsue siji
lan loroe, supoyo terbentuk kerukunan lan
keselarasan.
10. Megatruh
07
11. Pocung
9. Pangkur
Fase menungso bertemu karo penciptane yaitu
"Megatruh" utawa megat roh yaiku terpisahe
nyawa tekan jasad, terlepase nyawa atau roh
menyang alam keabadian.
Sakwise berpisahe roh karo jasad, menungso
dikeabadino menyang alam semesta. Roh
mbalek menyang pencipta lan raga di bungkus
karo kain putih 5 lembar utawa 7 lembar lan
ditaleni ing saben ruas raga sing diarani
"Pocung". Pocung berarti pocong atau jasad
menungso sing di bungkus kain kafan. Fase iki
disebut peristirahatan jasad menungso lan roh
suci ngelanjutno keuripan ing alam selanjute
sesuai karo amalane ing dunyo
"Pangkur/mangkur" sing nduweni arti nyingkirno
hawa napsu lan angkara murka sing nyelimuti jiwa
menungso. Ing fase iki menungso jawa di ajarno
leluhure apa sing di arani prihatin lan lelaku.
Prihatin berarti ngeredem angkara nafsu karo
ngelakoni perintah- perintah agama lan ajaran sing
diwarisno leluhur masyarakat jawa. Ing fase
prihatin iki ati menungso di olah sampek nutuk sing
paling njero ati menungso sing di arani tawakal
yaiku berpasrah diri marang sang pencipta.
Sedangkan lelaku lebih dilakoni karo mengolah
raga karo ngadohi kesenengan-kesenengan dunyo
sing nduweni wujud.
Ancase Tembung Macapat
08
Mulai kelairane ing abad XIV Masehi sampek
saiki,macapat iseh tetep urip lan berkembang,
baik secarae tertulis utawa lisan, lan
dimanfaatno ing keuripan saben dino marang
sebagen gede masyarakat Jawa kanggo sarana
hiburan, estetika, pendidikan, pementasan
tradisional, surat-menyurat, senandung teman
bekerja, mantra penolak bala, upacara temue
manten adat Jawa, upacara kegiatan Pangestu,
laniflosofi siklus keuripan menungso, yaiku
perjalanan urip manusia tekan lahir ing dunyo
sampek nemui ajale kematian mbalek nang
istana Tuhan
Paugerane
Tembung Macapat
09
1. Guru Gatra
Guru Gatra yaiku akehe gatra (baris)
saben sapada (bait) tembang
2. Guru Lagu
Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane
swara ing saben pungkasane gatra
3. Guru Wilangan
Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane
swara ing saben pungkasane ga
TABEL
10
GURU GATRA, GURU LAGU, LAN
GURU WILANGAN
Unsur Kebasaan
Tembung Macapat
Tembung Kawi
11
Dasanama
Tembung Garba
Sandi Asma lan
Sandi Karsa
1. Tembung Kawi
• Tembung - tembung sing asale saka Basa Jawa
Tengahan / Jawa Kuno
• Tembung iki biasane digunakake kanggo omongan
sabendina, mula saiki wis arang keprungu.
Tuladha :
Tembung sudra ateges : mlarat
Tembung lawan ateges : mungsuh, tandhing
Tembung langar ateges : angkuh, sangar, seneng padu
• Asale saka tembung 'dasan' ateges sepuluh, 'nama'
ateges jeneng utawa aran.
• Dasanama : jenenge wong utawa aran siji nduweni
jeneng utawa aran nganti sepuluh (utawa luwih) kang
padha utawa meh padha tegese.
12
2. Dasanama
Tuladha :
Sira padha tegese karo : kowe, sampeyan,
panjenengan
Rina padha tegese karo : rinten, siyang, awan
Sudra padha tegese karo : papa, mlarat, sengsara,
kere.
3. Tembung Garba
•Tembung kang kedadeyan saka gandhenge
tembung loro utawa luwih.
Tuladha :
Araneki = Arane + iki
Dadyewuh = Dadi + ewuh
Jiwangga = Jiwa + angga
•Sandi asma : jenenge pangarang, pangripta, utawa
pujangga kang diwedharake kang satemene kang
dipilahpilah adhapur wanda-wanda utawa aksara-
aksara.
13
4. Sandi Asma
Tuladha : Surya Saputra
(Sur)a sinau mudakake tugas siswa
(Ya)sa persediaan mangsa
(Sa)ba kanggo ngayuh tujuan
(Put)ra sukses lan sugih
(Ra)ga seneng areng mangsa
14
MATUR
~ Surya Saputra ~
SUWON

More Related Content

Similar to Tembung macapat

Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfBeniCahyaSuro
 
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfTembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfSafitri Safitri
 
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf31RomaAfrizalTaslim
 
Tembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfTembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfMohAfifBahari
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5Tasyafa2
 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI31RegitaAuliaI
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf06AmeylinGhaniaTsani
 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat 23RenshaFadhila
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila NazlaSalsabila3
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"31SaviraIndriSeptiva
 
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 517 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 5Nabilarindi
 
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdfTembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdfZakiyBagus21
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookAsyrifaSabrina
 
Tembang Macapat
Tembang Macapat Tembang Macapat
Tembang Macapat zahra206160
 

Similar to Tembung macapat (20)

Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
 
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdfTembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_30-SAFITRI XI IPS 1.pdf
 
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdfTembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
Tembung Macapat-Roma Afrizal Taslim-XIMIPA2-30.pdf
 
Tembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdfTembang macapat kelas XI .pdf
Tembang macapat kelas XI .pdf
 
M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon M. Syahrul Rhomadhon
M. Syahrul Rhomadhon
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
 
Tembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XITembang Macapat Materi kelas XI
Tembang Macapat Materi kelas XI
 
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
04_Ameylin G.T_XI MIPA 5_Tembang Macapat.pdf
 
Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat Buku Digital Tembang Macapat
Buku Digital Tembang Macapat
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
 
bjawa.pdf
bjawa.pdfbjawa.pdf
bjawa.pdf
 
Tembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdfTembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdf
 
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
27. Savira Indri "Materi Tembung Macapat"
 
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 517 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
 
Umar Faruq
Umar Faruq Umar Faruq
Umar Faruq
 
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdfTembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
Tembang Macapat_03-Alvian-XI IPS 1.pdf
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-book
 
Tembang Macapat
Tembang Macapat Tembang Macapat
Tembang Macapat
 
TEMBANG MACAPAT
TEMBANG MACAPAT TEMBANG MACAPAT
TEMBANG MACAPAT
 
Tembang Macapat
Tembang  MacapatTembang  Macapat
Tembang Macapat
 

Recently uploaded

Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CAbdiera
 
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docx
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docxtugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docx
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docxmawan5982
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSovyOktavianti
 
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi SelatanSosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatanssuser963292
 
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdf
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdfModul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdf
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdfSitiJulaeha820399
 
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxMateri Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxRezaWahyuni6
 
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptx
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptxPEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptx
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptxsukmakarim1998
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdfsdn3jatiblora
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxssuser35630b
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfirwanabidin08
 
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptxKontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptxssuser50800a
 
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdf
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdfAksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdf
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdfDimanWr1
 
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdfMODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdfNurulHikmah50658
 
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genap
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genapDinamika Hidrosfer geografi kelas X genap
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genapsefrida3
 
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxLK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxPurmiasih
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfCandraMegawati
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...Kanaidi ken
 
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdf
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdfBab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdf
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdfbibizaenab
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDNurainiNuraini25
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5KIKI TRISNA MUKTI
 

Recently uploaded (20)

Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase CModul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
Modul Ajar Pendidikan Pancasila Kelas 5 Fase C
 
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docx
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docxtugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docx
tugas 1 anak berkebutihan khusus pelajaran semester 6 jawaban tuton 1.docx
 
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptxSesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
Sesi 1_PPT Ruang Kolaborasi Modul 1.3 _ ke 1_PGP Angkatan 10.pptx
 
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi SelatanSosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
Sosialisasi PPDB SulSel tahun 2024 di Sulawesi Selatan
 
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdf
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdfModul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdf
Modul 1.2.a.8 Koneksi antar materi 1.2.pdf
 
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxMateri Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
 
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptx
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptxPEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptx
PEMANASAN GLOBAL - MATERI KELAS X MA.pptx
 
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar  mata pelajaranPPKn 2024.pdf
2 KISI-KISI Ujian Sekolah Dasar mata pelajaranPPKn 2024.pdf
 
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptxBab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
Bab 7 - Perilaku Ekonomi dan Kesejahteraan Sosial.pptx
 
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdfREFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
REFLEKSI MANDIRI_Prakarsa Perubahan BAGJA Modul 1.3.pdf
 
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptxKontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
Kontribusi Islam Dalam Pengembangan Peradaban Dunia - KELOMPOK 1.pptx
 
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdf
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdfAksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdf
Aksi nyata disiplin positif Hj. Hasnani (1).pdf
 
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdfMODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
MODUL 1 Pembelajaran Kelas Rangkap-compressed.pdf
 
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genap
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genapDinamika Hidrosfer geografi kelas X genap
Dinamika Hidrosfer geografi kelas X genap
 
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docxLK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
LK.01._LK_Peta_Pikir modul 1.3_Kel1_NURYANTI_101.docx
 
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdfContoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
Contoh Laporan Observasi Pembelajaran Rekan Sejawat.pdf
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
 
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdf
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdfBab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdf
Bab 6 Kreatif Mengungap Rasa dan Realitas.pdf
 
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SDPPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
PPT AKSI NYATA KOMUNITAS BELAJAR .ppt di SD
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
 

Tembung macapat

  • 1. 31. Surya Saputra SMA N 1 PASURUAN Tembung Macapat 01
  • 2. DAFTAR ISI 02 Halaman Judul..............................................................1 Daftar Isi.........................................................................2 Pengerten Tembung Macapat .................................3 Filosofi Tembung Macapat.......................................4 Ancase Tembung Macapat.......................................8 Paugerane Tembung Macapat.................................9 Tabel Guru Gatra, Guru Lagu, lan Guru Wilangan...................................................................... 10 Unsur Kebasaan Tembung Macapat..................... 11 Tembung Kawi........................................................... 12 Dasanama......................................................................12 Tembung Garba..........................................................13 Sandi Asma...................................................................13 Cover Penutup............................................................14
  • 3. 03 Macapat nduweni isi ajaran sing dirangkum ana 11 bab. Macapat di artikno "moco papat - papat (membaca empat - empat), yaitu maksude metode moco kalimat sing terjalin saben 4 suku kata. Tapi wong jowo pahame Macapat yaiku kawuruh (ilmu filosofi jowo) sing nduweni akeh makna sing njero. Macapat yo sering di artekno gawe ndoleki jari dirie menungso sejati sing di keliling 4 nafsu ing dunyo, koyok "sedulur papat kalimo pancer" Macapat yaiku kanggo petunjuk menungso kanggo ndoleki jati diri karo ngatur ke 4 nafsu duniawi sing ngelilingi saben keuripan menungso. Diarepno menungso iso ngendalikno dadi menungso sejati. Tembung utowo lagu ing basa jawa di arani "Sekar" amergo pembacaane kudu karo ditembangno, amergo iku Macapat sering di arani "Tembung Macapat" utowo ing basa jawa hindil diarani "Sekar Macapat" . Sekar Macapat tergolong Sekar alit sing ning kesastraan jawa ana ing urutan ke 3 sakwise Sekar Tengahan, lan Sekar Ageng
  • 4. 1. Maskumambang Maskumambang diarani manifesto (tiruan/gambaran) bibit (telor/calon anak) wong lanang sing ana (tumbuh) ing wadah(rahim) wong wedok. Banjur ana wujudawak sing ngambang ing kandungan. Ing fase iki para leluhur masyarakat Jawa lan para waliullah ngadakaken/ngelakoni selametan (upacara) supaya bayi sing ananing kandungan waras lan dadi anak sing bagus. Filosofi Filosofi Secoro tradisional, ana 15 pakem ning tembung macapat, tapi secoro umum macapat mek nduweni 11 pola mestrum. Lan 11 tembung macapat iku yaiku "Perjalanan Keramat Menungso" tekan lahir sampek ngadep Pengeran. 04 mijil yaiku proses kelahiran sing ing etimologi kata berarti lahire jabang bayi ing diarani manusia ing tangisan pertama anak dilekatno 4 nafsu sing bakal menjelmo dadi pengiring kekuatan kanggo perkembangan menungso kekuatan teko nafsu ikula sing bakal mbantu menungso gawe ngerangkak mlaku lan mahani kutipan dadi anak anak 2. Mijil
  • 5. 4. Kinanthi 05 5. Asmaradana SINOM nduweni arti gambaran masa mudha/cilik. Nom Noman sing ayu iku sing diarep arep lan dimpenake, dolanan lan nongkrong karo kanca kancane sak sak tuweke. Perkembangan fisik lan kekuatan saka mung turu banjur ngelebokake weteng, crawling ngadeg nganti bisa mlaku minangka tutup sing nyenengake kanggo bocah lan wong tuo fase iki diarani fase kanak kanak 3. Sinom Kinanthi ing tembung iki nyeritakake bagian periode mbentuk karakter menungsa ing wujudhake tujuan. Melbu Sekolah ing ngerti urip ing njaba umah. Kinanthi asale saka tembung "kanthi utawa tuntunan, tegese menungsa butuh tuntunan lan dalan sing bener saben tujuan iso terwujud. Tahap iki dadi wigati tatget amergi butuh jasa guru kanggo nuntun kedewasaan diri Fase iki oleh asmara wong lanang ngeroso cinta marang arek wedok utawa swalike. Fase iki mbentuk imajinasi logika lan perawatan sing tercermin ana ing bait-bait "asmaradana" asmara artine cinta (percintaan/asmara)
  • 6. 7. Dhandanggula 06 8. Durma 6. Gambuh "Dhandanggula" nduweni makna pahit manise keuripan. Fase kawen, 2 menungsodadi wong tuwo anyar, sing terlahir teko pernikahan. Gambaran teko fase iki yaiku keuripan sing wis nutuk tahap ndoleki kemapanan sosial lan kesejahteraan, ndolek i nilai cukup sandang, pangan lan papan. "Durma" berasal teka kata "darma" sing artine saben menungso kudu ngelakoni kebajikan tingkah laku marang wong liyo ing sosialisasi. Nek iso sedekah ilmu yo sedekah ilmu, yen keleben harta yo sedekah harta, iso pisan sedekah senyum lan do'a. Ing fase iki diarepno supoyo keuripan menungso iso nduweni manfaat kanggo menungso liyo, lan ngeleburno sifat menungso teko sifat marah lan murka "Gambuh" nduweni makna jumboh (bersama). Fase iki nyeritakno tentang komitmen perkawinan kanggo nyatukno cinta ing rumah tangga. Perkawinan duduk tentang ngawino 2 menungso, tapi uga ngawinaken 2 keluarga sampek nduweni utawa terbentuk kerukunan, kelarasan lan saling ngehormati antara keloro pasangan. Fase iki ora gampang, amergo 2 menungso kudu saling ngerti ego/nafsue siji lan loroe, supoyo terbentuk kerukunan lan keselarasan.
  • 7. 10. Megatruh 07 11. Pocung 9. Pangkur Fase menungso bertemu karo penciptane yaitu "Megatruh" utawa megat roh yaiku terpisahe nyawa tekan jasad, terlepase nyawa atau roh menyang alam keabadian. Sakwise berpisahe roh karo jasad, menungso dikeabadino menyang alam semesta. Roh mbalek menyang pencipta lan raga di bungkus karo kain putih 5 lembar utawa 7 lembar lan ditaleni ing saben ruas raga sing diarani "Pocung". Pocung berarti pocong atau jasad menungso sing di bungkus kain kafan. Fase iki disebut peristirahatan jasad menungso lan roh suci ngelanjutno keuripan ing alam selanjute sesuai karo amalane ing dunyo "Pangkur/mangkur" sing nduweni arti nyingkirno hawa napsu lan angkara murka sing nyelimuti jiwa menungso. Ing fase iki menungso jawa di ajarno leluhure apa sing di arani prihatin lan lelaku. Prihatin berarti ngeredem angkara nafsu karo ngelakoni perintah- perintah agama lan ajaran sing diwarisno leluhur masyarakat jawa. Ing fase prihatin iki ati menungso di olah sampek nutuk sing paling njero ati menungso sing di arani tawakal yaiku berpasrah diri marang sang pencipta. Sedangkan lelaku lebih dilakoni karo mengolah raga karo ngadohi kesenengan-kesenengan dunyo sing nduweni wujud.
  • 8. Ancase Tembung Macapat 08 Mulai kelairane ing abad XIV Masehi sampek saiki,macapat iseh tetep urip lan berkembang, baik secarae tertulis utawa lisan, lan dimanfaatno ing keuripan saben dino marang sebagen gede masyarakat Jawa kanggo sarana hiburan, estetika, pendidikan, pementasan tradisional, surat-menyurat, senandung teman bekerja, mantra penolak bala, upacara temue manten adat Jawa, upacara kegiatan Pangestu, laniflosofi siklus keuripan menungso, yaiku perjalanan urip manusia tekan lahir ing dunyo sampek nemui ajale kematian mbalek nang istana Tuhan
  • 9. Paugerane Tembung Macapat 09 1. Guru Gatra Guru Gatra yaiku akehe gatra (baris) saben sapada (bait) tembang 2. Guru Lagu Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane swara ing saben pungkasane gatra 3. Guru Wilangan Guru Lagu yaiku dhong-dhinge/tibane swara ing saben pungkasane ga
  • 10. TABEL 10 GURU GATRA, GURU LAGU, LAN GURU WILANGAN
  • 11. Unsur Kebasaan Tembung Macapat Tembung Kawi 11 Dasanama Tembung Garba Sandi Asma lan Sandi Karsa
  • 12. 1. Tembung Kawi • Tembung - tembung sing asale saka Basa Jawa Tengahan / Jawa Kuno • Tembung iki biasane digunakake kanggo omongan sabendina, mula saiki wis arang keprungu. Tuladha : Tembung sudra ateges : mlarat Tembung lawan ateges : mungsuh, tandhing Tembung langar ateges : angkuh, sangar, seneng padu • Asale saka tembung 'dasan' ateges sepuluh, 'nama' ateges jeneng utawa aran. • Dasanama : jenenge wong utawa aran siji nduweni jeneng utawa aran nganti sepuluh (utawa luwih) kang padha utawa meh padha tegese. 12 2. Dasanama Tuladha : Sira padha tegese karo : kowe, sampeyan, panjenengan Rina padha tegese karo : rinten, siyang, awan Sudra padha tegese karo : papa, mlarat, sengsara, kere.
  • 13. 3. Tembung Garba •Tembung kang kedadeyan saka gandhenge tembung loro utawa luwih. Tuladha : Araneki = Arane + iki Dadyewuh = Dadi + ewuh Jiwangga = Jiwa + angga •Sandi asma : jenenge pangarang, pangripta, utawa pujangga kang diwedharake kang satemene kang dipilahpilah adhapur wanda-wanda utawa aksara- aksara. 13 4. Sandi Asma Tuladha : Surya Saputra (Sur)a sinau mudakake tugas siswa (Ya)sa persediaan mangsa (Sa)ba kanggo ngayuh tujuan (Put)ra sukses lan sugih (Ra)ga seneng areng mangsa