SlideShare a Scribd company logo
1 of 18
Download to read offline
TEMBANG
MACAPAT
Buku Siswa SMA
Kelas XI
SMAN 1 PASURUAN TAHUN 2023
DAFTAR ISI
Buku Siswa SMA
Kelas XI
Halaman
Judul......................................................................1
Daftar Isi...............................................................2
pangerteng Tembung Macapat.........................3
Filosofi Tembung Macapat................................4
Ancase Tembung Macapat...............................10
Paugeran Tembung Macapat...........................11
Tabel Guru Gatra, guru wilangan,
guru lagu............................................................12
Unsur Kebahasaan Tembung Macapat...........13
Tembung Kawi...................................................14
Dasanama...........................................................15
Tembung Garba.................................................16
Sandi Asma.........................................................17
cover penutup....................................................18
Macapat yaiku geguritan tradisional saka
bahasa Jawa, disusun migunakake aturan
tartamtu.
panulisan saka tembang macapat nduweni
aturan saka jumlah baris, jumlah suku kata,
lan bunyi sajak akhir saben baris seng
disebut guru gatra, guru lagu, lan guru
wilangan.
Definisi
Tembang Macapat
2
Filosofi Tembang
Macapat
Tembang Macapat Kuwi nduweni
makna utawa filosofi Jawa.
Saben Tembang Macapat nduweni
makna lan watak tartamtu.
3
Tembang Macapat nduweni 11
jenis. Ing sewelas jenise Tembang
Macapat nduweni makna perjalanan
Kahuripane manungso saka kandungan
kanthi ngadep marang Gusti Allah.
Makna saka Mijil yaiku tegese lahiripum bayi
ingkang asmanipun "manungsa".
Mijil digunakake kanggo wenehi pitutur marah
manungsa supaya tabah anggone urip
2. Mijil
4
XI Jenis Tembang
Macapat
1. Maskumambang
Makna Maskumambang yaiku ngelambangake
bocah seng iseh onok ing guwa garbane ibu.
Banjir onok awak sing ngambang ing wereng.
3. Sinom
Makna Sinom yaiku ing umur bocah
manungsa Sinau kangge adaptasi, lan
berkebang sajroning waktu lan Urip.
Asmaradana tegese katresnan. Berbarengan Karo
pola pikir, hawa nafsu, mula manungsa Wiwit
rasa utawa asring diartike pola asmara,
manungsa ngerasai tresno Karo wadon lan
kebalikane.
5. Asmaradana
4
4. Kinanthi
Prinsipe tujuan sepuh seng kepingin putra
putri e berkembang ing pikiran e. Waktu
bocah - bocah Podo kongkon metu umah
kanggo sosialisasi, lan disangoni pendidikan
ingkang keluarga.
6. Gambuh
Gambuh tegese yaiku jumbo Utawa manunggal.
Njelasake bab prasetyan ing perkawinan kanggo
najiwi katresnan ing siji umah, Urip bareng Karo
pasangan manungsa loro sing Nyoba ngatur ego
Durma tegese sing saben manungsa kudu becik
lan bareng Karo wong liyo ing urip sosial yen
akeh ilmu banjur sedekah ilmu uga bisa
ditindakake yen harta banjur sedekah bandha.
8. Durma
4
7. Dhandanggulo
Dhandanggulo tegese sugih Utawa mewah
nanging cukup. Tujuan sepuh enggal nikah
lan nduweni anak, Wiwit sisang kados
kemakmuran, sandang lan papan kang cukup.
9. Megatruh
Megatruh yaiku nesu. Tembung Megatruh Iki
nggambarake watak manungsa kang
gumedhe serakah lan gampang emosi , gede
howo nafsu lan seneng tumindak
sembarangan
Durma tegese sing saben manungsa kudu becik
lan bareng Karo wong liyo ing urip sosial yen
akeh ilmu banjur sedekah ilmu uga bisa
ditindakake yen harta banjur sedekah bandha.
8. Durma
4
7. Dhandanggulo
Dhandanggulo tegese sugih Utawa mewah
nanging cukup. Tujuan sepuh enggal nikah
lan nduweni anak, Wiwit sisang kados
kemakmuran, sandang lan papan kang cukup.
9. Megatruh
Megatruh yaiku nesu. Tembung Megatruh Iki
nggambarake watak manungsa kang
gumedhe serakah lan gampang emosi , gede
howo nafsu lan seneng tumindak
sembarangan
Pucung tegese manungsa sing wes mati
Utawa pamungkasan manungsa ing dunyo.
11. Pucung
4
10. Pangkur
Pangkur tegese mundur lan negesake Kahuripan
manungsa masa tuwa seng ngalami kamunduran.
pangkur yaiku Babagan wong kanggo ngelingake
lan ngajak nyedak Gusti Allah SWT.
Tembang Macapat sering dienggo
bahan hiburan, selain kangge hiburan
Tembang Macapat dienggo pendidikan
lan kangge pitutur marang wong jaman
biyen
Ancase Tembang
Macapat
5
Paugeran Tembang
Macapat
• Guru gatra
Guru Gatra yaiku akehe Gatra
(baris) saben Sapada (bait) ing
tembang.
Guru Wilangan
Guru Wilangan yaiku akehe jumlah
suku kata saben sak baris ing
tembang Macapat.
Guru Lagu
Guru Lagu yaiku dhong-dhinge
utawa tibone swara ing saben
pungkasane gatra.
6
TABEL
Paugeran XI Tembang
Macapat
Sekar Macapat
Guru
Gatra
Guru Wilangan Guru Lagu
Mijil 6 10,6,10,10,6,6 i,o,e,i,i,u
Sinom 9 8,8,8,8,7,8,7,8,12 a,i,a,i,i,u,a,i,a
Dhandanggulo 10 10,10,8,7,9,7,6,8,12,7 i,a,e,u,i,a,u,a,i,a
Kinanthi 6 8,8,8,8,8,8, u,i,a,i,a,i
Asmaradana 7 8,8,8,8,7,8,8 a,i,e,a,a,u,a
Durma 7 12,7,6,7,8,5,7 a,i,a,a,i,a,i
Pangkur 7 8,11,8,7,12,8,8 a,i,u,a,u,a,i
Maskumambang 4 12,6,8,8 i,a,i,a,a
Pucung 4 12,6,8,12 u,a,i,a
Gambuh 5 7,10,12,8,8 u,u,i,u,o
Megatruh 4 12,8,8,8 u,i,u,i,o
Unsur Kebahasaan
Tembung Macapat
• Tembung Kawi
Dasanama
Tembung Garba
6
Sandi Asma lan Sandi
Karsa
Tuladha:
Tembung sudra ateges: mlarat
Tembung lawan ateges: mungsuh,tandhing
Tembung langar ateges: angkuh, sangar,
seneng padu
4
•Tembung sing asale saka Basa Jawa
Tengahan/Jawa Kuna
•Tembung Iki biasane digunakake kanggo
omongan sabendina, mula Saiki wis arang
keprungu
1. Tembung Kawi
Tuladha:
~ Sira padha tegese Karo: Kowe, sampeyan,
panjenengan.
~ Rina padha tegese Karo: rinten, siyang, awan.
~ Sudra padha tegese Karo: papa, mlarat,
sengsara, kere.
4
•Asale saka Tembung 'dasan' ateges sepuluh,
'nama'
•Dasanama: jenenge wong Utawa aran siji
nduweni jeneng Utawa aran ngantri sepuluh
(Utawa luwih) kang padha Utawa meh padha
tegese.
2. Dasanama
Tuladha:
~ Araneki: Arane + Iki
~ Dadyewuh: Dadi + ewuh
~ Jinggawa: Jiwa + angga
4
• Tembung kang kedadeyan saka gandhenge
Tembung loro Utawa luwih.
3. Tembung Garba
Tuladha: Sapira Imania
Jodhohku
(S)irahmu sing Saiki Amba tresnani
Apa ya slir(a)mu?
Sing are(p) ngancani aku selawase
Apa ya sl(i)ramu?
Sing a(r)sa nuntun aku
M(a)rang dalam kang Yekti
Apa ya sl(i)ramu?
Sing Arsa (m)elu
Ngerasakake bung(a) lan rasaku
Si(n)g sesuk Arsa dadi
Kanca ur(i)pku
Duh y(a) Gusti
Paringana pitedah kanggo aku
Apa yeku jodhohku
4
• Sandi Asma: jenenge pangarang, Pangripta,
Utawa pujangga kang diwedharake kang
satemene kang dipilah-pilah adhapur wanda-
wanda Utawa aksara-aksara.
4.Sandi Asma
MATUR SEMBAH NUWUN
5

More Related Content

Similar to TEMBUNG MACAPAT

17 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 517 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 5Nabilarindi
 
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfBeniCahyaSuro
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookAsyrifaSabrina
 
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 MKhamdanWahyu
 
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)Yoyo820368
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat vendahBm
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila NazlaSalsabila3
 
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptx
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptxPPT. T. POCUNG smtr 1.pptx
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptxClaudiaYossy
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda MiaNuril
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5Tasyafa2
 
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 215 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 2MuchammadMunir2
 
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdfSiti Maisaroh
 

Similar to TEMBUNG MACAPAT (20)

17 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 517 Nabila Rindi XI MIPA 5
17 Nabila Rindi XI MIPA 5
 
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdfTembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
Tembang Macapat_Beni Cahya Suro-07.pdf
 
Tembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-bookTembang Macapat e-book
Tembang Macapat e-book
 
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2 11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
11-M.khamdan Wahyu M XI-IPS2
 
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)
Tembang Macapat (08-Devi M.P-XI IPS 1)
 
34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat 34_VatmaER_Tembang Macapat
34_VatmaER_Tembang Macapat
 
TEMBANG MACAPAT
TEMBANG MACAPAT TEMBANG MACAPAT
TEMBANG MACAPAT
 
Tembang Macapat E-book
 Tembang Macapat E-book Tembang Macapat E-book
Tembang Macapat E-book
 
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
Tembang Macapat- Najla Anggilya Salsabila
 
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptx
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptxPPT. T. POCUNG smtr 1.pptx
PPT. T. POCUNG smtr 1.pptx
 
Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda Tembang Macapat Dening Wanda
Tembang Macapat Dening Wanda
 
Tembung Macapat
Tembung Macapat Tembung Macapat
Tembung Macapat
 
Tembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdfTembung Macapat.pdf
Tembung Macapat.pdf
 
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 526//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
26//Tasya Fortuna Aurora//XI MIPA 5
 
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 BAHASA DAERAH  BALI KLS XI  BAHASA DAERAH  BALI KLS XI
BAHASA DAERAH BALI KLS XI
 
BAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XIBAHASA BALI KELAS XI
BAHASA BALI KELAS XI
 
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 215 -Muchammad Munir XI IPS 2
15 -Muchammad Munir XI IPS 2
 
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
32_sitimaisaroh_ximipa3.pdf
 
Tembang Macapat
Tembang MacapatTembang Macapat
Tembang Macapat
 
pdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdfpdf_20230307_220509_0000.pdf
pdf_20230307_220509_0000.pdf
 

Recently uploaded

Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...MarwanAnugrah
 
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru PenggerakAksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggeraksupriadi611
 
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxPanduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxsudianaade137
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasHardaminOde2
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5KIKI TRISNA MUKTI
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxherisriwahyuni
 
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxBAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxJamhuriIshak
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxSyaimarChandra1
 
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxMateri Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxRezaWahyuni6
 
polinomial dan suku banyak kelas 11..ppt
polinomial dan suku banyak kelas 11..pptpolinomial dan suku banyak kelas 11..ppt
polinomial dan suku banyak kelas 11..pptGirl38
 
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)3HerisaSintia
 
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023DodiSetiawan46
 
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdfPEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdfMMeizaFachri
 
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdfShintaNovianti1
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...Kanaidi ken
 
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASaku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASreskosatrio1
 
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaKarakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaNadia Putri Ayu
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...Kanaidi ken
 
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptx
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptxDESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptx
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptxFuzaAnggriana
 
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024budimoko2
 

Recently uploaded (20)

Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...Wawasan Nusantara  sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
Wawasan Nusantara sebagai satu kesatuan, politik, ekonomi, sosial, budaya, d...
 
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru PenggerakAksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
Aksi Nyata Modul 1.1 Calon Guru Penggerak
 
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptxPanduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
Panduan Substansi_ Pengelolaan Kinerja Kepala Sekolah Tahap Pelaksanaan.pptx
 
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam KelasMembuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
Membuat Strategi Penerapan Kurikulum Merdeka di dalam Kelas
 
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
Materi Strategi Perubahan dibuat oleh kelompok 5
 
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docxModul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
Modul Ajar Bahasa Indonesia - Menulis Puisi Spontanitas - Fase D.docx
 
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptxBAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
BAHAN SOSIALISASI PPDB SMA-SMK NEGERI DISDIKSU TP. 2024-2025 REVISI.pptx
 
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptxPrakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
Prakarsa Perubahan dengan Kanvas ATAP & BAGJA.pptx
 
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptxMateri Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
Materi Pertemuan Materi Pertemuan 7.pptx
 
polinomial dan suku banyak kelas 11..ppt
polinomial dan suku banyak kelas 11..pptpolinomial dan suku banyak kelas 11..ppt
polinomial dan suku banyak kelas 11..ppt
 
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
Karakteristik Negara Mesir (Geografi Regional Dunia)
 
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023implementasu Permendikbudristek no 53 2023
implementasu Permendikbudristek no 53 2023
 
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdfPEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques  Rousseau.pdf
PEMIKIRAN POLITIK Jean Jacques Rousseau.pdf
 
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf
1.2.a.6. Demonstrasi Konstektual - Modul 1.2 (Shinta Novianti - CGP A10).pdf
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...PELAKSANAAN  + Link2 Materi TRAINING "Effective  SUPERVISORY &  LEADERSHIP Sk...
PELAKSANAAN + Link2 Materi TRAINING "Effective SUPERVISORY & LEADERSHIP Sk...
 
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPASaku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
aku-dan-kebutuhanku-Kelas 4 SD Mapel IPAS
 
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional DuniaKarakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
Karakteristik Negara Brazil, Geografi Regional Dunia
 
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
PELAKSANAAN + Link2 Materi Pelatihan "Teknik Perhitungan & Verifikasi TKDN & ...
 
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptx
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptxDESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptx
DESAIN MEDIA PEMBELAJARAN BAHASA INDONESIA BERBASIS DIGITAL.pptx
 
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
Petunjuk Teknis Aplikasi Pelaksanaan OSNK 2024
 

TEMBUNG MACAPAT

  • 1. TEMBANG MACAPAT Buku Siswa SMA Kelas XI SMAN 1 PASURUAN TAHUN 2023
  • 2. DAFTAR ISI Buku Siswa SMA Kelas XI Halaman Judul......................................................................1 Daftar Isi...............................................................2 pangerteng Tembung Macapat.........................3 Filosofi Tembung Macapat................................4 Ancase Tembung Macapat...............................10 Paugeran Tembung Macapat...........................11 Tabel Guru Gatra, guru wilangan, guru lagu............................................................12 Unsur Kebahasaan Tembung Macapat...........13 Tembung Kawi...................................................14 Dasanama...........................................................15 Tembung Garba.................................................16 Sandi Asma.........................................................17 cover penutup....................................................18
  • 3. Macapat yaiku geguritan tradisional saka bahasa Jawa, disusun migunakake aturan tartamtu. panulisan saka tembang macapat nduweni aturan saka jumlah baris, jumlah suku kata, lan bunyi sajak akhir saben baris seng disebut guru gatra, guru lagu, lan guru wilangan. Definisi Tembang Macapat 2
  • 4. Filosofi Tembang Macapat Tembang Macapat Kuwi nduweni makna utawa filosofi Jawa. Saben Tembang Macapat nduweni makna lan watak tartamtu. 3 Tembang Macapat nduweni 11 jenis. Ing sewelas jenise Tembang Macapat nduweni makna perjalanan Kahuripane manungso saka kandungan kanthi ngadep marang Gusti Allah.
  • 5. Makna saka Mijil yaiku tegese lahiripum bayi ingkang asmanipun "manungsa". Mijil digunakake kanggo wenehi pitutur marah manungsa supaya tabah anggone urip 2. Mijil 4 XI Jenis Tembang Macapat 1. Maskumambang Makna Maskumambang yaiku ngelambangake bocah seng iseh onok ing guwa garbane ibu. Banjir onok awak sing ngambang ing wereng. 3. Sinom Makna Sinom yaiku ing umur bocah manungsa Sinau kangge adaptasi, lan berkebang sajroning waktu lan Urip.
  • 6. Asmaradana tegese katresnan. Berbarengan Karo pola pikir, hawa nafsu, mula manungsa Wiwit rasa utawa asring diartike pola asmara, manungsa ngerasai tresno Karo wadon lan kebalikane. 5. Asmaradana 4 4. Kinanthi Prinsipe tujuan sepuh seng kepingin putra putri e berkembang ing pikiran e. Waktu bocah - bocah Podo kongkon metu umah kanggo sosialisasi, lan disangoni pendidikan ingkang keluarga. 6. Gambuh Gambuh tegese yaiku jumbo Utawa manunggal. Njelasake bab prasetyan ing perkawinan kanggo najiwi katresnan ing siji umah, Urip bareng Karo pasangan manungsa loro sing Nyoba ngatur ego
  • 7. Durma tegese sing saben manungsa kudu becik lan bareng Karo wong liyo ing urip sosial yen akeh ilmu banjur sedekah ilmu uga bisa ditindakake yen harta banjur sedekah bandha. 8. Durma 4 7. Dhandanggulo Dhandanggulo tegese sugih Utawa mewah nanging cukup. Tujuan sepuh enggal nikah lan nduweni anak, Wiwit sisang kados kemakmuran, sandang lan papan kang cukup. 9. Megatruh Megatruh yaiku nesu. Tembung Megatruh Iki nggambarake watak manungsa kang gumedhe serakah lan gampang emosi , gede howo nafsu lan seneng tumindak sembarangan
  • 8. Durma tegese sing saben manungsa kudu becik lan bareng Karo wong liyo ing urip sosial yen akeh ilmu banjur sedekah ilmu uga bisa ditindakake yen harta banjur sedekah bandha. 8. Durma 4 7. Dhandanggulo Dhandanggulo tegese sugih Utawa mewah nanging cukup. Tujuan sepuh enggal nikah lan nduweni anak, Wiwit sisang kados kemakmuran, sandang lan papan kang cukup. 9. Megatruh Megatruh yaiku nesu. Tembung Megatruh Iki nggambarake watak manungsa kang gumedhe serakah lan gampang emosi , gede howo nafsu lan seneng tumindak sembarangan
  • 9. Pucung tegese manungsa sing wes mati Utawa pamungkasan manungsa ing dunyo. 11. Pucung 4 10. Pangkur Pangkur tegese mundur lan negesake Kahuripan manungsa masa tuwa seng ngalami kamunduran. pangkur yaiku Babagan wong kanggo ngelingake lan ngajak nyedak Gusti Allah SWT.
  • 10. Tembang Macapat sering dienggo bahan hiburan, selain kangge hiburan Tembang Macapat dienggo pendidikan lan kangge pitutur marang wong jaman biyen Ancase Tembang Macapat 5
  • 11. Paugeran Tembang Macapat • Guru gatra Guru Gatra yaiku akehe Gatra (baris) saben Sapada (bait) ing tembang. Guru Wilangan Guru Wilangan yaiku akehe jumlah suku kata saben sak baris ing tembang Macapat. Guru Lagu Guru Lagu yaiku dhong-dhinge utawa tibone swara ing saben pungkasane gatra. 6
  • 12. TABEL Paugeran XI Tembang Macapat Sekar Macapat Guru Gatra Guru Wilangan Guru Lagu Mijil 6 10,6,10,10,6,6 i,o,e,i,i,u Sinom 9 8,8,8,8,7,8,7,8,12 a,i,a,i,i,u,a,i,a Dhandanggulo 10 10,10,8,7,9,7,6,8,12,7 i,a,e,u,i,a,u,a,i,a Kinanthi 6 8,8,8,8,8,8, u,i,a,i,a,i Asmaradana 7 8,8,8,8,7,8,8 a,i,e,a,a,u,a Durma 7 12,7,6,7,8,5,7 a,i,a,a,i,a,i Pangkur 7 8,11,8,7,12,8,8 a,i,u,a,u,a,i Maskumambang 4 12,6,8,8 i,a,i,a,a Pucung 4 12,6,8,12 u,a,i,a Gambuh 5 7,10,12,8,8 u,u,i,u,o Megatruh 4 12,8,8,8 u,i,u,i,o
  • 13. Unsur Kebahasaan Tembung Macapat • Tembung Kawi Dasanama Tembung Garba 6 Sandi Asma lan Sandi Karsa
  • 14. Tuladha: Tembung sudra ateges: mlarat Tembung lawan ateges: mungsuh,tandhing Tembung langar ateges: angkuh, sangar, seneng padu 4 •Tembung sing asale saka Basa Jawa Tengahan/Jawa Kuna •Tembung Iki biasane digunakake kanggo omongan sabendina, mula Saiki wis arang keprungu 1. Tembung Kawi
  • 15. Tuladha: ~ Sira padha tegese Karo: Kowe, sampeyan, panjenengan. ~ Rina padha tegese Karo: rinten, siyang, awan. ~ Sudra padha tegese Karo: papa, mlarat, sengsara, kere. 4 •Asale saka Tembung 'dasan' ateges sepuluh, 'nama' •Dasanama: jenenge wong Utawa aran siji nduweni jeneng Utawa aran ngantri sepuluh (Utawa luwih) kang padha Utawa meh padha tegese. 2. Dasanama
  • 16. Tuladha: ~ Araneki: Arane + Iki ~ Dadyewuh: Dadi + ewuh ~ Jinggawa: Jiwa + angga 4 • Tembung kang kedadeyan saka gandhenge Tembung loro Utawa luwih. 3. Tembung Garba
  • 17. Tuladha: Sapira Imania Jodhohku (S)irahmu sing Saiki Amba tresnani Apa ya slir(a)mu? Sing are(p) ngancani aku selawase Apa ya sl(i)ramu? Sing a(r)sa nuntun aku M(a)rang dalam kang Yekti Apa ya sl(i)ramu? Sing Arsa (m)elu Ngerasakake bung(a) lan rasaku Si(n)g sesuk Arsa dadi Kanca ur(i)pku Duh y(a) Gusti Paringana pitedah kanggo aku Apa yeku jodhohku 4 • Sandi Asma: jenenge pangarang, Pangripta, Utawa pujangga kang diwedharake kang satemene kang dipilah-pilah adhapur wanda- wanda Utawa aksara-aksara. 4.Sandi Asma