1. ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ::
ΘΕΜΑΘΕΜΑ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣΓΕΝΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟ∆ΙΑΘΕΣΗΣΠΡΟ∆ΙΑΘΕΣΗΣ
ΉΉ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ;;
ΡαζάκουΡαζάκου ΦωτεινήΦωτεινή,, MScMSc
ΤµήµαΤµήµα ∆ιατροφής∆ιατροφής καικαι ∆ιαιτολογίας∆ιαιτολογίας,, ΑΤΕΙΘΑΤΕΙΘ..

2. ΚατάΚατά τοντον ΠαγκόσµιοΠαγκόσµιο ΟργανισµόΟργανισµό ΥγείαςΥγείας αλλάαλλά καικαι
διάφορουςδιάφορους ερευνητέςερευνητές,, ηη παχυσαρκίαπαχυσαρκία είναιείναι µιαµια
χρόνιαχρόνια πάθησηπάθηση καικαι κάτικάτι πολύπολύ περισσότεροπερισσότερο απόαπό
υπερβάλλονυπερβάλλον απλώςαπλώς λίποςλίπος
ΕµπλέκειΕµπλέκει τητη γενετικήγενετική προδιάθεσηπροδιάθεση καικαι τιςτις
µεταβολικέςµεταβολικές,, ορµονικέςορµονικές καικαι συµπεριφορικέςσυµπεριφορικές πτυχέςπτυχές
καικαι έχειέχει ωςως αποτέλεσµααποτέλεσµα σηµαντικήσηµαντική νοσηρότητανοσηρότητα,,
κακήκακή ποιότηταποιότητα ζωήςζωής καικαι θνησιµότηταθνησιµότητα

3. ΠαχύσαρκοΠαχύσαρκο θεωρείταιθεωρείται έναένα άτοµοάτοµο ότανόταν έχειέχει
∆ΜΣ∆ΜΣ > 30> 30 Kg/mKg/m22
((WHO, 2000)WHO, 2000)
ΤοΤο 65%65% τωντων ενηλίκωνενηλίκων στιςστις ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.. είναιείναι
υπέρβαροιυπέρβαροι καικαι τοτο 31%31% παχύσαρκοιπαχύσαρκοι ((NationalNational
Center of Health Statistics, 2002)Center of Health Statistics, 2002)
ΣτηνΣτην ΑγγλίαΑγγλία,, περισσότεροιπερισσότεροι απόαπό τατα 2/32/3 τωντων
ανδρώνανδρών καικαι οιοι µισέςµισές απόαπό τιςτις γυναίκεςγυναίκες είναιείναι
υπέρβαρεςυπέρβαρες ήή παχύσαρκεςπαχύσαρκες ((The Lancet, 2004)The Lancet, 2004)

4. ΣτηΣτη ∆υτική∆υτική ΕυρώπηΕυρώπη 1010--20%20% στουςστους άνδρεςάνδρες καικαι
1010--25%25% στιςστις γυναίκεςγυναίκες είναιείναι παχύσαρκεςπαχύσαρκες,, ενώενώ
στηνστην ΚεντρικήΚεντρική καικαι ΑνατολικήΑνατολική ΕυρώπηΕυρώπη τοτο
ποσοστόποσοστό τωντων γυναικώνγυναικών αγγίζειαγγίζει τοτο 30%30% ((LoosLoos &&
Bouchard, 2003)Bouchard, 2003)
ΑκόµηΑκόµη καικαι στηνστην ΚίναΚίνα,, όπουόπου οιοι κάτοικοικάτοικοι
σπάνιασπάνια αντιµετώπιζαναντιµετώπιζαν τέτοιουτέτοιου είδουςείδους
προβλήµαταπροβλήµατα,, στοστο τέλοςτέλος τουτου 2000,2000, τατα ποσοστάποσοστά
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας σεσε άρρενεςάρρενες φοιτητέςφοιτητές
διπλασιάστηκανδιπλασιάστηκαν απόαπό τοτο 19901990 ((J Am Diet Ass, 2004)J Am Diet Ass, 2004)

5. ΑνησυχητικόΑνησυχητικό στοιχείοστοιχείο είναιείναι ηη ολοέναολοένα καικαι
αυξανόµενηαυξανόµενη επικράτησηεπικράτηση τηςτης νόσουνόσου ανάµεσαανάµεσα σταστα
παιδιάπαιδιά καικαι στουςστους εφήβουςεφήβους
ΣτηΣτη ΓαλλίαΓαλλία,, τοτο ποσοστόποσοστό τωντων παχύσαρκωνπαχύσαρκων παιδιώνπαιδιών
έχειέχει πενταπλασιαστείπενταπλασιαστεί τηντην τελευταίατελευταία δεκαετίαδεκαετία ((LoosLoos
& Bouchard, 2003)& Bouchard, 2003)
ΣτηνΣτην ΚίναΚίνα ηη παιδικήπαιδική παχυσαρκίαπαχυσαρκία φθάνειφθάνει τοτο 28%28% ((JJ
Am Diet Ass, 2004)Am Diet Ass, 2004)
ΣτηνΣτην ΕλλάδαΕλλάδα τοτο ποσοστόποσοστό φθάνειφθάνει τοτο 11%11% ((KrassasKrassas etet
al, 2001)al, 2001)
ΣτιςΣτις ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.. τοτο ποσοστόποσοστό έφθασεέφθασε τοτο 15%15% έχονταςέχοντας
υπερδιπλασιαστείυπερδιπλασιαστεί απόαπό τοτο 19761976 ((LoosLoos & Bouchard, 2003)& Bouchard, 2003)

6. ΑύξησηΑύξηση στηνστην επίπτωσηεπίπτωση τηςτης νεανικήςνεανικής παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας κατάκατά τητη διάρκειαδιάρκεια
τριάντατριάντα ετώνετών στιςστις ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.. ∆εδοµένα∆εδοµένα απόαπό τιςτις έρευνεςέρευνες NHANES INHANES I τουτου
19651965 καικαι NHANES IIINHANES III τουτου 19951995 ((BarBar--OrOr, 2003), 2003)
1461461212--1717ΑγόριαΑγόρια
10810866--1111ΑγόριαΑγόρια
69691212--1717ΚορίτσιαΚορίτσια
10610666--1111ΚορίτσιαΚορίτσια
%% αύξησηαύξηση τηςτης
επίπτωσηςεπίπτωσης
ΟµάδαΟµάδα ηλικίαςηλικίαςΦύλοΦύλο

7. ((WHO,WHO, 20020044))
Επιπτώσεις της παχυσαρκίας
Νεφρική
ανεπάρκεια
Νεφρική
ανεπάρκεια
Καρδιακή
ανεπάρκεια
Καρδιακή
ανεπάρκεια
∆ιαβήτης
τύπου 2
∆ιαβήτης
τύπου 2
ΑθηρωµάτωσηΑθηρωµάτωσηΚαρκίνοςΚαρκίνος
ΈµφραγµαΈµφραγµα
ΥπέρτασηΥπέρταση
ΠαχυσαρκίαΠαχυσαρκία

8. ΟιΟι στόχοιστόχοι τουτουWHOWHO περιλαµβάνουνπεριλαµβάνουν::
ΤηνΤην αναγνώρισηαναγνώριση τωντων περιβαλλοντικώνπεριβαλλοντικών
παραγόντωνπαραγόντων,, συµπεριλαµβανοµένωνσυµπεριλαµβανοµένων καικαι τωντων
κοινωνικώνκοινωνικών µεταβολώνµεταβολών,, πουπου υπερνικούνυπερνικούν τιςτις
φυσιολογικέςφυσιολογικές διαδικασίεςδιαδικασίες στηστη ρύθµισηρύθµιση τουτου
βάρουςβάρους
ΤονΤον εντοπισµόεντοπισµό ατόµωνατόµων περισσότεροπερισσότερο επιρρεπώνεπιρρεπών
σσ’’ αυτούςαυτούς τουςτους παράγοντεςπαράγοντες,, γιαγια ιατρικούςιατρικούς,,
συµπεριφορικούςσυµπεριφορικούς ήή γενετικούςγενετικούς λόγουςλόγους (WHO,(WHO,
2000)2000)

9. ΗΗ παχυσαρκίαπαχυσαρκία είναιείναι συνέπειασυνέπεια τηςτης χρόνιαςχρόνιας
ανισορροπίαςανισορροπίας τουτου ενεργειακούενεργειακού ισοζυγίουισοζυγίου ((αύξησηαύξηση τηςτης
ενεργειακήςενεργειακής πρόσληψηςπρόσληψης,, µείωσηµείωση τηςτης ενεργειακήςενεργειακής
απώλειαςαπώλειας καικαι τηςτης φυσικήςφυσικής δραστηριότηταςδραστηριότητας))
ΟΟ τρόποςτρόπος ζωήςζωής καικαι οιοι περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί παράγοντεςπαράγοντες
επηρεάζουνεπηρεάζουν τηντην αποθήκευσηαποθήκευση λίπουςλίπους καικαι τοτο
σωµατικόσωµατικό βάροςβάρος
((PostonPoston && ForeytForeyt, 1999;, 1999; WHO, 2000; FranklinWHO, 2000; Franklin, 2001;, 2001; BreierBreier et alet al, 2001;, 2001;
ΠαπαβραµίδηςΠαπαβραµίδης, 2002;, 2002; LoosLoos && BouchardBouchard, 2003;, 2003; MeadMead, 2004), 2004)

11. ΕπίδρασηΕπίδραση τωντων περιβαλλοντικώνπεριβαλλοντικών παραγόντωνπαραγόντων στοστο
ενεργειακόενεργειακό ισοζύγιοισοζύγιο ((FranklinFranklin, 2001, 2001).).

12. ΆλλοιΆλλοι περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί παράγοντεςπαράγοντες
ΗΗ ηλικίαηλικία καικαι τοτο φύλοφύλο
ΗΗ εγκυµοσύνηεγκυµοσύνη
ΗΗ εµµηνόπαυσηεµµηνόπαυση
ΤοΤο σύνδροµοσύνδροµο πολυκυστικώνπολυκυστικών ωοθηκώνωοθηκών
ΗΗ τηλοψίατηλοψία
ΟρµονικοίΟρµονικοί καικαι µεταβολικοίµεταβολικοί παράγοντεςπαράγοντες
ΤοΤο µορφωτικόµορφωτικό επίπεδοεπίπεδο
ΨυχογενείςΨυχογενείς παράγοντεςπαράγοντες
ΟιΟι συνήθειεςσυνήθειες καικαι τρόποςτρόπος ζωήςζωής τηςτης οικογένειαςοικογένειας
ΗΗ κοινωνικήκοινωνική καικαι οικονοµικήοικονοµική κατάστασηκατάσταση τουτου ατόµουατόµου
ΕθνολογικοίΕθνολογικοί καικαι φυλετικοίφυλετικοί παράγοντεςπαράγοντες

13. ΣτιςΣτις ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.,., ηη συνολικήσυνολική ηµερήσιαηµερήσια θερµιδικήθερµιδική
πρόσληψηπρόσληψη έχειέχει αυξηθείαυξηθεί τατα τελευταίατελευταία 6060 έτηέτη σεσε
περίπουπερίπου 500500 θερµίδεςθερµίδες ανάανά ηµέραηµέρα κατκατ’’ άτοµοάτοµο,, ενώενώ
µόνοµόνο κατάκατά τηντην τελευταίατελευταία δεκαετίαδεκαετία ηη κατανάλωσηκατανάλωση
ανάανά άτοµοάτοµο ηµερησίωςηµερησίως αυξήθηκεαυξήθηκε σεσε 200200 θερµίδεςθερµίδες
περίπουπερίπου επιπλέονεπιπλέον
ΚοινωνίεςΚοινωνίες πουπου υιοθετούνυιοθετούν δυτικόδυτικό τρόποτρόπο ζωήςζωής καικαι
διατροφήςδιατροφής εµφανίζουνεµφανίζουν αύξησηαύξηση τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας
∆εδοµένα∆εδοµένα υποστηρίζουνυποστηρίζουν ότιότι οιοι ΚινέζοιΚινέζοι βιώνουνβιώνουν
σηµαντικήσηµαντική αύξησηαύξηση βάρουςβάρους,, επειδήεπειδή υιοθετούνυιοθετούν
δυτικάδυτικά διατροφικάδιατροφικά πρότυπαπρότυπα ((PostonPoston && ForeytForeyt, 1999), 1999)
Ενεργειακή πρόσληψη

14. ΗΗ κατανάλωσηκατανάλωση ενεργειακάενεργειακά πυκνώνπυκνών φαγητώνφαγητών σταστα
ταχυεστιατόριαταχυεστιατόρια έχειέχει αυξηθείαυξηθεί σεσε πολλάπολλά δυτικάδυτικά
έθνηέθνη.. ΟιΟι άνθρωποιάνθρωποι τρώνετρώνε πιοπιο συχνάσυχνά εκτόςεκτός σπιτιούσπιτιού
καικαι τατα έξοδάέξοδά τουςτους γιαγια τοτο φαγητόφαγητό αυτόαυτό έχουνέχουν
αυξηθείαυξηθεί κατάκατά 38%38% στιςστις ΗΠΑΗΠΑ
ΟιΟι µερίδεςµερίδες έχουνέχουν αυξηθείαυξηθεί,, τατα εστιατόριαεστιατόρια
προσφέρουνπροσφέρουν τεράστιεςτεράστιες ((supersuper--sizesize)) µερίδεςµερίδες,, οιοι
οποίεςοποίες περιέχουνπεριέχουν διπλάσιοδιπλάσιο ήή καικαι τριπλάσιοτριπλάσιο
αριθµόαριθµό θερµίδωνθερµίδων απόαπό τηντην κανονικήκανονική µερίδαµερίδα ((PostonPoston
&& ForeytForeyt, 1999), 1999)
Ενεργειακή πρόσληψη

15. ΤοΤο ««ΝέοΝέο παγκόσµιοπαγκόσµιο σύνδροµοσύνδροµο»» χαρακτηρίζεταιχαρακτηρίζεται
επιπλέονεπιπλέον απόαπό τηντην έλλειψηέλλειψη φυσικήςφυσικής δραστηριότηταςδραστηριότητας
ΠερισσότεροιΠερισσότεροι απόαπό 60%60% τωντων αµερικανώναµερικανών ενηλίκωνενηλίκων
δενδεν ασκούνταιασκούνται συστηµατικάσυστηµατικά καικαι 25%25% τουτου ενήλικουενήλικου
πληθυσµούπληθυσµού αναφέρουναναφέρουν ότιότι δενδεν έχουνέχουν φυσικήφυσική
δραστηριότηταδραστηριότητα στονστον ελεύθερόελεύθερό τουςτους χρόνοχρόνο
ΠολλοίΠολλοί απόαπό τουςτους αµερικανούςαµερικανούς περπατούνπερπατούν µόλιςµόλις
30003000 ±± 500500 βήµαταβήµατα τηντην ηµέραηµέρα,, γεγονόςγεγονός πουπου
σηµαίνεισηµαίνει ότιότι σπαταλούνσπαταλούν µόλιςµόλις 150150 kcalkcal !!!! ((FranklinFranklin,,
2001)2001)
Ενεργειακή απώλεια

16. Ενεργειακή απώλεια
ΕπιπρόσθεταΕπιπρόσθετα,, τοτο µάθηµαµάθηµα τηςτης φυσικήςφυσικής αγωγήςαγωγής έχειέχει
περιοριστείπεριοριστεί δραµατικάδραµατικά σταστα περισσότεραπερισσότερα σχολείασχολεία στιςστις
ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.. ΗΗ καθηµερινήκαθηµερινή συµµετοχήσυµµετοχή τωντων παιδιώνπαιδιών
γυµνασίουγυµνασίου στοστο µάθηµαµάθηµα αυτόαυτό έχειέχει µειωθείµειωθεί απόαπό 42%42% τοτο
19911991 σεσε 25%25% τοτο 19951995 ((PostonPoston && ForeytForeyt, 1999), 1999)
ΈρευνεςΈρευνες σεσε παιδιάπαιδιά συσχετίζουνσυσχετίζουν τοτο βάροςβάρος καικαι τηντην
παρακολούθησηπαρακολούθηση τηλεόρασηςτηλεόρασης,, δείχνουνδείχνουν ότιότι όσοόσο
περισσότεροπερισσότερο τατα παιδιάπαιδιά παρακολουθούνπαρακολουθούν τηλεόρασητηλεόραση τόσοτόσο
αυξάνεταιαυξάνεται τοτο ποσοστόποσοστό παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας.. ΥπάρχειΥπάρχει µιαµια ισχυρήισχυρή
συσχέτισησυσχέτιση τηςτης τηλοψίαςτηλοψίας µεµε τηντην πιθανότηταπιθανότητα νανα γίνειγίνει
κανείςκανείς παχύσαρκοςπαχύσαρκος ((BarBar--OrOr,, 20032003))
ΕίναιΕίναι αποδεκτήαποδεκτή ηη άποψηάποψη,, ότιότι ηη έλλειψηέλλειψη φυσικήςφυσικής
δραστηριότηταςδραστηριότητας είναιείναι ηη µεγαλύτερηµεγαλύτερη αιτίααιτία τηςτης
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας στιςστις ΗΗ..ΠΠ..ΑΑ.. ((FranklinFranklin, 2001), 2001)

17. ΣεΣε έρευναέρευνα τουτου ΤΕΦΑΑΤΕΦΑΑ,, ∆ΠΘ∆ΠΘ καικαι σεσε δείγµαδείγµα 61906190
παιδιώνπαιδιών,, ηλικίαςηλικίας 1010--1818 ετώνετών διαπιστώθηκεδιαπιστώθηκε ότιότι στοστο
δηµοτικόδηµοτικό καικαι τοτο γυµνάσιογυµνάσιο ηη συµµετοχήσυµµετοχή τωντων
αγοριώναγοριών σεσε αθλητικάαθλητικά σωµατείασωµατεία φθάνειφθάνει τοτο 40%40% καικαι
στοστο λύκειολύκειο τοτο 34%,34%, ενώενώ γιαγια τατα κορίτσιακορίτσια τατα
ποσοστάποσοστά είναιείναι 22%22% καικαι 17%17% αντίστοιχααντίστοιχα.. ΌσοΌσο
περνάπερνά µάλισταµάλιστα ηη ηλικίαηλικία τόσοτόσο µειώνεταιµειώνεται ηη
συµµετοχήσυµµετοχή στηνστην άσκησηάσκηση µέσαµέσα καικαι έξωέξω απόαπό τοτο
σχολείοσχολείο.. ΕξάλλουΕξάλλου,, κατάκατά ΜΜ..ΟΟ.. τατα αγόριααγόρια δενδεν
συµµετέχουνσυµµετέχουν σεσε κανένακανένα άθληµαάθληµα κατάκατά 60%,60%, ενώενώ τατα
κορίτσιακορίτσια κατάκατά 80,5%80,5% ((ΠαπαϊωάννουΠαπαϊωάννου καικαι συνσυν., 2000)., 2000)
Ενεργειακή απώλεια

18. ΗΗ σύνθεσησύνθεση τηςτης διατροφήςδιατροφής είναιείναι θεµελιώδηςθεµελιώδης καικαι κραταιόςκραταιός
παράγονταςπαράγοντας πουπου,, όχιόχι µόνοµόνο,, οδηγείοδηγεί σεσε αύξησηαύξηση βάρουςβάρους,, αλλάαλλά
αυξάνειαυξάνει επίσηςεπίσης τηντην ευαισθησίαευαισθησία καικαι τητη σοβαρότητασοβαρότητα
σηµαντικώνσηµαντικών µεταβολικώνµεταβολικών ασθενειώνασθενειών,, όπωςόπως ππ..χχ.. είναιείναι ηη
υπέρτασηυπέρταση,, διαβήτηςδιαβήτης τύπουτύπου ΙΙΙΙ,, κλπκλπ..
ΠοικίλοιΠοικίλοι,, εξωγενείςεξωγενείς περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί παράγοντεςπαράγοντες καθώςκαθώς καικαι
οο τρόποςτρόπος ζωήςζωής ((ππ..χχ.. ποσότηταποσότητα καικαι σύνθεσησύνθεση τηςτης διατροφήςδιατροφής,,
φυσικήφυσική δραστηριότηταδραστηριότητα)) παίζουνπαίζουν ρόλορόλο στηνστην ανάπτυξηανάπτυξη τηςτης
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας καθώςκαθώς καικαι στιςστις παθολογικέςπαθολογικές καταστάσειςκαταστάσεις πουπου
συνδέονταισυνδέονται µεµε αυτήναυτήν,, αλλάαλλά υπάρχουνυπάρχουν επίσηςεπίσης ουσιαστικέςουσιαστικές
ενδείξειςενδείξεις σηµαντικήςσηµαντικής γενετικήςγενετικής συνεισφοράςσυνεισφοράς σεσε αυτέςαυτές τιςτις
καταστάσειςκαταστάσεις ((CommuzieCommuzie et alet al, 2004), 2004)

19. ΓενετικοίΓενετικοί παράγοντεςπαράγοντες
ΟΟ ρόλοςρόλος τωντων γενετικώνγενετικών παραγόντωνπαραγόντων στηνστην αύξησηαύξηση
τουτου βάρουςβάρους αποτελείαποτελεί αντικείµενοαντικείµενο έντονηςέντονης έρευναςέρευνας,,
ενώενώ ηη ανακάλυψηανακάλυψη τηςτης λεπτίνηςλεπτίνης καικαι άλλωνάλλων ορµονώνορµονών
ανανέωσεανανέωσε τοτο ενδιαφέρονενδιαφέρον σχετικάσχετικά µεµε τιςτις γενετικέςγενετικές
καικαι µεταβολικέςµεταβολικές επιδράσειςεπιδράσεις στηνστην εµφάνισηεµφάνιση τηςτης
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας ((WHO, 2000)WHO, 2000)

20. ΚληρονοµικότηταΚληρονοµικότητα
ΜελέτεςΜελέτες διδύµωνδιδύµων,, υιοθεσίαςυιοθεσίας,, καθώςκαθώς καικαι οικογενειακέςοικογενειακές
µελέτεςµελέτες,, έχουνέχουν διεξαχθείδιεξαχθεί πάνωπάνω στηνστην κληρονοµησιµότητακληρονοµησιµότητα
διαφόρωνδιαφόρων χαρακτηριστικώνχαρακτηριστικών τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας.. ΟιΟι µελέτεςµελέτες
υιοθεσίαςυιοθεσίας συνήθωςσυνήθως συγκεντρώνουνσυγκεντρώνουν τατα χαµηλότεραχαµηλότερα
ποσοστάποσοστά καικαι οιοι µελέτεςµελέτες τωντων διδύµωνδιδύµων τατα υψηλότεραυψηλότερα ((WHOWHO,,
2000)2000)
ΜελέτεςΜελέτες διδύµωνδιδύµων έδειξανέδειξαν ότιότι γενετικοίγενετικοί παράγοντεςπαράγοντες είναιείναι
σηµαντικάσηµαντικά υπεύθυνοιυπεύθυνοι γιαγια τηντην εκδήλωσηεκδήλωση τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας
((StunkardStunkard et alet al, 1990,, 1990, Allison et alAllison et al, 1996), 1996)
ΌσονΌσον αφορούσεαφορούσε τοτο βάροςβάρος τουςτους,, υιοθετηµέναυιοθετηµένα παιδιάπαιδιά
έµοιαζανέµοιαζαν µεµε τουςτους βιολογικούςβιολογικούς τουςτους γονείςγονείς καικαι κυρίωςκυρίως µεµε
τητη βιολογικήβιολογική τουςτους µητέραµητέρα,, παράπαρά µεµε τουςτους γονείςγονείς πουπου τατα
υιοθέτησανυιοθέτησαν ((StunkardStunkard et alet al, 1983), 1983)

21. ΈρευνεςΈρευνες σεσε οικογένειεςοικογένειες καικαι σεσε διδύµουςδιδύµους έδειξανέδειξαν ότιότι
οιοι γενετικοίγενετικοί παράγοντεςπαράγοντες επηρεάζουνεπηρεάζουν θετικάθετικά τιςτις
προσλήψειςπροσλήψεις θρεπτικώνθρεπτικών συστατικώνσυστατικών καικαι ενέργειαςενέργειας
((CollacuCollacu et alet al, 2004), 2004)
ΗΗ ύπαρξηύπαρξη ενόςενός παχύσαρκουπαχύσαρκου ατόµουατόµου στηνστην οικογένειαοικογένεια
έχειέχει σανσαν αποτέλεσµααποτέλεσµα 40%40% πιθανότηταπιθανότητα νανα γίνειγίνει έναένα
παιδίπαιδί παχύσαρκοπαχύσαρκο,, ενώενώ ηη πιθανότηταπιθανότητα αυξάνειαυξάνει σεσε 80%80%
ότανόταν καικαι οιοι δύοδύο γονείςγονείς είναιείναι παχύσαρκοιπαχύσαρκοι.. ΗΗ
πιθανότηταπιθανότητα αδύνατοιαδύνατοι γονείςγονείς νανα παράγουνπαράγουν έναένα
υπέρβαρουπέρβαρο παιδίπαιδί είναιείναι πολύπολύ µικρήµικρή,, περίπουπερίπου 7%7% ((GarnGarn
et alet al, 1981), 1981)
ΚληρονοµικότηταΚληρονοµικότητα

22. ΤοΤο διάγραµµαδιάγραµµα τωντων βασικώνβασικών παραγόντωνπαραγόντων στοστο θετικόθετικό
ενεργειακόενεργειακό ισοζύγιοισοζύγιο καικαι στηνστην αποθήκευσηαποθήκευση τουτου λίπουςλίπους µεµε
ένδειξηένδειξη γιαγια τατα πεδίαπεδία δράσηςδράσης τουτου γενετικούγενετικού παράγονταπαράγοντα
((LoosLoos && Bouchard,Bouchard, 2003)2003)

23. ΠιστεύεταιΠιστεύεται ότιότι τατα γονίδιαγονίδια πουπου παίζουνπαίζουν κάποιοκάποιο
ρόλορόλο στηνστην αύξησηαύξηση τουτου βάρουςβάρους ουσιαστικάουσιαστικά
αυξάνουναυξάνουν τοντον κίνδυνοκίνδυνο ήή τηντην προδιάθεσηπροδιάθεση ενόςενός
ατόµουατόµου νανα αναπτύξειαναπτύξει παχυσαρκίαπαχυσαρκία,, ότανόταν εκτεθείεκτεθεί
στοστο κατάλληλοκατάλληλο περιβάλλονπεριβάλλον.. ΜόνοΜόνο στηνστην
περίπτωσηπερίπτωση συγκεκριµένωνσυγκεκριµένων γενετικώνγενετικών
συνδρόµωνσυνδρόµων είναιείναι ‘‘απαραίτητηαπαραίτητη’’ ηη επίδρασηεπίδραση
κάποιωνκάποιων γονιδίωνγονιδίων γιαγια τηντην εµφάνισηεµφάνιση τηςτης
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας ((WHO, 2000)WHO, 2000)

24. ΠράγµατιΠράγµατι,, ερευνητέςερευνητές υποστηρίζουνυποστηρίζουν ότιότι µόνοµόνο σεσε έναένα
µικρόµικρό ποσοστόποσοστό παχύσαρκωνπαχύσαρκων παιδιώνπαιδιών,, τοτο
υπερβάλλονυπερβάλλον βάροςβάρος συνδέεταισυνδέεται άµεσαάµεσα µεµε
συγκεκριµένησυγκεκριµένη γενετικήγενετική πάθησηπάθηση.. ΑυτάΑυτά τατα παιδιάπαιδιά
έχουνέχουν χαµηλόχαµηλό ύψοςύψος καικαι παχυσαρκίαπαχυσαρκία,, καθώςκαθώς
επηρεάζονταιεπηρεάζονται απόαπό δυσµορφικούςδυσµορφικούς φαινότυπουςφαινότυπους.. ΟιΟι
πιοπιο συνηθισµένεςσυνηθισµένες γενετικέςγενετικές παθήσειςπαθήσεις είναιείναι τατα
σύνδροµασύνδροµα PraderPrader--WilliWilli καικαι BardetBardet--BiedlBiedl ((MaffeisMaffeis, 1999), 1999)

25. ΠοσοτικήΠοσοτική συµµετοχήσυµµετοχή γενετικώνγενετικών –– περιβαλλοντικώνπεριβαλλοντικών παραγόντωνπαραγόντων
στοστο ποσοστόποσοστό σωµατικούσωµατικού λίπουςλίπους ((BouchardBouchard et al,et al, 19881988))

26. ΚατάΚατά τηντην τελευταίατελευταία δεκαετίαδεκαετία υπήρξευπήρξε σοβαρήσοβαρή πρόοδοςπρόοδος
στηστη χαρτογράφησηχαρτογράφηση τωντων γονιδίωνγονιδίων πουπου επηρεάζουνεπηρεάζουν
ποικιλίαποικιλία χαρακτηριστικώνχαρακτηριστικών πουπου συνδέονταισυνδέονται µεµε τηντην
παχυσαρκίαπαχυσαρκία,, καικαι ιδιαίτεραιδιαίτερα εκείνοιεκείνοι οιοι φαινότυποιφαινότυποι πουπου
σχετίζονταισχετίζονται µεµε τητη συσσώρευσησυσσώρευση λιπώδουςλιπώδους ιστούιστού.. ΤοΤο
ενδιαφέρονενδιαφέρον καικαι ηη περισσότερηπερισσότερη έρευναέρευνα εστιάζεταιεστιάζεται σταστα
γονίδιαγονίδια πουπου έχουνέχουν σχέσησχέση µεµε τητη ρύθµισηρύθµιση τηςτης όρεξηςόρεξης,,
όπωςόπως είναιείναι τοτο POMCPOMC καικαι MCRMCR44 ((CommuzieCommuzie, 2004), 2004)
ΜιαΜια ποιοτικήποιοτική µελέτηµελέτη έδειξεέδειξε ότιότι ηη µεγάληµεγάλη πρόσληψηπρόσληψη
λίπουςλίπους συσχετιζότανσυσχετιζόταν µεµε αύξησηαύξηση βάρουςβάρους µόνοµόνο σεσε εκείναεκείνα
τατα άτοµαάτοµα πουπου ήτανήταν ήδηήδη παχύσαρκαπαχύσαρκα καικαι είχανείχαν
παχύσαρκουςπαχύσαρκους γονείςγονείς ((HeitmannHeitmann et alet al, 1995), 1995)

27. √√ ΕρευνητέςΕρευνητές παραδέχονταιπαραδέχονται ότιότι οιοι περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί
παράγοντεςπαράγοντες καικαι οο τρόποςτρόπος ζωήςζωής ασκούνασκούν µιαµια
σηµαντικήσηµαντική επίδρασηεπίδραση στηνστην ανισορροπίαανισορροπία τουτου
ενεργειακούενεργειακού ισοζυγίουισοζυγίου,, αλλάαλλά υποστηρίζουνυποστηρίζουν ότιότι
αυτήαυτή ηη ανισορροπίαανισορροπία έχειέχει τητη βάσηβάση τηςτης στηστη
γενετικήγενετική προδιάθεσηπροδιάθεση
√√ ΗΗ ευαισθησίαευαισθησία στηνστην παχυσαρκίαπαχυσαρκία προσδιορίζεταιπροσδιορίζεται
µερικώςµερικώς καικαι απόαπό γενετικούςγενετικούς παράγοντεςπαράγοντες,, τυπικάτυπικά
όµωςόµως είναιείναι αναγκαίααναγκαία ηη ύπαρξηύπαρξη ενόςενός
««παχυσαρκογενετικούπαχυσαρκογενετικού»» περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος,, γιαγια νανα
εκφραστείεκφραστεί οο φαινότυποςφαινότυπος τηςτης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας ((LoosLoos
&& BouchardBouchard,, 2003)2003)

28. ΌτανΌταν ηη παχυσαρκίαπαχυσαρκία προκαλείταιπροκαλείται απόαπό έναένα
ασθενικόασθενικό γονίδιογονίδιο πουπου έχειέχει ωςως αποτέλεσµααποτέλεσµα τηντην
έλλειψηέλλειψη τηςτης κατάλληληςκατάλληλης πρωτεΐνηςπρωτεΐνης καικαι
επηρεάζειεπηρεάζει τοτο µεταβολικόµεταβολικό µονοπάτιµονοπάτι επιδρώνταςεπιδρώντας
στηστη ρύθµισηρύθµιση τουτου ενεργειακούενεργειακού ισοζυγίουισοζυγίου,,
τότετότε ηη παχυσαρκίαπαχυσαρκία είναιείναι ασθένειαασθένεια µεµε γενετικήγενετική
προέλευσηπροέλευση..
ΟιΟι περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί παράγοντεςπαράγοντες παίζουνπαίζουν µόνοµόνο
περιοριστικόπεριοριστικό ρόλορόλο στηστη σοβαρότητασοβαρότητα τουτου
φαινότυπουφαινότυπου
ΣυµπερασµατικάΣυµπερασµατικά

29. ΓενετικοίΓενετικοί παράγοντεςπαράγοντες,, ωστόσοωστόσο,, προδιαθέτουνπροδιαθέτουν µιαµια
σηµαντικήσηµαντική µερίδαµερίδα τουτου πληθυσµούπληθυσµού νανα γίνουνγίνουν υπέρβαροιυπέρβαροι..
ΤαΤα δεδοµέναδεδοµένα πουπου υπάρχουνυπάρχουν δείχνουνδείχνουν ότιότι ηη γενετικήγενετική
συνεισφοράσυνεισφορά στιςστις ατοµικέςατοµικές διαφοροποιήσειςδιαφοροποιήσεις τουτου
σωµατικούσωµατικού βάρουςβάρους καικαι τωντων αποθηκώναποθηκών λίπουςλίπους είναιείναι µεταξύµεταξύ
2525--70%.70%. ΠάντωςΠάντως δενδεν υπάρχουνυπάρχουν έρευνεςέρευνες πουπου νανα δείχνουνδείχνουν
ότιότι οο αµερικανικόςαµερικανικός γονότυποςγονότυπος άλλαξεάλλαξε τηντην τελευταίατελευταία
δεκαετίαδεκαετία ((FranklinFranklin, 2001), 2001)
ΟιΟι γενετικοίγενετικοί παράγοντεςπαράγοντες είναιείναι δύσκολοδύσκολο νανα ενοχοποιηθούνενοχοποιηθούν
ωςως αποκλειστικήαποκλειστική αιτίααιτία παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας,, λόγωλόγω τηςτης σηµαντικήςσηµαντικής
ποικιλίαςποικιλίας κοινωνικοοικονοµικώνκοινωνικοοικονοµικών καικαι δηµογραφικώνδηµογραφικών
παραγόντωνπαραγόντων πουπου υπάρχουνυπάρχουν στηστη ζωήζωή ((ΠαπαβραµίδηςΠαπαβραµίδης, 2002), 2002)
ΣυµπερασµατικάΣυµπερασµατικά

30. ΕνΕν κατακλείδικατακλείδι
ΟιΟι ειδικοίειδικοί επιστήµονεςεπιστήµονες δενδεν έχουνέχουν αποφανθείαποφανθεί µεµε
βεβαιότηταβεβαιότητα,, εάνεάν ηη πολυπαραγοντικήπολυπαραγοντική νόσοςνόσος τηςτης
παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας,, είναιείναι συνέπειασυνέπεια αυξηµένηςαυξηµένης πρόσληψηςπρόσληψης
τροφήςτροφής καικαι ταυτόχροναταυτόχρονα µειωµένηςµειωµένης δραστηριότηταςδραστηριότητας,, ήή
αποτέλεσµααποτέλεσµα γενετικήςγενετικής προδιάθεσηςπροδιάθεσης.. ΗΗ έρευναέρευνα γιαγια τηντην
αποκωδικοποίησηαποκωδικοποίηση τωντων γονιδίωνγονιδίων πουπου σχετίζονταισχετίζονται µεµε τηντην
παχυσαρκίαπαχυσαρκία καικαι τουτου γενετικούγενετικού χάρτηχάρτη,, συνεχίζεταισυνεχίζεται
ΠάντωςΠάντως,, οιοι γενετικέςγενετικές παθήσειςπαθήσεις πουπου οδηγούνοδηγούν σεσε
παχυσαρκίαπαχυσαρκία είναιείναι συγκεκριµένεςσυγκεκριµένες καικαι σχετικάσχετικά σπάνιεςσπάνιες κικι
εκείεκεί οιοι περιβαλλοντικοίπεριβαλλοντικοί παράγοντεςπαράγοντες δενδεν µπορούνµπορούν νανα
επηρεάσουνεπηρεάσουν σηµαντικάσηµαντικά τηντην εξέλιξηεξέλιξη τηςτης νόσουνόσου
ΣτιςΣτις υπόλοιπεςυπόλοιπες περιπτώσειςπεριπτώσεις,, φαίνεταιφαίνεται ότιότι οιοι
περιβαλλοντικέςπεριβαλλοντικές µεταβλητέςµεταβλητές παίζουνπαίζουν τοντον σηµαντικότεροσηµαντικότερο
ρόλορόλο

31. ΠρότασηΠρόταση
ΟιΟι αρµόδιοιαρµόδιοι φορείςφορείς οφείλουνοφείλουν νανα στρέψουνστρέψουν τηντην
προσοχήπροσοχή τουςτους στηνστην ενηµέρωσηενηµέρωση τουτου κοινούκοινού καθώςκαθώς
καικαι σεσε σειράσειρά προληπτικώνπροληπτικών µέτρωνµέτρων,, µεµε τατα οποίαοποία θαθα
προβάλλεταιπροβάλλεται ηη ανάγκηανάγκη νανα αυξηθείαυξηθεί ηη φυσικήφυσική
δραστηριότηταδραστηριότητα ((ιδιαίτεραιδιαίτερα τωντων παιδιώνπαιδιών)) καικαι νανα
τροποποιηθείτροποποιηθεί ηη διατροφικήδιατροφική συµπεριφοράσυµπεριφορά τουτου
πληθυσµούπληθυσµού,, ώστεώστε νανα προληφθούνπροληφθούν περιπτώσειςπεριπτώσεις
παιδικήςπαιδικής καικαι ενήλικηςενήλικης παχυσαρκίαςπαχυσαρκίας..