More Related Content Similar to 4 undsen hurungu (20) 4 undsen hurungu2. Судлах сэдэв:
1. Үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт
2. Үндсэн хөрөнгийн солилцох үеийн бүртгэл
3. Үндсэн хөрөнгийн элэгдэл тооцох аргууд
4. Бүтээн босголтын үеийн хүүний
капиталжуулалт
5. Үндсэн хөрөнгийг дахин үнэлэх үеийн
бүртгэл
3. 1. Үндсэн хөрөнгийн тухай ойлголт
¯íäñýí õºðºí㺠ãýäýãíü:
•Á¿òýýãäýõ¿¿í ýñâýë ¿éë÷èëãýýíèé ¿éëäâýðëýëò áóþó
íèéë¿¿ëýëòýíä áóñäàä ò¿ðýýñë¿¿ëýõýýð ýñâýë
çàõèðãààíû çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áàéãàà àæ àõóéí
íýãæèéí ýçýìøèæ áàéãàà áà
•Íýãýýñ äýýø òàéëàíãèéí õóãàöààíû òóðøèä
àøèãëàãäàõààð õ¿ëýýãäýæ áàéãàà áèåò õºðºí㺠þì.
4. Үндсэн хөрөнгийг худалдан авсан үнэ болон шууд
хамаарах зардлын дүнгээр бүртгэнэ.
Øóóä õàìààðàõ çàðäëûí æèøýý:
•Òàëáàé áýëòãýõ ºðòºã
•Àíõíû íèéë¿¿ëýëò, òýýâýðëýëòèéí ºðòºã
•Ñóóðèëóóëàëòûí ºðòºã
•Àðõèòåêòîð,èíæåíåðèéí ìýðãýæëèéí ¿éë÷èëãýýíèé õºëñ
•Õºðºíãèéã 纺âºðëºõ, òàëáàéã ñýðãýýõýä ãàðñàí òîîöîîëñîí
ºðòºã /íººö/
5. Үндсэн хөрөнгийг бөөн дүнгээр худалдан авах
Хоёр ба түүнээс дээш үндсэн хөрөнгийг худалдан
авсан үед хөрөнгө тус бүрийн анхны өртөгт
хуваарилах 2 арга байдаг.
1. Шууд хамаарлын арга буюу пропорцианалийн
арга
2. Ялгах буюу өсөн нэмэгдэх арга
6. Жишээ нь: газар, барилга, тоног төхөөрөмжийг нийлүүлээд
100.000.000₮-өөр худалдан авсан. Тухайн үеийн газрын зах
зээлийн үнэ 73.500.000₮, барилгын зах зээлийн үнэ 26.250.000₮,
тоног төхөөрөмжийн зах зээлийн үнэ 5.250.000₮ байсан бол
газар, барилга, тоног төхөөрмжийн анхны өртгийг тооцох.
1.Шууд хамаарлын арга
Хөрөнгө Зах зээлийн
үнэ
Зах зээлийн
үнийн дүнд
эзлэх хувь
Анхны өртөг
Газар 73.500.000 70% 70.000.000
Барилга 26.250.000 25% 25.000.000
Тоног төхөөрөмж 5.250.000 5% 5.000.000
Дүн 105.000.000 100% 100.000.000
7. Журналын бичилт:
Дт Газар 70.000.000
Дт Барилга 25.000.000
Дт Тоног төхөөрөмж 5.000.000
Кт Мөнгө 100.000.000
2. Өсөн нэмэгдэх арга
Өмнөх жишээг өөрчлөн газрын зах зээлийн үнэ
тодорхой биш байсан гэвэл:
Дт Газар 68.500.000
Дт Барилга 26.250.000
Дт Тоног төхөөрөмж 5.250.000
Кт Мөнгө 100.000.000
8. 3. Үндсэн хөрөнгийн солилцох үеийн
бүртгэл
Àâñàí ººð ба ижил òºðëèéí õºðºíãèéí ºðòºã íü: Хүлээн
авсан хөрөнгийн бодит үнэ цэнэ áóþó øèëæ¿¿ëñýí
ìºí㺠ýñâýë ºãñºí õºðºíãèéí áîäèò ¿íý öýíýòýé òýíö¿¿.
Ñîëèëöîîíû îëç, ãàðçûã õ¿ëýýí çºâøººð÷ á¿ðòãýíý
9. Үндсэн хөрөнгийн солилцооны жишээ
Компани 3.0 сая₮-ийн өртөгтэй, 500 мянга ₮-ийн
хур. Элэгдэлтэй, автомашиныг 3.2 сая₮-н зах
зээлийн үнэтэй тоног төхөөрөмжөөр солисон.
Дт Хуримтлагдсан элэгдэл 500 000
ДтТоногтөхөөрөмж 3 200 000
КтАвтомашин 3 000 000
КтХөрөнгийнсолилцооныолз 700 000
10. 3. Элэгдэл тооцоолох аргууд
•Øóëóóí øóãàìûí àðãà
•Á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýãæèä íîîãäóóëàõ àðãà
•Ò¿ðãýâ÷èëñýí àðãà:
¯ëäýãäëèéã äàâõàð áóóðóóëàõ àðãà
Æèë¿¿äèéн íèéëáýðèéí àðãà
•Тусгай арга:
Бараа материалын арга
Хасах ба орлуулах арга
Бүлгийн ба нийлмэл арга
Нийлмэл хүүний арга
11. Элэгдэл тооцох тусгай аргууд
Бараа материалын арга
Энэ аргыг нэгжийн өртөг болон ашиглалтын хугацаа
нь бага ажлын хувцас, багаж хэрэгсэл гэх мэт бага
үнэтэй түргэн элэгдэх хөрөнгүүдийн хувьд хэрэглэнэ.
Элэгдлийн зардлыг олох томъёо нь:
Элэгдлийн зардал=БМС1+ХА-ХА хөн,буц-БМС2
Жишээ нь:
Ажлын хувцас С1= 1100,000
ХА= 400,000
Ажлын хувцас С2= 1000,000
Элэгдлийн зардал =1100,000+400,000-1000,000=500,000
12. Элэгдэл тооцох тусгай аргууд
Хасах ба орлуулах арга
Энэ арга нь тус тусдаа бие даасан арга юм. Эдгээр
аргуудыг элэгдлийн тооцооллыг хялбарчлахын
тулд төмөр зам, зам тээвэр, цахилгаан станц гэх
мэт байгууллагуудад өргөн хэрэглэдэг.
Жишээ нь: Хотын дулааны станц 100,000,000₮
анхны өртөгтэй, 10 жил ашиглагдах хугацаатай
дулаан дамжуулах хоолойг 2000 онд тавьсан. 2008
онд 20,000,000₮-ийн анхны өртөгтэй 300,000₮
үлдэх өртөгтэй хуучин хоолойг, 30,000,000 анхны
өртөгтэй, 400,000₮ үлдэх өртөгтэй дулаан сайн
барьдаг хоолойгоор сольсон. Ашиглалтаас
гаргасан хуучин хоолойг гадагшаа борлуулдаг.
13. Элэгдэл тооцох тусгай аргууд
Хасах арга Орлуулах арга
1. Хоолой тавьсан. /2000 он/
Дт Үнд. Хөр дам. хоолой 100,000,000
Кт Мөнгөн хөрөнгө 100,000,000
Дт Үнд. Хөр дам. хоолой 100,000,000
Кт Мөнгөн хөрөнгө 100,000,000
2. Хуучин хөрөнгийн данснаас
хасалт/2008/
Дт элэгдлийн зардал 19,700,000
Дт Бараа 300,000
Кт Үнд. Хөр дам. Хоолой 20,000,000
Бичилт хийхгүй.
3. Шинэ хөрөнгийн бүртгэл
Дт Үнд. Хөр дам. хоолой 30,000,000
Кт Мөнгөн хөрөнгө 30,000,000
Дт элэгдлийн зардал 29,700,000
Дт Бараа 300,000
Кт Мөнгөн хөрөнгө 30,000,000
14. Элэгдэл тооцох тусгай аргууд
Бүлгийн ба нийлмэл арга
Жишээ нь:
хөрөнгө АӨ ҮӨ
элэгдүүлэх
өртөг
ашиглалтын
хугацаа
жилийн
элэгдэл
А 10*40000 400000 40000 360000 4 90000
Б 4*50000 200000 20000 180000 6 30000
В 5*80000 400000 40000 360000 6 60000
ДҮН 1000000 100000 900000 180000
15. Элэгдэл тооцох тусгай аргууд
Элэгдэл тооцох жилийн нийт элэгдэл
Дундаж хувь Нийт анхны өртөг
Элэгдэл тооцох 180,000
Дундаж хувь 1,000,000
100% 18%
Ашиглалтын Нийт элэгдүүлэх өртөг
Дундаж хугацаа жилийн элэгдлийн зардал
Ашиглалтын 900,000
Дундаж хугацаа 180,000
Нэг жилийн элдэгдэл = 1000000*18%щ=180000
5
16. 4. Бүтээн босголтын үеийн хүүний
капиталжуулалт
Компаниуд өөрийнхөө үйл ажиллагаанд зориулж
барилга барьж, бэлтгэл ажиллагаа хугацаа
шаардах тоног төхөөрөмж угсарч суурилуулж
болно.
Эдгээр бүтээн босголттой холбоотой ажлыг
санхүүжүүлэхэд зориулж зээл авсан үед хүүгийн
зардал гарна.
Зээлийн өртгийг худалдан авч буй, бүтээн босгож
буй эсвэл үйлдвэрлэж буй бэлтгэл ажиллагаа
хугацаа шаардах хөрөнгийн өртөгт капиталжуулна.
17. Үндсэн хөрөнгийн өртөгт капиталжуулах хүүний
зардлыг тооцох 2 арга байдаг.
•1. Жинэлсэн дундаж зарлагын арга
•2. Тусгайлах хүүний арга
18. Жинэлсэн дундаж зарлагын арга
Зайлсхийх боломж хүүний зардлыг тооцоход
ашиглах хүүний түвшинг сонгоход дараах зарчмыг
баримтлана.
Жинэлсэн дундаж зарлага< Тусгай зээл байвал
Зайлсхийх боломжтой хүү= жинэлсэн дундаж
зарлага* Тусгайлсан зээлийн хүү
Жинэлсэн дундаж зарлага< Тусгай зээл байвал
Зайлсхийх боломжтой хүү= (Тусгайлсан зээл*
тусгайлсан зээлийн хүү )+((Жигнэлсэн дундаж
зарлага- тусгайлсан зээл )*жинэлсэн дундаж хүү)
19. HIGHLIGHTS
(in millions) 2002 2003
Net revenues
Net income
Earnings per share
Return on net revenues
Cash and short-term investments
Total assets
Shareholder equity
20. 5. Үндсэн хөрөнгийг дахин үнэлэх үеийн бүртгэл
Дахин үнэлгээ
•3-5 жил тутам дахин үнэлгээ хийх нь
тохиромжтой
•Үндсэн хөрөнгийн ангийг бүхэлд нь
дахин үнэлэх шаардлагатай
•Нэмэгдэл нь хэрэгжсэн үед дахин
үнэлгээний нэмэгдлийг хуримтлагдсан
ашиг руу шилжүүлнэ.
21. 5. Үндсэн хөрөнгийг дахин үнэлэх үеийн бүртгэл
Дахин үнэлгээ
бүртгэх арга
Хуримтлагдсан
элэгдлийг дахин
тооцоолох арга
Хуримтлагдсан
элэгдлийг данснаас
хасах арга
22. Жишээ нь:
А компани 2000 оны эхэнд ашиглалтанд
орсон 40.000.000₮-ийн АӨ-тэй, 500.000₮
ҮӨ-тэй, 16 жилийн хугацаатай тоног
төхөөрөмжийг ашиглалтын 5 дахь жилийн
эцэст дахин үнэлсэн. Дахин үнэлгээгээр
тоног төхөөрөмжийн дансны үнийг
38.718.750₮, үлдэх өртөггүй, цаашид 15 жил
ашиглана гэж үзсэн. Үндсэн хөрөнгийн
элэгдлийн зардлыг шулуун шугамын аргаар
тооцдог.
23. Хуримтлагдсан элэгдлийг дахин тооцоолох арга
•Дансны үнэ= АӨ-ХУР. ЭЛЭГДЭЛ
•Дахин үнэлэхийн өмнөх хуримтлагдсан элэгдэл:
(40.000.000-500.000)/16*5жил = 12.343.750₮
•Дахин үнэлсэний дараах дансны үнэ:
•Х- (Х/20*5)= 38.718.750
•Дахин үнэлсэний дараах анхны өртөг:
•Х-0.25X= 38.718.750 X = 51.625.000
•Дахин үнэлсэний дараах хуримтлагдсан элэгдэл:
•51.625.000/20*5= 12.906.250
•Хуримтлагдсан элэгдлийн өөрчлөлт
•12.906.250- 12.343.750=562.500
•Дахин үнэлсэний дараах үлдэгдэл өртөг =
•51.625.000-12.906.250= 38.718.750
24. Хуримтлагдсан элэгдлийг дахин тооцоолох арга
Т/Т хуримтлагдсан элэгдэл
C1=12.343.750
562.500 /1
C2=12.906.250
Тоног төхөөрөмж
С1=40.000.000
1/ 562.500
2/ 11.062.500
C2= 51.625.000
ҮХ-ийн дахин үнэлгээний
нэмэгдэл
11.062.500 /2
2/ 11.062.500
2/ 11.062.500
Дахин үнэлгээний нэмэгдэл=
=40.000.000+562.500-51.625.000= 11.062.500
Дахин үнэлсэний дараа жил бүрийн элэгдлийн зардал
=51.625.000/20= 2581250
25. Хуримтлагдсан элэгдлийг данснаас хасах арга
Т/Т хуримтлагдсан элэгдэл
C1=12.343.750
12.343.750
C2=0
Тоног төхөөрөмж
С1=40.000.000
12343750
2/ 11.062.500
C2= 38.718.750
ҮХ-ийн дахин үнэлгээний
нэмэгдэл
11.062.500 /2
1/ 11.062.500
11.062.500 /1
Дахин үнэлгээний нэмэгдэл=38718750-
(40.000.000-12343750)= 11.062.500
Дахин үнэлсэний дараа жил бүрийн элэгдлийн зардал
=38.718.750/15= 2581250
26. INCOME
$708
$953
$1,146
Net Revenues Net Income Earnings per Share
'01 '02 '03
$1.21
$1.57
$1.88
'01 '02 '03
$2,759
$3,753
$4,649
'01 '02 '03
28. BALANCE SHEET
2002 2003
Assets
–Cash and short-term investments
–Accounts receivable
–Inventories
–Other
Total Assets
Liabilities
–Accounts payable
–Accrued compensation
–Income taxes payable
–Other
Total Liabilities
Shareholder Equity