TPACK en SAMR als raamwerk voor professioneel en doordacht digitaalrijk onderwijs. Ict is een hulpmiddel, geen doel.

1. Digitaalrijk onderwijs
Deel 2: TPaCK en SAMR
Jurgen Marechal

2. TPaCK en SAMR in de lesvoorbereiding
 Dr. Ruben R. Puentedura integreert TPaCK (zie: Digitaalrijk onderwijs - Deel
1: TPaCK) met SAMR.
 Waarom TPaCK en SAMR? Omdat het een raamwerk biedt en een
bewustwordingsmoment vóór de inzet van ict in de les, de
lesvoorbereiding, het formuleren van een opdracht, content ontwikkeling…
Kortom: als raamwerk voor professioneel, digitaalrijk onderwijs.
 Het is een moment van professionele bewustwording. Het maakt inzichtelijk
hoe we ict in de lessen (willen) gebruiken, of het aansluit bij wat we
daadwerkelijk voor ogen hebben en hoe daarmee de leeropbrengsten
kunnen verbeteren.

3. TPaCK in schema:

4. SAMR in schema

5. SAMR
 Hoe kan het SAMR-model ingezet worden in het onderwijs?
 SAMR is een model dat duidelijk moet maken welke inzet van ict een groter
of minder groot effect heeft op het onderwijs en de leeropbrengsten.
 Het model, hieronder, moet van onder naar boven worden gelezen:

6. Substitution
 Substitution: Het gebruik van nieuwe technologie voor een oud en
vertrouwde opdracht. Vervanging van een eerdere technologische vorm,
maar zonder verder iets te veranderen.
 Bijvoorbeeld: Vroeger gebruikte u een typemachine en nu een
tekstverwerker, maar u gebruikt de extra mogelijkheden van de
tekstverwerker nog niet, dan gebruikt u de tekstverwerker enkel als
vervanging van de oude typemachine.
 De ‘Substitution level’ zien we ook in het tabletonderwijs. De oude leer- en
werkboeken zijn digitaal voorhanden, maar in onderwijsvorm is soms nog
weinig verandering te zien. De tablet wordt als boek gebruikt, zonder iets te
veranderen en zonder de extra mogelijkheden van de tablet te gebruiken.

7. Augmentation
 Augmentation: Het gebruik van nieuwe, uitgebreide technologie, voor
een oude en vertrouwde opdracht.
 Het blijft een vervanging van een eerdere technologische vorm, maar nu
begint u zaken toe te voegen, die in de eerdere vorm nog niet mogelijk
waren.
 Bijvoorbeeld: U gebruikt de tekstverwerker niet alleen maar als een
vervanger van de typemachine, maar begint ook de mogelijkheden te
ontdekken en te gebruiken, die eerder op de typemachine niet mogelijk
waren, zoals de spellingscontrole.

8. Modification
 Modification: Het gebruik van nieuwe technologie om een oude en
vertrouwde opdracht te veranderen en verder aan te passen.
 Bijvoorbeeld: De tekstverwerker, met speciale functies, wordt nu
opgenomen in een netwerk van email, blogs en ‘social software’. Door de
aanpassing is het niet meer nodig om het document, dat met de
tekstverwerker vervaardigd is, te printen en te verspreiden op papier. Het
document is in plaats daarvan nu een onderdeel geworden van een
dynamisch groepsproces van schrijven, analyseren en denken.
 In relatie tot de klas zien we nu een significante stijging van
leeropbrengsten, aldus dr. Ruben R. Puentedura.

9. Redefinition
 Redefinition: Het gebruik van nieuwe technologie om een nieuwe
opdracht te formuleren.
 We hebben het hier echter niet alleen over het formuleren van nieuwe
opdrachten. We hebben het hier over opdrachten die eerst niet mogelijk
waren zonder de specifieke hulp van de ict.
 In het voorbeeld van de tekstverwerker: we kunnen nu documenten gaan
zien als ‘levende’ documenten. Documenten zijn niet meer statische
stapels geprint papier, maar kunnen en worden nu continu, dynamisch,
geherdefinieerd.
 Er worden nu teksten gecreëerd, die voorheen niet geschreven zouden
worden toen alles nog geprint moest worden. Nu worden er
werkdocumenten gecreëerd, om mensen te inspireren en aan het denken
te zetten. Meerdere mensen, op verschillende locaties en op verschillende
tijdstippen, kunnen hun bijdragen leveren.
 Op de ‘Redefinition level’ zien we de meest significante stijging van de
leeropbrengsten, aldus dr. Ruben R. Puentedura.

10. Een concreet voorbeeld
 Kernvak: Engels
 Literatuur: Macbeth
 Bron: iTunes U: Dr. Ruben R. Puentedura

11. Macbeth: Substitution
 U gebruikt NoteShare (of ELO, Facebook,…), ‘drag and drop’ verschillende
links van het internet, met bijvoorbeeld de originele tekst van Macbeth,
kritische essays, de Globe Theatre (Shakespeare Macbeth stage directions)
en klassieke verfilmingen van Macbeth…
 Dit is, met behulp van ict, een vervanging van de oude lees- en
opdrachtenlijst, waar we vroeger de bibliotheek, mediatheek en mogelijk
de videotheek voor gebruikten. Het is fijn en gemakkelijk dat een les op
deze manier, met behulp van ict, alles bij elkaar kan brengen, Maar het
gaat niet verder dan de ‘Substitution level’.

12. Macbeth: Augmentation
 Er is hier in de opdracht van Shakespeare maar een kleine wijziging nodig
om het niveau van vervanging te ontstijgen, namelijk de les uitbreiden met
datgene wat voorheen niet voorhanden was in de bibliotheek,
mediatheek of videotheek.
 In NoteShare wordt bijvoorbeeld een link gezet van de Shakespeare Flickr
Group. De leerlingen kunnen nu zien hoe mensen over de gehele wereld
van Shakespeare genieten en hem, en meer specifiek, Macbeth in beeld
brengen.
 Leerlingen kunnen ook via de les in contact worden gebracht met
verschillende blogs. Onderzoekblogs die leerlingen laten zien wat nu de
algemene consensus, met betrekking tot Shakespeare en Macbeth is, en
waar er juist grote meningsverschillen zijn. Of de meer sociale blogs,
waardoor een dialoog over Shakespeare en Macbeth mogelijk is met
onderzoekers, toneelspelers, fans,… en dat alles in het Engels natuurlijk.

13.  Op de ‘Substitution level’ zal er in de klas nog niet meteen veel
verandering optreden in leerlingengedrag en leeropbrengsten. Sommige
vervangingen mogen goed en belangrijk ogen, maar verwacht u er als
leerkracht nog niet te veel van.
 Op de ‘Augmentation level’ gaat dit al enigszins beter en zien we
verandering in de resultaten van de leerlingen.
 Maar het begint pas op het volgende niveau interessant te worden en dat
is de ‘Modification level’. De opdracht die geformuleerd werd is wezenlijk
aan het veranderen door de introductie van nieuw en aangepast gebruik
van ict.

14. Macbeth: Modification
 Er zijn verschillende routes om de ‘Modification level’ te bereiken. Een
manier is visualisering. Tegenwoordig zijn er door de ict mogelijkheden om
complexe informatie te visualiseren.
 In een moeilijk stuk als Macbeth zijn er, naast de verhaallaag, meerdere
betekenislagen. De betekenislagen zijn op verschillende manieren
‘gecodeerd’, ‘versleuteld’ in het toneelstuk, zoals door de herhaling en de
veelvuldigheid van bepaalde woorden.
 Visualisatie van woorden kan helpen de betekenislagen op het spoor te
komen en te illustreren. De woorden zijn met sites als ManyEyes te
visualiseren door ze te bewerken als ‘Word Clouds’, ‘Word Visualization’,
‘Data Visualization’.

15.  Het woord ‘Blood’ komt vaak in Macbeth voor, net als het woord ‘Time’ en
‘Fear’. Dit is interessant als u de verschillende fasen van het toneelstuk
bekijkt en het belangrijkste motief van Macbeth wilt bespreken.
 Ict maakt op de ‘Modification level’ een nieuwe manier van lesgeven en
leren mogelijk naast en niet in plaats van de al beproefde methoden. Ict
en het digitaliseren van leren is een hulpmiddel van goed onderwijs, geen
doel.
 De nieuwe mogelijkheden kunnen ingezet worden om de kern van
Macbeth op een andere manier op het spoor te komen, door woorden te
visualiseren, de uitkomst hiervan te bespreken en eventueel gemotiveerd
te weerleggen of te bevestigen.

16. Macbeth: Redefinition
 We hebben het hier over een totaal nieuwe opdracht creëren, een
opdracht die voorheen, zonder ict, niet mogelijk was.
 Leerlingen kunnen nu met alle kennis die zij hebben opgedaan tijdens de
‘Substitution level’ (verschillende links), de ‘Augmentation level’ (extra links
en uitbreidingen) en de ‘Modification level’ (nieuw ‘ict-gereedschap’), nu
zelf het stuk van Macbeth opvoeren op het internet, met een site als
UpStage, Second Life of YouTube… ‘Redefinition level’.

17.  Natuurlijk konden leerlingen altijd al Macbeth als toneelstuk opvoeren.
Maar dat konden ze normaal gesproken niet voor zo’n breed en divers
publiek doen, als op het internet. Het bleef vroeger beperkt tot de school,
de familie en de vriendenkring.
 Hier biedt het internetpubliek een nieuwe dimensie aan het onderwijs.
Leerlingen krijgen directe feedback, vanuit verschillende, vaak verrassende
invalshoeken. Ook krijgen ze feedback vanuit de eigen ‘peer group’ en de
vaak, maar zeker niet altijd, vertrouwde ‘social media’.
 Voorheen was deze vorm van werken niet denkbaar of in ieder geval niet
uitvoerbaar. En met een medium dat een totaal andere dimensie
aanbrengt dan de opvoering in de klas, op school of thuis. In deze vorm
heeft de les de ‘Redefinition level’ bereikt.

18. Productiviteit en Transformatie
 Vanwege het grote verschil in leeropbrengsten maakt dr. Ruben R.
Puentedura onderscheid tussen twee integratieprocessen van ict-technologie
in het onderwijs: productiviteit en transformatie, vandaar de
stippellijn in het SAMR-Model.
 Binnen het eerst integratieproces, productiviteit, zijn de eerste twee
stappen te zetten: 1.Substitution en 2. Augmentation. Binnen het tweede
integratieproces, transformatie, zijn de volgende twee stappen te zetten: 3.
Modification en 4. Redefinition.
 Voor de duidelijkheid: dr. Ruben R. Puentedura ziet de meest significante
stijging in leeropbrengen tijdens de Modification en Redefinition level’.

19. SAMR in schema

20. TPaCK en SAMR

21. TK – Substitution/Augmentation
 TK (als voorbeeld) is technologie in het algemeen.
 De rekenmachine op een Apple apparaat is enkel een vervanging van de
fysieke rekenmachine. Spreadsheets hebben de mogelijkheid voorbij de
‘Substitution level’ te gaan en kunnen gemakkelijk naar de uitbreiding van
de fysieke rekenmachine gaan of zelfs hogere levels. Maar omdat ze
zoveel op de oude rekenmachine lijken, blijven ze vaak in de lagere levels
steken.

22. TK – Modification/Redefinition
 Leerlingen kunnen door het integreren van ict in de les niet alleen
consumenten van de wiskunde worden maar zelfs producenten. Er is
‘gereedschap’ voorhanden dat leerlingen laat nadenken en ontdekken
op de ‘Modification en Redefinition level’, zoals NetLogo of de
internetomgeving voor dynamische wiskunde. Aan de hand van deze
toepassingen worden niet enkel uitkomsten vastgesteld maar worden er,
door in te grijpen in een bestaand model, de mogelijke uitkomsten
aangepast of worden er zelfs vanuit het niets nieuwe modellen
gecreëerd.
 Centrale vraag bij het ontwerpen van een les vanuit TK perspectief luidt:
Welke ict vorm (Technologie) wil ik gebruiken en in hoeverre weet ik daar
genoeg van?

23. TPaCK en SAMR
 Het voorbereiden van een les volgens TPaCK, gaat niet alleen om de ict-
Technologische Kennis, maar vooral om de wisselwerking met de
Pedagogische en de Content Kennis.
 Dr. Ruben Puentedura geeft hierbij aan dat er niets mis is met de lagere
niveaus binnen het SAMR-Model en dat elk niveau zijn doel en betekenis
kan hebben in een lessencyclus: SAMR and TPaCK in Action

24. Praktische tips
 Zelf aan de slag met TPaCK
 Het TPaCK-spel
 Ict-bekwaamheid met Kennisnet
 The TPaCK-game
 Het toepassen van SAMR
 De juiste app zoeken met SAMR
 SAMR gebruiken tijdens uw lessen
 iPad apps geclassificeerd met SAMR

25. Vragen die u uzelf kunt stellen bij TK:
 Is het technologisch gereedschap dat ik wil gebruiken bruikbaar op alle levels
van het SAMR-Model, of is het daarin beperkt? Bijvoorbeeld met een digitale
rekenmachine kom je niet veel verder dan de ‘Substitution level’. Dat hoeft
niet erg te zijn, zolang u zich er maar bewust van bent.
 Is het technologisch gereedschap op de S/A, of de M/R level? Als leerkracht
zet u hier een stap achteruit, los van pedagogiek en content. Vergelijk de
nieuwe, te gebruiken ict toepassing met oudere technologische
toepassingen, om de level op het SAMR-Model te bepalen.
 Is het technologisch gereedschap geschikt om de opdracht uit te voeren of
zijn er nog andere mogelijkheden voorhanden, die de taak beter zouden
kunnen aanpakken, of flexibeler zijn in het ontdekken van alle levels van het
SAMR-Model? Door tijd te investeren, aan de hand van TPaCK en SAMR, komt
u niet voor verrassingen te staan. Zorg dat u de ict toepassing vindt met alle
mogelijkheden die u in gedachten hebt, anders wordt u geblokkeerd in uw
denkproces.

26. Vragen die u uzelf kunt stellen bij TPaCK:
 Is de opdracht zoals omschreven in de lessencyclus in essentie
vergelijkbaar met een traditionele lesactiviteit (S/A), of representeert het
een substantiële transformatie (M/R)?
 Is de lesactiviteit in essentie gelimiteerd in zijn potentiële omvang, of opent
het nieuwe wegen voor toekomstige lesactiviteiten, om op voort te
bouwen?
 Hoe kan ik mijn bestaande lesactiviteiten aanpassen om de volgende level
van SAMR toe te kunnen passen, in plaats van helemaal op nieuw te
moeten beginnen?

27. SAMR: productiviteit transformatie
Substitution
 Wat levert het mij op om de oudere technologie te vervangen met de
nieuwe technologie?
Substitution naar Augmentation
 Heb ik een verbetering, uitbreiding toegevoegd aan het taakproces dat
voorheen niet mogelijk was met de oudere technologie?
 Hoe kan de verbetering, uitbreiding van de opdracht, een bijdrage leveren
aan mijn lesontwerp?

28. Augmentation naar Modification
 Hoe heb ik de oorspronkelijke opdracht aangepast?
 Is de aanpassing fundamenteel afhankelijk van de nieuwe technologie?
 In hoeverre kan de aanpassing een bijdrage leveren aan mijn lesontwerp?
Modification naar Redefinition
 Hoe luidt de door mij geformuleerde nieuwe, geherdefinieerde opdracht?
 Blijft er een onderdeel van de originele opdracht behouden?
 Waarom is de nieuwe, geherdefinieerde opdracht enkel mogelijk gemaakt
door gebruik te maken van de nieuwe technologie?
 Hoe kan de nieuwe, geherdefinieerde opdracht een bijdrage leveren aan
mijn lesontwerp?

31. Tot slot
 Wil je meedenken, meedoen,... Meld je dan aan bij onze groep op LinkedIn:
DigiWeet, Like ons: DigiWeet op Facebook of stuur een Tweet: DigiWeet op
Twitter
Jurgen Marechal
OMO-Scholengroep, Helmond
DigiWeet, het KennisNetwerk ‘Digitaliseren van leren’ van OMO, te Tilburg