1. БАГШИЙН ХИЧЭЭЛД АЖИГЛАЛТ ХИЙХ
ХЭРЭГСЭЛ, ТЭМДЭГЛЭЛ ХӨТЛӨХ АРГАЧЛАЛ
Г.Дуламжав

2. БСШУ, НХХ, САНГИЙН САЙДЫН
ХАМТАРСАН ТУШААЛ
 “Цэцэрлэг, ерөнхий боловсролын сургуулийн
багшийн ажлын норм тогтоох, багш, зарим албан
тушаалтны цалин хөлсийг тооцож, олгох журам
батлах тухай” 2007 оны 307/91/237
 Ажлын агуулга
 Ажлын бүтэц
 Ажлын норм, норматив
 Ажлын нэгж

3. БАГШИЙН АЖЛЫН АГУУЛГА, БҮТЭЦ, НОРМ
2007 ОНЫ 3 САЙДЫН 307/91/237 БА БСШУ-НЫ САЙДЫН 314, 416
Стандартыг хэрэгжүүлэх
ажил -34
Бусад ажил -6
Сургалтын хөтөлбөр /киррикюлим/
төлөвлөн боловсруулах -10 Сургалтын үйл ажиллагааг дэмжих
Сургалтын хөтөлбөрөөр хичээл
заах-19
Багшийн хөгжлийг хангах
Сургалтын хөтөлбөрийн
хэрэгжилтийг үнэлэх -5
Иргэд, суралцагчидтай ажиллах
“Багш” албан тушаалтны гүйцэтгэх үндсэн ажил

4. БСШУ-НЫ САЙДЫН ТУШААЛ
 Багшийн ажлын байрны тодорхойлолт /354/
 2 зорилт тодорхойлсон.
Цогц чадамж /танин мэдэх, хийж
бүтээх, чанартай амьдрах, хамтдаа
нийгэмшин амьдрахын арга ухаан/-
нд суурилсан сургуулийн өмнөх
боловсролын стандартыг
хэрэгжүүлэх
• Багшийн ѐс зүйг сахих
• Сургалтын хөтөлбөр төлөвлөх,
боловсруулах
• Хичээл бэлтгэх, зохион байгуулах
• Хичээл, үйл ажиллагааны хоорондын холбоог хангах
• Бага насны хүүхдийг хөгжүүлэх, эрүүлжүүлж
чийрэгжүүлэх, хүмүүжүүлэх ажлыг зохион байгуулах
• Бага насны хүүхдэд хүрээлэн буй орчин, юмс
үзэгдлийн талаар анхны мэдэгдэхүүнтэй болох,
чадвар, дадал хэвшил эзэмшүүлэх
• Хүүхэд бүртэй ажиллах, тэдний бүтээлч, идэвхтэй
оролцоог хангах
• Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллах
• Хүүхдийн хөгжлийг ажиглах, тэмдэглэл хөтлөх
Багшийн бусад ажлыг
гүйцэтгэх
• Хүүхдийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн
сургалтын бус үйл ажиллагаанд оролцох
• Хүүхдийн эцэг эхэд зөвлөгөө өгөх,
тэдэнтэй ажиллах
• Хувилбарт сургалтыг зохион байгуулах
• Бие даан мэргэжлээ дээшлүүлэх
• Багаар ажиллах

5. ХИЧЭЭЛД АЖИГЛАЛТ ХИЙХ
ШАЛГУУР ҮЗҮҮЛЭЛТ
Багш, хүүхдийн
харилцаа ба
танхимын
менежмент
Агуулгын
мэдлэг
Заах арга ба
хүмүүжлийн
эерэг аргын
хэрэглээ
Суралцах
хөгжих орчин
Хичээлийн
уялдаа холбоо

6. ХИЧЭЭЛД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА
Хичээл гэдэг бол сургалтын зорилгыг
хэрэгжүүлэх зориулалттай урьдаас тогтоосон цаг
хугацаанд тодорхой бүтэцтэй зохион
байгуулагддаг багш, суралцагчдын хамтын үйл
ажиллагаа юм.
Хичээлийн дидактик шаардлага нь:
 ээлжит хичээлийн зорилго, зорилтыг оновчтой
тодорхойлох
 тухайн сурагчдад эзэмшүүлэх шинэ мэдлэг,
чадварыг зөв сонгох
 хичээлийн явцад суралцагчдыг бие даасан
бүтээлч үйл ажиллагаанд идэвхтэй татан
оролцуулах

7. ХИЧЭЭЛД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА
 хичээлийн явцад суралцагчдаас шуурхай үнэн
зөв хариу мэдээлэл байнга авах, хичээлийн
бүтэц уян хатан, оновчтой
 суралцагчдад бие хүний хичээнгүй, нямбай, бие
даах, хариуцлагатай байх, үнэнч шударга,
хамтач байх чанарыг төлөвшүүлэх гм
Хичээлийн хөгжүүлэх шаардлага нь:
 суралцагчдад сурч танин мэдэх үйл
ажиллагаанд хандах эерэг хандлага, сэдэл
тэмүүлэл төлөвшүүлэх
 суралцагчдын идэвхийг өрнүүлж хөгжүүлэх
 суралцагчдын сэтгэл зүйн онцлог, хөгжлийн
түвшинд тохируулж, тэдний оюун ухааныг
хөгжүүлэх гм

8. ХИЧЭЭЛД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА
Хичээлийн зохион байгуулалт,
эрүүл ахуйн шаардлага
 хичээлийн технологийг урьдчилан боловсруулж
бүтээлчээр хэрэгжүүлэх
 хичээлийн дэг журмыг суралцагчдад танилцуулж
мөрдүүлэх
 ангим танхимын агааржуулалт, гэрэлтүүлэг,
тоосжилт, дулаан зэргийн эрүүл ахуйн үзүүлэлт
нь зохих хэмжээнд байх гм

9. Хичээл
төрөл
/дидактик
зорилгоор/
Шинэ
мэдлэг
олгох
Мэдлэгийг
бататгах
Мэдлэгийг
эмхлэн
цэгцглэх,
нэгтгэн
дүгнэх
Чадвар,
дадал
төлөвшүүл
эх
Мэдлэг
чадварыг
шалган
үнэлж
дүгнэх
Холимог
ХИЧЭЭЛ, ТҮҮНИЙ ТӨРӨЛ, ХЭЛБЭР

10. • Бүтцийн элементүүд
тогтсон дарааллаар
тодорхой байрласан
байна.
Холимог
• Бүтцийн элементүүд
нь тодорхой зааггүй
хэд хэдэн удаа
давтагдан хэрэгжинэ.
Нэгдмэл
ХИЧЭЭЛИЙН ТӨРӨЛ /ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ТАЛААС
БҮТЦИЙН ЭЛЕМЕНТҮҮДИЙН БАЙРШЛААР/

11. Зохион
байгуулалт
Өмнө нь үзсэн
зүйлийг сэргээн
давтах
Гэрийн
даалгавар
шалгах
Шинэ мэдлэг
чадвар олгох
Шинэ мэдлэг
чадварыг
бататгах
Мэдлэг
чадварыг хянаж
шалгах
Гэрийн
даалгавар
өгөх
Дүгнэлт хийх
ХИЧЭЭЛИЙН БҮТЦИЙН ЭЛЕМЕНТ

12. ХИЧЭЭЛИЙН ТӨРӨЛ
Хичээл төрөл
/зохион
байгуулахад
хэрэглэсэн арга
хэлбэрээр/
Лекц
Семинар
Бага
хурал
Лаборатор
и
Дадлага
Экскурс

13. 1. Бихевиоризм /зан үйл,мэдрэмж/
Бодит талыг барьж, түүний илт
ажиглагдахуйц хэсэгт төвлөрдөг
2. Когнитивизм
Ил тод харагдах зан үйлийн чанад
орших оюун ухаанд үндэслэн
тайлбарладаг.
3. Конструктивизм
Суралцагч шинэ санаа буюу үзэл
баримтлалыг идэвхтэйгээр өөрөө
зохиомжлох, эвлүүлэх буюу босгох үйл
явц талаас тайлбарладаг.
СУРАЛЦАХУЙН ОНОЛ

14. Багш, хүүхдийн оюун санааг
дархан хүн мэт урлан бүтээх
буюу боловсролыг голчлон
гадны хүчээр олгох тухай
номлодог.
Суралцахуй: түлхэц, хариу
үйлдэл
БИХЕВИОРИЗМ
/ЗАН ҮЙЛ,МЭДРЭМЖ/

15. Хүмүүс мэдээллийг зөвхөн хүлээн
аваад зогсохгүй, түүнийг
боловсруулдаг.
Хүн бүр сэтгэгч төдийгүй өөрийнхөө
аж амьдралыг гардан бүтээгчид.
Хүмүүс түлхцэд ерийн нэгэн
хариулдаг бус, түүнийг бүтэцлэн
зохион байгуулж, тодорхой утга
учиртай агуулгатай болгоно.
КОГНИТИВИЗМ

16. Хүний хөгжилд түүний
идэвхтэй үйл ажиллагаа
чухал, багш, сурагчид
хамтын ажиллагааныхаа
явцад мэдлэгийг бүтээх
замаар хэн хэн нь сурч
хөгжих тухай номлодог.
КОНСТРУКТИВИЗМ
/БАРЬЖ БОСГОХ, БҮТЭЭХ/

17. КОНСТРУКТИВИЗМ
Конструктивизм
Өмнөх
төсөөлөл
Концепцийн
буюу
ойлголтын
өөрчлөлт

18. УЛАМЖЛАЛТ СУРГАЛТЫН ТЕХНОЛОГИ
Өмнөхийг
давтах
Шинэ мэдлэг
олгох
Бататгах
Дүгнэлт
даалгавар

19. Марган
ярилцлага
Багш,
хүүхдийн
нэмэлт
мэдээлэл
Урьдчилсан
мэдээлэл
Бие
даасан үйл
ажиллагаа
СЭТГЭХҮЙН ҮЙЛДЭЛ ТӨЛӨВШҮҮЛЭХ
ХИЧЭЭЛИЙН ТЕХНОЛОГИ
Дүгнэлт залруулга

20. Онолын
мэдлэг
Нэр хүнд
Нийгмийн
дэмжлэг
Зан
үйлийн ѐс
зүйн дүрэм
Мэргэжлий
н соѐл
БҮХИЙ Л МЭРГЭЖЛИЙН ОНЦЛОГТ
НИЙЦСЭН ЕРӨНХИЙ МӨН ЧАНАР

21.  Хүүхдэд хайртай, тэднийг бидний ирээдүй хойч
үе гэж хүндэтгэдэг.
 Иргэний ухамсар санаачлагатай.
Ямар ч нөхцөл байдалд асуудал шийдвэрлэхдээ хувийн
өнөөдрийн ашиг сонирхолоо урьтал болгохгүй байх зан чанар
 Гоо сайхны мэдрэмжтэй
 Сурган хүмүүжүүлэх ажилд дур сонирхолтой
 Эвсэг, өөдрөг, үзэлтэй, ажил хэрэгч, шинийг эрэн
хайгч, хамт олон, удирдах ажилтан, багшийн
урам зоригтой ажиллах нөхцлийг бүрдүүлдэг.
БАГШ-БИЕ ХҮНИЙ ҮНДСЭН ЧАНАРУУД

22.  Нийтэч хамтач
 Шударга, бусдад болон өөртөө шүүмжлэлтэй
ханддаг.
 Ажилсаг, бусдад үлгэр дууриалалтай,
 Шинэлэг сэтгэлгээтэй, өөдрөг үзэлтэй
 Өөрийгээ болон бусдыг хүндэлдэг, өөртөө болон
бусдад итгэдэг.
 Өөрийн гэсэн сурган хүмүүжүүлэх үзэл бодол,
зорилттой
 Мэргэжлийнхээ нэр хүндийг эрхэмлэдэг.
БАГШ-БИЕ ХҮНИЙ ҮНДСЭН ЧАНАРУУД

23. 1. Үйл ажиллагааны объект нь хүүхдийн сурч
танин мэдэх, хөгжин төлөвших үйл явц байдаг.
2. Сурган хүмүүжүүлэх үйл ажиллагааны
зорилгыг хэрэгжүүлэх сургалтын орчин,
агуулга, арга зүй нь багшаас шалтгаалахын
зэрэгцээ бусад хүчин зүйлээс тухайлбал:
нийгэм, эдийн засгийн нөхцөл байдлаас
давхар шалтгаалдаг.
3. Өөрийгөө байнга хөгжүүлж, боловсруулж
байхыг шаарддаг.
БАГШ МЭРГЭЖЛИЙН ОНЦЛОГ

24. 4. Бүтээлч сэтгэлгээ шаарддаг. Тухайлбал: сурган
хүмүүжүүлэх үйл явцыг урьдчилан төлөвлөх,
түүнийг ургуулан бодох, үйл ажиллагааны олон
хувилбар боловсруулах, үр дүнг тооцох, түүнчлэн
оновчтой шийдлийг хурдан хугацаанд гаргах
чадвартай байх хэрэгтэй.
5. Зохион байгуулах ур чадвар уян хатан арга барил
шаарддаг.
6. Ажлын үр бүтээл нь ямагт хамтын шинжтэй, эцсийн
үр дүн нь урт хугацааны дараа харагддаг.
7. Олон хүүхдийг нэгэн зэрэг хамарч, тэдний нүдэн
дээр ил явагддаг учир байнга бусдын хараа
хяналт дор явагддаг.
БАГШ МЭРГЭЖЛИЙН ОНЦЛОГ

25. ЯПОН. БАГШИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА
 Сурган хүмүүжүүлэгч хүний хувьд үүргээ
ухамсарлах
 Хүүхдийн, ер нь хүний өсөлт хөгжлийн талаар
гүнзгий ойлголттой байх
 Хүүхдийг хайрлан энэрдэг байх
 Заах хичээлийн мэргэжлийн өндөр мэдлэгтэй
 Өргөн баялаг соѐлтой
 Багшийн ажил мэргэжилдээ хайртай, түүгээрээ
бахархдаг
 Хичээл заах, сурагчдыг удирдан чиглүүлэхэд
шаардагдах мэдлэг, ур чадвар, хандлагатай

26. ЯПОН. БАГШИД ТАВИГДАХ ШААРДЛАГА
1.Хүүхдийн төлөө
сэтгэлтэй байх
2.Сэтгэл санаагаа
тогтворжуулж,
мэдрэмжтэй байх
3.Өөрийгөө
хөгжүүлэхийг
эрмэлзэх
Хүмүүнлэг
чанар 1.Суурь, үндсэн
мэдлэг, чадвар
эзэмшсэн байх
Ярих
Асуух
Хүүхдүүдээс
хариулт авах
Самбарт бичих
2.Хүүхдийг ойлгох
3.Сайн хичээл
бэлтгэх
Мэргэжлийн
чанар

27. МЭРГЭЖЛИЙН ЧАНАР
1.СУУРЬ, ҮНДСЭН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР ЭЗЭМШСЭН БАЙХ
 Ярих
а.Хурд, дууны хэмжээ (чанга, сул), байрлал, байдал зэргээ
тохируулж ярих
б.Хүүхдэд ойлгогдохоор дунд нь зогсолттой ярих
в.Уялдаа холбоотой ярих ба давталт, нэмэлт гэх мэтээс
татгалзах
г.Хүүхдийн сэтгэл зүрхэнд нь хүрч, харилцан ойлголцохоор
ярих
 Асуух
а.Зааж байгаа зүйлдээ тохирсон асуулт тавих
б.Олон талаас нь харах, олон талаас нь бодуулахуйц асуулт
тавих
в.Асуулт асуусны дараа хүлээх
г.Хүүхдийн үзэл бодлыг чухалчилж, багшийн санаа зорилгыг
шууд тулгахгүй байх

28. МЭРГЭЖЛИЙН ЧАНАР
1.СУУРЬ, ҮНДСЭН МЭДЛЭГ, ЧАДВАР ЭЗЭМШСЭН БАЙХ
 Хүүхдүүдээс хариулт авах
а.Алдаатай хариу, багшийн санаа зорилгод нийцээгүй хариуг
ч сонсох, үзэл бодлыг нь гүнзгийрүүлэх, түлхүүр болгон
ашиглах
б.Хүүхдийн хариултыг дуустал нь сонсох
в.Хүүхдийн өөртөө хэлсэн зүйл, бувтнасан зүйлийг ч
анхаарах
г.Санаа бодлыг гүнзгийрүүлэх, өөрчлөх, өргөжүүлэх боломж
бүхий хариуг чухалчлах
д.Хүүхдийн хариуг дураараа өөрчлөхгүй, хүчилсэн дүгнэлт
хийхгүй байх
 Самбарт бичих
а.Хүүхдийн харах боломжид тохируулж бичих
б.Хүүхдийн самбарт бичсэн зүйл, бүтээсэн бүтээл зэргийг
ашиглах

29. МЭРГЭЖЛИЙН ЧАНАР
2. ХҮҮХДИЙГ ОЙЛГОХ
 Хүүхдийг хүнийх нь хувьд ойлгож, таньж
мэдэхийн тулд багш өөрийгөө хүнийх нь хувьд
харж, хүн болсон өөрийнхөө талаарх ойлголтыг
гүнзгийрүүлэхгүй бол хүүхдийг ойлгож, танин
мэдэх боломжгүй.
3. Сайн хичээл бэлтгэх
 Сайн хичээл бэлтгэхийн тулд багш үндсэн, суурь
мэдлэг, чадварыг эзэмших
 Хүүхдийг сайн танин мэдсэний үндсэн дээр
хичээлийн мөн чанарыг ухамсарлах, сургалтын
материалыг задлан шинжлэх
 Сургалтын үйл ажиллагаа, сургалтын хэлбэр
зэргийг шинээр бүтээх сэтгэлтэйгээр хичээлийг
төлөвлөх

30. БАГШ ХҮҮХДИЙН ХАРИЛЦАА
Тогтвортой эерэг харилцаа:
 Сэтгэл зүйн эерэг уур амьсгал бүрдүүлж чаддаг.
 Суралцагчид ядрахгүйгээр амжилттай сурч хөгждөг.
Идэвхгүй эерэг харилцаа:
 Багш уургүй, дэндүү амгалан, энэ нь харилцааг
идэвхгүй болгодог.
 Сурагчид идэвхтэй биш боловч сурлага, хүмүүжил нь
сайн.
Тогтворгүй харилцаа:
 Багш туйлбаргүй авирладаг.
 Сурагчид айдаст автаж, сурах, эрч хүч, идэвх заавал
буурдаг.
Сөрөг харилцаа:
 Тодорхой нөхцөлд багш өөрийгөө хянах, эзэмдэх
чадвараа алддаг. Айх байдлыг бий болгохын хамт
 суралцагчид далд ухамсарлах түвшинд хүлээн авч
 дуурайх төлөвшил олгодог аюултай

31. 1. Багш, хүүхдийн харилцаа ба
танхимын менежмент Х
Тайлбар
Багш хүүхдүүдэд хүндэтгэлтэй, хүүхэд төвт байр
сууринаас хандсан
Багш хүүхдүүдийн харааны түвшингөөс харилцаж
байна.
Багш бүлгээр ажиллахыг санал болгож, анги
танхимд эерэг уур амьсгалыг бүрдүүлсэн.
Багш хүүхдүүдийг асуулт асуухыг өдөөж,
идэвхжүүлж байна.
Багш үүссэн нөхцөл байдлыг /тухайлбал:хүүхдүүд
шуугих, нэгийгээ түлхэх, тоглоом бусад зүйлсийг
булаацалдах гм/мэргэжлийн түвшинд зохицуулж
шийдэж байна.
Багш бүх хүүхдэд сонсох боломж олгосон.
Багш хүүхэд бүрийн суралцах хэв шинж, арга
барилын ялгаатай байдалд мэдрэмжтэй хандаж
байна.

32.  Юу заах гэж байгаагаа түрүүлж хэлэлгүй аль
болох хүүхдүүдээр өөрсдөөр нь зааж байгаа
зүйлээ хэлүүлэх
 Хамгийн ач холбогдол өгч байгаа зүйлээ
тодотгох, хичээлийнхээ зорилтын талаар
тодорхой ойлголттой байх
 Хичээлийн зорилгод таарсан ямар
хэрэглэгдэхүүн, цаашилбал: үйл ажиллагаа байж
болох талаар сайн бодолцох
 Хичээлийн зорилгоо хүүхдийн чадах зүйл,
чадахгүй зүйлийг сайтар бодолцсоны үндсэн
дээр дэвшүүлэх
ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛТОО БИЕЛҮҮЛЭХИЙН ТУЛД
ЮУН ДЭЭР АНХААРВАЛ ЗОХИХ ВЭ?

33. СУДЛАХ АГУУЛГЫГ СОНГОХДОО ЮУГ
АНХААРВАЛ ЗОХИХ ВЭ?
 Агуулгыг сонгохдоо харгалзах айн мэдлэг,
чадварт баримжаалсан
 Агуулга хөнгөнөөс хүнд рүү чиглэсэн, хүүхэд
тасралтгүй хөгжихүйц байх
 Хүүхдийн нас, сэтгэцийн хөгжилд гарах
хямралт үеийг тооцоолсон байх
 Бага насны хүүхдийн сэтгэцийн хөгжлийн
ерөнхий зүй тогтлыг харгалзсан байх
 Хувь хүүхдийн болон нийгмийн хэрэгцээ
шаардлагыг хангасан байх

34. АГУУЛГЫН МЭДЛЭГ
 Сурган хүмүүжүүлэх агуулгын мэдлэг нь
тодорхой хичээл/судлагдахууны агуулга,
холбогдох ойлголт, тайлбарууд болон
заах үр дүнтэй арга зүйг агуулна.

35.  Хүүхдүүд өөрсдөө шинэ агуулгын талаар
асуудал дэвшүүлэхээр тийм нөхцөл байдлыг
зохиомлоор бүрдүүлж өгөх
 Хичээлийн оролцоо муу сурагч ч гэсэн асуудлын
голыг ойлгохоор байлгахад санаа тавих
 Багш хүүхдэд хандаж тайлбар хийх болон асуулт
тавих үед юун дээр анхаарвал зохих вэ?
 Хүүхдэд ойлгомжтой үг хэллэг хэрэглэх
 Асуултынхаа дарааллаа сайтар бодолцох, Хэцүү
асуултаас эхлэх үү?, Хялбар асуултаас эхлэх
үү?, Хийсвэр асуултаас эхлэх үү?, Тодорхой
асуултаас эхлэх үү? гэх мэт
ХИЧЭЭЛ ШИНЭ АГУУЛГА УРУУ ОРОХ ҮЕД ЮУН ДЭЭР
АНХААРВАЛ ЗОХИХ ВЭ?

36. Агуулгын мэдлэг Х
Тайлбар
Багшийн хичээлийн агуулгын мэдлэг сайн
байсан.
Багш агуулгатай холбоотой үг хэллэгийг зөв,
тод хэлж, хүүхдүүдэд мэдэхгүй, шинэ үгийн
утгыг тайлбарлаж өгсөн.
Багш орон нутгийн амьдралын жишээнээс
иш татаж байв.
Багш шаардлагатай тохиолдолд хүүхдүүдийн
алдаа, буруу хариултыг ажиглаж, засч
залруулж байв.
Агуулгатай холбоотой хүүхдийн тавьсан
асуултад багш тодорхой, ойлгомжтой
хариулж байв

37. СУРГАЛТЫГ ЗОХИОН БАЙГУУЛАХАД
ЮУН ДЭЭР АНХААРВАЛ ЗОХИХ ВЭ?
 Хүүхдийн нас, хүйс, нийгмийн гарал, нийгмийн
байдал, үндэстэн ястны ялгааг харгалзах
 Хүний хөгжлийн хамгийн эрчимтэй, эгзэгтэй үе
болох хүүхэд ахуй насанд нь эрүүл чийрэг өсгөж,
сэтгэл санаа, танин мэдэхүй, хэл яриа, харилцааны
зөв дадал, хэвшилтэй болгох нь тэдний цаашдын
хөгжлийн язгуур үндэс болдгийг харгалзах
 Танин мэдэхүйн хүсэл эрмэлзлэл, сонирхол, сониуч
занд нь суурилах
 Бага насны хүүхдийг хөгжүүлэх таатай орчин
бүрдүүлэх, тэр нь хүүхэд бүрд хүртээмжтэй байх
 Хүүхдийн эрүүл мэнд, хоол тэжээл, танин мэдэхүй,
харилцааны өдөр тутмын хэрэгцээг хангахад
чиглэсэн байх

38. СУРГАЛТЫН АРГА ЗҮЙ
 Арга гэдэг нь: ерөнхий утгаараа
зоригод хүрэх үйлдлүүдийн
зохицуулалт болох бөгөөд үйлийн
нөхцөл, эзэн зэргээс шалтгаалан
олон янзын барилаас бүрдэнэ.
 Барил гэдэг нь: тухайн үйл, хувь
хүний онцлогтой уялдсан
давтагдашгүй шинжтэй байдаг
зориулалтын өвөрмөц маяг юм.

39. СУРГАЛТЫН АРГЫН БҮРЭЛДЭХҮҮН ХЭСГҮҮД
Сургалтын
арга
Сургалтын
зорилго
Сургалтын
агуулга
Багшийн
сургах
арга
Суралцагч
ийн сурах
арга
Сургалтын
хэлбэр
Сургалтын
орчин

40. СУРГАЛТЫН АРГУУД
Оросын эрдэмтэн К.Д.Бабанский:
1. Сургалтын үйл явцыг хэрэгжүүлэх, зохион
байгуулах аргууд /ярианы, үзүүлэх,
практикийн, индукци, дедукци, асуудал
шийдвэрлүүлэх, ном, сурах бичигтэй
ажиллах/
2. Сургалтын үйл явцыг идэвхжүүлэх арга
/сэдэл, тэмүүлэл төрүүлэх, уралдаан
тэмцээн зохиох, маргаан шүүмж өрнүүлэх/
3. Үр дүнг хянаж шалгах аргууд /амаар ба
бичгээр, дадлага, сорилын ажлаар/

41. Заах арга ба хүмүүжлийн эерэг
аргын хэрэглээ
Х
Тайлбар
Багш хичээлийн сэдэв ба гол зорилтуудыг маш
тодорхой тайлбарласан (зорилт-үр дүн нь юу
болохыг мэдээлэх замаар).
Багшийн заавар, удирдамж нь тодорхой байсан.
Удирдамжийг хүүхэд бүр(ялангуяа, хөгжлийн
бэрхшээлтэй, хэл, соѐлын ялгаатай г.м
хүүхэд)ойлгосон эсэхийг лавлан асууж байв.
Багшийн яриа тодорхой, хүүхдүүдийн мэдвэл
зохих гол зүйлийг тодотгож байв.
Багш хүүхдүүдэд өөрөө бие даан хийх, сурах
болон бусад нөхдөөсөө тусламж авах цаг өгч,
боломж (орон зай, талбай) олгосон.
Багш хичээл дээр хүүхдүүдэд туршлагаа
солилцох, өөрсдийн алдаан дээрээ сурах
боломжийг олгосон
Багш хүүхдийн хувийн хэрэгцээг харгалзаж байсан
(тухайлбал, тухайн хүүхэд эсвэл жижиг бүлэгт
тусгай даалгавар өгч, үүрэг гүйцэтгүүлэх, дахин
тайлбарлах, зураг дүрс харуулах г.м).

42. Суралцах, хөгжих орчин Х
Тайлб
ар
Сандал, ширээ нь бүх хүүхдэд хүртээмжтэй
байв.
Тоглоом, хэрэгсэл нь бүх хүүхдэд
хүртээмжтэй байв.
Бие бялдрын хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд
тоглоом, үйл ажиллагаанд оролцох
боломжтой байв.
Охид, хөвгүүд тоглоом, үйл ажиллагаанд
адил тэгш оролцов.
Охидууд зарим үед удирдах дүрд тоглов.
Багш нутгийн хэлний аялгууг харгалзаж байв
Сургалтын зарим материал нь угсаатны
цөөнхийн бүлэгт хамаарагдах хүүхдүүдэд
сонирхолтой байв.
Амьтдын тухай үлгэрт хүйсийн тэгш харьцааг
илэрхийлсэн байв.

43. Хичээлийн уялдаа холбоо: Х
Тайлбар
Багш хичээлийн сэдвийг хүүхдүүдийн
амьдралын туршлагатай холбож
өгсөн.
Багш хичээлийн сэдвийг бусад
хичээлээр үзсэн зүйлтэй холбож өгсөн
(жишээ нь, тоо тоолол, үг хөгжил).
Багш хичээлийн сэдвийг эрүүл аж
төрөх, хүрээлэн буй орчноо хайрлах
эерэг хүмүүжилтэй холбож өгсөн.

44. ТА ЮУ ХИЙХ ВЭ?
 Тэмдэглэлийг аль болох дэлгэрэнгүй хийх бөгөөд,
хүснэгтийг яаран бөглөхгүй.
 Хүүхдүүд тоглох, даалгавар гүйцэтгэх үед дундуур нь
явж, тэд юуг хэрхэн хийж байгааг ажиглаарай (багш
энэ үед бас юу хийж байгааг давхар ажиглавал сайн).
 Хичээл дууссаны дараа ажиглалтын хуудсыг бөглөнө.
Тэгэхдээ тухайн бодомж илэрсэн бол инээмсэглэж
буй, илрээгүй бол ердийн, эсрэг тохиолдолд буюу
сөрөг шинж илэрсэн бол ууртай нүүрний зураг бүхий
баганы харгалзах мөрөнд тэмдэглэгээ хийнэ.
 Ажиглалтын хуудсыг бөглөхийн өмнө юуг харж,
сонссоноо эргэцүүлэх цаг гаргаарай.
 Хичээлд ажиглалт хийх боломж олгосонд багшид
баярласнаа хэлээрэй.

45. ТА ЮУ ХИЙЖ БОЛОХГҮЙ ВЭ?
1. Хичээлийн явцад багштай ярилцаж болохгүй
(хэдийгээр багш завтай, боломжтой харагдаж
байсан ч)
2. Багш, хүүхдүүдийн хийж буй зүйлд хамрагдаж
болохгүй (аль болох харагдахгүй,
анзаарагдахгүй байхыг хичээнэ)
3. Хүүхдүүдийн анхаарлыг сарниулж болохгүй.
4. Хичээл дээр ажиглалтын хуудсыг бүгдийг нь
бөглөхийг оролдож болохгүй.
5. Хичээлийг ажигласан багшид шүүмжилсэн өнгө
аястай санал сэтгэгдэл өгөхийг хориглоно.

46. Анхааралтай сонссонд
баярлалаа