Б.Оюунгэрэл. Багш ажлын байрандаа тасралтгүй хөгжих нь.

1. Сэдэв: Багш ажлын байрандаа
тасралтгүй хөгжих нь:
Илтгэл бичсэн багш: Б.Оюунгэрэл
Багшийн хөгжил ирээдүйн сайн сайхан
хөгжлийн гарц.....

2. Сургуулийн
хөгжил
Багшийн
хөгжил
Хүний
хөгжил
Хүүхдийн
хөгжил
Нийгмийн
хөгжил

3. 1 Хөгжил гэж юу вэ? Багшийн хөгжил гэж юу вэ?
2
Багшийг хөгжүүлэх талаар төрөөс баримталж
буй бодлого
3 Багш хүн өөрийгөө хэрхэн яаж хөгжүүлэх вэ?
4
Багш хүн ажлын байран дээрээ хөгжих нөөц боломж,
бололцоо
5
Багш өөрийгөө хөгжүүлэх төлөвлөгөөний шинэлэг
санаа

4. Хөгжил
гэж юу
вэ?
Хөгжил
бол
Өөрчлөлт
Багш хүн учирсан
бэрхшээл, тулгамдаж
байгаа асуудлаа нэн
түрүүнд өөрчлөх
хэрэгтэй.
Багш юуг
өөрчлөх
хэрэгтэй вэ?
Хэн өөрчлөгдөх
хэрэгтэй вэ?
Багш хөгжиж
яах гэж байгаа
юм дэ?
Хүүхэд
хөгжинө

5. Хүүхдийг хөгжүүлэхийн тулд байнга
хөгжих хэрэгтэй
Сурган хүмүүжүүлэх ажлаа чанартай
явуулах
Ажлаа чанартай явуулснаар өөрийгөө
зөв шударгаар үнэлүүлэх, дэмжүүлэх
Нийгэмд эдлэх байр суурьтай болж,
хөгжих
Багш яагаад хөгжих хэрэгтэй вэ?

6. Шаталсан сургалт. Богино хугацаанд багш танхимд
суралцан кредит цуглуулна. Мөн бие даан боловсролын зэрэгтэй
болох түүнийгээ ахиулах боломжтой.
Эрхийн бичгийн сургалт: Багш бэлтгэдэг их дээд
сургуулиуд тодорхой чиглэл, сэдэв асуудлаар хөтөлбөр
боловсруулж, тэдгээрээс багш сонгон суралцана.
Богино хугацааны сертифекатын сургалт: Уг
сургалтаар хөрвөх чадвартай багш бэлтгэдэг.
Багш өөрөө бие дааж суралцах, өөрийгөө хөгжүүлэх
ажил: Энэ нь багш өөрийгөө бие дааж ухамсартайгаар
өөрчлөгдөн хөгжих сайжруулахад чиглэгдсэн асуудал юм.

7. Судалгаа: 1 Та ажлын байран дээрээ
тасралтгүй хөгжиж чадаж байна уу?
А. Тийм Б.Хааяа В.Үгүй
Судалгаа: 2 Багш та ажлын байран дээрээ
хөгжих нөөц бололцоо, боломж байгаа юу?
А. Тийм Б.Хааяа В.Үгүй
Тухайлбал:.............................
Тийм Заримдаа Үгүй
32,5%
47,5%
20%
Судалгаа 1
Тийм Хааяа Үгүй
37,5%
47,5%
15%
Судалгаа 2

8. Судалгаа 3. Ажлын байрандаа дээрээ хөгжихөд тулгарч
буй бэрхшээл.
А. Цалин хөлс бага
Б.Ажлын ачаалал хэт их, өөрийгөө хөгжүүлэх цаг бага
В. Өөрийн идэвхгүй, бүтээлч байдал муу
Г. Нийслэл, дүүрэг болон сургуулиас зохион байгуулж буй
сургалтын чанар муу
Д. Сургуулиас үзүүлж буй дэмжлэг муу
Судалгаа 4. Өөрийгөө хөгжүүлэхэд аль орчин чухал вэ?
А. Сургуулийн хамт олны орчинд
Б.Секцын хамт олны дунд
В. Сургалт, семинарт хамрагдаж
Г. Бие даан
35%
50%
20%
10% 10%
Судалгаа 3
27.50%
25%
27.50%
30%
Судалгаа 4

9. Багш хүн бол ажиллах
явцдаа байнга хөгжиж
байдаг. Багш хүн
өөрийгөө тасралтгүй
хөгжүүлэх хэрэгтэй.

11. Судалгаа 5 Та өөрийгөө хөгжүүлэх
төлөвлөгөө гарган ажиллаж, 100%-
ийн гүйцэтгэлтэй хийж чаддаг уу?
А. Тийм Б. Заримдаа В. Үгүй
Тийм Заримдаа Үгүй
17.5%
67.5%
17.5%
Судалгаа: Жишээ болгож: Дунд
ангийн 6 багшаас өөрийгөө
хөгжүүлэх судалгааг нээлттэй,
харилцан ярианы аргаар авсан.
Таны 1-2-р улирлын төлөвлөгөөтэй
чинь танилцаж болох уу? Та аль
чиглэлээр илүү өөрийгөө хөгжүүлдэг
вэ? Багш нарын төлөвлөгөөнд:
 Нийслэл, дүүрэг болон сургуулиас
зохион байгуулж буй сургалт
семинарт хамрагдах
Олимпиад, ур чадвар, илтгэлийн
уралдаан тэмцээнд хамрагдах
Компьютерийн мэдлэгээ
сайжруулах
Бүтээлч ажил хийх /Сургуульдаа
ангидаа, өрөөндөө.../
Бүтээл хийх / Ном, гарын авлага.../

12. Судалгаа 6. Та ямар чиглэлээр түлхүү өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэлтэй байдаг вэ?
А. ШУ-ны мэдлэг Б. Багш мэргэжлийн ур чадвар-арга барил В. Сэтгэл судлал, сурган хүмүүжүүлэх зүй-
Судлаач Г. Харилцаа , хандлага Д. Мэдрэмж Е.Бүтээлч сэтгэлгээ Ё. Бусад.................
Шу мэдлэг Ур
чадвар,Арга
барил
СС СХҮЗ Харилцаа
хандлага
Мэдрэмж Бүтээлч
сэтгэлгээ
25%
32,5%
20%
17,5%
2,5%
17,5%

13. Багш
өөрийгөө
хөгжүүлэх
ШУ
Мэдлэг
Ур чадвар
арга
барил
Харилцаа
хандлага
Бүтээлч
сэтгэлгээ
Т/Технол
оги
Хэлний
мэдлэг
Мэдрэм
ж
Бусад
Сэтгэл
судлал
С/Х зүй

14. Сэтгэл судлал, сурган хүмүүжүүлэх зүй:
 Хүүхдийг ухаалагаар хайрлах, түүнд тууштай анхаарал халамж тавих
 Хүүхдийн сурах чадвар, авьяас ирээдүй, зэрэгт өөдрөг хандах
 Хүүхдийн санааа бодол, хүсэл сонирхол, сурах чадвар, онцлог, зан үйл гэх зэргийг
ажиглан судалж байх
 Багш үргэлж өөрийгөө эзэмдэж тэсвэр тэвчээртэй байх хүүхэд бол хүүхэд учир түүний
алдах эндэх нь олонтой ба эдгээрт нь хүлээцтэй хандаж засч залруулдаг байх
 Хүүхдийг хэзээч муу үг, үйлээр доромжлон гомдоохгүй байх
 Хүүхдэд үргэлж элэгсэг, найрсаг хандах, нээлттэй байх
 Хүүхдэд үргэлж зөв үлгэр дууриал үзүүлэх үг яриа, зан үйл , хувцаслалт гэх мэт
 Багш сурган хүмүүжүүлэх ажил, мэргэжилдээ үнэнч, шударга, хариуцлагатай хандах
 Ажилдаа чин сэтгэлээсээ хандах зэрэг

15. Шинжлэх ухааны мэдлэг: Багш бид өөрийн суурь мэдлэг, ерөнхий
мэдлэг, гүнзгий мэдлэгийн тусламжтайгаар тодорхой шалгуурыг
даван сурагчдад хичээл заах эрх бүхий багш мэргэжил эзэмшсэн.
Гэвч зарим багш нар их сургуулиа төгсөөд л дипломоо гардаж аваад
миний сурах цаг хугацаа дууслаа гэж ярьдаг. Үгүй бид амьралынхаа
бүх хоромд суралцсаар л байдаг , бас тасралтгүй суралцсаар л байх
хэрэгтэй шүүдээ. Өөрийнхөө мэдлэгийг улам бүр тэлж, өдөр бүр,
сар бүр төлөвлөгөө гарган ажиллах хэрэгтэй. / Жишээ нь: Бодлогын
дэвтэртэй болох-Өдөрт 2 бодлого бодно. Сард 60 бодлого
бодно./Түүнийхээ үр дүнг хардаг байх хэрэгтэй.

16. Ур чадвар , арга барил: Дөнгөж сургуулиа төгсөөд ирсэн залуу багш нар заах арга
зүй, ур чадвар, арга барил дутмаг байдаг. Үүнийг сургуулийн орчинд л өөрөөр хэлбэл
сургах, сурах үйл ажиллагааны явцад л багш олж авдаг. Бага багаар хүн өөрийнхөө
алдаанаас суралцдаг. Би анх сургуульд багшилж эхлэхдээ нэг л хүнээс юу ч асуудаггүй
мундаг багш байлаа. Бүгдийг чадах юм шиг. Гэхдээ үгүй ээ. Ахмад, олон жил
ажилласан багш нараасаа туршлага солилцож, асууж, энэ хичээлийг яавал илүү
амжилттай заах вэ? гэх мэт Алдаа дутагдлаа харж түүнийгээ засаж, залруулж
байх хэрэгтэй. Анх орсон багшийн шавь нар туршилтын туулайнууд болж үлддэг шүү
дээ. 1-5 жил суралцдаг, 5-7 жилд багш боллоо, 8-10 жилд би багш хүн, 10 дээш жил
ажилласан багш нар Эрдмийн их үүдийг нээгч, залуу хойч үеээ халамжлан
хүмүүжүүлэгч, шавийн бахархалт багш нь байдаг. Өөрөөр хэлбэл багш ажиллах
явцдаа байнга суралцаж, хөгжиж, туршлагатай болж, ур чадвар, арга барилаа
дээшлүүлэн явдаг билээ.

17. Харилцаа хандлага: Хариуцлага, Зохион байгуулалт -Эмх цэгцтэй зохион
байгуулалт, /Цаг ашиглалт- Цагийн төлөвлөлт хийх. Өдөрт 8 цаг -Долоо хоногт – 5
өдөр –Нийт- багшийн норматив цаг- 40цаг. Нэг багш дунджаар долоо хоногт 22 цаг
байна. 40-22=18цаг. Цайны цаг өдөрт 1 цаг, долоо хоногт 5 цаг, 18-5= 13 цаг үлдсэн.
Өдөрт ангитай багш нар ангийнхандаа болон ангийнхаа бичиг цаасны ажилд 1 цаг
долоо хоногт 5цаг, 13-5 цаг= 8цаг, Хичээл бэлтгэлийн цаг өдөрт 1 цаг, долоо хоногт
5 цаг, 8-5= 3цаг үлдлээ. 7 хоногт ядаж 3 цагийг өөрийгөө хөгжүүлэхэд багш нар
маань зориулаачээ. Цаг маш хомс давчуу байгаа ч гэсэн үүнийг л өнөөдрөөс хийж
эхлээсэй. Төлөвлөгөөгүй ажилласан хүн л үр хүүхэд, гэр бүлдээ зориулах цагаас
хомсолдог/, Эерэг хандлага, Бусадтайгаа нийцэж ажиллах, Харилцаа, Баг болон
ажиллах, Итгэл дааж ажиллах, Хувцаслалт, Шударга байдал, Санаачлага,
Мэргэжлийн ёс зүй зэрэг багтах юм. Багш хүн харилцаа хандлагаа байнга
хөгжүүлж өөрчилж байх хэрэгтэй.

18. Бүтээлч байдал: Багш хүн шинийг санаачилж, бүтээлчээр хандах
хэрэгтэй. Өөрийн гэсэн зоригоо тавьж, түүндээ хүрэх бүтээлч
сэтгэлгээтэй байх шаардлагатай. Хий дэмий цаасны гарз хийн
цаасан дээр өөрийгөө хуурч, мэхлэх хэрэггүй. Энэ төлөвлөгөөний
цаана өөрийнх нь ирээдүйн амжилт байгаа шүүдээ.” Өөрийгөө
дийлсэн хүн амжилтанд хүрдэг” гэдэг үгийг байнга санууштай.

19. Техник,Технологийн хөгжил: Бид техник технологийн асар
хурдацтай хөгжлийн нийгэмд амьдарч байна. Багш хүн нийгмийн
сайн сайхны зааварлагч байдаг тул бид гарсан өөрчлөлт,
шинчлэлтэнд байнга бэлэн байж, өөрийн мэдлэгээ байнга
дээшлүүлэх хэрэгтэй. Ингэхийн тулд бид Интерэт, Компьютерийн
орчинд байнга ажиллах, шинийг эрэлхийлж, мэдээлэл цуглуулан
байнга шинэ мэдээлэл дунд ажиллах хэрэгтэй. Өдөрт дор хаяж 1
цаг интернэт болон Компьютерийн мэдлэгээ дээшлүүлэх зорилго
тавиарай. Тулгамдсан бэрхшээл байвал Мэдээлэл зүйн багшаасаа
асууж, туслалцаа хүсч болно.

20. Хэлний мэдлэг: “Хэлтэй бол хөлтэй” гэдэг шүү дээ. Орчин үед англиаар
битгий хэл монголоороо ч бүрэн дүүрэн илдэрхийлж, бичиж ярьж чаддаг
хүн ховор болжээ. Гэхдээ энэ дунд бол багш нар бол монгол хэлний ухаанд
төгс гэж хэлэхэд болно. Юутай ч цаанаасаа шаарддаг төгс байх ганц зүйл
шүүдээ. Итгэл төгсөөр үүнийг багш нар сайн хийж чаддаг гэж хэлмээр
байна. Харин гадаад хэлний мэдлэг багш нарт хэр байдаг юм болоо. Гадаад
хэлний багшийг эс тооцвол бусад багш нарт өдөр тутамд нь хэрэгцээ болж
байдаггүй байх. Хэрэгцээний цаана сурах хүсэл гарч ирж болно. Тэгвэл
хэрэглэхгүй гээд бид хэл сурахгүй байх нь хэр зөв бол. Ер нь гэнэтийн зүйлд
бэлэн байх хэрэгтэй санагдсан. Жишээ нь Би хэл хэрэггүй, шаардлагагүй
гээд л яваад л байсан. Гэсэн нэг л өдөр хэрэг болсон доо. 2 ч сургалтанд
суулаа. Нэг нь солонгос хэлээр, нөгөө нь англи хэлээр тавилаа. Хэл мэдэхгүй
хүн чинь яахав инээх үед нв инээж, ярвайх үед нь ярвайгаад л.. Манай
солонгос хэл, англи хэлний багш нар асаасан асуултанд нь хариулаад,
ярилцаад л.. Ингэхэд л би хэл мэдэх ямар сайхан юм бэ? Суръя гэсэн
мөрөөдөлтэй болж, түүнийхээ дагуу төлөвлөгөө боловсруулан ажилласан
юм. Бид өөрсдөө бусад багш нараас нэг л зүйлээрээ онцгойрч гарах хэрэгтэй.
Яг өөрт тохирсон нэг л зүйлээрээ илүү байх хэрэгтэй.

21. Мэдрэмж: Багш хүн өөрийнхөө мэдрэмжийг хөгжүүлэх хэрэгтэй.
Цаг үеэ мэдрэх мэдрэмж, Шинэ зүйлийг мэдрэх түүнийг хүлээн авах
мэдрэмж, Багшийн зүгээс сурагчдыг мэдрэх мэдрэмж, Багш
ажлынхаа үр дагаварыг мэдрэх мэдрэмж юм. Багшийн амьдарч буй
цаг үе, нийгэмд асар их өөрчлөлт гарч буйг мэдрэх. Өөрөөр хэлбэл
даган өөрчлөгдөх мэдрэмж. Мэдрэмжгүй хүн бол миний үед л багш
тийм байсан одоо хүүхдүүд даварцан гэдэг шүүдээ. Дээр үед
биднийг багш нар зодож л сургасан. Одоо зодвол эцэг эх нь бөөн юм
болно” гэж ярьдаг . Энэ бол цаг үеэ даган өөрчлөгдөх хэрэгтэй
байгаад байна. Тэгэхээр сурагчийн хүсэл сонирхол, үзэл бодол, сэтгэл
санаа , бие бялдар, ёс суртахуун , зан үйлд л гарч буй их бага бүхий л
өөрчлөлтийг хүлээн аван багш хүн өөрчлөгдөх мэдрэмжтэй байх
хэрэгтэй.

22. Мэдрэмж: Багш хүн өөрийнхөө мэдрэмжийг хөгжүүлэх хэрэгтэй.
Цаг үеэ мэдрэх мэдрэмж, Шинэ зүйлийг мэдрэх түүнийг хүлээн авах
мэдрэмж, Багшийн зүгээс сурагчдыг мэдрэх мэдрэмж, Багш
ажлынхаа үр дагаварыг мэдрэх мэдрэмж юм. Багшийн амьдарч буй
цаг үе, нийгэмд асар их өөрчлөлт гарч буйг мэдрэх. Өөрөөр хэлбэл
даган өөрчлөгдөх мэдрэмж. Мэдрэмжгүй хүн бол миний үед л багш
тийм байсан одоо хүүхдүүд даварцан гэдэг шүүдээ. Дээр үед
биднийг багш нар зодож л сургасан. Одоо зодвол эцэг эх нь бөөн юм
болно” гэж ярьдаг . Энэ бол цаг үеэ даган өөрчлөгдөх хэрэгтэй
байгаад байна. Тэгэхээр сурагчийн хүсэл сонирхол, үзэл бодол, сэтгэл
санаа , бие бялдар, ёс суртахуун , зан үйлд л гарч буй их бага бүхий л
өөрчлөлтийг хүлээн аван багш хүн өөрчлөгдөх мэдрэмжтэй байх
хэрэгтэй.

23. Зорилго нь: Багш бүр өөрийн дэвтэр хөтөлснөөр өөрийн хийх ажлаа эмх
цэгцтэй төлөвлөн, гүйцэтгэх, цагаа оновчтой төлөвлөх, тайлагнах, өөрийгөө
хөгжүүлэх ажлын зохион байгуулалт сайтай болно.

28. Анхаарал тавьсанд баярлалаа