1. Αποτίμηση των σεναρίων διδασκαλίας
Λογοτεχνίας Λυκείου στα πλαίσια της
επιμόρφωσης Φιλολόγων στη Χρήση
και Αξιοποίηση των ΤΠΕ (Β΄ επίπεδο)
Γιακουμάτου Τερέζα
Παιδαγωγικές προσεγγίσεις και εφαρμογές
2. Διάρθρωση
Τα ερευνητικά ερωτήματα
Το έργο της επιμόρφωσης
Εννοιολογικό πλαίσιο / Αγγλόφωνοι κόμβοι
Έρευνα – Παρατηρήσεις και επισημάνσεις επί
των σεναρίων
3. •Εισαγωγικά
Λογοτεχνία
• Ένα αντικείμενο στα σύνορα επιστήμης και τέχνης
• Ισχυρές αντιστάσεις στην εισβολή των ΤΠΕ
• Παλαιωμένες προσεγγίσεις επενδύονται μέσω της τεχνολογίας
με σύγχρονη και ελκυστική όψη
4. Τα ερευνητικά ερωτήματα
• Κατά πόσο η χρήση των ΤΠΕ λειτουργεί ως
επιστημονική και παιδαγωγική καινοτομία, η
οποία (ανα)διαμορφώνει την πρόσληψη και τη
διδασκαλία της λογοτεχνίας;
• Υπάρχουν στοιχεία του λογοτεχνικού κειμένου,
τα οποία αναδεικνύονται ιδιαίτερα κατά τη
διδασκαλία του με τη χρησιμοποίηση των ΤΠΕ;
5. •Μέθοδος
Περιγραφή του τρόπου διερεύνησης του αντικειμένου της εργασίας
•Η ανάλυση του υλικού της έρευνας
πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της ποιοτικής
ανάλυσης περιεχομένου.
• Η περιγραφή και η ανάλυση του περιεχομένου
των διδακτικών προτάσεων πραγματοποιήθηκε
με τη βοήθεια συγκεκριμένης λίστας κριτηρίων
και ερωτημάτων που αφορούσαν στις
διαδικασίες διδακτικού σχεδιασμού.
7. •Το B επίπεδο με τρία κλικ!
• «Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση και αξιοποίηση των
ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία», Γ΄ ΚΠΣ
• 2007-2013
• Το έργο ξεκίνησε τυπικά το 2007.
• ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010
• Ξεκίνησε η α΄περίοδος επιμόρφωσης Φεβρ. 2010-Ιούνιος 2010
369 ΚΣΕ,
• 369 επιμορφωτές ‘β’ επιπέδου’,
• 3.367 επιμορφούμενοι στην πρώτη περίοδο!
8. •Η εξέλιξη
• ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
• Έναρξη δεύτερης περιόδου επιμόρφωσης Β' επιπέδου
(Δεκέμβριος 2010 - Ιούνιος 2011).
• Διεξαγωγή πιστοποίησης B' επιπέδου στα κέντρα πιστοποίησης
για τους αποφοίτους της πρώτης επιμορφωτικής περιόδου.
9. •Συμμετέχοντες
• φιλόλογοι (ΠΕ02),
• μαθηματικοί (ΠΕ03),
• καθηγητές φυσικών επιστημών (ΠΕ04),
• καθηγητές γαλλικής, αγγλικής και γερμανικής γλώσσας (ΠΕ05/06/07),
δάσκαλοι (ΠΕ70) και
• νηπιαγωγοί (ΠΕ60),
• Προϋποθέσεις: πιστοποίηση ως προς τις βασικές δεξιότητες ΤΠΕ –
‘α’ επιπέδου’
• να είναι μόνιμοι εκπαιδευτικοί δημοσίων και ιδιωτικών σχολείων.
• να υπηρετούν σε σχολείο κατά τη χρονική περίοδο της
επιμόρφωσης
10. •Δοκιμαστική λειτουργία της ‘Ιφιγένειας’
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2010 βιβλιοθήκη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων ΤΠΕ που
δημιουργούν οι επιμορφούμενοι καθηγητές και δάσκαλοι του Β’
επιπέδου και οι επιμορφωτές τους.
11. •Εκπαιδευτικά σενάρια
• Συγκεκριμένο πλαίσιο περιγραφής περιλαμβάνει:
• στόχους
• την κεντρική ιδέα που διέπει το σενάριο
• τους εμπλεκόμενους και τους ρόλους τους (π.χ. μαθητής, καθηγητής,
συμμαθητής, κ.α.)
• τις δραστηριότητες που θα πραγματοποιούν οι εμπλεκόμενοι
• το υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό (μαθησιακοί πόροι– αντικείμενα)
σε ψηφιακή ή μη μορφή.
• τις Τ.Π.Ε. που προτείνονται προς χρήση (π.χ. εκπαιδευτικό λογισμικό)
12. •Ολίγη θεωρία
• Λογοτεχνία και υπερλογοτεχνία -
Πολυτροπικότητα
• Η τεχνολογία του μέσου γραφής επηρεάζει την
πρακτική της συγγραφής
• Ιστορικοφιλολογικές προσεγγίσεις
• Κειμενοκεντρικές προσεγγίσεις
• Θεωρίες ανάγνωσης -το πέρασμα από το
συγγραφέα στον αναγνώστη.
13. •Εν αρχή ην ο ορισμός
ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟ
• κάθε κείμενο που περιέχει ηλεκτρονικές
παραπομπές – οι οποίες μπορεί να το
υπομνηματίζουν, σαν σημειώσεις, ή να
το ανοίγουν σε συγχρονική ανάπτυξη
προς διαφορετικές, θεωρητικά άπειρες
και πρακτικά ισότιμες, κατευθύνσεις.
• «υπερκείμενο» εννοούμε μια δυναμική
μορφή ηλεκτρονικού κειμένου που
επιτρέπει την εισαγωγή άλλων κειμένων,
εικόνων, αρχείων ήχου και ακόμη και
μικρών ταινιών, στα διάφορα σημεία του
κειμένου με τη μορφή ενεργών δεσμών.
14. •Υπερκείμενο
εμφανίζεται είτε ως γραμμικό κατά βάση κείμενο,
που ενσωματώνει με τους συνδέσμους πληροφορίες
οι οποίες σε ένα βιβλίο θα είχαν τη μορφή των
σημειώσεων,
λογοτεχνικό κείμενο: δίνει στον αναγνώστη τη
δυνατότητα επιλογής διαφορετικής συνέχειας για
κάθε μέρος του είτε και ως λαβύρινθος, όταν οι
πληροφορίες εξακτινώνονται προς άπειρες
κατευθύνσεις από μεγάλο αριθμό χρηστών-
συγγραφέων σε περιβάλλον διαδικτύου».
15. •Κείμενα και Υπερκείμενα
Το λογοτεχνικό κείμενο χαρακτηρίζεται από πολυσημία (polysemy)
και
απαιτεί τη δημιουργική προσέγγιση των αναγνωστών του
προκειμένου να λειτουργήσει.
Νέες δυνατότητες Υπερκειμένου (Hypertext)
17. •Σενάρια αγγλόφωνων δικτυακών τόπων
• Ισχυρή παρουσία ιδιωτικών κόμβων εταιριών
• Εμπειρική προσέγγιση της διδασκαλίας
• Παιδοκεντρική διδασκαλία – Ομαδοσυνεργατική παράδοση
• Χαλαρή σύνδεση με πρόγραμμα σπουδών
• Βιωματική προσέγγιση της λογοτεχνίας
18. •Έρευνα - το δείγμα
Γιατί στο Λύκειο;
• οι μαθητές του Λυκείου είναι περισσότερο εξοικειωμένοι με τα
ηλεκτρονικά περιβάλλοντα και μπορούν να ανταποκριθούν σε
πιο σύνθετες δραστηριότητες.
19. •Άξονες επισκόπησης
• Γίνεται κατάλληλη διατύπωση σκοπού και στόχων;
Διευκολύνεται η υλοποίηση του σκοπού και των στόχων με τη
χρήση των ΤΠΕ;
• Αναφέρονται συγκεκριμένες κατηγορίες λογισμικού που
χρησιμοποιεί το σενάριο; Αιτιολογείται επαρκώς η επιλογή
τους; Η κατηγορία που επιλέγεται εξυπηρετεί την υλοποίηση
του σκοπού και των στόχων;
• Εξηγείται ο τρόπος οργάνωσης της τάξης ώστε να
χρησιμοποιηθούν επαρκώς οι ΤΠΕ;
• Περιγράφονται επαρκώς τα βασικά σημεία των φύλλων
εργασίας; Τα φύλλα εργασίας συνάδουν με το σενάριο;
Υποστηρίζουν τους στόχους του;
21. •Προσκόλληση στο Πρόγραμμα Σπουδών
• στενά συνδεδεμένες με το πρόγραμμα
σπουδών
• σπανίως προτείνουν διαθεματικές
προσεγγίσεις ή συναναγνώσεις κειμένων,
• συντηρητικές,
• η τεχνολογία χρησιμοποιείται σε μικρές
δόσεις, πιο πολύ ως δόλωμα
22. •Μαθητοκεντρικό μοντέλο επί χάρτου –
δασκαλοκεντρικό στην εφαρμογή.
• τάση να προσαρμόσουν τις ΤΠΕ στο παραδοσιακό
δασκαλοκεντρικό μοντέλο.
• κατευθυνόμενες δραστηριότητες οι μαθητές δεν
αυτενεργούν
• Τα φύλλα εργασίας δομούνται στο σχήμα: ερώτηση –
απάντηση,
• Η αυτενέργεια του μαθητή περιορίζεται στην απάντηση
συγκεκριμένων ερωτήσεων και στην έρευνα συγκεκριμένων -
και καθορισμένων από τον καθηγητή- πηγών.
• Η διαδικτυακή έρευνα δεν εκτείνεται σε ελεύθερη και
ουσιαστική διερεύνηση.
23. •Ο λογοκεντρικός πυρήνας του μαθήματος δεν
επηρεάζεται από τις ΤΠΕ
• Περιστασιακή εφαρμογή – στο περιθώριο του
σχολικού προγράμματος
• τα εκπαιδευτικά σενάρια παραμένουν
μονοτροπικά ως προς την εστίαση της
ανάγνωσης των διαφορετικών σημειωτικών
τρόπων
24. •Όταν η διδασκαλία διχάζεται…
• μικτό μοντέλο διδασκαλίας (κειμενοκεντρική
εξέταση του λογοτεχνικού κειμένου και
παράλληλη ανίχνευση και ανασύσταση του
ιστορικοφιλολογικού πλαισίου παραγωγής
του).
• Οι προτεινόμενες ιστοσελίδες δρουν
φυγόκεντρα και εκτρέπουν την ανάγνωση στο
εξωκειμενικό ή περικειμενικό πλαίσιό της.
25. •Περιορισμένος ο αριθμός των πηγών
• Το ζήτημα της αξιοπιστίας των προσωπικών ιστοσελίδων
• Δισταγμός για την ελεύθερη αναζήτηση
26. •Δραστηριότητες οπτικοποίησης
• Η εικόνα και ο ήχος αντί να πολλαπλασιάζουν τους
αναπαραστατικούς κώδικες του έργου και να συνομιλούν με το
κείμενο, το εικονοποιούν, περιορίζοντας τη δυναμική
δραστικότητά του.
• Μεταφορά από το μάθημα της ιστορίας
27. •Συνεργατική μάθηση για πρακτικούς λόγους
• Ο χωρισμός σε ομάδες επιβάλλεται από τον αριθμό των
σταθμών εργασίας
• Κάθε ομάδα ασχολείται με ένα διαφορετικό αντικείμενο και στο
τέλος παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας της.
• Η σύνθεση των παραδοτέων κάθε ομάδας επιτυγχάνεται κατά
τη διάρκεια της παρουσίασης των ευρημάτων τους.
• Δεν προβλέπεται από τον διδάσκοντα θετική αλληλεξάρτηση
των επιμέρους δραστηριοτήτων
28. •Συμπεράσματα - Ι
• Τα σενάρια που έχουν αναρτηθεί στον κόμβο Ιφιγένεια
κινούνται προς την κατεύθυνση της ενεργοποίησης των
μαθητών αλλά παραμένουν διστακτικά ως προς την εισαγωγή
καινοτομιών στην τάξη.
• Οι διδάσκοντες δε χρησιμοποιούν το νέο μέσο, για να αλλάξουν
τη μέθοδο προσέγγισης του διδακτικού αντικειμένου, απλώς
υποστηρίζουν με αυτό τον προηγούμενο (συμβατικό) τρόπο
διδασκαλίας.
• Πολλές φορές είναι φανερό ότι η αφετηρία του σεναρίου είναι
τα διαθέσιμα εργαλεία (επεξεργαστής κειμένου, λογισμικό
παρουσιάσεων, λογιστικά φύλλα) στα οποία καταβάλλεται
προσπάθεια να ενταχθεί η διδακτέα ύλη.
29. •Συμπεράσματα - ΙΙ
• Η χρήση των δικτυακών πολυμέσων ή άλλων προωθημένων
τεχνολογικών εργαλείων δε συνεπάγεται απαραιτήτως την
εμπνευσμένη, καινοτόμο, παιγνιώδη προσέγγιση του
διδακτικού αντικειμένου.
• Από την επιλογή της δημοσίευσης σε ιστολόγια που κυριαρχεί
στο δείγμα μας, απουσιάζει το κοινωνικό πλαίσιο.
• Δεν αξιοποιείται η δυναμική του υπερκειμένου
30. Οι προσδοκίες δεν εκπληρώνονται
Αλλά καθώς τα εργαλεία
ωριμάζουν … ίσως τελικά
φτάσουν στα χέρια των
μαθητών μας.
