Η σημασία των διαθεματικών εργασιών στην εκπαιδευτική διαδικασία

1. A΄ Λυκείου-διαθεματικές
Σχολικό έτος 2014-2015
Μιχαηλίδης Νικόδημος

2. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ
• Οδηγίες για τη διδασκαλία και αξιολόγηση του
μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και
Γραμματείας στην Α΄ Λυκείου

3. • Στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) της Αρχαίας
Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας για την Α΄ τάξη
του Γενικού Λυκείου του 2011, σημειώνεται, ότι
• «…θα αναζητηθεί μια νέα λογική διδακτικής και
παιδαγωγικής προσέγγισης του μαθήματος, η οποία θα
διευκολύνει:
• την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αναζήτηση
πληροφοριών
• την κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση των
δεδομένων που συλλέγονται
• τη χρήση πολυτροπικών κειμένων και ποικίλων
σημειωτικών πόρων

4. • την πραγμάτευση ενός θέματος από
διαφορετικές οπτικές γωνίες
• τον πειραματισμό κατά το γράψιμο και την
παραστατικότητα στην παρουσίαση
• τη συνεργατική μάθηση και την ανάπτυξη
πρωτοβουλιών εντός της ομάδας.

5. • Με αυτούς τους όρους, το μάθημα των αρχαίων
ελληνικών μπορεί να επιτρέψει:
• • τη συστηματική ανασκαφή και
ανασυγκρότηση του παρελθόντος
• τον παραλληλισμό του παρελθόντος με το παρόν
• και την προετοιμασία των μαθητών για την,
ιστορικά προσδιορισμένη, ένταξή τους στο
μέλλον.

6. • Οι μαθητές δεν θα γνωρίσουν απλώς τα
δημιουργήματα ενός πολιτισμού που συνέβαλε
στη θεμελίωση του σύγχρονου δυτικού
πολιτισμού και στη διαμόρφωση της
φυσιογνωμίας του·
• Θα διδαχθούν συγκεκριμένους τρόπους
διερευνητικής προσέγγισης και κριτικής
διαχείρισης της γνώσης, προκειμένου να
μπορούν αντίστοιχα να τους χρησιμοποιήσουν
αποδοτικά στη ζωή τους».
(ΦΕΚ 1562/τ. Β΄/27-06-2011)

7. • Στις διακηρύξεις των παραπάνω Προγραμμάτων
Σπουδών, και κυρίως σε αυτό για την
Α΄Λυκείου, συναντώνται σαφώς στοιχεία
κριτικού γραμματισμού.

8. • Με δεδομένα τα συγκεκριμένα εγχειρίδια, των
οποίων αρκετά κείμενα δεν ανταποκρίνονται
ούτε στο γνωστικό επίπεδο των μαθητών ούτε
στα ενδιαφέροντά τους, επιχειρήσαμε να
αξιοποιήσουμε για την κατανόηση του κειμένου
όσα εξωκειμενικά και περικειμενικά στοιχεία
προσφέρει το εγχειρίδιο ή όσα κρίναμε ότι
πρέπει να προσθέσουμε

9. Οι διαθεματικές
• Στόχος της δραστηριότητας αυτής είναι οι
μαθητές να ασχοληθούν συστηματικότερα με
σημαντικά θέματα που τους απασχόλησαν κατά
την ανάγνωση των κειμένων:
• να διαβάσουν παράλληλα κείμενα,
• να συγκεντρώσουν στοιχεία από έντυπες ή
ηλεκτρονικές πηγές και
• να συνθέσουν μια παρουσίαση, την οποία
συζητήσαμε μέσα στην τάξη

10. • να αναπτύξουν οι μαθητές
αυτενέργεια, πρωτοβουλία, διερευνητική στάση
προς το αντικείμενο,
• να αποκτήσουν μέθοδο έρευνας,
• να βοηθηθούν στην ανακάλυψη των ιδιαίτερων
ενδιαφερόντων τους
• να ενισχυθεί η συλλογική προσπάθεια, η
ανάπτυξη συνεκτικότητας και καλών σχέσεων
μεταξύ τους.

11. Η κρηπίδα
• Οι σύγχρονες μαθησιακές παιδαγωγικές διαδικασίες των
πολυγραμματισμών και της θεωρίας της «Μάθησης μέσω
Σχεδιασμού» (Cope & Kalantzis, 2000, Kalantzis & Cope, 2008,
Kress & van Leeuwen, 2001), αναγνωρίζουν το ρόλο των ΤΠΕ στο
γραμματισμό (Κουτσογιάννης, 2011) και πολύ περισσότερο στον
κριτικό γραμματισμό,
• μπορούν να προσφέρουν το πλαίσιο εντός του οποίου μπορεί να
κινηθεί η διδασκαλία.
• Εξυπηρετείται, έτσι «ένας από τους πιο σημαντικούς στόχους του
γλωσσικού μαθήματος» που είναι «να εξοικειώσει τα παιδιά με
• κοινωνικές γλώσσες, επίπεδα ύφους και κειμενικά είδη τα οποία
είναι απαραίτητα για την καλύτερη λειτουργία τους ως πολιτών σε
εγγράμματες δυτικού τύπου κοινωνίες, όπως η ελληνική»
(Κουτσογιάννης & Αλεξίου, 2012: 21)

12. • Οι ΤΠΕ οδηγούν σε κείμενα πολυτροπικά και σε νοήματα που είναι
ιστορικά, κοινωνικά και πολιτισμικά ενταγμένα στη σημερινή
πραγματικότητα
• αποτελούν συνισταμένη πολλών «τρόπων» (γραπτών, οπτικών,
ήχου, χώρου, ακόμα και νοηματικών).
• Ο «Σχεδιασμός», στην κοινωνικο-σημειωτική του διάσταση (Kress
& van Leeuwen, 2001) περιλαμβάνει
• τον εντοπισμό των διαθέσιμων ψηφιακών πόρων
• την ένταξή τους σε νέο περιβάλλον,
• την αναπλαισίωσή τους και τη δημιουργία ενός νέου ψηφιακού
πόρου, ο οποίος ποτέ δεν μπορεί να είναι πανομοιότυπος με τον
προηγούμενο αφού προέρχεται από τη νοηματοδότηση που του
προσδίδουν τα συγκεκριμένα κοινωνικά υποκείμενα που τον
«διαχειρίζονται» και τον αναπλαισιώνουν κάθε φορά.

13. • Επιτυγχάνεται ο πληροφοριακός αλφαβητισμός
• Στόχος δεν είναι η ποσοτική βελτίωση της παρεχόμενης
εκπαίδευσης, αλλά η ποιοτική αναβάθμισή της
• Το πρότυπο γνωστό ως ολοκληρωμένη προσέγγιση
• Ουτοπία για κάποιους(Mc Grath 1992, 13)
• Αίτημα των ημερών μας από όλες τις αναπτυγμένες
χώρες για άλλους( Soloway 1990 ֗ Pelgrum & Plomp 1991֗
Kontogiannopoulou & Kynigos 1993, 337

14. Η συνεργατική μάθηση
• Βασίζεται
• Στις κονστρουκτιβιστικές θεωρίες
μάθησης ή στρουκτουραλιστικές, οι οποίες
και υποδηλώνουν ένα ρεύμα σκέψης και
έρευνας που ασχολείται με τη διερεύνηση του
πώς οι άνθρωποι δομούν, κατασκευάζουν τη
γνώση με βάση τις εμπειρίες που αποκτούν από
το περιβάλλον τους ή διαμορφώνουν τη σκέψη
τους και αναπτύσσουν την ικανότητα της
νόησης

15. • Ο Piaget υπήρξε εισηγητής του ενδογενούς
κονστρουκτιβισμού, όπως και ο Bruner.
• Για τον Piaget η νόηση αναπτύσσεται μέσα από
τη συνεχή ενεργητική ανταπόκριση του ατόμου
στο ερέθισμα που δέχεται από το περιβάλλον
του και διαμορφώνει προοδευτικά πιο σύνθετες
νοητικές δομές.

16. • Προέκρινε την ενεργητική συμμετοχή του
ατόμου στην κατάκτηση της μάθησης και
τάχθηκε υπέρ των ανακαλυπτικών μεθόδων
διδασκαλίας, αφού υποστηρίζει ότι «μαθαίνω
σημαίνει ανακαλύπτω».
• Οι απόψεις του επέτειναν την κριτική κατά της
παραδοσιακής δασκαλοκεντρικής διδασκαλίας
και έδωσαν τη δυνατότητα προώθησης των
κοινωνιοπολιτισμικών θεωρήσεων για τη
μάθηση.

17. • Για το L. Vygotsky η νέα γνώση εδράζεται σε
εξωτερική εμπειρία, η οποία εσωτερικοποιείται
από το άτομο.
• Οι θεωρίες του L. Vygotsky και άλλων
ψυχολόγων της Σοβιετικής Σχολής Ψυχολογίας,
της λεγόμενης εποικοδομιστικής θεωρίας της
μάθησης, αποδίδουν μεγάλη σημασία στη
γλώσσα ως παράγοντα μάθησης

18. • στηρίζονται στην υπόθεση της «επικείμενης
ανάπτυξης»
• Ο μαθητής μπορεί να δημιουργήσει και να
κατακτήσει τη γνώση με τη βοήθεια του
περιβάλλοντος, όχι μόνος.
• Με τη συνεπικουρία και των νεότερων θεωριών
της εγκαθιδρυμένης μάθησης και
κατανεμημένης νόησης(situated cognition,
distributed cognition)υποστηρίζεται πλέον στην
εκπαίδευση η συνεργατική μάθηση σ’ όλες τις
μορφές της.

19. Τι πρέπει να καλλιεργεί το σύγχρονο
σχολείο
• Ικανότητα για συνεχή μάθηση
• Ικανότητα στη συλλογική συνεργασία
• Καλλιέργεια πρωτοβουλίας
• Ανθρωπιστική παιδεία
• Κλασικό και νέο γραμματισμό
• Κριτικό γραμματισμό
• Αισθητική καλλιέργεια

20. Τα θέματα
• Τα όργανα της πολιτικής εξουσίας στην Αρχαία
Αθηναϊκή Δημοκρατία
• Τα τυραννικά καθεστώτα στην Αρχαία Ελλάδα
• Η ναυτική δύναμη της Αθήνας-η αθηναϊκή
τριήρης
• Ικεσία και ικέτες στην αρχαία Ελλάδα

21. • Τα παιγνίδια στην Αρχαία Ελλάδα
• Δικαιοσύνη και δικαστήρια στην Αρχαία Αθήνα
• Εγκλήματα πολέμου: ορολογία και
παραδείγματα από την Ιστορία
• Η οργάνωση του πολιτεύματος στη Σπάρτη

22. • Πειρατές και πειρατεία στην Αρχαία Ελλάδα
• Η εξελικτική πορεία της πολεμικής τέχνης των
αρχαίων Ελλήνων
• Μάντεις και μαντεία στην Αρχαία Ελλάδα
• Ψηφιακή Αναπαράσταση της Αρχαίας
Αθηναϊκής Αγοράς-περιγραφή και κρίσεις