Προτεινόμενες δραστηριότητες στους πίνακες του Μακρυγιάννη

1. Με το χέρι του Π. Ζωγράφου,
με το «στοχασμό» του Μακρυγιάννη
Δραστηριότητες 1-24
Σχεδιασμός : Γιακουμάτου Τερέζα

3. Πώς δημιουργούμε ψηφιακό μουσείο;

4. Πώς δημιουργούμε χρονογραμμή;
•Εισαγωγή σχήματος
•SmartArt> διεργασία

5. Πού βρίσκουμε τους πίνακες σε υψηλή ανάλυση;
www.europeana.eu/el www.searchculture.gr

6. Μεγέθυνση win +

7. Εις εαυτόν
• Πώς ένα εξειδικευμένο θέµα, όπως το συγκεκριμένο, µπορεί
να απευθυνθεί στο ευρύ κοινό;
• Πώς, η εξειδικευμένη διαδικασία της έρευνας και τα
αποτελέσµατά της µπορούν να απλοποιηθούν έτσι ώστε να
είναι κατανοητά στον επισκέπτη της έκθεσης;

8. Ομάδες
• Οι ιστορικοί
• Οι επιμελητές των αιθουσών
• Ομάδα πολυμέσων /κοινωνικών
δικτύων
• Οι ξεναγοί / υπεύθυνοι
εκπαιδευτικών προγραμμάτων
Παιχνίδι ρόλων

9. Οι ιστορικοί
• Εισαγωγικό σημείωμα
έκθεσης
• Ιστορικό πλαίσιο πινάκων
• Χρονογραμμή

10. Κρίσιμα ερωτήματα
• Ποιος ήταν ο σκοπός του Μακρυγιάννη; Σε ποιους απευθύνεται;
• Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τους πίνακες ως πηγές;
• Πόσοι ήταν οι πίνακες; Γιατί φτιάχνει αντίγραφα;
• Το μυστήριο των υπογραφών
• Ποια είναι η τύχη των πινάκων;
• Πώς οι ακουαρέλες που έστειλε στο Παρίσι για να λιθογραφηθούν κατέληξαν σε
δημοπρασία στη Ρώμη;

11. Οι επιμελητές
• Ετοιμάζουν τα λήμματα
• Οργανώνουν τις θεματικές
διαδρομές (γυναίκες –
ναυτικό)
• Είδη των πινάκων

13. Το παιχνίδι των συνειρμών
• Εισιτήριο
• Να μιλήσουν τα
αντικείμενα

14. Ομάδα πολυμέσων
• Δημιουργία βίντεο
• Σχεδίαση διαδραστικών
μέσων / παιχνιδιών
• Σχεδίαση ιστοσελίδας
• Τμήμα κοινωνικών δικτύων

15. Οι ξεναγοί / Εκπαιδευτικά προγράμματα
• Προετοιμασία ακουστικής
ξενάγησης
• Το μουσείο έχει τη δική
σου ιστορία
• Ο ταξιδιώτης του χρόνου

16. "1821 είτε θάνατος είτε ελευθερία"
• Mουσική επένδυση του Νίκου
Μαμαγκάκη
• Εισαγωγή και σχόλια του Ακαδημαϊκού
Ηλία Βενέζη
• Διαβάζει ο Μάνος Κατράκης
• Επετειακός Δίσκος του 1971 που είχε
διανείμει η Esso Pappas (σημερινή
ΕΚΟ) για τα 150 χρόνια της
Επανάστασης του 1821..

19. Η δικαία απόφασις του Θεού δια την απελευθέρωσιν της Ελλάδος Εικών αρ. 1

20. Αίθουσα 1 – Η δικαία απόφασις…
• Πρόκειται να διοργανωθεί μία δικτυακή έκθεση των εικόνων του Μακρυγιάννη. Η
ομάδα σας έχει αναλάβει την επιμέλεια της πρώτης αίθουσας που περιλαμβάνει την
εικόνα 1 με τίτλο: Η δικαία απόφασις του Θεού δια την απελευθέρωσιν της Ελλάδος
• Δείτε το σχετικό βίντεο.
• Περιγράψτε την εικόνα προετοιμάζοντας μία επεξηγηματική επιγραφή που θα
τοποθετηθεί στην αίθουσα της έκθεσης.
• Προετοιμάστε μία ηχητική περιγραφή που απευθύνεται σε άτομα με προβλήματα
όρασης. Σε αυτήν σχολιάστε την τοποθέτηση των μορφών μέσα στο ζωγραφικό
χώρο και την κλίμακά τους. Αισθητοποιείται με την κλίμακα κάποια ιεραρχία;
Πού τοποθετείται ο Παντοκράτορας; Τι φανερώνει η χειρονομία του;
Τι εκπροσωπούν οι ξένοι και οι Έλληνες ηγεμόνες;
Παρατηρήστε τη δεξιά πλευρά της εικόνας. Πού τοποθετείται ο λαός; Πού οι
αγωνιστές; Πού το ιερατείο;

21. Πτώσις της Κωνσταντινουπόλεως. Εικών αρ. 2

22. Αίθουσα 2 – Πτώσις της Κων/πόλεως
• Ο λαϊκός καλλιτέχνης συνδυάζει επεισόδια που δε συμπίπτουν χρονικά.
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Μπορείτε να τα εντοπίσετε και να τα
τοποθετήσετε σε μία χρονολογική σειρά; Γιατί πιστεύετε ότι τα
περιλαμβάνει στον ίδιο πίνακα;
• Ο συγκεκριμένος πίνακας μπορεί να εξελιχθεί σε ένα σύντομο θεατρικό
σκετς. Μπορείτε να περιγράψετε τις σκηνές; Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές;

23. Δεν έχω ανάγκη να μου
προσφέρουν δώρα και
κλειδιά· τους κυρίεψα με το
σπαθί μου

24. περασμένα μεγαλεία
και διηγώντας τα να
κλαις.

25. Ως πότε παλικάρια,
θα ζούμε στα στενά;

26. Ναυμαχίαι Γενικαί των Ελλήνων Εικών αρ. 3

27. Αίθουσα 3- Ναυμαχίαι γενικαί των Ελλήνων
• Ποια νησιά διαλέγει να περιλάβει στον πίνακα;
• Πώς διακρίνονται τα τούρκικα από τα ελληνικά πλοία;
• Επισκεφθείτε την ηλεκτρονική εφαρμογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου
ποιες πληροφορίες μπορείτε να αντλήσετε για να ετοιμάσετε ένα
εισαγωγικό σημείωμα για αγώνες των Ελλήνων στη θάλασσα.
• Ετοιμάστε μία χρονογραμμή με τις ναυτικές επιχειρήσεις ανά έτος.
• Στο λήμμα της Wikipedia αναφέρονται τα ονόματα των πλοίων του
αγώνα. Τι παρατηρείτε;

28. Μάχη της Αλαμάνας. Εικών αρ. 4

29. Αίθουσα 4 – Μάχη της Αλαμάνας
• Προσπαθήστε να εντοπίσετε τις διαφορετικές φάσεις
της μάχης της Αλαμάνας.
• Γιατί πιστεύετε ότι στο πρώτο επίπεδο απεικονίζονται οι
συγκεκριμένες μορφές;
• Τοποθετήστε τη μάχη της Αλαμάνας στη χρονογραμμή
της έκθεσης

30. Το χάνι της Γραβιάς – Εικών αρ.5

31. Αίθουσα 5- Το χάνι της Γραβιάς
• Ο συγκεκριμένος πίνακας είναι ένα είδος πολεμικού χάρτη που μπορεί
να διαβαστεί ως μία πολεμική έκθεση από τον θεατή. Περιλαμβάνει
στιγμιότυπα του αγώνα ενσωματωμένα στον γεωγραφικό τους χώρο.
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Μπορείτε να εντοπίσετε αυτά τα στιγμιότυπα;
• Μπορείτε να προετοιμάσετε ένα υπόμνημα με επεξηγηματικά σχόλια;
Προσπαθήστε να εντοπίσετε στο χάρτη τα τοπωνύμια.
• Στο αντίστοιχο λήμμα της Wikipedia υπάρχει μία επισήμανση ότι
αμφισβητείται η ουδέτερη οπτική γωνία του λήμματος. Γιατί πιστεύετε
ότι συμβαίνει αυτό;

32. Πόλεμος της Τριπολιτζάς – Εικών αρ.8

33. Αίθουσα 8 - Πόλεμος της Τριπολιτζάς
• Δείτε το σχετικό βίντεο.
• Στον συγκεκριμένο πίνακα ο Μακρυγιάννης επιλέγει να παραμείνει σε
απλή περιγραφή των θέσεων των Ελλήνων. Δεν περιλαμβάνει
στιγμιότυπα.
• Επίσης δεν τίθεται στο κέντρο ο βασικός ήρωας, ούτε οι πρωταγωνιστές
των πολεμικών σκηνών. Γιατί πιστεύετε ότι επιλέγει αυτή τη σύνθεση;

34. Μάχη Πρώτη των Αθηνών – Εικών αρ. 10

35. Αίθουσα 10 -Μάχη Πρώτη των Αθηνών
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Στον συγκεκριμένο πίνακα διακρίνονται
μνημεία της πόλης των Αθηνών. Μπορείτε να τα αναγνωρίσετε;
• Περιγράψτε τις επιμέρους σκηνές που διαδραματίζονται στα
διαφορετικά επίπεδα του πίνακα. Τι τίτλο θα έδινες εσύ σε αυτόν
τον πίνακα;
• Φαντάσου ότι είσαι κι εσύ μέσα στον συγκεκριμένο πίνακα. Τι
σκέφτεσαι; Τι νιώθεις; Τι κάνεις;
• Κοίταξε με προσοχή τον πίνακα. Άφησε το βλέμμα σου να
περιπλανηθεί. Γράψε 10 λέξεις που σου έρχονται στο μυαλό
σχετικά με τις σκηνές που βλέπεις.

36. Μάχαι Άργους Αγιονορίου Κορίνθου – Εικών αρ.11

37. Αίθουσα 11- Μάχη Αγιονορίου
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Παρατηρήστε τον τρόπο που αποδίδονται οι
Έλληνες οπλαρχηγοί.
• Αναζητήστε πληροφορίες για την ενδυμασία τους στον εθνικό
συσσωρευτή.
• Ο πίνακας περιλαμβάνει μία σκηνή που συμμετέχουν γυναίκες. Σχολιάστε
τον ρόλο τους.
• Ο συγκεκριμένος πίνακας αναφέρεται στη μάχη του Αγιονορίου – δείτε το
σχετικό λήμμα στη Wikipedia. Τοποθετήστε στη χρονογραμμή το
συγκεκριμένο πίνακα.

39. Μάχαι των Ελλήνων εις Καρπενήσι και Καλιακούδα - Εικών αρ12

40. Αίθουσα 12 -Μάχαι των Ελλήνων
εις Καρπενήσι και Καλιακούδα
• Ο πίνακας αναφέρεται σε δύο μάχες. Δείτε το σχετικό βίντεο. Συμβουλευτείτε
τα σχετικά λήμματα για τη μάχη του Καρπενησίου (Κεφαλόβρυσου) και για τη
μάχη της Καλιακούδας
• Τοποθετήστε στη χρονογραμμή τα συγκεκριμένα συμβάντα.
• Εντοπίστε τα τοπωνύμια σε ένα χάρτη.
• Για τον θάνατο του Μπότσαρη γράφηκαν πολλά έντεχνα ποιήματα και
δημοτικά τραγούδια, ενώ φιλοτεχνήθηκαν και πίνακες ζωγραφικής. Μεταξύ
των άλλων ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε ποίημα όπου παρομοιάζει την
συρροή των Ελλήνων στην κηδεία του Μπότσαρη με την συρροή των Τρώων
στην ταφή του Έκτορα. Εις Μάρκο Μπότσαρη

41. Πολιορκία και μάχαι των Ναβαρίνων – Εικών αρ. 13

42. Αίθουσα 13 -Πολιορκία και μάχαι των Ναβαρίνων
• Τι βλέπετε; Τι πιστεύετε ότι συμβαίνει; Τι σας κάνει να το πιστεύετε; Ποια
χρώματα βλέπετε; Τι συναισθήματα σας δημιουργούν; Φαντάστείτε ότι είστε
κι εσείς μέσα στον συγκεκριμένο πίνακα. Τι σκέφτεστε; Τι νιώθετε; Τι
κάνετε;
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Αφού συμβουλευτείτε τα σχετικά λήμματα για την
πτώση του Νεοκάστρου και της Σφακτηρίας τοποθετήστε τα γεγονότα στη
χρονογραμμή.
• Στις σημειώσεις του Μακρυγιάννη γίνεται αναφορά στα όπλα που
χρησιμοποιούν οι αντίπαλοι. Για να ετοιμάσετε το επεξηγηματικό σας
σημείωμα μπορείτε να αντλήσετε πληροφορίες από την εφαρμογή του
Εθνικού Ιστορικού Μουσείου: Τα όπλα της επανάστασης

43. Πόλεμος των Ελλήνων εις Ράχωβα - Εικών αρ. 16

44. Αίθουσα 16 - Πόλεμος των Ελλήνων εις Ράχωβα
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Μελετήστε το σχετικό λήμμα για τη
μάχη της Αράχωβας. Όπως και στο υπόμνημα γίνεται αναφορά
για μία πυραμίδα από τα κεφάλια των Τούρκων με την
επιγραφή «Τρόπαιο των Ελλήνων κατά των βαρβάρων».
Εντοπίστε στον πίνακα αυτό το τρόπαιο και σχολιάστε.
• Τοποθετήστε τη μάχη στη χρονογραμμή της επανάστασης.
• Με ποιο τρόπο απέδωσε ο καλλιτέχνης την εποχή που έλαβε
χώρα η μάχη;

45. Η πολιορκία των Αθηνών - Εικών αρ. 19

46. Αίθουσα 19 - Η πολιορκία των Αθηνών
(κατά το 1827)
• Δείτε το σχετικό βίντεο. Τι διαφορές παρατηρείτε σε
σχέση με την πρώτη πολιορκία των Αθηνών;
Διακρίνετε κάτι διαφορετικό μέσα στον Παρθενώνα;
• Αφού μελετήσετε το σχετικό λήμμα μπορείτε να
περιγράψετε τη διάταξη των αντιπάλων; Τοποθετήστε
στη χρονογραμμή τη δεύτερη πολιορκία.

47. Λεύκωμα Peytier. Ο Παρθενώνας με το τζαμί

48. Ναυμαχία των Παλαιοναβαρίνων – Εικών αρ. 20

49. Αίθουσα 20 – Η Ναυμαχία των
Παλαιοναβαρίνων
• Αφού μελετήσετε το σχετικό λήμμα και αξιοποιώντας
τον πίνακα να ετοιμάσετε μία ανταπόκριση στον τύπο
της Βρετανίας για τη ναυμαχία. «Λαμπρό επίτευγμα» ή
«αξιοθρήνητο γεγονός»; Βλ. σχετικά: Δημήτρης
Λουλές, Ο βρετανικός τύπος για τη ναυμαχία του
Ναβαρίνου, Μνήμων 7 (1978-1979),σελ.1-11
• Τοποθετήστε τη ναυμαχία στη χρονογραμμή της
επανάστασης.

50. Κάδρον της Δυτικής Ελλάδος και κέντρον η Βόνιτσα – Εικών αρ. 21

51. Αίθουσα 21-Κάδρον της Δυτικής Ελλάδος και
κέντρον η Βόνιτσα
• «….όπου έγιναν αρκετοί πόλεμοι εις αυτά τα μέρη και
σημειώνονται οι αγωνισταί όπου ενθυμούμεθα και
αγωνίσθησαν εις αρκετούς πολέμους και εθυσιάσθησαν
για την ωφέλειαν…» διαβάζουμε στο υπόμνημα
• Ποιο κίνητρο του Μακρυγιάννη γίνεται φανερό μέσα
από το υπόμνημα του πίνακα;

52. Μάχαι της Κρήτης και Σάμου – Εικών αρ. 23

53. Αίθουσα 23 - Μάχαι της Κρήτης και Σάμου
• Στον πίνακα αυτόν οι ναυμαχίες και οι μάχες μεταξύ Ελλήνων και
Τούρκων λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, τα δύο
νησιά φαίνονται ως να γειτνιάζουν. Μπορείτε να διακρίνεται ποιο νησί
είναι η Σάμος και ποιο η Κρήτη;
• Αφού μελετήσετε τα σχετικά λήμματα για τη ναυμαχία της Σάμου και τη
μάχη του Καβοφονιά να επιχειρηματολογήσετε για το ποια από τις δύο
μάχες αναπαρίσταται στον πίνακα.
• Τοποθετήστε τις δύο μάχες στη χρονογραμμή.

54. Η Ελλάς ευγνωμονούσα
Εικών αρ. 24

55. Αίθουσα 24 - Η Ελλάς ευγνωμονούσα
• Αφού μελετήσετε την παραπομπή στο ΕΚΤ : Το
φιλελληνικό ρεύμα του 1821 μέσα από τις πύλες
ψηφιακού περιεχομένου του ΕΚΤ καθώς και το
περιεχόμενο του ιστότοπου της εταιρείας για τον
ελληνισμό και φιλελληνισμό να ετοιμάσετε ένα
περιεκτικό υπόμνημα για τον συγκεκριμένο πίνακα και
το κίνημα του φιλελληνισμού.

57. 25. (Καταστράφηκε)
Εἰκοσιπέντε ἡ Ἑλλὰς ξαπλωμένη καὶ ξεπλέγει τὰ μαλλιά της κι᾿
ὁ Ἀρμασπέρης τῆς βγάνει μὲ τὸ χέρι του ματωμένο τὴν καρδιά
της. (Αὐτὸ τὸ κάδρο τό ῾μαθε αὐτὸς καὶ μὲ κατάτρεχε· καὶ διὰ
νὰ μὴν ἀκολουθήσῃ τίποτας ἦρθαν φίλοι εἰς τὸ σπίτι μου – καὶ
σύνφωνος κι᾿ ὁ Ζωγράφος, ὅτι θὰ τὸν παίδευαν καὶ χωρὶς νὰ
ἤμουν ἐκεῖ τὸ ῾καψαν νὰ μὴν φανῇ εἰς τὸ φως· κ᾿ ὑποσκέθη
νὰ μοῦ τὸ ματαφκειάσῃ καὶ δὲν τὸ ῾φκειασε).

58. Project zero
https://pz.harvard.edu/thinking-routines#WithArtOrObjects

59. ρωτάω, αναρωτιέμαι,
εξετάζω, ερευνώ
παρατηρώ και
περιγράφω
συγκρίνω και συνδέω
εμβαθύνω μέσα από
τη διερεύνηση της
πολυπλοκότητας
εξετάζω μέσα από
διαφορετικές γωνίες
θέασης
Ερμηνεύω και
αιτιολογώ
PROJECT ZERO

60. Βλέπω Σκέφτομαι Αναρωτιέμαι

61. Γιόχαν Γκότφριντ Χέρντερ
Όποιες αλλαγές και να επέφερε η ιστορία, ο εθνικός
μας χαρακτήρας δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά.
Η εθνική αλήθεια εκφράζεται από τον απλό λαό και
τους πραγματικούς καλλιτέχνες.