มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ

ชัชวาล วงค์สารี (อ.นัท)
วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มรภ.สวนสุนันทา
พย.บ.(เกียรตินิยม) มหาวิทยาลัยราชธานี อุบลฯ
ปร.ด.(การบริหารพยาบาล) กำลังศึกษา มหาวิทยาลัยคริสเตียน
พย.ม. (การพยาบาลผู้ใหญ่) ม. หัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ
นิติศาสตร์ ภาคบัณฑิต (กำลังศึกษา) ม. ธรรมศาสตร์
การศึกษา
การศึกษาเฉพาะทางการพยาบาล :
2. การพยาบาลผู้ป่วยฟอกเลือดด้วยไตเทียม
มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช
1. การพยาบาลห้องสวนหัวใจและการตรวจรักษาพิเศษ
สถาบันโรคทรวงอก กรมการเเพทย์
3. ศาสตร์และศิลป์การสอนพยาบาล
จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
4. การพยาบาลผู้สูงอายุ
มหาวิทยาลัยมหิดล
สาขาการพยาบาลผู้ใหญ่และผู้สูงอายุ
facebookData link
มโนทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุ
และหลักการพยาบาลผู้สูงอายุ
(ลิขสิทธิ์ภาพถ่ายเพื่อการสอนเท่านั้น)
เผยเเพร่ มกราคม ๒๕๖๑
Line
โดย
บรรยายเเก่
นักศึกษาพยาบาลศาสตรบัณฑิต
ชั้นปีที่ ๒ รุ่นที่ ๑๐
ณ CHN, SSRU
๙ มกราคม ๒๕๖๑
เวลา ๑๓.๐๐ - ๑๖.๐๐ น.

ชัชวาล วงค์สารี (อ.นัท) Tel : 095-8499-681 / Line: nutt-chut / E-mail: nutt_chut@hotmail.com
1.1 แนวคิดเกี่ยวกับผู้สูงอายุ
- ความหมาย/ประเภท....ตามองค์การอนามัยโลก
- โครงสร้างประชากร/สถานการณ์....ของโลก/ไทย
- แนวโน้มด้านปัจจัย/สาเหตุผลกระทบ....เกี่ยวกับ
การเปลี่ยนเเปลงโครงสร้างประชากร
1ชั่วโมง/4ข้อ
อภิปราย+บรรยาย
บอก/ อธิบายความ / เเยก
แยะประเภท/ เเนะนำ / จัด
ประเภท/ วิเคราะห์อธิบาย
รูปภาพ….ตามเอกสาร
ประกอบหัวข้อ 1.1 ได้
Scope Topic Objective
1.2 แนวคิดเกี่ยวกับการพยาบาลผู้สูงอายุ
- แนวคิด/ การพยาบาลผู้สูงอายุ/ นวัตกรรม
- ระบบการดูเเล/ระบบสนับสนุนทางสังคม
- เจตคติ/จริยธรรม
- การดูเเลผู้ดูเเล / ครอบครัว/ สังคม
อภิปรายกลุ่ม/นำเสนอ
บอก/ อธิบายความ /
เเยกแยะประเภท/ เเนะนำ
/ จัดประเภท/ วิเคราะห์
อธิบายรูปแบบการดูแล
ได้
- นโยบายรัฐบาล / กระทรวงสาธารณสุข
- พร.บ. ผู้สูงอายุ ฉบับที่ 2 / กฏหมายที่เกี่ยวข้อง
- แผนพัฒนาผู้สูงอายุไทย
อภิปราย
บอก/ อธิบายความ / เเนะ
นำการประยุกต์ใช้ให้สอ
ค ล้ อ ง กั บ ส ถ า น ก า ร์ ที่
กำหนดให้ได้
2

ชัชวาล วงค์สารี (อ.นัท) Tel : 095-8499-681 / Line: nutt-chut / E-mail: nutt_chut@hotmail.com3
เมื่อนำเอกสารไปใช้งานกรุณาอ้างอิง
ชัชวาล วงค์สารี.(2561). มโนทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุและหลักการ
พยาบาลผู้สูงอายุ.สไลด์ประกอบการสอน : วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ
มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.[ออนไลน์] เข้าถึงจาก ;http://
www.teacher.ssru.ac.th/chutchavarn_wo/ (9 มกราคม 2561)
แนวคิดเกี่ยวกับผู้สูงอายุKeywords: แผนพัฒนาผู้สูงอายุไทย
มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ เจตคติแลจริยศาสตร์ต่อผู้สูงอายุ
“……………” หาเป็น pdf รูปแบบตีพิมพ์ในวารสารสืบค้นเพิ่ม:
ที่มา : http://www.teacher.ssru.ac.th/chutchavarn_wo/

คำนิยาม สถานการณ์ ผลกระทบ
กับโครงสร้างประชากรสูงอายุ
4

ผู้สูงอายุ หมายถึง บุคคลซึ่งมีอายุเกินกว่าหกสิบปี
บริบูรณ์ขึ้นไป และมีสัญชาติไทย
(พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ.2546)
ผู้สูงอายุ คือ ประชากรทั้งเพศชายและเพศหญิง
ซึ่งมีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป
(องค์การสหประชาชาติ)
ยุโรป& อเมริกา คือ ประชากรทั้งเพศชายและเพศหญิง
ซึ่งมีอายุมากกว่า 65 ปีขึ้นไป
(WHO,2017)
ความหมาย
5

ระดับความสูงอายุ
** ผู้สูงอายุวัยตอนกลางและผู้สูงอายุมากมีเพิ่มขึ้นและเป็นหญิงมากกว่าชาย
วัยต้น 60-69 ปี 60-75 ปี
วัยกลาง 70-79 ปี 75-85 ปี
วัยปลาย >80 ปี > 85
(พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ.2546)
ชาย หญิง
6

ระดับสังคมสูงอายุ
แบ่งออกเป็น 3 ระดับ (UN,2017 )ดังนี้
การมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปมากกว่า 10%
ของประชากรทั้งประเทศ หรือมีประชากรอายุ
ตั้งแต่ 65 ปี เกิน 7% ของประชากรทั้งประเทศ
Ageing Society
/Aging Society
เมื่อมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไป เพิ่มขึ้นเป็น 20%
หรือประชากรอายุ 65 ปี ขึ้นไป เพิ่มเป็น 14%
ของประชากรทั้งประเทศ
Aged Society
สังคมที่มีประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไป มากกว่า
20% ของประชากรทั้งประเทศ
Super-Aged
Society
7

แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงประชากร สูงอายุโลก
8

9

10

11

12

(ผลการคาดประมาณจำนวนประชากรไทย พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๘๓ สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ, ๒๕๕๕)
ประชากรรวม 64.6 ล้านคน
< 15 ปี = 18.8 %
15-64 ปี = 66.5 %
> 60 ปี = 14.7 %
ปี 2556
13

14

สถานการณ์ประชากรไทย
14

< 15 ปี = 16.2 %
15-64 ปี = 62.5 %
> 60 ปี = 21.3 %
ปี 2566
15

< 15 ปี = 14.2 %
15-64 ปี = 57.3 %
> 60 ปี = 28.5 %
ปี 2576
17

แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงประชากร สูงอายุไทย
จำนวน (ล้านคน) %ประชากรผู้สูงอายุ
ที่มา : มิเตอร์ประเทศไทย * ข้อมูล 22 ตุลาคม 2558
2554 2555 2556 2557 2558
7.4 
11.50%
8.2 
12.74%
9.4 
14.57%
10.0 
15.44% 10.5 
16.09%*
18

แนวโน้มการเปลี่ยนแปลงประชากร สูงอายุไทย
4.03 
7.2%
4.82 
8.1%
5.73 
9.2%
6.62 
10.2%
7.64 
11.5%
9.10 
13.2%
10.78
15.3%
14.45 
20.0%
2533 2538 2543 2548 2553 2558 2563 2568
19

Silver Population
20

2015 2050 2010 Under 15 60 +
World 7 349 472 9 725 148 11 213 317 26 12
Southeast Asia 633 490 792 139 769 404 27 9
Brunei Darussalam 423 546 489 23 8
Cambodia 15 578 22 545 23 928 32 7
Indonesia 257 564 322 237 313 648 28 8
Lao PDR 6 802 10 172 10 411 35 6
Malaysia 30 331 40 725 40 778 25 9
Myanmar 53 897 63 575 56 026 28 9
Philippines 100 699 148 260 168 618 32 7
Singapore 5 604 6 681 5 593 16 18
Thailand 67 959 62 452 41 604 18 16
Timor-Leste 1 185 2 162 3 234 42 7
Viet Nam 93 448 112 783 105 076 23 10
Country/Area
Mid Year population
(thousands)
Percentage of population
(Mid 2015)
21

วิเคราะห์สถานการณ์ประเทศไทย
คำถามวิเคราะห์ปัจจัยและผลกระทบจากปิรมิดประชาการ
1.ประเทศไทยเป็นสังคมผู้สูงอายุระดับไหน เมื่อไร
2. ปิรมิดประชากรในปี 2563/2576 จะต่างจาก
ปิรมิดก่อนหน้านี้อย่างไร
3. ปิรมิดประชากรบอกอะไรท่านบ้าง/ อย่างไร
22

วิเคราะห์ผลกระทบจากการเพิ่มขึ้นของวัยสูงอายุ
ครอบครัว
สังคม
ชุมชน
บุคคล
ประเทศ
โลก
ออกเเบบการดูแลให้เกิด
Active Ageing
นานที่สุด
Functional
Stabilisations
- นโยบายสาธารณสุข
- นโยบายสาธารณะ
หลีกเลี่ยงไม่ได้ คือ
ภาวะพึ่งพิง
23

หน่วยงานที่ร่วมดูเเลผู้สูงอายุในประเทศไทย
หน่วยงานที่ดำเนินงาน
o กระทรวงสาธารณสุข
o กระทรวงพัฒนาสังคม
และความมั่นคงของ
มนุษย์
o กระทรวงมหาดไทย
o กระทรวงแรงงาน หน่วยงานวางแผนผู้สูงอายุ
o สำนักงานสถิติเเห่งชาติ
o สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจ
และสังคมเเห่งชาติ
o สภาผู้สูงอายุ
หน่วยเกี่ยวกับข้อมูลและวิจัยผู้สูงอายุ
o สภาวิจัยเพื่อพัฒนาประเทศไทย
o สภาวิจัยเพื่อพัฒนาผู้สูงอายุไทย
o สถาบันวิจัยประชากรเเละสังคม มหิดล
o วิทยาลัยประชากรศาสตร์ จุฬา
o สถาบันการศึกษาต่างๆ
24

วิเคราะห์จุดเเข็ง/จุดอ่อนในการดูแลผูสูงอายุไทย
จุดแข็ง จุดอ่อน
- ผู้ สู ง อ า ยุ มี ก า ร
ศึกษา สติปัญญา
และทักษะที่นำมา
แ ล ก เ ป ลี่ ย น / ต่ อ
ยอดสู่การพัฒนาที่
รวดเร็ว
- เป็นเมืองพุทธ ที่มีความ
กตัญญูเป็นที่ตั้ง
- อัตราการเพิ่มของประชากรน้อย
ลง/วัยเเรงงานต้องแบกรับภาระ
ทางเศรษกิจและสังคมมากขึ้น
- ต้องอาศัยเเรงงานข้ามชาติ
มาดูแลก่อให้เกิด“ทารุณ
ฆาต”จากความต่างทาง
วัฒนธรรมมากขึ้น
- ขาดการวางแผน
ด้านงบประมาณใน
การดูแลผู้สูงอายุ
25

ปรากฏการณ์ใหม่จากการเพิ่มขึ้นของผู้สูงอายุไทย
Ageing Society / Aged / Super Aged
New Pressure
New Needs
New Culture
26

กฎหมาย นโยบาย และมาตรการ
ที่สนับสนุนต่อผู้สูงอายุ
27

สร้างจิตสำนึกให้คน
สังคมตระหนักถึงผู้
สูงอายุในฐานะ
บุ ค ค ล ที่ มี
ประโยชน์ต่อสังคม
ใ ห้ ป ร ะ ช า ก ร ทุ ก ค น
ต ร ะ ห นั ก ถึ ง ค ว า ม
สำคัญของการเตรียม
การและมีการเตรียม
การเข้าสู่การเป็นผู้สูง
อายุที่มีคุณภาพ
ให้ผู้สูงอายุดำรง
ชี วิ ต อ ย่ า ง มี
ศักดิ์ศรี พึ่งตนเอง
ได้มีคุณภาพชีวิต
และมีหลักประกัน
ให้ประชาชน
ครอบครัว ชุมชน
องค์กรภาครัฐและ
เอกชนมีส่วนร่วมใน
ภารกิจด้านผู้สูงอายุ
ให้มีกรอบและแนวทาง
ปฏิบัติสำหรับส่วนต่างๆ
ในสังคมทั้งภาคประชาชน
ชุมชน องค์กรภาครัฐและ
เอกชนที่ปฏิบัติงานเกี่ยว
กับผู้สูงอายุได้ปฏิบัติงาน
อย่างประสานและ
สอดคล้องกัน
1. แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2545-2564)
มีวัตถุประสงค์ ดังนี้
28

1. แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ ฉบับที่ 2 (พ.ศ.2545-2564)
มี 5 ยุทธศาสตร์ ดังนี้
ด้านการเตรียม
ค ว า ม พ ร้ อ ม
ของประชากร
เพื่อวัยสูงอายุ
ที่มีคุณภาพ
ด้านการ
ส่งเสริม
ผู้สูงอายุ
ด้านระบบ
คุ้มครองทาง
สังคมสำหรับผู้
สูงอายุ
ด้านการบริหาร
จัดการเพื่อการ
พัฒนางานด้านผู้สูง
อายุระดับชาติ และ
พัฒนาบุคลากร
ด้านผู้สูงอายุ
ด้านการประมวลและ
พัฒนาองค์ความรู้
ด้านผู้สูงอายุ และการ
ติดตามประเมินผล
การดำเนินการตาม
แผนผู้สูงอายุแห่งชาติ
29

2. พรบ. ผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546
❑National plan for older persons: *Revision of Second National Plan
for Older Person 2009
30

2. พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ.2546
ได้บัญญัติให้ผู้สูงอายุมีสิทธิได้รับการคุ้มครอง ส่งเสริมและสนับสนุนตามกฎหมาย
ตามมาตรา 11
1. ได้รับบริการทางการแพทย์และการสาธารณสุขที่
จัดไว้โดยให้ความสะดวกและรวดเร็วแก่ผู้สูงอายุ
เป็นกรณีพิเศษ
2. ได้รับการศึกษา การศาสนาและข้อมูลข่าวสารที่
เป็นประโยชนต่อการดำเนินชีวิต
3.ได้รับการส่งเสริมการประกอบอาชีพหรือฝึก
อาชีพที่เหมาะสม
4. ได้รับการพัฒนาตนเอง และการมีส่วนร่วมใน
กิจกรรมทางสังคม การรวมกลุ่มในลักษณะเครือ
ข่ายหรือชุมชน
5. ได้รับการอำนวยความสะดวกและความปลอดภัยโดยตรงแก่ผู้สูงอายุ
ในอาคาร สถานที่ ยานพาหนะ หรือการบริการสาธารณะอื่น
31

2. พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ.2546 (ต่อ)
6.ได้รับการช่วยเหลือด้านค่าโดยสารยานพาหนะตามความ
เหมาะสม
7. ได้รับการยกเว้นค่าเข้าชมสถานที่ของรัฐ
8. ได้รับการช่วยเหลือในกรณีที่ได้รับอันตรายจากการถูกทารุณ
กรรมหรือถูกแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบด้วยกฎหมายหรือ
ถูกทอดทิ้ง
9. ได้รับการให้คำแนะนำ ปรึกษา หรือดำเนินการอื่นที่เกี่ยวข้อง
ในทางคดีหรือในทางการแก้ไขปัญหาครอบครัว
10. ได้รับการจัดหาที่พักอาศัย อาหาร และเครื่องนุ่งห่มให้ตาม
ความจำเป็นอย่างทั่วถึง
32

2. พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ.2546 (ต่อ)
11. ได้รับการสงเคราะห์เบี้ยยังชีพตามความจำเป็นอย่างทั่วถึงและเป็น
ธรรม
12. ได้รับการสงเคราะห์ในการจัดการศพตามประเพณี
13. ได้รับบริการอื่นๆ ตามที่กรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติประกาศกำหนด
นอกจากนี้ยังได้บัญญัติให้ผู้เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุ ได้รับสิทธิทางภาษี
ตามมาตรา 16 และ 17 ดังนี้
16. ผู้ที่บริจาคเงินหรือทรัพย์สินให้แก่กองทุนผู้สูงอายุแห่งชาติ มีสิทธิ
นำไปลดหย่อนในการคำนวณภาษีเงินได้ หรือได้รับการยกเว้นภาษี
สำหรับทรัพย์สินที่บริจาคแล้วแต่กรณี
17. ผู้ที่อุปการะเลี้ยงดูบุพการีซึ่งเป็นผู้สูงอายุที่ไม่มีรายได้เพียงพอแก่
การยังชีพ มีสิทธิได้รับการลดหย่อนภาษีตามหลักเกณฑ์และเงื่อนไขที่
กำหนดในประมวลรัษฎากร
33

3. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
หมวด 3 สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย
มาตรา 30 บุคคลย่อมเสมอกันในกฎหมายและได้
รับความคุ้มครองตามกฎหมายเท่าเทียมกัน ชายและ
หญิงมีสิทธิเท่าเทียมกัน การเลือกปฏิบัติโดยไม่เป็น
ธรรมต่อบุคคลเพราะเหตุแห่งความแตกต่าง ในเรื่อง 
ถิ่นกำเนิด เชื้อชาติ ภาษา เพศ อายุ ความพิการ
สภาพทางกายหรือสุขภาพ สถานะของบุคคล ฐานะ
ทางเศรษฐกิจหรือสังคม ความเชื่อทางศาสนา การ
ศึกษาอบรม หรือความคิดเห็นทางการเมืองอันไม่ขัด
ต่อบทบัญญัติแห่งรัฐธรรมนูญ จะกระทำมิได้
34

3. รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 (ต่อ)
หมวด 3 สิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทย
มาตรา 40 เด็ก เยาวชน สตรี ผู้สูงอายุ หรือผู้
พิการ หรือทุพพลภาพ ย่อมมีสิทธิได้รับความ
คุ้มครองในการดำเนินกระบวนพิจารณาคดีอย่าง
เหมาะสม และย่อมมีสิทธิได้รับการปฏิบัติที่เหมาะ
สมในคดีที่เกี่ยวกับความรุนแรงทางเพศ
35

หมวด 5 แนวนโยบายพื้นฐานแห่งรัฐ
มาตรา 53 บุคคลซึ่งมีอายุเกินหกสิบปีบริ
บูรณ์และไม่มีรายได้เพียงพอแก่การยังชีพ มี
สิทธิได้รับสวัสดิการ สิ่งอำนวยความสะดวกอัน
เป็นสาธารณะอย่างสมศักดิ์ศรีและความช่วย
เหลือที่เหมาะสมจากรัฐ
36

มาตรา 80 รัฐต้องดำเนินการตามแนวนโยบายด้าน
สังคม การสาธารณสุข การศึกษา และวัฒนธรรม ดัง
ต่อไปนี้
(1) คุ้มครองและพัฒนาเด็กและเยาวชน สนับสนุน
การอบรมเลี้ยงดูและให้การศึกษาปฐมวัย ส่งเสริม
ความเสมอภาคของหญิงและชาย เสริมสร้างและพัฒนา
ความเป็นปึกแผ่นของสถาบันครอบครัวและชุมชน รวม
ทั้งต้องสงเคราะห์และจัดสวัสดิการให้แก่ผู้สูงอายุ ผู้
ยากไร้ ผู้พิการหรือทุพพลภาพ และผู้อยู่ในสภาวะยาก
ลำบาก ให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและพึ่งพาตนเองได้
37

มาตรา 84 รัฐต้องดำเนินการตามแนว
นโยบายด้านเศรษฐกิจ ดังต่อไปนี้
(4) จัดให้มีการออมเพื่อการดำรงชีพในยาม
ชราแก่ประชาชนและเจ้าหน้าที่ของรัฐอย่างทั่ว
ถึง
38

4. นโยบายด้านสาธารณสุข
1. พัฒนางานสาธารณสุข ตามแนวพระราชดำริ และโครงการ
เฉลิมพระเกียรติเพื่อเทิดพระเกียรติพระบรมวงศานุวงศ์
2. เพิ่มคุณภาพระบบหลักประกันสุขภาพ เพื่อให้ประชาชนได้รับบริการที่มี
คุณภาพ มาตรฐาน ทั่วถึง เป็นธรรม สร้างระบบบริหารจัดการที่มีเอกภาพ
3. เร่งรัดมาตรการสร้างสุขภาพโดยมีเป้าหมาย เพื่อลดอัตราป่วย ตาย
และผลกระทบจากโรคไม่ติดต่อเรื้องรัง เช่น เบาหวาน ความดัน หัวใจ
หลอดเลือดสมอง และมะเร็ง
4. เร่งรัดดำเนินการคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ ตลอดจนอาหาร
ปลอดภัย
5. เตรียมความพร้อม พัฒนาระบบเฝ้าระวัง เตือนภัย การจัดการที่มี
ประสิทธิภาพ ทันการณ์ เมื่อเกิดภัยพิบัติโรคระบาด และภัยธรรมชาติ
6. จัดให้มีการดูแลกลุ่มเป้าหมายเฉพาะ ได้แก่ กลุ่มเด็ก กลุ่มสตรี กลุ่ม
ผู้สูงอายุ กลุ่มผู้พิการ รวมถึงกลุ่มเป้าหมายเฉพาะอื่น เช่น แรงงานข้ามชาติ
7. สร้างแรงจูงใจและพัฒนาขีดความสามารถของอาสาสมัครสาธารณสุข
ทุกคนโดยสนับสนุนอุปกรณ์พื้นฐานที่จำเป็นในการปฏิบัติภารกิจฯ
39

4. นโยบายด้านสาธารณสุข (ต่อ)
8. สร้างแรงจูงใจแก่บุคลากรสาธารณสุขทุกระดับฯ และความก้าวหน้าในวิชาชีพที่เป็น
ธรรม สร้างกลไกพัฒนาสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้ให้และผู้รับฯ
9. เพิ่มการลงทุนในระบบบริการทุกระดับ ทั้งด้านโครงสร้างพื้นฐาน และอุปกรณ์การแพทย์
ที่จำเป็น มุ่งเน้นการพัฒนาหน่วยบริการปฐมภูมิทั้งในเขตเมืองและเขตชนบท
10. ส่งเสริมการใช้การแพทย์แผนไทย และการแพทย์ทางเลือก ในระบบบริการ
สาธารณสุขทุกระดับ
11. ส่งเสริมการจัดบริการสุขภาพนานาชาติ และระบบโลจิสติกส์ โดยไม่ก่อให้เกิดผลก
ระทบกับบริการสุขภาพโดยรวมของคนไทย
12. สนับสนุนความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชนในการจัดบริการสุขภาพ
13. พัฒนาระบบข้อมูลสุขภาพให้มีคุณภาพ และบริการข้อมูลสุขภาพสำหรับประชาชนฯ
14. พัฒนา ผลักดันและการบังคับใช้กฎหมายให้เอื้อประโยชน์ต่อการสนับสนุนการดำ
เนินงานฯ
15. จัดตั้งศูนย์บำบัด ฟื้นฟู ผู้เสพ ผู้ติดยาเสพติด ควบคุม ป้องกันการใช้สารตั้งต้นใน
การผลิตยาเสพติดและเฝ้าระวังการแพร่ระบาดของสารเสพติดชนิดใหม่
16. จัดให้มีการสื่อสารสาธารณะด้านสุขภาพเพื่อให้ข้อมูลความรู้แก่ประชาชนอย่างทั่ว
ถึง
40

Principle for Older person
Nursing Care
41

“….that branch of Special Nursing concerned
with the
☯ clinical (physical & mental)
☯ rehabilitative
☯ social
☯ preventive
aspects of illness and health in the Ageing”
How /Who is “Geronto” Nursing ??
42

R-A-M-P-S
▪ Reduced body reserve พลังสำรองร่างกายลดลง
▪ Atypical presentation อาการแสดงที่ไม่แน่นอน
▪ Multiple pathology มีหลายโรคในเวลาเดียวกัน
▪ Polypharmacy ได้รับยาหลายชนิด
▪ Social adversity ปัญหาด้านสังคม
ลักษณะเฉพาะของผู้สูงอายุที่แตกต่างจากผู้ป่วยทั่วไป
43

➢ ภาวะหกล้ม Instability (Fall)
➢ การสูญเสียความสามารถในการเดิน Immobility
➢ สติปัญญาเสื่อมถอย Intellectual impairment
➢ ปัสสาวะอุจจาระราด Incontinence
➢ เบื่ออาหาร Inanition
➢ เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย Iatrogenesis
Geriatric Syndrome
“Big I’s”
44

1.Decline in physiologic
function & reserve
2.Disease
Symptoms
- weakness
- fatigue
- anorexia
- undernutrition
- weight loss
Signs
- physiologic
changes
- balance & gait
- deconditioning
- falls,
- immobility
- delirium
- injury
- acute illness
- hospitalization
- disability
- dependency
- death
> >
Pathophysiology of geriatric syndrome
45

• Stroke 
• Diabetes 
• Depression
• Pneumonia
• Heart failure
Internal Medical Nursing
• Falls
• Dementia
• Malnutrition
• End-of-life care
• Urinary incontinence
Geriatric Nursing Care
(Wenger N et al. Ann Intern Med 2003; 139: 740-47. )
46

Comprehensive Geriatric Nursing Assessment
in Older person
Medical Cognition Function Commu
nication
action
Social
Presenting
symptom
or illness
- Detials
- Functional
Impact
- Systemic
review
Past
Medical
History
- Risk Factor
- Screening
status
- Health
promotion
activities
Medications
- Indications
- Effect
-Comprehension
- Compliance
- Polypharmacy
- Dementia
- Confusion
- Moods
- Alcohol
-Substance
- Abuse
- ADL
- IADL
- Life style
- Recent
life change
-Rehabilita
tive potential
-Langauge
-Hearing
-Vision
Environment
-Current
Living
-Adaptive
-Accessibility
-Hazards
Socio-Eco.
-Family
-Caregiver
-Finance
-Network
-Social
support
-Service
health
requirement
-Ageing
receive
Usually Assessment
Comprehensive Geriatric Assessment
(Apply from : functional community screening resource primary care doctor, March 2011; WHO,2017)47

Health care system for
the Older person Care
48

กรอบแนวคิดการจัดบริการ/ระบบการดูแลผู้สูงอายุ
✓Accessibility
✓Continuity of Care
✓Integrated Care
✓Holistic Care
✓Co-ordination of Care
• Home Care
• Institutional Care
• Community Care
• Long-Term Care
ระบบการดูแลผู้สูงอายุ
กรอบแนวคิดการจัดบริการ
50

แผนแม่บทการพัฒนาการแพทย์และสาธารณสุขการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุ
Healthy
Ageing
Primary Preventions
Treatm
ent
Rehabilitations
Leadership/Governance
Service Delivery/
Diversity IT
WorkforceDrug/ Technology
Finance
“เข้าถึง ทั่วถึง เป็นธรรม
นำสู่สุขภาพดี”
51

การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Institutional Care
Source: Apply from Hasekawa, NMS, Japan
Hospital
Rehabilitative
care Facility
Rehabilitative care
Acute care
Nursing care
Facility
Clinic
Death
Multiple diseases
Multiple continuous episodes
Chronic care
Palliative care
Facility
Palliative care
Ageing
Long-term care
Success full Ageing
52

การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Community Care
ประสาน Care Manager
สำรวจ Care Manager/พยาบาล/พชส./อสส./ชุมชน
วิเคราะห์ Care Manager
วินิจฉัยสุขภาพผู้สูงอายุในชุมชน
ดี เสี่ยง ป่วย
Conference Case/
Situation Analysis
Health Data Record
Community Folders
ได้รับมาตรฐาน
เข้าถึงครอบคลุม
เเละเป็นธรรม
Ageing
ﬁnally
needs
Nursing
Process
Standard
Ageing
Care
Nursing
Outcome
4M
management
ผู้สูงอายุสุขภาพดี
พึ่งตนเองได้นานที่สุด
53

การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Community Care
• สร้างความตระหนักให้ประชาชนเห็นความสำคัญของผู้สูงอายุ
• สร้างความเข้มแข็งและส่งเสริมศักยภาพของชุมชนโดยให้ชุมชนมีส่วนร่วมในงานดูแล
สุขภาพจิตผู้สูงอายุ: เพื่อนช่วยเพื่อน
• พัฒนาศักยภาพบุคลากรให้สามารถส่งเสริมสุขภาพจิตและป้องกันปัญหาสุขภาพจิตผู้สูงอายุ
ในชุมชน
• ส่งเสริมการรวมกลุ่มในการทำกิจกรรมเพื่อส่งเสริมสุขภาพจิตผู้สูงอายุ
• การส่งเสริมการทำงานให้กับผู้สูงอายุ งานที่สร้างรายได้/งานบำเพ็ญประโยชน์
• สร้างนวัตกรรมใหม่ๆในการดูแลสุขภาพจิตผู้สูงอายุ / การทาำงานร่วมกันสร้างภาคีเครือข่าย  
54

Illness
-Ideas
-Feeling
-Function
-Expectation
Person
-Life cycle
-Family of origin
-History
Diseases
Family
-Family system
-Family life cycle
Context
-Culture
-Work
-School
-Health care
system
การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Home Health Care
55

การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Long-Term Care
• เป็นระบบบริการสุขภาพร่วมกับระบบการบริการทางสังคม
Ageing
Frailty
Long Term Care
(Hospital/Community)
Nursing Home
Residential Home
Assisted Living Facility
Assisted Living Facility
Palliative
Palliative
Hospice Death
56
(ที่มา : กลั่นกรองและสรุปโดย ชัชวาล วงค์สารี)

สรุปเปรียบเทียบความเเตกต่างการดูแลรูปแบบต่างๆ
ประเภท การดูแล ผู้รับบริการ ระดับการดูแล
1. บ้านพักคนชรา
(Residential
Home)
-ช่วยเหลือ ADL
-ดูแลจิตสังคม
-พยาบาลเยี่ยมเมื่อผู้สูงอายุต้องการ
-บริการที่พักและอาหาร
-ผู้สูงอายุดูแลตนเองได้เเต่มีฐานะ
ยากจน
-ขาดคนดูแล
-ไม่สามารถอยู่กับครอบครัวได้
ต่ำ
2. สถานที่ให้การ
ช่วยเหลือเพื่อดำรง
ชีวิต
(Assisted Living )
-ระบบขอความช่วยเหลือฉุกเฉิน
-นักสังคมสงเคราะห์เยี่ยมเมื่อผู้สูงอายุ
ต้องการ
-บริการที่พักและอาหาร
-ผู้สูงอายุมีข้อจำกัดทางด้าน
ร่างกายเกี่ยวข้องกับความพิการ บางส่วน
3.สถานบริบาล
(Nursing Home)
-บริการทางการพยาบาล 24 ชม.
-ช่วยด้าน ADL + Mobility
-ดูเเลทดแทนเกือบทั้งหมด
-กลุ่มเปราะบาง/ มีโรคเรื้อรัง
-มีภาวะทุพลภาพด้านร่างกาย
- บกพร่องในการรับรู้
สูง
4.ดูแลระยะยาวใน
สถานพยาบาล(LTC)
-ดูเเลแบบใกล้ชิดด้านการเเพทย์
และการพยาบาล
-ผู้สูงอายุหลังภาวะวิกฤต/ระยะพัก
ฟื้นยังต้องพึ่งพิง สูงสุด
5.สถานดูแลระยะ
สุดท้าย
(Hospice)
- Palliative Nursing Care
-ผู้สูงอายุโรคมะเร็งระยะสุดท้าย
- สมองเสื่อมระยะสุดท้าย
สูงสุด
57
(Apply from: Standard & Poors,2010)

โครงการพัฒนาระบบ
ดูแลระยะยาวด้านสาธารณสุขสำหรับผู้สูงอายุ
ที่มีภาวะพึ่งพิงในพื้นที่ตำบล Long Term Care (การบริหารจัดการงบ 600 ล้านบาท)
ประเด็นยุทธศาสตร์/ภารกิจหลักพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัย (กิจกรรมเน้นหนักกระทรวง)
เป้าหมาย: ผู้สูงอายุติดบ้าน ติดเตียงในชุมชน 100,000 ราย ทุกจังหวัด ทุกอำเภอ 1,000 พื้นที่
การจัดสรรเงิน:600 ล้านบาท 500 ล้านบาท สำหรับกองทุนสุขภาพท้องถิ่น
100 ล้านบาท สำหรับหน่วยปฐมภูมิ
กลไกการดำเนินงาน
ส่วนกลาง
โครงสร้างการบริหารจัดการ บทบาท Core Function ติดตามผลลัพธ์
มีคณะกรรมการร่วม
สธ.แลสปสช.“คณะ
กรรมการนโยบาย
-ออกกฎระเบียบ /จัดทำคู่มือ
แนวทาง/มาตรฐานการดำเนินงาน/
พัฒนาบุคลากร / อบรม Care
เขตบริการสุขภาพ/สสจ./
รพศ./รพท.
มีคณะกรรมการ
สนับสนุนระดับ
จังหวัดที่ชัดเจน
-ชี้แจงแนวทางการดำเนินงาน
-คัดเลือกพื้นที่เป้าหมาย
-สนับสนุนการดำเนินงาน/
องค์ความรู้/อบรม Care giver/ M&E
- ตามกลไก 5 x 5
-6 เดือน CG 5,000คน / ดูแล OP 30%
-9 เดือน CG 6,000คน / ดูแล OP 60%
-12เดือน CG 10,000คน / OP 100%
-รายงานตามระบบรายงาน
ระดับอำเภอ/พื้นที่
มีคณะกรรมการ/ นายอำเภอ
เป็นประธาน /CM เป็นเลขาฯ
ประเมินคัดกรอง /จัดทำCare plan / ปฏิบัติ
งานตามแผนการดูแล / รายงาน
ตำบล LTC ผ่านเกณฑ์
ร้อยละ 40 (KPI)
- ตามกลไก 5 x 7
- การตรวจราชการ
ปกติและจากหน่วยงานภายนอก
การออกแบบการบริการสุขภาพผู้สูงอายุแบบ Long-Term Care
58

Group 1:
Can take care
them selves
Group 2:
Restrict on Activity
of Daily Living
DeathGroup3:
Dependent
Intensive Long
term Care
Ageing
Health
Service
Outcome
Goal
Indicator
Goal
Active and
Healthy Aging
Status:
-Dependency Ratio (ADL)
-Disease Statistic
Process
Indicators
Service:
-Access
-Efficiency
• The screening / assessment, care planning to find health issues.
• Get a promotion, disease prevention, health care and rehabilitation
to be effective.
• Strengthening family and community involvement in local long-term
care.
• Dependency ratio decreased and good health behaviors
(10 years indicator period)
• Incidence of disease burden and significantly reduced
(5 year indicator period)
1. Health
2. Social & Environment
3. Other Factors : Education, etc.
Conceptual
Framework of  
Older person care
Decreased of Dependent ratio
of the older person
- Health prevention
- Health education /
skills development
body and mind.
- Promoting Social
Participation
Early Detection
-Screening
-Assessment
Healthy
Caring,
treatment, refer,
rehabilitation
Increased of Independent ratio
of the older person
(สถาบันเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข )

สธ.
พม.
มหาดไทย
สสส.
สช.
สวรส.
เอกชน
ศูนย์พัฒนา
คุณภาพชีวิต
ผส.
Care manager
Care givers
ผู้สูงอายุทีAมีภาวะพึAงพิง
๕๐๐ ลบ.ซืJอบริการ
๑๐๐ ลบ.(on top) บริการ LTC ในหน่วยบริการ
หมายเหตุ ชุดสิทธิประโยชน์บริการ LTC ด ้านสาธารณสุขตามที8คณะอนุกรรมการพัฒนาระบบ
การดูแลระยะยาวสําหรับผู้สูงอายุที8มีภาวะพึ8งพิงฯ หรือ สปสช.กําหนด
เครือข่าย
รพ.และ
รพ.สต.
สนับสนุน
บริการ LTC ใน
พืJนทีAบริการเชิงรุกทีA
ศูนย์ฯ
บริการเชิงรุกทีA
บ้าน
บริการเชิง
รุกทีAบ้าน
กองทุนหลัก
ประกันสุขภาพ
อปท.
สปสช.
ระบบบริการสุขภาพระยะยาวด้านสาธารณสุขสำหรับผู้สูงอายุ
ที่มีภาวะพึงพิงในประเทศไทย พ.ศ. 2559 (600 ล้านบาท)
60

Frailty
Index
Functional
Ability
ADL
Service
Nurse’s
Activity
การดูแลผู้สูงอายุตามความเสื่อม : บทบาทพยาบาล
GAP of
Nursing
Care
Healthy
กลุ่ม 1
ยังเเข็งแรง
กลุ่ม 2
มีโรคประจำตัว
ตาย
- Health prevention
- Health education / skills development
body and mind.
- Promoting Social Participation
Early Detection
-Screening
-Comprehensive geriatric
Assessment
Harmony
Not frailty
Early
frailty Frailty
Long
Term
Care
Geriatric
syndrome
ชัดเจนขึ้น
Specialised
long term care
(Dementia/
Palliative)
กลุ่ม 3
ติดเตียง
พิการ
Dependent
หน่วยบริการสุขภาพ
ผู้สูงอายุ
คลินิกดูแลรักษาโรคสูงอายุ
(Geriatric Clinic)
LTC Clinic / Special LTC Unit/
Palliative Care Unit
ดูแล รักษา ส่งต่อ ฟื้นฟูสภาพ {Institution/Community (PCU, Family Care Team, Ageing Manager, LTC)}
ป้องกัน&ส่งเสริมทั่วไป
จัดตั้งชมรมดูแลเฉพาะ
คัดกรอง GS
- ป้องกันเเละส่งเสริมสุขภาพรายบุคคล
- คัดกรองกลุ่มอาการผิดปกติ
- ดูแลร่วมรักษา GS และโรคประจำตัว
- สุขศึกษา / พัฒนากายใจเฉพาะราย
- step up / step down care
ดูเเลร่วมฟื้นฟูสภาพ
Acute / Palliative care
3rd Preventions slower
degenerative diseases
Intensive
Prevention
& Promotion
- PP ชะลอการพึ่งพิง
- พัฒนามาตรฐานการพยาบาลเพื่อดูแล
Geriatrice Syndrome ให้ได้ครบทุกด้าน
- ให้การดูแล GS ด้วยนวัตกรรม
เผยเเพร่ความรู้
GS ไปทุกแผนก
61

Frailty
(Rockwood and Colleagues,2005)
หมายถึง ภาวะเปราะบาง ที่เกิดจากการลดลงด้านพลังงาน ความ
สามารถทางกายภาพ การรับรู้และสุขภาพที่ก่อให้เกิดความเสี่ยง อัน
เป็นผลจากการทำหน้าที่ของร่างกายที่เสื่อมลง การเปลี่ยนเเปลงทาง
อารมณ์และสังคม เทียบกับช่วงชีวิตที่ผ่านมา
ผู้สูงอายุที่มีภาวะเปราะบางต้องมีอาการ > 3 ข้อใน 5 ข้อ ดังนี้
1. น้ำหนักลด 3 กิโลกรัมหรือมากกว่า 5% ของน้ำหนักตัวในรอบ 1 ปีที่ผ่าน
มา โดยไม่ตั้งใจหรือไม่ทราบสาเหตุ
2. มีความรู้สึกเหนื่อย หมดแรงง่ายกว่าปกติ
3. มีภาวะกล้ามเนื้ออ่อนเเรง
4. เดินช้าลง
5. การออกแรงในชีวิตประจำวันลดลง
(Fried et al,2001)
62

1. การบริการทางสาธารณสุข
- บริการการตรวจคัดกรอง ประเมินความต้องการดูแล
- บริการดูแลทีAบ้าน บริการสร้างเสริมสุขภาพและป้ องกันโรค,
- บริการกายภาพบําบัด, บริการกิจกรรมบําบัด และอุปกรณ์เครืAองช่วยทางการแพทย์
บทบาทพยาบาลกับการทำงานเชิงรุกในการดูแลแบบ LTC
2. บริการด้านสังคม เช่น
ประสานงานกับทีมสหสาขาเพื8อบริการช่วยเหลืองานบ ้าน การปฏิบัติกิจวัตรประจําวัน , บริการ
อุปกรณ์ช่วยเหลือทางสังคม ,กิจกรรมนอกบ ้าน และอื8นๆ
3. สร้างศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุ
- จัดทําข ้อมูลและแผนดูแลกลุ่มเป้าหมายเป็นรายคน
- ฝึกอบรม (In service training) และบริหาร Care giver ให ้บริการเชิงรุก
- ให ้บริการ Day care (ฟืSนฟูและกิจกรรมบําบัด)
63

ระบบการดูแลผู้สูงอายุในอนาคต
• Intermediate Care or Transitional Care
• Respite Care
• Program of Nursing Specialty in Long Term Care Nurse
Manager
ระบบการดูแลในสถานการณ์ภัยพิบัติ (disaster) ภัยธรรมชาติ
• ระบบการดูแลในสถานการณ์ผันผวนทางการเมือง ความรุนแรง เหตุ
ก่อการร้าย ภาวะสงคราม
• ระบบการดูแลในประชาคมอาเซียน
64

แผนบูรณาการพัฒนาสุขภาพกลุ่มวัยสูงอายุ 2558-67 (10 ป
เป้าประสงค์กระทรวงสาธารณสุข
อายุคาดเฉลี่ย ไม่น้อยกว่า ๘๐ ปี
และมีสุขภาพดี ไม่น้อยกว่า ๗๒ ปี
ผู้สูงอายุสามารถดูแลตนเอง สามารถ
ดำเนินชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม
และมีพฤติกรรมสขุภาพที่พึงประสงค์
เป้าหมาย
1 . ร้อยละของผู้สูงอายุที่ต้องการความช่วย
เหลือ ในการดำเนินกิจวัตรประจำวันพื้นฐาน 
2.ร้อยละของผู้สูงอายุมีพฤติกรรมสุขภาพที่พึง
ประสงค์
เกณฑ์วัด
Activity of Daily Living : ADL
เครื่องมือวัด
ยุทธศาสตร์ที่ 1 ยุทธศาสตร์ที่ 2 ยุทธศาสตร์ที่ 3
ส นั บ ส นุ น / ส่ ง
เสริมสุขภาพ /
ป้ อ ง กั น ปั ญ ห า
สุขภาพที่พบบ่อย/
คัดกรอง GS
พัฒนาเชื่อมโยง
ร ะ บ บ บ ริ ก า ร
สุ ข ภ า พ จ า ก
สถานบริการสู่
ชุมชน
พัฒนาการมีส่วน
ร่ ว ม ข อ ง ส ถ า น
พยาบาล ชุมชน
ท้องถิ่น ในการดูแล
สุขภาพผู้สูงอายุ
กลยุทธ์หลักในการออกแบบการปฏิบัติการพยาบาล
1 . คั ด ก ร อ ง ปั ญ ห า
สุขภาพผู้สูงอายุแบบ
องค์รวม
2. วิเคราะห์จำแนกกลุ่ม
ผู้สูงอายุเพื่อการดูแลที่
เหมาะสมตามสภาพ
ปัญหา
3.พัฒนามาตรฐานการ
ดพยาบาล GS
4 . เ ป ลี่ ย น เ เ ป ล ง
พฤติกรรมเสี่ยงทาง
สุขภาพ
1 . เ ริ่ ม จ า ก คั ด ก ร อ ง
ปัญหาสุขภาพผู้สูงอายุ
ที่พบบ่อย + GS
2. ติดต่อประสานงาน
ส่งต่อเพื่อการรักษาที่
เหมาะสม กับสถาน
พยาบาล ชุมชน ท้อง
ถิ่น
1.ส่งเสริมชุมชนท้องถิ่น
ครอบครัวในการดูแลผู้
สูงอายุแบบองค์รวม
2.ดูแลสุขภาพผู้ดูแลผู้
ป่วที่มีภาวะพึ่งพิง
3.ดูแลสิ่งเเวดล้อมให้
เหมาะสม
65

สวัสดิการเเละการสนับสนุนทางสังคม
เพื่อการดูแลผู้สูงอายุ
66

สวัสดิการสังคม (Social Welfare) The Nation Association
Social Workers (NASW) ให้ความหมายว่า เป็นระบบของ
ประเทศเกี่ยวกับโครงการ ผลประโยชน์และบริการที่ช่วย
ให้ประชาชนได้พบกับความต้องการด้านสังคม เศรษฐกิจ
การศึกษา สุขภาพอนามัย เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตและคงอยู่
ในสังคมได้อย่างปกติสุข
(Charles Zastron, 1996, p. 6 อ้างถึงใน ศศิพัฒน์ ยอดเพชร, 2549, หน้า 26)
สวัสดิการสังคม
67

สวัสดิการสังคม คือ ระบบการจัดบริการสังคม เพื่อแก้ไขปัญหาสังคมอัน
เนื่องมาจาก
▪การที่ประชาชนไม่สามารถดำรงชีวิตในสังคมได้
▪ไม่สามารถปรับตัวเข้ากับระบบของสังคม และ
▪ไม่สามารถปฏิบัติหน้าที่ทางสังคมของตนเองได้
▪บริการดังกล่าวต้องตอบสนองความต้องการพื้นฐานของประชาชน
และความมั่นคงทางสังคมในระดับมาตรฐาน
▪เป็นการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชน
(ศศิพัฒน์ ยอดเพชร, 2549)
สวัสดิการสังคม
68

1. การประกันสังคม (Social Insurance)
2. การช่วยเหลือสาธารณะ (Public Assistance)
3. บริการสังคม (Social Services)
3.1 สุขภาพอนามัย
3.2 การศึกษา
3.3 ที่อยู่อาศัย
3.4 การมีงานทำและมีรายได้
3.5 บริการสังคม
3.6 นันทนาการ
ลักษณะสวัสดิการสังคม
69

แนวคิดในการจัดสวัสดิการสังคมสำหรับผู้สูงอายุ
• Residual Model (บรรเทาปัญหา) คือ การให้ ความช่ วยเหลือจาก
ภาครัฐ เมื่อบุคคลและครอบครัว ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้แล้ว เช่น
ไทย
• Institutional Model คือ การจัดบริการช่วยเหลือโดยคำนึงถึงสิทธิ
ทางสังคมและความรับผิดชอบทางสังคม เช่น สวีเดน
• การบรรเทา/ แก้ไข ปัญหาเฉพาะหน้า – กรมประชาสงเคราะห์ ต่อมา
เน้นการพึ่งพาตนเองก่อน (Deinstitutionalization)
สวัสดิการในสังคมไทย
70

ระบบสวัสดิการสังคมสำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทย
แบบมีกฏหมายรองรับ
•ระบบบำเหน็จบำนาญข้าราชการ
•กองทุนบำเหน็จบำนาญข้าราชการ
•กองทุนประกันสังคม
•กองทุนสำรองเลี้ยงชีพ
•กองทุนผู้สูงอายุ
แบบไม่เป็นทางการ
•ระบบสวัสดิการชุมชน เช่น กลุ่มสัจจะวันละบาท
• กองทุนฌาปนกิจ
ระบบที่กำลังพัฒนา
• ระบบบำนาญแห่งชาติ โดยกองทุนการออมแห่งชาติ (กอช) ซึ่งเป็นนิติบุคคล
–ระดับขั้นและจำนวนเงินที่สมทบในแต่ละวัย
»อายุ 20-30 ปี ออม 100 บาท ได้รับสมทบจากรัฐบาล 50 บาท
»กล่าวคือ ออม 100 บาท ในวันที่อายุครบ 20 ปี จะกลายเป็น 200,000 บาท ในวันอายุครบ 60 ปี
»อายุ 30 ปี 1 เดือน – 50 ปี ออม 100 บาท ได้รับสมทบจากรัฐบาล 80 บาท
»อายุ 50 ปี 1 เดือน – 60 ปี ออม 100 บาท ได้รับสมทบจากรัฐบาล 100 บาท
•การจ่ายเบี้ยยังชีพผู้สูงอายุแบบขั้นบันได
(รับกับการปกครองส่วนท้องถิ่น ไม่เกี่ยวกับรายได้
กรณีย้ายที่อยู่ให้ไปลงทะเบียนให้ไปจะเเจ้งไม่
เกินพฤศจิกายน *** จะได้รับในปีงบฯ ถัดไป)
71

ระบบสวัสดิการสังคมสำหรับผู้สูงอายุในประเทศไทย (ต่อ)
แบบมีกฏหมายกำหนดเป็นนโยบายสาธารณะ
ด้าน สิทธิ/การจัดบริการ
การแพทย์และสาธารณสุข 70 ปี ไม่ต้องรอคิว
รถไฟแห่งประเทศไทย
รถไฟแห่งประเทศไทย ลดค่าโดยสารทุกชั้นตลอดทาง ทุกสาย (ไม่รวมค่าธรรมเนียม)
เฉพาะเดือนมิถุนายน-กันยายน โดยผู้สูงอายุไม่ต้องเข้าแถวรอซื้อตั๋ว มีที่นั่งรอรับตั๋ว
พนักงานช่วยยกสัมภาระและปฐมพยาบาลเมื่อเจ็บป่วย
การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่ง
ประเทศไทย (mrt)
ลดค่าโดยสารครึ่งราคา
บริษัทระบบขนส่งมวลชนกรุงเทพ
จำกัด (มหาชน) (รถไฟฟ้า BTS) จัดลิฟต์บริการที่สถานีหมอชิต สยาม อโศก อ่อนนุช และ ช่องนนทรี
72

องค์การขนส่งมวลชน
กรุงเทพ (ขสมก.)
ลดค่าโดยสารครึ่งราคา (ไม่รวมค่าธรรมเนียม) ตลอดวัน และมีที่
นั่งสำรองเฉพาะ
บริษัทขนส่งจำกัด (บขส.)
ลดค่าโดยสารครึ่งราคา (ไม่รวมค่าธรรมเนียม) จัดที่นั่งพักผ่อนและ
ห้องสุขา
การบินไทย
ลดค่าโดยสาร 15% เฉพาะชั้นประหยัด และเที่ยวบินภายในประเทศ
อำนวยความสะดวกขึ้นเครื่องเป็นลำดับแรก
การบินกรุงเทพ (บางกอก
แอร์เวย์)
ลดค่าโดยสาร 5% ชั้นประหยัด เฉพาะเที่ยวบินภายในประเทศ
73

สายการบินนกแอร์ /
แอร์เอเชีย
หน่วยงานที่รับผิดชอบ
ท่าอากาศยานทุกแห่ง
จัดบริการสิ่งอำนวยความสะดวก ได้แก่ ลิฟต์ โทรศัพท์ ทางลาด
ห้องสุขา มุมพักผ่อน
การทางพิเศษแห่ง
ประเทศไทย
จัดบริการห้องน้ำเฉพาะที่ด่านดินแดง ด่านสุขุมวิท 62 และด่านบางนา
ผู้สูงอายุต้องแจ้งและแสดงบัตรประจำตัวประชาชนต่อเจ้าหน้าที่ก่อน
ซื้อตั๋วโดยสารบริการขนส่งสาธารณะ
การทางพิเศษแห่ง
ประเทศไทย
จัดบริการห้องน้ำเฉพาะที่ด่านดินแดง ด่านสุขุมวิท 62 และด่านบางนา
ผู้สูงอายุต้องแจ้งและแสดงบัตรประจำตัวประชาชนต่อเจ้าหน้าที่ก่อน
ซื้อตั๋วโดยสารบริการขนส่งสาธารณะ
74

การช่วยเหลือในทาง
คดี
ให้คำแนะนำ ปรึกษา ความรู้ทางกฎหมาย จัดหาทนายความ
ช่วยเหลือ สนับสนุนค่าใช้จ่ายในการให้ความช่วยเหลือ ว่า
ความ แก้ต่างคดี และได้รับการดูแลจากอาสาสมัครคุ้มครอง
สิทธิและเสรีภาพในพื้นที่
ด้านการช่วยเหลือผู้
สูงอายุที่ถูกทารุณ
กรรม
ช่วยเหลือผู้สูงอายุจากการถูกทารุณกรรม ถูกทอดทิ้ง เป็นเงิน
ไม่เกิน 500 บาท
ผู้เลี้ยงดูบิดา มารดา
ได้รับการลดหย่อนภาษีเงินได้ จำนวน 30,000 บาท ต่อผู้สูง
อายุ 1 คน
75

เจตคติ เเละ จริยธรรม
ในการดูเเลผู้สูงอายุสมัยใหม่
76

เจตคติกับการดูแลผู้สูงอายุ
หมายถึง จิตวิญญาณของพยาบาลที่มีต่อผู้สูงอายุ อันเป็นเเรงขับที่
เเท้จริงที่เก็บ ซ่อนไว้ภายใน (ความคิด ความรู้สึก อารมณ์ การ
วางแผน) ซึ่งมีทั้งทางบวกและทางลบ ซึ่งยังไม่ปรากฏออกมาให้เห็น
เป็นพฤติกรรม (จริยศาสตร์)
Myth
ความเชื่อผิดๆ
เกี่ยวกับผู้สูงอายุ
ปัจจัยที่มีผลต่อเจตคติ
Stereotype
แง่คิดมุมมอง
จนก่อเกิดภาพ
ในใจ
Prejudice
พื้นฐานกรอบการคิด
(สังคม วัฒนธรรม
กฏหมาย สภาพ
แวดล้อม)
Discrimination
การแบ่งแยก
ซึ่งจะเเปลผันตาม
Stereotype
(Hummert, M.L.,2011)

มโนจริยศาสตร์กับการสร้างสรรค์
คุณธรรม
จริยธรรม
บันได 2 ขั้นนำความเจริญสู่ชีวิต
คุณ !! มีคุณธรรมแล้วหรือยัง
ขยัน ประหยัด ซื่อสัตย์ มีวินัย
สุภาพ สะอาด สามัคคี มีน้ำใจ
พฤติกรรมในเงาธรรม
ความจริงที่เป็นความดี ที่เป็นคำสอนให้เกิดพฤติกรรมที่เป็นประโยชน์
เอกสิทธิ์เเห่งตน การทำประโยชน์
การไม่ทำอันตราย การบอกความจริง
การรักษาความลับ ความเสมอภาคและยุติธรรม
ค่านิยมตามหลักธรรม
การพยาบาลผู้สูงอายุ
78

“วยาคติ”กับการดูแลผู้สูงอายุ
วยาคติ = Ageism : อคติต่อความสูงอายุ
แก่ ชราภาพ หัวดื้อ น่าเบื่อ ไม่อดทน
ขี้หงุดหงิด คิดช้า เข้าใจยาก
ตามโลกไม่ทัน
มีอคติต่อผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุคิดลบตาม เกิดภาพในใจ
ก่อเกิดอคติต่อตนเอง
คุณค่าตนเองลดลง
แยกตัว
Cognitive
degernative
Frailty
(ประยุกต์จาก : กมลชนก ขำสุวรรณ, 2555)

ท่านจะประยุกต์ใช้หลักจริยศาสตร์
ในการดูแลผู้สูงอายุได้อย่างไร
หลักการจริยศาสตร์ 6 ประการ
1. การทำประโยชน์
2. การไม่ทำอันตราย
3. ความเสมอภาค
4. การบอกความจริง
5. การเคารพเอกสิทธิ
6. การรักษาความลับ
แนวคิดทางจริยศาสตร์
1. เอื้ออาทร
2. ความร่วมมือ
3. ความรับผิดชอบ
4. การทำหน้าที่เเทน
(Fry & Johnstone, 2002)
80
หลักจรรยาบรรณวิชาชีพ ICN
1. มีความรับผิดชอบ
2. ให้ข้อมูลอย่างเพียงพอก่อนให้เซ็นยินยอม
3. รักษาความลับ
4. ใช้วิจารณญาณแลกเปลี่ยนข้อมูล
(ชัชวาล วงค์สารี และคณะ , 2557 )

การดูเเลผู้ดูแลผู้สูงอายุสมัยใหม่
81

สมรรถนะจำเป็นต่อการดูแลผู้สูงอายุของพยาบาลวิชาชีพ
มี 6 ด้าน (กิตติพร เนาว์สุวรรณ และคณะ, 2560) ดังนี้
1. จริยธรรม
2. การพยาบาลแบบองค์รวม
3. ส่งเสริมสุขภาพและป้องกันโรค
4. การจัดการดูแลเฉพาะราย
5. การเสริมสร้างพลังอำนาจ
6. การประยุกต์ใช้หลักฐานเชิงประจักษ์
ขอตัวเเทนนักศึกษา 2 คน อธิบายการนำสมรรถนะข้างต้นไปใช้ดูแลผู้สูงอายุ
พร้อมยกตัวอย่างประกอบ
82

- การพยาบาลด้วยนวัตกรรม
- การพยาบาลในวัฒนธรรมที่หลากหลาย
- การจัดการข้อมูลที่บ่งชี้เนื้องานทางการพยาบาล
- การใช้กระบวนการพยาบาลในการดูแลเฉพาะ
ความท้าทายสำคัญของการพยาบาลผู้สูงอายุยุคใหม่
คือ อะไร ?
เพิ่ม
83
ควร

39 ชัชวาล วงค์สารี (อ.นัท) Tel : 095-8499-681 / Line: nutt-chut / E-mail: nutt_chut@hotmail.com
ด้านสุขภาพ
ด้าน
ที่อยู่อาศัย
ด้านรายได้
มีสุขภาพดี
อยู่ในสถานที่
ร่วมกันต่างวัย
มีระบบดูแล
เพียงพอต่อ
การยังชีพ
มั่นคง 3 ด้าน
“ประเทศไทยต้องมุ่งสู่สังคมสูงอายุที่มีพลัง”
สรุป
84

1.กมลชนก ขำสุวรรณ. (2555). ผู้สูงอายุที่ยังคุณประโยชน์ในจังหวัดกาญจนบุรี. วารสารสังคมภิวัฒน์ คณะ
สังคมสงเคราะห์ศาสตร์และสวัสดิการทางสังคม มหาวิทยาลัยหัวเฉียวเฉลิมพระเกียรติ, (3)3; -
2. ชัชวาล วงค์สารี,อุทัยวรรณ พงษ์บริบูรณ์. (2557) .กฎหมายและจรรยาบรรณวิชาชีพการพยาบาลและกฎหมายอื่นที่
เกี่ยวข้อง. กาญจนบุรี : เอ็น พี เพรส .
3. ศศิพัฒน์ ยอดเพชร. (2549). สวัสดิการผู้สูงอายุ: แนวคิดและวิธีการปฏิบัติงานสังคมสงเคราะห์. กรุงเทพฯ: มิสเตอร์
ก๊อปปี้.
4. พระราชบัญญัติผู้สูงอายุ พ.ศ. 2546 และ พ.ศ. 2560. [ออนไลน์] เข้าถึงจาก :http://www.ratchakitcha.soc.go.th/
DATA/PDF/2560/A/131/36.PDF
5. สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2556). ผลการคาดประมาณจำนวนประชากรไทย
พ.ศ. ๒๕๕๓-๒๕๘๓. กรุงเทพ ; โรงพิมพ์เดือนตุลา
6. Anbacken, E. & Kinoshita, Y. (eds.)(2008). Older people in an international local context: The case of Japan
and Sweden. Stockholm: Vardalstiftelsen.
7. Fried L, P, et al. (2001)Frailty in older adults: evidence for a phenotype:J Gerontol A Biol Sci Med Sci. 2001
Mar;56(3):M146-56.
8. Hummert M, L. (2011). Age Stereotypes and Aging. in Handbook of the psychology of Ageing (seven
edition): A volume in Handbooks of Aging Pages 249–262.
เอกสารอ้างอิง
85

8. Jitramontree N, Thayansin T. (2013). Social Welfare for Older Persons in Thailand: Policy and
Recommendation. J Pub. Health Dev, 11(3): 39-47.
9. Rockwood and Colleagues. (2005).A global clinical measure of fitness and frailty in elderly
people.CMAJ. 2005 Aug 30; 173(5): 489–495. doi: 10.1503/cmaj.050051
10. Standard & Poors. (2010). Global Ageing 2010: An Irreversible Truth. United Nations General
Assembly Resolution 46/91.
11. United State . (2017). Ageing. [Online] Available: thttps://esa.un.org/unpd/wpp/Publications/Files/
WPP2017_KeyFindings.pdf
เอกสารอ้างอิง (ต่อ)
เมื่อนำเอกสารไปใช้งานกรุณาอ้างอิง
ชัชวาล วงค์สารี.(2561). มโนทัศน์เกี่ยวกับผู้สูงอายุและหลักการพยาบาลผู้สูงอายุ.สไลด์
ประกอบการสอน : วิทยาลัยพยาบาลและสุขภาพ มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา.
[ออนไลน์] เข้าถึงจาก ;http://www.teacher.ssru.ac.th/chutchavarn_wo/ (9 มกราคม
2561)
86

มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ

Similar to มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ (20)

More from Chutchavarn Wongsaree

More from Chutchavarn Wongsaree (20)

มโนทัศน์การพยาบาลผู้สูงอายุ