Z3.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Wysocki
Stosowanie przepisów prawa i norm obowiązujących
w usługach transportowo-spedycyjnych 342[04].Z3.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
mgr Radosław Kaceprczyk
Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Wysocki
Konsultacja:
mgr inŜ. Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Stosowanie aktów
prawnych i norm określających działalność firmy transportowo-spedycyjnej 342[04].Z3.04,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu Technik logistyk 342[04]
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 15
4.1.3. Ćwiczenia 15
4.1.4. Sprawdzian postępów 19
4.2. Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców 20
4.3. Ustawa o transporcie drogowym. Ustawa Prawo przewozowe 31
4.4. Międzynarodowy transport drogowy 45
5. Sprawdzian osiągnięć 57
6. Literatura 61

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stosowaniu przepisów prawa
i norm w usługach transportowo-spedycyjnych
W poradniku zamieszczono:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę.

4
Schemat układu jednostek modułowych
342[04].Z3
Logistyka w transporcie
i spedycji
342[04].Z3.01
Projektowanie zadań
transportowo-spedycyjnych
342[04].Z3.02
Sporządzanie dokumentacji
342[04].Z3.03
Organizowanie rynku usług
342[04].Z3.04
Stosowanie przepisów prawa
i norm obowiązujących w
usługach transportowo-
spedycyjnych
432[04].Z3.05
Stosowanie zasad ekonomiki
przedsiębiorstw transportowo-
-spedycyjnych

5
2. WYMAGANIA WSTĘP
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−−−− określić zasady projektowania oraz realizacji zadań transportowo-spedycyjnych,
−−−− dokonać klasyfikacji usług transportowo-spedycyjnych,
−−−− dokonać klasyfikacji przedsiębiorstw transportowo-spedycyjnych,
−−−− określić zadania transportowo-spedycyjne z uwzględnieniem specyfiki i obszaru działania
transportu samochodowego, kolejowego, lotniczego, morskiego i Ŝeglugi śródlądowej,
−−−− określić strukturę i zakres działalności przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego na
rynku usług,
−−−− określić cechy i formy usług transportowo-spedycyjnych,
−−−− dokonać analizy podaŜy i popytu na rynku usług transportowo-spedycyjnych,
−−−− określić zasady organizacji transportu drogowego,
−−−− określić zasady i warunki udzielania zezwoleń i uprawnień do wykonywania działalności
transportowej i spedycyjnej.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy transportowo-
spedycyjnej,
− zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie drogowym,
− zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy „Prawo przewozowe”,
− zastosować przepisy prawa wynikające z konwencji CMR o umowie międzynarodowego
przewozu drogowego towarów,
− zastosować obowiązujące przepisy prawa wynikające ze stosowania konwencji
międzynarodowych (konwencja Wiedeńska, konwencja AETR, konwencja ATP,
konwencja ADR, konwencja Bazylejska, konwencja o bezpiecznych kontenerach KBK,
konwencja TIR, konwencja ATA, reguły INCOTERMS),
− zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Cywilnego,
− zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Handlowego,
− zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa Pracy,
− zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy kierowców,
− zastosować przepisy prawa wynikające z prawa o ruchu drogowym,
− określić podstawy prawne działalności spedycyjnej,
− zastosować przepisy ochrony środowiska podczas projektowania zadań transportowo-
spedycyjnych.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Działalność gospodarcza firmy transportowo-spedycyjnej
4.1.1. Materiał nauczania
Transport to działalności polegająca na celowym przemieszczaniu ładunków oraz osób
z jednego miejsca do drugiego.
W literaturze ekonomicznej transport definiuje się jako wykonywanie zadań
przewozowych za odpłatnością, których wynikiem ma być przewóz ludzi i materiałów oraz
świadczenie usług dodatkowych, które są powiązane z tymi przewozami.
Do usług tych moŜna zliczyć: spedycję, usługi maklerów frachtujących itd., przyczyniają
się one do sprawnego i efektywnego działania wszystkich sektorów gospodarki państwowej,
razem ze wzrostem społecznym i gospodarczym określonych obszarów i krajów.
Spedycję moŜna definiować jako:
−−−− organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych związanych
z tym czynności,
−−−− działalność polegająca na organizowaniu przewozu przesyłki oraz wykonaniu innych
związanych z tym czynności przy uŜyciu odpowiednio dobranych środków transportu
i sposobu przewozu, której celem jest przemieszczenie przesyłki od nadawcy do odbiorcy,
przy czym działalność ta moŜe być wykonywana we własnym zakresie (spedycja własna),
jak i na zlecenie innego podmiotu,
−−−− działalność zarobkowa polegająca na zorganizowaniu procesu przemieszczania przesyłki
w zastępstwie zleceniodawcy oraz na wykonaniu innych związanych z tym czynności.
Ta wielość i róŜnorodność definicji świadczy o tym, Ŝe zakres działalności spedycji
i spedytora nie jest ściśle określony.
W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej i otwarciem granic pojawiło się duŜe
zapotrzebowanie na usługi transportowo-spedycyjne, a więc i na powstawanie firm
transportowo-spedycyjnych.
W odniesieniu do spedycji nie została w Polsce dotąd uchwalona odrębna ustawa,
zawierająca kompleksowe uregulowania prawne – zarówno cywilno-prawne, jak
i administracyjno-prawne, dotyczące uruchomienia firmy o charakterze transportowo-
spedycyjnym.
Wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług transportowo-spedycyjnych nie
jest ograniczone do jakiejś szczególnej formy prawno-organizacyjnej. MoŜe zatem odbywać
się w kaŜdej formie prawnie dopuszczalnej, z zastrzeŜeniem pewnych ustalonych wyjątków.
NaleŜy jednak podkreślić, iŜ w świetle przepisu art. 794 kodeksu cywilnego, spedytor – aby
mógł w sposób uprawniony posługiwać się tym mianem – winien działać w zakresie
przedsiębiorstwa, a zatem winien być przedsiębiorcą. Nie moŜe zatem być spedytorem osoba
która przedsiębiorcą nie jest.
Podjęcie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej (takŜe transportowo-
spedycyjnej), na terenie Polski reguluje ustawa z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności
gospodarczej, w której takŜe zdefiniowane są podstawowe pojęcia związane z działalnością
gospodarczą..

8
Działalność gospodarcza jest to zarobkowa działalność wydobywcza, wytwórcza,
budowlana, handlowa i usługowa, a takŜe działalność zawodowa wykonywana w sposób
zorganizowany i ciągły.
Przedsiębiorcą jest ten kto zawodowo we własnym imieniu podejmuje i wykonuje
działalność gospodarczą.
Mogą to być:
−−−− osoby fizyczne jako przedsiębiorcy jednoosobowi lub wspólnicy spółki cywilnej,
−−−− jednostki mające osobowość prawną (osoby prawne), zorganizowane w formie
przedsiębiorstw państwowych, spółdzielni i spółek kapitałowych,
−−−− jednostki, nie mające osobowości prawnej, zorganizowane w formie spółek osobowych
lub innej formie.
Rys. 1 Formy prawno-organizacyjne przedsiębiorców [opracowanie własne]
Na obecnym etapie transformacji gospodarki w Polsce, spółki stają się dominującym
podmiotem gospodarki narodowej.
Spółka jest umownym związkiem osób (wspólników) i ich kapitałów, stworzonym w celu
prowadzenia zarobkowej działalności gospodarczej.
Cechy spółki:
−−−− jest umową pomiędzy wspólnikami,
−−−− wspólnicy wnoszą wkład kapitałowy – który moŜe mieć postać finansową lub rzeczową
i wtedy nazywa się (aportem),
−−−− głównym przedmiotem działalności jest działalność gospodarcza,
−−−− wspólnicy mają wytyczony cel,
−−−− wspólnicy uzyskują odpowiedni zysk od wniesionego kapitału.
Stronami umowy spółki są wspólnicy, którymi mogą być osoby fizyczne lub osoby prawne,
a takŜe jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej.
PRZEDSIĘBIORCA
NA RYNKU PRACY
Osoba fizyczna
(przedsiębiorstwo
indywidualne)
Osoba prawna
Spółki osobowe
Przedsiębiorstwo
państwowe
Organizacje,
stowarzyszenia,
fundacje
Spółdzielnie
Przedsiębiorstwo
komunalne
Spółki kapitałowe

9
Z punku widzenia prawa rozróŜnia się:
−−−− spółki handlowe – działają na podstawie ustawy z 26 lipca 2000 r. – kodeks spółek
handlowych. Ustawa ta, obowiązująca od 1 stycznia 2001 r. reguluje tworzenie,
organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcenie spółek
handlowych,
−−−− spółki cywilne – działają na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.
Rys. 2. Podział spółek [opracowanie własne]
Spółki osobowe opierają swoją działalność na osobistej pracy wspólników
w przedsiębiorstwie spółki, którzy ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za
zobowiązania spółki.
−−−− spółka jawna (sp. j.) – jest spółką osobową wspólników, która prowadzi przedsiębiorstwo
pod własna firmą. Umowa sp. j. powinna być zawarta na piśmie pod rygorem niewaŜności
oraz zawierać: firmę i siedzibę spółki, określenie wkładów wnoszonych przez kaŜdego
wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności i czas trwania. Nie ma osobowości
prawnej, ale moŜe we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, oraz
pozywać i być pozywana do sądu. KaŜdy wspólni ma prawo i obowiązek prowadzenia
spraw spółki, na mocy umowy spółki lub uchwały wspólników prowadzenie spraw spółki
moŜe być powierzone jednemu lub kilku wspólnikom, za co nie otrzymują
wynagrodzenia,
−−−− spółka partnerska (sp. p.) – jest spółką osobową utworzoną przez wspólników w celu
wykonywania wolnego zawodu, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby uprawnione do wykonywania wolego
zawodu, za pracę w spółce otrzymują honorarium,
−−−− spółka komandytowa (sp.k.) – to spółka osobowa w której co najmniej jeden wspólnik
(komplementariusz) ponosi nieograniczoną odpowiedzialność i co najmniej jeden
wspólnik (komandytariusz) ponosi ograniczoną odpowiedzialność do wysokości tzw.
SPÓŁKI
cywilne handlowe
osobowe
jawne
partnerska
komandytowa
komandytowo-
akcyjna
kapitałowe
akcyjna
z ograniczoną
odpowiedzial-
nością

10
sumy komandytowej. Prawo prowadzenia spraw i reprezentowania spółki mają tylko
komplementariusze. Pozostałe sprawy uregulowane są podobnie jak w spółce jawnej,
−−−− spółka komandytowo-akcyjna (SKA) – to spółka osobowa prowadząca przedsiębiorstwo
pod własna firmą, w której co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Kapitał
zakładowy SKA powinien wynosić co najmniej 50.000 zł. W zakresie stosunku prawnego
komplementariuszy w SKA obowiązują przepisy takie jak w spółce komandytowej.
Wszystkie pozostałe sprawy uregulowane są przepisami dotyczącymi spółek akcyjnych.
Spółki kapitałowe odpowiadają za zobowiązania wobec wierzycieli tylko kapitałem
spółki, a więc wkładami wspólników. Wspólnicy nie odpowiadają swoim majątkiem
osobistym za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.
−−−− spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o. o.) jest spółką kapitałową prowadzącą
przedsiębiorstwo pod własna firmą. Kapitał zakładowy spółki musi wynosić co najmniej
50.000 zł. i wnoszony jest przez udziałowców w postaci udziałów. Spółka posiada
osobowość prawną. Wspólnicy mają prawo do udziału w zyskach w formie dywidendy.
W spółce tej występują organy zarządzające: zgromadzenie wspólników, rada nadzorcza
lub komisja rewizyjna, zarząd,
−−−− spółka akcyjna – jest spółką kapitałową prowadzącą przedsiębiorstwo pod własną firmą
zawiązaną przez jedną lub więcej osób (akcjonariuszy). Spółka posiada osobowość
prawną, kapitał akcyjny musi wynosić co najmniej 500.000 zł.. Dzieli się on na akcje
o równej wartości nominalnej. Z tytułu posiadania akcji, akcjonariusz ma prawo do:
udziału w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, dywidendy, głosu, majątku spółki
w razie jej likwidacji. W spółce akcyjnej moŜemy wyróŜnić następujące organy
zarządzające: walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada nadzorcza, zarząd.
Spółki cywilne są formą trwałego zorganizowanego współdziałania dwu lub więcej osób
na podstawie zawartej umowy dla osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego. Wspólników
uwaŜa się za przedsiębiorców indywidualnych. Spółki te nie posiadają osobowości prawnej,
wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki całym majątkiem osobistym
Z punktu widzenia prawa przedsiębiorcą transportowo-spedycyjnym nie moŜe być spółka
cywilna jako taka, lecz jej wspólnicy.
Działalność transportowo-spedycyjną moŜna prowadzić w obu formach spółek
kapitałowych, to jest zarówno w formie spółki akcyjnej i z ograniczoną odpowiedzialnością,
ale nie kaŜdy typ spółki osobowej będzie mógł być zastosowany do tego rodzaju działalności.
Dopuszczalne jest prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki: jawnej, komandytowej
i komandytowo-akcyjnej.
Nie ma moŜliwości prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego
w postaci spółki partnerskiej.
Przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjne mogą być prowadzone takŜe w innych
formach prawno-organizacyjnych niŜ spółki.
Do rzadkości naleŜy sytuacja w której przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne
prowadzone byłoby w formie spółdzielni, ale jest to prawnie moŜliwe.
Zgodne z prawem jest wykonywanie działalności transportowo-spedycyjnej w formie
przedsiębiorstwa państwowego, a takŜe w formie oddziałów przedsiębiorców zagranicznych
działających na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
W odniesieniu do innych osób prawnych, takich jak: fundacje, stowarzyszenia, izby
gospodarce itp., stwierdzić naleŜy, Ŝe podmioty takie mogą prowadzić działalność
transportowo-spedycyjną, jeŜeli ich statuty przewidują wykonywanie działalności
gospodarczej i zostanie dopełniony obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców.
Jak widać, osoba pragnąca świadczyć usługi transportowo-spedycyjne ma szeroki wybór
form prawno-organizacyjnych, z których moŜe skorzystać celem prowadzenia

11
przedsiębiorstwa. Niektóre z tych form są bardziej korzystne, inne mniej. Wybór w istocie
powinien zaleŜeć od tego, w jakim rozmiarze przedsiębiorstwo transportowo - spedycyjne ma
być prowadzone.
JeŜeli przedsiębiorca zdecyduje się na konkretną formę prawno-organizacyjną firmy, to
wtedy naleŜy podjąć działania związane z rejestracją działalności gospodarczej
Rys. 3. Etapy rejestracji firmy [opracowanie własne]
Etap I – jeśli działalność gospodarcza będzie prowadzona w formie spółki to konieczne
jest zawarcie umowy, która powinna określać rzeczywiste prawa i obowiązki wspólników.
JeŜeli działalność gospodarczą rozpoczyna osoba fizyczna lub spółka cywilna osób fizycznych
to naleŜy zarejestrować tę firmę w Urzędzie Miasta lub Gminy lub w Krajowym Rejestrze
Sądowym (KRS). Pozostali przedsiębiorcy: spółki prawa handlowego, fundacje,
stowarzyszenia, podlegają rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Etap II – rejestracja w Urzędzie Statystycznym (w Krajowy Rejestrze Podmiotów
Gospodarki Narodowej KRPGN), w wyniku której firmie zostaje nadany numer REGON.
Etap III – przedsiębiorca powinien otworzyć rachunek bankowy firmy, poniewaŜ część
rozliczeń moŜe być dokonywana wyłącznie za jego pośrednictwem:
−−−− rozliczenia pomiędzy przedsiębiorcami przekraczające określone limity,
ETAP I
Wpis do ewidencji działalności
gospodarczej lub rejestracja w Krajowym
Rejestrze Sądowym
ETAP II
Rejestracja w systemie REGON
ETAP III
Otwarcie rachunku bankowego
ETAP IV
Rejestracja działalności w Urzędzie
Skarbowym
ETAP V
Zgłoszenie działalności do ZUS
ETAP VI
Zgłoszenie działalności do organów
kontroli

12
−−−− przekazanie składek przez płatnika do ZUS,
−−−− zapłata związanych z działalnością gospodarczą podatków dokonywana przez
prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów.
Przedsiębiorca moŜe mieć więcej niŜ jeden rachunek bankowy, w takim przypadku do
Urzędu Skarbowego, ZUS musi zgłosić wszystkie rachunki.
Etap IV – zarówno osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, jak i inni nowo
powstali przedsiębiorcy są zobowiązani do dokonania zgłoszeń identyfikacyjnych lub
aktualizacyjnych w ewidencji podatników i płatników. Zgłoszenie jest równoznaczne
z wyborem formy opodatkowania i złoŜeniem oświadczenia w tej sprawie.
Etap V – kaŜdy przedsiębiorca płaci składki ubezpieczeniowe, jeŜeli nie na ubezpieczenia
społeczne, to choć na zdrowotne.
Etap VI – w zaleŜności od rodzaju działalności gospodarczej moŜe to być: Państwowa
Inspekcja Pracy (PIP), Urząd Celny, Sanepid, Generalny Inspektor Informacji Finansowej
Jednym z czynników wpływających na sprawność i efektywność firmy transportowo-
spedycyjnej jest właściwie skonstruowana struktura organizacyjna.
Najmniejszym elementem organizacyjnym przedsiębiorstwa jest stanowisko pracy, czyli
miejsce gdzie pracownik przy pomocy odpowiednich środków realizuje powierzone mu
zadanie.
Czasami stanowiska pracy, wykonujące jednorodne zadanie, łączy się w komórki
organizacyjne. Na czele kaŜdej komórki stoi kierownik, którego głównym zadaniem jest
koordynowanie pracy w ramach danej komórki organizacyjnej.
Struktura organizacyjna to system więzi organizacyjnych, zaleŜności między komórkami
organizacyjnymi. Do najczęściej występujących więzi między komórkami organizacyjnymi
zaliczamy:
−−−− więzi słuŜbowe (hierarchiczne) – wyraŜają się w zaleŜności podwładnego od
przełoŜonego, ich istotą są uprawnienia przełoŜonych do wydawania podwładnym
poleceń, określenia zadań i kontroli ich realizacji,
−−−− więzi funkcjonalne – ich istotą jest pomaganie i doradzanie przy wykonywaniu zadań,
−−−− więzi techniczne – wynikają z podziału pracy, wyraŜają się we wzajemnym uzaleŜnieniu
członków zespołu podczas realizacji wspólnego celu,
−−−− więzi informacyjne – związane są z koniecznością jednostronnego lub wzajemnego
informowania się, zapewniają przepływ informacji.
Cechy struktury organizacyjnej:
− musi być jasna i przejrzysta – wyraźnie określa zaleŜności funkcjonalne i hierarchiczne,
− elastyczna i dynamiczna – powinna się zmieniać wraz ze zmianą otoczenia firmy,
− musi zapewniać optymalny podział pracy.
Czynniki strukturotwórcze:
− wielkość organizacji – liczba zatrudnionych pracowników,
− rodzaj działalności,
− otoczenie – liczba kontrahentów,
− forma prawno-organizacyjna,
− lokalizacja firmy,
− stopień trudności załoŜonych celów.
WaŜną rzeczą jest wypracowanie takiej struktury, która byłaby zorientowana na gospodarkę
rynkową. Rynkowe reguły postępowania wymagają dobrej znajomości zjawisk rynkowych.
Procesy zachodzące na ryku muszą być rozpoznawane i poddawane celowemu oraz
aktywnemu działaniu. Sprzyja to wykształceniu orientacji rynkowej w działaniu
przedsiębiorstw i lepszemu funkcjonowaniu rynku.

13
Orientacja rynkowa musi przenikać wszystkie szczeble organizacji przedsiębiorstwa
stając się jej funkcją centralną, wytyczną polityki zarządzania, która ukierunkowuje wszystkie
podejmowane decyzje.
W strukturze organizacyjnej duŜego przedsiębiorstwa powinny istnieć komórki
organizacyjne i menedŜerowie odpowiedzialni za rynek.
W celu zapewnienia sprawności organizacyjnej przedsiębiorstwa naleŜy przeprowadzić
tzw. proces formalizacji, który polega na utrwaleniu:
− celów,
− zasad działania,
− struktury organizacyjnej,
− wzorców działania
charakterystycznych dla danego przedsiębiorstwa.
Utrwalenie to następuje poprzez zapis i w ten sposób powstaje dokumentacja organizacyjna.
Struktury organizacyjne ze względu na rozpiętość kierowania mogą dzielić się na
struktury:
− płaskie, gdy rozpiętość kierowania jest duŜa,
− smukłe, gdy rozpiętość kierowania jest mała.
W zaleŜności od przyjętego typu, moŜna wyróŜnić:
− struktury mechaniczne, charakteryzujące się małą elastycznością,
− struktury organiczne, które łatwo ulegają transformacji pod wpływem zmieniającego się
otoczenia organizacji.
Ta definicja struktury organizacyjnej nie ujmuje więzi organizacyjnych, którą łączą komórki
i zatem są drugim podstawowym elementem struktury.
Schemat organizacyjny ujmuje tylko część struktury: podstawa to statut i regulamin
organizacyjny.
W ramach usystematyzowanego zbioru dokumentacji organizacyjnej wyróŜnia się
następujące dokumenty:
−−−− akt załoŜycielski jest to dokument związany z utworzeniem przedsiębiorstwa, dla
wszystkich form prawno-organizacyjnych przedsiębiorstw jest nim wypis z rejestru
przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego oraz wybrane dokumenty, które były
podstawą do wpisu do rejestru, np. akt notarialny lub pisemna umowa załoŜenia spółki,
−−−− statut jest swoistą „konstytucją” przedsiębiorstwa, określającą kompetencje jego organów
oraz wewnętrzną organizację. Stanowi podstawę do formułowania przez organy
przedsiębiorstwa innych aktów dotyczących organizacji wewnętrznej,
−−−− regulaminy organizacyjne i schemat struktury organizacyjnej wynikają z wewnętrznego
podziału pracy, wskazują realizatorów, szczegółowy zakres ich działań
i odpowiedzialność osób pełniących funkcje kierownicze i pracujących na stanowiskach
samodzielnych,
−−−− inne regulaminy i instrukcje organizacyjne zawierają przepisy dotyczące sposobu
realizacji celów przez poszczególne komórki organizacyjne, porządkują i regulują
przebieg procesów i procedur działania.
JeŜeli w danej firmie działalność transportowo-spedycyjna jest mała, nie wymaga
organizacyjnego wydzielenia i moŜe być prowadzona przez jedną z nietransporowych
komórek organizacyjnych. Powinna to być komórka, która najczęściej korzysta z transportu
własnego.
Do prowadzenia spraw transportowych wyznaczamy pracownika, który ma co najmniej
podstawowe kwalifikacje z zakresu transportu, a w szczególności umiejący organizować pracę
transportu własnego oraz współdziałać z transportem zewnętrznym.

14
W zaleŜności od liczby zatrudnionych pracowników komórka transportowa moŜe być
zorganizowana w formie sekcji, działu lub wydziału.
W przypadku prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności transportowo-spedycyjnej
w duŜym zakresie oraz zatrudnienia duŜej liczby kierowców, moŜe być uzasadnione
powołanie wydzielonego zakładu transportowego, prowadzonego na zasadach pełnego
wewnętrznego rozrachunku gospodarczego.
Schemat organizacyjny to graficzne przedstawienie struktury organizacyjnej
Rys. 4. Schemat organizacyjny przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego (spółka z o.o.)
[opracowanie własne]
Zgromadzenie Wspólników
Rada Nadzorcza
Zarząd
Dyrektor
Dział spraw
pracowniczych
Dział
planowania
Dział finansowo-
księgowy
Dział
administracyjny
Z-ca dyr. ds.
eksploatacyjnych
Z-ca dyr. ds.
technicznych
Przewozy
samochodowe
Przewozy
kolejowe
Roboty
ładunkowe
Spedycja
Dział techniczny
Gospodarka
taborowa
Warsztaty
transportowe

15
Zakład transportowy moŜe przejąć prowadzenie całokształtu spraw podstawowych
i pomocniczych związanych z działalnością transportową.
Zakład transportowy moŜe uzupełniająco takŜe angaŜować obcych przewoźników do
świadczenia usług na rzecz przedsiębiorstwa oraz pomocniczo wykonywać usługi
transportowe na zewnątrz. Wewnętrzna struktura organizacyjna zakładu transportowego moŜe
być podobna do struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa transportowego.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest transport?
2. Co to jest spedycja?
3. Jaka ustawa reguluje podjęcie, wykonanie i zakończenie działalności gospodarczej?
4. Jak definiujemy działalność gospodarczą?
5. Kto moŜe być, w myśl ustawy, przedsiębiorcą?
6. Jaka jest definicja pojęcia „spółka”?
7. Jakie spółki zaliczmy do spółek osobowych?
8. Jakie spółki zaliczmy do spółek kapitałowych?
9. W jakich innych formach prawo-organizacyjnych moŜe funkcjonować przedsiębiorstwo
transportowo-spedycyjne?
10. Czy przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe funkcjonować w postaci spółki
partnerskiej?
11. Jakie są etapy rejestracji przedsiębiorstwa transportowo-spedycyjnego?
12. Co to jest struktura organizacyjna przedsiębiorstwa?
13. Od czego zaleŜy kształt struktury organizacyjnej?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zbierz i wypełnij dokumenty wymagane do rejestracji działalności gospodarczej firmy
transportowo-spedycyjnej o wybranej przez ciebie formie prawno-organizacyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,
2) wybrać formę prawno-organizacyjną swojej firmy,
3) przeanalizować etapy rejestracji firmy,
4) nazwać instytucje, które są niezbędne przy rejestracji firmy,
5) zgromadzić dokumenty niezbędne do rejestracji firmy,
6) wypełnić dokumenty,
7) przedyskutować sposób wykonania ćwiczenia w grupie,
8) zaprezentować wyniki na forum klasy.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− Kodeks spółek handlowych,
− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

16
Ćwiczenie 2
Przeprowadź porównawczą charakterystykę spółek według kryteriów podanych
w arkuszu ćwiczeniowym 1.
Arkusz ćwiczeniowy 1
Nazwa spółki
Podstawa
prawna
Podmiotowość
prawna
Wkład
kapitałowy
Sposób
powstania
Odpowiedzialność
wspólników
cywilna
jawna
komandytowa
komandytowo-
akcyjna
partnerska
z ograniczoną
odpowiedzialn.
akcyjna
Sposób wykonania ćwiczenia.
2) przeanalizować kryteria charakterystyki spółek w arkuszu ćwiczeniowym 1,
3) zapoznać się z charakterystyką spółek w Kodeksie handlowym,
4) wypełnić arkusz ćwiczeniowy 1,
5) przeanalizować wyniki w grupie,
6) zaprezentować porównawczą charakterystykę spółek na forum klasy.
− Kodeks spółek handlowych,
Ćwiczenie 3
Narysuj schemat organizacyjny firmy transportowo-spedycyjnej. Nazwij komórki
organizacyjne i określ zakres prac jakie te komórki powinny realizować.

17
2) wyszukaj w Internecie lub innych źródłach, informacji na temat rodzajów struktur
organizacyjnych,
3) narysuj schemat organizacyjny,
4) nazwij komórki w tym schemacie,
5) przedyskutuj w grupie, zaprezentuj wyniki na forum klasy.
− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
− literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 2 i zaznacz X, jeŜeli są one
prawdziwe, lub fałszywe.
PRAWDA FAŁSZ
− transport polega na organizowaniu przewozu ładunków
i wykonaniu wszystkich lub niektórych związanych z tym
czynności,
− przedsiębiorcą moŜe być osoba fizyczna, pełnoletnia
i nieubezwłasnowolniona,
− przedsiębiorstwo transportowo-spedycyjne moŜe być spółką
partnerską,
− aport jest to wkład rzeczowy wspólnika do spółki,
− struktura organizacyjna musi być jasna i przejrzysta,
− podstawą prawną funkcjonowania spółek handlowych jest
ustawa o swobodzie działalności gospodarczej
2) przeczytać uwaŜnie zdania, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 ,
3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe.
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 3 (fikcyjnymi danymi) zgłoszenie do wpisu do
ewidencji działalności gospodarczej. Odpowiedz na pytania:
− dla jakiej formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorcy wymagany jest wpis do ewidencji
działalności gospodarczej?
− gdzie dokonuje się wpisu do ewidencji działalności gospodarczej?

18
.....................................................
(miejscowość, data)
Z G Ł O S Z E N I E
(podjęcia działalności)
1. ..............................................................................................................................................................
( nazwisko i imię )
....................................................................................................................................................................................
(nazwa - jeŜeli działalność będzie wykonywana pod nazwą)
PESEL
2. ................................................................................................................................................................
(miejsce zamieszkania i adres – miejsce pobytu na terenie RP jeŜeli zgłoszenie składa
osoba zagraniczna )
3. ................................................................................................................................................................
(miejsce i adres zakładu głównego, jeŜeli działalność wykonywana jest poza miejscem zamieszkania)
................................................................................................................................................................
(miejsca i adresy innych stałych miejsc wykonywania działalności (oddziałów, filii)
4. określenie przedmiotu działalności gospodarczej wg PKD*** : opis przedmiotu - kod PKD)
Kod PKD Nazwa
...................... /
..................................................................................................................................................................................
...................... /
....................................................................................................................................................................................
WYPEŁNIĆ PISMEM DRUKOWANYM
5. ...........................................................................
(data rozpoczęcia, zmiany w zgłoszeniu działalności gospodarczej****)
6. ................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................
(oświadczenie, czy zgłaszający posiada inny wpis do ewidencji – w sytuacji posiadania innego wpisu - podać
numer w ewidencji działalność gospodarczej i organ gminy prowadzący ewidencję****)
* niepotrzebne skreślić
*** wpisanie kodu i opisu przedmiotu wg podklasy
**** art.7 ust.2 przedsiębiorca będący osobą fizyczną moŜe podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu
do ewidencji, nie moŜna rozpocząć działalności przed zgłoszeniem i uzyskaniem wpisu.
.............................................................................................................
podpis osoby zgłaszającej, telefon

19
Uwaga:
Wraz ze zgłoszeniem o dokonanie wpisu naleŜy
wnieść opłatę w wysokości: 100 zł, a o dokonanie
zmiany wpisu - 50 zł
2) wypełnić druk w arkuszu ćwiczeniowym 3,
3) nazwać formę prawno-organizacyjną przedsiębiorcy, który musi dokonać wpisu do
ewidencji działalności gospodarczej,
4) przedyskutować propozycje w grupie,
5) zaprezentować wypełniony dokument i wnioski na forum klasy.
4.1.2. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróŜnić transport i spedycję?
2) definiować pojęcia związane z działalnością gospodarczą ?
3) klasyfikować spółki handlowe?
4) rozróŜniać spółki osobowe i kapitałowe?
5) charakteryzować spółki handlowe?
6) rozróŜniać formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw
transportowo-spedycyjnych?
7) wymienić etapy rejestracji przedsiębiorstwa transportowo-
spedycyjnego?
8) sporządzić dokumenty wymagane do rejestracji firmy transportowo-
spedycyjnej?
9) zidentyfikować przepisy prawa i normy określające działalność firmy
transportowo-spedycyjnej?
10) utworzyć strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa transportowo-
spedycyjnego o określonej formie prawno-organizacyjnej?
11) zastosować przepisy prawa wynikające z Prawa handlowego?

20
4.2. Prawo pracy. Ustawa o czasie pracy kierowców
Właściciel firmy transportowo-spedycyjnej, zatrudniając pracowników musi opierać się
na przepisach zawartych w kodeksie pracy i organizować pracę kierowców zgodnie z ustawą
o czasie pracy kierowców
Prawo pracy to przepisy Kodeksu Pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów
wykonawczych określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a takŜe
postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień
zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
Kodeks Pracy reguluje wzajemne relacje między pracodawcą a pracownikiem dotyczące:
− stosunku pracy,
− wynagrodzenia za pracę i inne świadczenia,
− obowiązków pracodawcy i pracownika,
− odpowiedzialności materialnej pracowników,
− urlopów pracowniczych,
− uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudnienia młodocianych,
− bezpieczeństwa i higieny pracy,
− układów zbiorowych pracy,
− rozpatrywania sporów za wykroczenia przeciwko prawom pracownia.
Podstawowe zasady prawa pracy:
− prawo do pracy – kaŜdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy, nikomu z wyjątkiem
przypadków określonych w ustawie, nie moŜna zabronić wykonywania zawodu,
− nawiązanie stosunku pracy – wymaga zgodnego oświadczenia woli pracownika
i pracodawcy, ustalenia warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego
stosunku,
− poszanowanie dóbr osobistych pracownika – pracodawca zobowiązany jest szanować
godność i inne dobra osobiste pracownika,
− równe prawa pracowników – dotyczą równego traktowania kobiet i męŜczyzn
w zatrudnieniu z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków,
− zakaz dyskryminacji – jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub
pośrednia, w szczególności ze względu na: płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię,
narodowość, przekonania polityczne, przynaleŜność związkową itp. jest niedopuszczalna,
− prawo do godziwego wynagrodzenia – warunki realizacji tego prawa określają przepisy
prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalenie
minimalnego wynagrodzenia za pracę,
− prawo do wypoczynku – zapewniają pracownikowi przepisy o czasie pracy, dniach
wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych,
− zabezpieczenie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
− zaspokojenie bytowych, socjalnych, i kulturalnych potrzeb pracowników,
− podnoszenie kwalifikacji zawodowych – pracodawca zobowiązany jest ułatwić
pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
W chwili podpisania umowy o pracę między pracownikiem a pracodawcą zostaje
nawiązany stosunek pracy.

21
Cechy stosunku pracy:
− wykonanie pracy określonego rodzaju,
− wykonanie pracy na rzecz pracodawcy,
− wykonanie pracy w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę,
− wykonanie pracy pod kierunkiem pracodawcy.
Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki
pracy i płacy, w szczególności:
− rodzaj pracy,
− miejsce wykonania pracy,
− wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy,
− wynagrodzenie za prace odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem składników
wynagrodzenia,
− wymiar czasu pracy,
− termin rozpoczęcia pracy
Rys. 5. Rodzaje umów o pracę [opracowanie własne]
KaŜda z wyŜej wymienionych umów o pracę moŜe być poprzedzona umową o pracę na
okres próbny, nieprzekraczający 3 miesięcy.
Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach
prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeŜeli poprzednio strony zawarły
dwukrotnie umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa
między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła
1 miesiąca.
Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony
dłuŜszego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uwaŜa się za zawarcie, od dnia
następującego po jej rozwiązaniu, kolejnej umowy o pracę na czas określony.
na czas
nieokreślony
na czas
określony
na czas
wykonania
pracy
na czas
próbny
na
zastępstwo
Rodzaje
umów
o pracę

22
......................................... . ...........................................
(Pieczęć pracodawcy) (miejscowość , data)
numer REGON - EKD
Umowa o pracę
zawarta w dniu ................................................ w ........................................................ pomiędzy
.......................................................................................................................................................
zwanym dalej Pracodawcą reprezentowanym przez
.......................................................................................................................................................
a
.......................................................................................................................................................
zwanym dalej Pracownikiem
§ 1
Pracodawca zatrudnia Pracownika na stanowisku
.......................................................................................................................................................
§ 2
Umowa zostaje zawarta na czas
.......................................................................................................................................................
§ 3
Miejscem wykonywania pracy będzie
.......................................................................................................................................................
§ 4
Praca będzie wykonywana w wymiarze.......................................................................................
§5
Do obowiązków Pracownika będzie naleŜało:
a) ...................................................................................................................................................
b) ..................................................................................................................................................
§ 6
Za pracę Pracownik otrzyma wynagrodzenie w wysokości ....................................... za miesiąc
płatne z dołu do ................... dnia kaŜdego miesiąca.
§ 7
Pracownik rozpocznie pracę dnia ....................................................................... .
§ 8
Umowę sporządzono w trzech jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden otrzymał
Pracownik.
.......................................... ......................................................
(podpis pracownika) pieczęć i podpis pracodawcy
(lub osoby uprawnionej do
działania w jego imieniu)
Rys. 6 Wzór umowy o pracę

23
Umowa o pracę rozwiązuje się:
− na mocy porozumienia stron,
− przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę za wypowiedzeniem),
− przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie
umowy o pracę bez wypowiedzenia),
− z upływem czasu, na który była zawarta,
− z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Właściciel firmy transportowo, spedycyjnej, moŜe zatrudniać pracowników takŜe na
podstawie umowy cywilnoprawnej
Rys. 7. Rodzaje umów cywilnoprawnych [opracowanie własne]
Regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w Kodeksie Cywilnym.
Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania
oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Dziełem jest wytwór pracy ludzkiej, owoc wykonywanej pracy, rezultat myśli twórczej
i czynności kształtujących poŜądany efekt materialny bądź niematerialny.
Przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej
czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem umowy zlecenia są czynności
o charakterze usługowym.
Przez umowę agencyjną przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie
działalności swego przedsiębiorstwa do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy
zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania
takich umów w jego imieniu.
Ustawa z 16 kwietnia 2004 (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879) o czasie pracy kierowcy,
określa:
− czas pracy kierowców zatrudnionych na podstawie stosunku pracy,
− obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych,
− zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązków
przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku.
umowa
o dzieło
umowa
zlecenie
umowa
agencyjna
Rodzaje umów
cywilnoprawnych

24
Czasem pracy kierowcy jest czas od rozpoczęcia do zakończenia pracy, która obejmuje
wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego w szczególności:
− prowadzenie pojazdu,
− załadowanie i rozładowanie oraz nadzór nad załadunkiem i wyładunkiem,
− nadzór oraz pomoc osobom wsiadającym i wysiadającym,
− czynności spedycyjne,
− obsługę codzienną pojazdów i przyczep,
− inne prace podejmowane w celu wykonania zadania słuŜbowego lub zapewnienia
bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,
− niezbędne formalności administracyjne,
− utrzymanie pojazdu w czystości.
Ustawa o czasie pracy kierowców dostosowuje prawo polskie do przepisów Unii
Europejskiej. WdraŜa dyrektywę 2002/15/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
organizacji czasu pracy osób wykonujących czynności w trasie w zakresie transportu
drogowego.
Wobec niektórych kierowców zamiast umowy znajdzie bezpośrednie zastosowanie
rozporządzenie Rady NR 3820/85/EWG z 20 grudnia 1985 r. w sprawie harmonizacji
niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego.
Wcześniej ustawa o czasie pracy, kierowców dotyczyła zarówno kierowców
pozostających w stosunku pracy jak i tych związanych innymi umowami. Nowa ustawa
obejmuje tylko kierowców pracowników, a pozostali kierowcy będą podlegać pod
rozporządzenie. Zatem uregulowania czasu pracy w nowej ustawie dotyczą tylko kierowców
zatrudnionych na umowę o pracę.
NajwaŜniejsze zmiany przewidziane w nowej ustawie:
− uzupełnienie definicji czasu pracy – od wejścia do UE czasem pracy kierowcy jest
równieŜ czas poza przyjętym rozkładem czasu pracy, w którym kierowca zostaje na
stanowisku pracy w gotowości do wykonania pracy, w szczególności podczas
oczekiwania za załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie jest
znany kierowcy przed wyjazdem albo przed rozpoczęciem danego okresy,
− wprowadzenie pojęcia „okresów pozostawania do dyspozycji” – oznaczają one inne niŜ
przerwy i czas odpoczynku, podczas których kierowca nie jest zobowiązany przebywać
na stanowisku pracy kierowcy, będąc jednocześnie w gotowości do rozpoczęcia albo
kontynuowania prowadzenia pojazdu albo wykonywania innej pracy. Okresy
pozostawania do dyspozycji obejmują w szczególności czas w którym kierowca
towarzyszy pojazdowi transportowemu promem lub pociągiem, czas oczekiwania na
przejściach granicznych itd. Gdy kierowca pracuje w ramach zadaniowego czasu pracy
„pozostanie do dyspozycji” wlicza się do czasu pracy w wymiarze 8 godzin, jeśli
kierowca nie wypracował dobowego czasu pracy. W pozostałym okresie zaliczany jest do
czasu dyŜurów,
− moŜliwość przedłuŜenia normy tygodniowej czasu pracy – jeŜeli średni tygodniowy czas
pracy nie przekroczy 48 godzin, w przyjętym okresie rozliczeniowym nie
przekraczającym 4 miesiące, tygodniowy czas pracy będzie moŜna przedłuŜyć do 60
godzin,
− wprowadzenie przerw przeznaczonych na odpoczynek – po sześciu kolejnych godzinach
pracy, kierowcy przysługuje przerwa przeznaczona na odpoczynek. W wymiarze nie
krótszym niŜ 30 min., w przypadku, gdy liczba godzin pracy nie przekracza 9 godzin.
W wymiarze nie krótszym niŜ 45 minut, w przypadku gdy liczba godzin pracy wynosi
więcej niŜ 9 godzin. Przerwa moŜe być dzielona na okresy krótsze, trwające co najmniej

25
15 minut, wykorzystywane w trakcie sześciogodzinnego czasu pracy lub bezpośrednio po
tym okresie,
− ograniczenie czasu pracy w danej dobie – w przypadku gdy praca będzie wykonywana
w porze nocnej, przez co najmniej 4 godziny, czas pracy kierowcy nie moŜe przekroczyć
10 godzin w danej dobie,
− oświadczenie o pracy u innego pracodawcy – pracodawca jest zobowiązany do uzyskania
od kierowcy oświadczenia na piśmie o wymiarze zatrudnienia albo o nie pozostawaniu
w zatrudnieniu u innego pracodawcy. Wymóg ten jest uzasadniony tym, Ŝe czas pracy
u danego pracodawcy liczony jest wraz z czasem pracy u pozostałych,
− obowiązkowa ewidencja czasu pracy – ewidencja czasu pracy, o której mowa w Kodeksie
pracy, prowadzona będzie przez pracodawcę, niezaleŜnie od stosowanego systemu czasu
pracy i sposobu wynagradzania za godziny nadliczbowe i za pracę w porze nocnej.
Przewidziano ewidencję w rozliczeniu dobowym, tygodniowym i na przyjęty okres
rozliczeniowy.
1. Co określa prawo pracy?
2. Jakie relacje między pracodawcą a pracownikiem reguluje Kodeks Pracy?
3. Jakie są zasady prawa pracy?
4. Jakie są cechy stosunku pracy?
5. Jakie są rodzaje umów o pracę?
6. Co to jest umowa cywilnoprawna?
7. Jakie są rodzaje umów cywilnoprawnych?
8. Co składa się na czas pracy kierowcy?
9. Co składa się na „okres pozostawania kierowcy do dyspozycji” w znowelizowanej ustawie
o czasie pracy kierowców?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jako właściciel firmy transportowo-spedycyjnej podpisz z Janem Kowalskim umowę
o pracę na czas określony a następnie rozwiąŜ ją na mocy porozumienia stron.
Wyjaśnij kiedy zawiera się stosunek pracy na podstawie powołania i wyboru.
2) przeanalizować metody zawiązywania i rozwiązywania stosunku pracy,
3) sporządzić umowy,
4) wyszukać w Kodeksie Pracy informacji na temat nawiązywania stosunku na podstawie
powołania i wyboru,
5) zaprezentować wnioski na forum klasy.
− Kodeks Pracy,

26
Ćwiczenie 2
Przeanalizuj przypadki w arkuszu ćwiczeniowy 4 i określ, czy praca wykonywana przez
pracownika ma cechy stosunku pracy, czy jest to praca wykonywana na podstawie umowy
cywilnoprawnej, jeŜeli tak to nazwij tę umowę.
Przypadek 1
Osoba spoza zakładu wykonuje na zlecenie prace konserwatorskie maszyn i urządzeń
technicznych – co dwa miesiące przez 2-3 dni. Posiada odpowiednie kwalifikacje
i uprawnienia do tych prac, nie prowadzi jednak tych usług w ramach działalności
gospodarczej.
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………….......
…………………………………………………………………………………………………...
Przypadek 2
Pracodawca małej firmy prywatnej zatrudnia na umowy zlecenie na okresy miesięczne
ponownie w kolejnych miesiącach wykwalifikowane osoby na funkcje:
− kierowcy,
− głównego księgowego,
− spedytora
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Przypadek 3
Szef firmy transportowo-spedycyjnej zlecił osobom spoza firmy przeprowadzenie badań
rynku lokalnego w zakresie zapotrzebowania na świadczenie usług transportowych.
…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………………..
2) przeprowadzić analizę przypadków w arkuszu ćwiczeniowym 5,
3) nazwać rodzaje umów,
4) przedyskutować propozycję w grupie,
− Kodeks Pracy,
− Kodeks Cywilny,

27
Ćwiczenie 3
Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 5 i zaznacz X, jeŜeli są one
PRAWDA FAŁSZ
− Kodeks pracy reguluje wzajemne relacje między pracownikiem
a pracodawcą,
− umowę o pracę moŜe rozwiązać tylko pracodawca,
− regulacje prawne umów cywilnoprawnych znajdują się w
Kodeksie Pracy,
− umowa o dzieło ma cechy stosunku pracy,
− na czas pracy kierowcy składa się między innymi: czas
czynności spedycyjnych, niezbędne formalności
administracyjne, utrzymanie czystości w pojeździe
− po 8 kolejnych godzinach pracy kierowcy przysługuje przerwa
na odpoczynek.
− ustawa o czasie pracy kierowcy dotyczy kierowców
zatrudnionych na umowę o pracę i inne umowy cywilnoprawne.
2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 ,
3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe,
4) porównać wyniki w grupie,
− Kodeks Pracy,
− Ustawa o czasie pracy kierowców,
Ćwiczenie 4
Uzupełnij zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6 tak, aby były prawdziwe.
Nawiązanie stosunku pracy wymaga …………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
Przez…………………… ………………………………………………………….przyjmujący
zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
Przedmiotem ……………………………………………są czynności o charakterze
usługowym.
Po ……………………………………………………kolejnych godzinach pracy kierowcy
przysługuje przerwa na odpoczynek w wymiarze……………………………………..,
w przypadku, gdy liczba godzin pracy nie przekracza………………….W wymiarze nie
krótszym niŜ ………………….., w przypadku gdy liczba godzin wynosi więcej niŜ………….

28
2) przeanalizować zdania w arkuszu ćwiczeniowym 6,
3) uzupełnić zdania,
− Kodeks Pracy,
− Ustawa o czasie pracy kierowcy,
Ćwiczenie5
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7.
2) przeanalizować rodzaje umów o pracę,
3) uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 7
− Kodeks Pracy,
Ćwiczenie 6
Wypełnij w arkuszu ćwiczeniowym 8 wzór umowy zlecenie dowolnymi danymi.
na czas
nieokreślony
na czas
określony
na czas
wykonania
pracy
na czas
próbny
na
zastępstwo
Rodzaje
umów
o pracę

29
UMOWA ZLECENIE
Zawarta w dniu .............................. w ........................................................................ pomiędzy
1. ........................ legitymującym się dowodem osobistym nr ....................................................
wydanym przez ................................ zamieszkałym w ..............................................................
ul. ........................................................................ zwanym w treści umowy „Zleceniodawcą", a
2. .......................... legitymującym się dowodem osobistym nr ...................................................
wydanym przez ................................ zamieszkałym w ...............................................................
ul. ......................................... zwanym w treści umowy "Zleceniobiorcą", o następującej treści:
§ 1.
Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania następującej pracy
(usługi) .......................................................................................................................................
w terminie do ...........................................................................................................................
§ 2.
Za wykonane prace, po ich przyjęciu przez Zleceniodawcę, zleceniobiorcy zostanie wypłacone
wynagrodzenie złotych ..................... (słownie:......................................................................... )
na podstawie rachunku.
§ 3.
Zleceniobiorca nie moŜe powierzyć prac wymienionych w §1 innym osobom bez zgody
Zleceniodawcy.
§ 4.
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową mają zastosowanie przepisy kodeksu
cywilnego.
§ 5.
Umowę sporządzono w ............... jednobrzmiących egzemplarzach, po .............. dla kaŜdej ze
stron.
Zleceniodawca Zleceniobiorca
.................................................. .................................................

30
2) przeanalizować wzór umowy zlecenia w arkuszu ćwiczeniowym 8,
3) wypełnić arkusz ćwiczeniowy 8,
4) porównać wyniki w grupie.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wymienić relacje między pracownikiem a pracodawcą jakie reguluje
Kodeks pracy?
2) scharakteryzować cechy stosunku pracy?
3) rozróŜnić rodzaje umów o pracę?
4) scharakteryzować umowy cywilnoprawne?
5) zastosować przepisy wynikające z Prawa Pracy?
6) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o czasie pracy
kierowców?
7) sporządzać umowę o pracę?

31
4.3. Ustawa o transporcie drogowym. Ustawa „Prawo
przewozowe”
Ze względu na swą specyfikę transport wymaga odrębnych regulacji prawnych
w określonym zakresie. Uwzględniając przedmiot regulacji prawnych wyróŜnić naleŜy:
− prawo transportowe – które dotyczy całokształtu działalności transportowej,
− prawo przewozowe – ogranicza się do działalności związanej bezpośrednio z przewozem.
Poza sferą działalności przewozowej występują liczne usługi pomocnicze, które zalicza
się do działalności spedycyjnej.
Na działalność transportową składa się zarówno działalność przewozowa, jak równieŜ
działalność pomocnicza związana z obsługą procesów przewozowych.
W ramach działalności transportowej występują zagadnienia:
− wspólne z innymi rodzajami działalności,
− charakteryzujące się specyfiką transportową,
− o specyficznym charakterze w poszczególnych gałęziach transportu.
Uwzględniając podane wymagania w zakresie uregulowań prawnych ukształtowany
został system prawa transportowego.
Rys. 8 Podział systemu prawa transportowego [opracowanie własne]
Ponad to w przewozach międzynarodowych stosuje się prawo transportowe
międzynarodowe. Najliczniejsze regulacje prawne występują w zakresie prawa
transportowego gałęziowego. Z tego powodu prawo transportowe jest podzielone na działy.
Ogólne regulacje prawne dotyczące transportu są zawarte w następujących aktach prawnych:
− ustawie o swobodzie działalności,
− kodeksie cywilnym,
− kodeksie spółek handlowych.
Szczególne regulacje prawne w transporcie zawarte są w:
− ustawie o transporcie drogowym,
− ustawie o transporcie kolejowym,
− ustawie Prawo lotnicze,
− ustawie o Ŝegludze śródlądowej.
System prawa
transportowego
Prawo ogólne
transportowe
Prawo przewozowe
Prawo transportowe
gałęziowe

32
W zakresie zawierania umów transportowych oraz ustalania praw i obowiązków stron
umowy obowiązują następujące szczególne regulacje prawne:
− Prawo przewozowe,
− Kodeks Morski,
− Prawo lotnicze.
Rys. 9 Podział prawa transportowego [opracowanie własne]
Ustawa o transporcie drogowym określa zasady podejmowania i wykonywania
krajowego i międzynarodowego transportu drogowego zarówno osób, jak i ładunków,
zarobkowego i na rachunek własny, a takŜe zasady działania Inspekcji Transportu
Drogowego.
Określa równieŜ zasady dostępu do zawodu spedytora nazwane w ustawie jako
pośrednictwo przy przewozie rzeczy. Przepisów ustawy nie stosuje się do przewozu
drogowego wykonywanego pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej
nieprzekraczającej 3,5 ton.
3 listopada 2007 r. zaczęła obowiązywać większość przepisów ustawy z 19 września
2007 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
PowyŜszą ustawą zostały zmienione nie tylko przepisy ustawy z 6 września 2001 r.
o transporcie drogowym, ale równieŜ regulacje zawarte w ustawie:
− o drogach publicznych,
− o systemie oceny zgodności,
− o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych,
− o czasie pracy kierowców.
Do najwaŜniejszych zmian wprowadzonych do ustawy o transporcie drogowym naleŜy
zaliczyć:
− obowiązek przechowywania przez okres jednego roku dokumentacji kontrolnej,
− nowy wzór zaświadczenia potwierdzającego fakt nieprowadzenia pojazdu,
− nowe kompetencje dla wojewódzkich inspektorów transportu drogowego,
− nowe obowiązki Głównego Inspektora Transportu Drogowego.
W znowelizowanej ustawie o transporcie drogowym umieszczono wykaz dokumentów, które
powinien posiadać kierowca pojazdu podczas wykonywania przewozu drogowego. Kierowca
jest zobowiązany okazywać te dokumenty na Ŝądanie uprawnionego organu kontroli:
− kartę opłaty drogowej, kartę kierowcy,
Podział prawa
transportowego
Prawo kolejowe
Prawo drogowe
Prawo morskie
Prawo lotnicze Prawo Ŝeglugi
śródlądowej

33
− zapisy urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość pojazdu, czas jazdy i czas
postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku,
− dokumenty związane z przewozem osób – jeŜeli kierowca wykonuje przewóz drogowy
osób,
− dokumenty związane z przewozem rzeczy – gdy kierowca wykonuje przewóz drogowy
rzeczy,
− wypis z licencji – jeŜeli wykonuje transport drogowy.
Ustawa określa wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej do
wykonywania zarobkowego transportu drogowego oraz wydawaniu zezwoleń obowiązujących
dodatkowo w niektórych rodzajach przewozów. Ustawa określa równieŜ wymagania
obowiązujące przy wykonywaniu przewozów na potrzeby własne.
Licencja jest to decyzja administracyjna, wydana przez ministra właściwego do spraw
transportu lub starostę właściwego dla siedziby przedsiębiorcy, uprawniająca do
podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
Podjęcie i zarobkowe wykonanie transportu drogowego wymaga uzyskania licencji, która
udzielana jest przez Ministerstwo Infrastruktury na okres od 2 do 50 lat, w zaleŜności od
złoŜonego przez wnioskodawcę wniosku. Stosuje się 4 rodzaje licencji
Rys. 10. Rodzaje licencji w transporcie krajowym i międzynarodowym [opracowanie własne]
Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5 warunków:
− przedsiębiorca, chcąc uzyskać licencję, musi legitymować się dobrą reputacją, co
oznacza, Ŝe nie był skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwa umyślne,
− przynajmniej jedna z osób zarządzająca przedsiębiorstwem lub transportem
w przedsiębiorstwie, legitymuje się certyfikatem kompetencji zawodowych,
− posiada sytuację finansową, zapewniającą podjęcie i prowadzenie działalności
gospodarczej w zakresie transportu drogowego potwierdzoną: dostępnymi środkami
finansowymi, majątkiem lub ostatnim bilansem rocznym przedsiębiorstwa w wysokości:
na pierwszy pojazd samochodowy 9.000 euro, na kaŜdy następny 5.000 euro, 50.000 euro
przy wykonywaniu transportu drogowego jako działalności gospodarczej w zakresie
pośrednictwa przy przewozie rzeczy.
− przedsiębiorca osobiście wykonuje przewozy i zatrudnieni przez niego kierowcy,
Rodzaje
licencji
Krajowe Międzynarodowe
transport
drogowy
osób
transport
drogowy
rzeczy

34
− przedsiębiorca ma tytuł prawny do dysponowania pojazdem lub pojazdami
samochodowymi.
WNIOSEK O UDZIELENIE LICENCJI
( oznaczenie przedsiębiorcy- nazwa)
Urząd Miasta
...................................................................... Wydział komunikacji
(siedziba przedsiębiorcy- adres)
......................................................................................
( numer w rejestrze przedsiębiorców)
Proszę o udzielenie licencji na wykonywanie krajowego transportu drogowego na obszarze
Rzeczpospolitej Polskiej ( zakreślić właściwy kwadrat)
osób rzeczy
na okres ................................................................(wpisać okres do 50 lat, nie krótszy jednak
niŜ 2 lata), który będzie wykonywany pojazdami pozostającymi w dyspozycji wnioskodawcy
(wpisać liczbę pojazdów poszczególnych rodzajów).
Samochód osobowy, o liczbie miejsc większej niŜ 5 łącznie z kierowcą, nie będący
taksówką osobową
Autobus
Samochód cięŜarowy lub zestaw pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyŜej
3,5 t do 12 t włącznie
12 t do 20 t włącznie
20 t włącznie
Ciągnik samochodowy(siodłowy lub balastowy)
Do wniosku dołączam:
1. Odpis z rejestru przedsiębiorców albo z ewidencji działalności gospodarczej.
2. Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji statystycznej (REGON).
3. Kserokopię zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP).
4. Kserokopię certyfikatu kompetencji zawodowych.
5. Zaświadczenie z rejestru skazanych stwierdzające niekaralność osób, o których mowa
w art. 5 ust.3 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym.
6. Dokumenty potwierdzające, sytuację materialno – finansową przedsiębiorcy.
7. Oświadczenie, Ŝe przedsiębiorca osobiście wykonujący przewozy i zatrudnieni przez
przedsiębiorcę kierowcy, a takŜe inne osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz
wykonujące osobiście przewozy na jego rzecz, spełniają wymagania określone
w przepisach ustawy, przepisach ustawy z 20.06.1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.
8. Wykaz pojazdów samochodowych wraz z kserokopiami dowodów rejestracyjnych,
9. Dokument potwierdzający prawo do dysponowania pojazdami o których mowa w pkt 8
(tylko w przypadku, gdy przedsiębiorca nie jest właścicielem tych pojazdów).
10. Dowód wpłaty za wydanie licencji.
11. Pełnomocnictwo (tylko, gdy strona nie działa przez ustawowego lub statutowego
przedstawiciela).
.............................................................................
( data, pieczęć i podpis przyjmującego wniosek) (czytelny podpis wnioskodawcy- pełnym imieniem
i nazwiskiem )

35
Certyfikat kompetencji zawodowych jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez
przewoźnika kwalifikacji i wiedzy niezbędnych do podjęcia i wykonywania działalności
gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
Jednym z kryterium jakościowych, jakie musi spełnić osoba ubiegająca się o licencję
w zarobkowym transporcie drogowym, jest posiadanie certyfikatu kompetencji zawodowych
przez przynajmniej jedną z osób zarządzających przedsiębiorstwem transportu drogowego.
Ustawa przewiduje cztery rodzaje certyfikatów kompetencji zawodowych dla
przedsiębiorców wykonujących:
− krajowy transport drogowy osób,
− międzynarodowy transport drogowy osób,
− krajowy transport drogowy rzeczy,
− międzynarodowy transport drogowy rzeczy,
Zakres wiedzy, którą przewoźnik powinien posiadać, aby pomyślnie zaliczyć egzamin
i uzyskać certyfikat zaleŜy od:
− posiadanej praktyki zawodowej (do lub powyŜej 5 lat praktyki doświadczenia
przedsiębiorcy wykonującego transport drogowy);
− uzyskanych wcześniej uprawnień (posiadanie certyfikatu krajowego);
− rodzaju zgłoszonej działalności (przewóz osób lub rzeczy);
− zakresu zgłoszonej działalności (przewozy krajowe lub zagraniczne).
Rys. 11. Certyfikatu kompetencji zawodowych

36
Kierowca wykonujący transport drogowy musi spełniać następujące warunki:
− mieć ukończonych 21 lat,
− posiadać odpowiednie uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym,
− ukończyć odpowiedni kurs dokształcający kierowców dla kierowców przewoŜących
rzeczy lub przewoŜących osoby,
− nie mogą występować przeciwwskazania zdrowotne do pracy na stanowisku kierowcy,
− nie mogą występować przeciwwskazania psychologiczne do pracy na stanowisku
kierowcy.
Kontrolę przestrzegania przepisów transportu drogowego, zarówno krajowego jak
i międzynarodowego, niezaleŜnie od policji, przeprowadza Inspekcja Transportu Drogowego
(ITD).
Kontroli podlegają kierowcy i przedsiębiorcy, wykonujący działalność w zakresie
transportu drogowego. Do zadań ITD naleŜy kontrola:
− dokumentów związanych z wykonywaniem transportu drogowego,
− dokumentów przewozowych,
− ruchu drogowego,
− przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy kierowcy,
− przestrzegania zasad i warunków przewozu zwierząt.
Inspekcja współdziała z policją, straŜą graniczną, słuŜbą i inspekcją celną, państwową
inspekcją pracy oraz zarządami dróg publicznych.
Inspektorzy ITD mają prawo do nakładania kar pienięŜnych w wysokości od 50 do
15.000 zł w odniesieniu do kontroli drogowej oraz 30.000 zł w odniesieniu do kontroli
w przedsiębiorstwie.
Jednym z podstawowych aktów prawnych regulujących krajowy rynek przewozów
w latach osiemdziesiątych była ustawa Prawo przewozowe, regulująca przewóz osób i rzeczy
wykonywany odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników.
Sytuacja na rynku przewozów uległa radykalnej zmianie po wejściu w Ŝycie 1 stycznia
1989 roku Ustawy o działalności gospodarczej. Zastosowane regulacje prawne wprowadziły
pełną liberalizację usług przewozowych osób i rzeczy. KaŜdy przewoźnik mógł prowadzić
zarobkowy przewóz osób bez konieczności uzyskania koncesji bądź zezwolenia. Jedynym
warunkiem był wpis prowadzonej działalności do ewidencji odpowiedniego organu
administracji państwowej.
W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej nastąpiła nowelizacja ustawy
o transporcie drogowym i Prawo przewozowe dostosowująca zasady funkcjonowania
transportu drogowego i przewozu osób i rzeczy do norm unijnych.
Prawo przewozowe reguluje ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku (Dz. U. Nr 50, poz.
601 z późniejszymi zmianami), określa zasady przewozu osób i rzeczy wykonywanych
odpłatnie na podstawie umowy, przez uprawnionych do tego przewoźników z wyjątkiem
transportu morskiego, lotniczego i konnego.
Przewoźnik drogowy to przedsiębiorca uprawniony do wykonywania działalności
gospodarczej w zakresie transportu drogowego.
Przewoźnik jest stroną umowy przewozowej, to znaczy Ŝe musi posiadać status prawny.
Jego obowiązkiem jest przewóz odpowiednio przygotowanego towaru na określonej trasie
i odpowiedzialność za przekazany mu podczas transportu towar.
Przepisy tej ustawy stosuje się takŜe do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez
przewoźnika, na podstawie odpowiedniej umowy przewozu.
Prawo przewozowe, zgodnie z ustawą, reguluje następujące zagadnienia:
− przepisy ogólne,

37
− przewóz osób i przesyłek bagaŜowych,
− przewóz przesyłek towarowych,
− zabezpieczenie roszczeń i likwidacja przesyłek,
− odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania
umowy przewozu osób,
− odpowiedzialność przewoźnika z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania
umowy przewozu przesyłek,
− odpowiedzialność z innych tytułów,
− ustalenie stanu przesyłki, dochodzenie roszczeń,
− odszkodowania.
Prawo przewozowe reguluje jedynie podstawowe zasady umowy przewozu, nie obejmuje
problematyki ściśle związanej ze specyfiką poszczególnych gałęzi transportu, dlatego umowa
przewozu moŜe uwzględniać przepisy wykonawcze oraz regulaminy, do których wydania
upowaŜnieni są przewodnicy, o ile normują one takie zagadnienia, które nie są uregulowane
w samej ustawie.
Wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych
w krajowym transporcie osób, wymaga zezwolenia, niezaleŜnie od posiadania licencji.
Zezwolenie to decyzja administracyjna wydana przez właściwy organ samorządu
terytorialnego, uprawniający przewoźnika drogowego do wykonywania określonego rodzaju
transportu drogowego.
Krajowy transport drogowy to podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej
na terenie Rzeczpospolitej Polski w zakresie przewozu osób pojazdami samochodowymi
zarejestrowanymi w kraju. Miejsce rozpoczęcia i zakończenia podróŜy pojazdu oraz droga
znajdują się na terenie Rzeczpospolitej Polskiej.
Przewóz regularny specjalny to niepubliczny przewóz określonej grupy osób:
− wykonany według rozkładu jazdy podanego przez przewodnika drogowego do publicznej
wiadomości,
− wsiadanie i wysiadanie ściśle sprecyzowanej grupy pasaŜerów odbywa się na
przystankach określonych w rozkładzie jazdy,
− wykonywany zgodnie z warunkami przewozu określonej grupy osób uprawnionej do
przejazdu.
Linia komunikacyjna to połączenie komunikacyjne na określonej drodze między
przystankami wskazanymi w rozkładzie jazdy.
Przystanek to miejsce przeznaczone do wsiadania i wysiadania pasaŜerów na danej linii
komunikacyjnej, odpowiednio oznaczone.
Umowę przewozu zawiera się w momencie nabycie przez podróŜnego biletu na przejazd
lub spełnienia innych, określonych przez przewoźnika, warunków dostępu do środka
transportu, a w razie ich nieustalenia – przez samo zajęcie miejsca w środku transportowym.
Stronami umowy są przewoźnik oraz podróŜny (pasaŜer)
Przewoźnik jest zobowiązany do:
− zapewnienia podróŜnym odpowiednich warunków bezpieczeństwa i higieny oraz wygody
i naleŜytej obsługi,
− ułatwienia osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim korzystania ze środka
transportu,
− natychmiastowego powiadomienia podróŜnych, jeŜeli zaistnieją okoliczności
uniemoŜliwiające wykonanie przewozu zgodnie z umową, oraz zapewnienia
podróŜnemu (bez dodatkowej opłaty) przewozu do miejsca przeznaczenia,

38
− w razie uzasadnionego podejrzenia przewoźnik moŜe sprawdzić, czy zawartość przesyłki
bagaŜowej nie narusza przepisu ust. 2 Prawa przewozowego, z którego wynika, Ŝe z
przewozu są wyłączone:
−−−− rzeczy, których przewóz jest zabronimy na podstawie odrębnych przepisów,
−−−− rzeczy niebezpieczne lub mogące wyrządzić szkodę osobom lub mieniu,
−−−− zwłoki i szczątki zwłok ludzkich,
− moŜe odmówić przyjęcia jako przesyłki bagaŜowej rzeczy, które ze względu na ich stan
lub właściwości mogą ulec w czasie uszkodzeniu lub zniszczeniu,
− wykonywania czynności ładunkowych w wyznaczonych punktach odprawy,
− moŜe sprawdzić zgodność deklaracji wartości przesyłki z rzeczywistą i w wypadku
zastrzeŜeń zaznaczyć to w kwicie bagaŜowym,
− wydaje przesyłkę bagaŜową posiadaczowi kwitu bagaŜowego za jego zwrotem.
PodróŜny jest obowiązany do przestrzegania przepisów porządkowych obowiązujących w
transporcie:
− osoby zagraŜające bezpieczeństwu lub porządkowi, uciąŜliwe dla podróŜnych lub
odmawiające zapłacenia naleŜności za przewóz mogą być usunięte,
− moŜe odstąpić od umowy przewozu lub dokonać jej zmiany przed rozpoczęciem podróŜy,
przysługuje mu wtedy zwrot naleŜności,
− moŜe zabrać ze sobą do środka transportu rzeczy, jak równieŜ oddać je do przewozu jako
przesyłkę bagaŜową,
− jest zobowiązany do zapłacenia naleŜności za przewóz.
W grupowym przewozie osób do obowiązków organizatora naleŜy nadzór nad
przestrzeganiem przez uczestników przewozu grupowego przepisów porządkowych.
Organizator i uczestnik ponoszą odpowiedzialność solidarną za wyrządzone szkody w mieniu
przewoźnika.
Przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie jednego listu
przewozowego lub innego dokumentu przewozowego, w którym znajduje się informacja o:
− rodzaju,
− ilości,
− pochodzeniu, statusie celnym.
NiezaleŜnie od rodzaju transportu najczęściej stosuje się trzy rodzaje dokumentów
związane z przemieszczaniem towarów.
Rys. 12. Dokumenty przewozowe towarów [opracowanie własne]
Dokumenty związane z przemieszczeniem towaru
Listy przewozowe
Dokumenty celne
Faktura sprzedaŜy lub
pro forma

39
Marszałek Województwa
Dyrektor Departamentu
Infrastruktury i Ochrony Środowiska
Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Podlaskiego w Białymstoku
WNIOSEK
o wydanie zezwolenia
na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym
(na podstawie art. 18 ust. 1, pkt 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym [Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874
I. Wnioskodawca:
a) ...........................................................................................................................
(nazwa przedsiębiorcy ze wskazaniem formy prawnej, względnie imię i nazwisko przedsiębiorcy oraz
nazwa, pod którą wykonuje działalność gospodarczą)
b) .......................................................................................................................................
(siedziba lub miejsce zamieszkania - ulica, nr domu, kod pocztowy, miejscowość oraz nr telefonu)
II. Określenie linii komunikacyjnej:
Nr ............. od ........................................................ do ................................................................
przez: ...........................................................................................................................................
III. Długość linii komunikacyjnej: ...................... km
IV. Planowany roczny przebieg linii komunikacyjnej: ................................. km/rok
V. Wnioskowany okres waŜności zezwolenia: (zaznaczyć okres właściwy) do 1 roku, do 2
lat, do 3 lat, do 4 lat, do 5 lat
VI. Wnioskowana liczba wypisów z zezwolenia: .................... szt.
VII. Wykaz załączników:
(zgodnie z art. 22 ust. 1, ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym
Załączniki
− kserokopia licencji uwierzytelniona przez pracownika organu udzielającego licencji lub
przyjmującego wniosek; ............ szt. proponowany rozkład jazdy uwzględniający:
1) imię i nazwisko albo nazwę przewoźnika,
2) adres albo siedzibę przewoźnika,
3) nr i nazwę linii komunikacyjnej określającą przystanek początkowy i końcowy oraz co
najmniej jeden przystanek pośredni,
4) termin waŜności rozkładu jazdy (pozostawić puste miejsca),
5) drogę przejazdu z uwzględnieniem odległości w kilometrach pomiędzy przystankami,
6) dni, godziny, minuty odjazdu i przyjazdu środków transportowych albo częstotliwość ich
kursowania oraz dokładnie wskazane miejsca tego odjazdu i przyjazdu oraz
7) liczbę pojazdów niezbędnych do wykonywania przewozów na:

40
wnioskowanej linii, zgodnie z rozkładem jazdy; ............ szt.
schemat połączeń komunikacyjnych z zaznaczoną linią komunikacyjną
i przystankami; ............ szt.
potwierdzenie uzgodnienia zasad korzystania z obiektów dworcowych
i przystanków, dokonanego z ich właścicielami lub zarządzającymi; ............ szt.
zobowiązanie do zamieszczania informacji o godzinach odjazdów
na tabliczkach przystankowych na przystankach; ............ szt.
cennik; ............ szt.
wykaz pojazdów, z określeniem ich liczby, wieku oraz liczby miejsc,
którymi wnioskodawca zamierza wykonywać przewozy. ............ szt.
UWAGA: KaŜdy z załączników winien być oznaczony numerem zgodnym z niniejszym
wykazem.
....................................................... .........................................................
imię i nazwisko wnioskodawcy podpis wnioskodawcy lub pieczęć przedsiębiorcy
Dowodem zawarcia umowy przewozu jest potwierdzony przez przewoźnika list
przewozowy lub inny dokument określony w art. 38 Ustawy o prawie przewozowym.
8) składa przewoźnikowi na przesyłkę towarową list przewozowy, a jeŜeli przy danym
rodzaju przewozu jest to powszechnie przyjęte, w inny sposób dostarcza informacji
niezbędnych do prawidłowego wykonania przewozu,
− dołącza do listu przewozowego dokumenty wymagane w przepisach szczególnych,
− jest zobowiązany oddać przewoźnikowi rzeczy w stanie umoŜliwiającym ich prawidłowy
przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia,
− moŜe zamieścić w liście przewozowym wskazówki co do postępowania z przesyłką
w wyniku zaistnienia nieprzewidzianych w umowie wydarzeń.
1. Jak dzielimy system prawa transportowego?
2. W jakich aktach prawnych zawarte są ogólne regulacje prawne dotyczące transportu?
3. W jakich aktach prawnych zawarte są szczególne regulacje prawne dotyczące transportu?
4. Czego dotyczy Ustawa o transporcie drogowym?
5. Jakie dokumenty powinien posiadać kierowca zgodnie z Ustawą o transporcie
drogowym?
6. Jakie są rodzaje licencji?
7. Jakie warunki naleŜy spełnić, aby uzyskać licencję w celu podjęcia i zarobkowego
wykonywania transportu drogowego?
8. Jakie są główne zadania Inspekcji Transportu Drogowego?
9. Jakie prawo reguluje zasady przewozu osób i rzeczy?
10. Jakie są obowiązki przewoźnika?
11. Jakie dokumenty związane są z przemieszczaniem towaru?

41
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadź analizę Ustawy 20.06.1997 r. prawo o ruchu drogowym i odpowiedz na
pytania:
− co reguluje ta ustawa?
− jak powinien zachowywać się uczestnik ruchu i inne osoby znajdujące się na drodze?
− kto sprawuje nadzór nad zarządzaniem ruchem na drogach krajowych?
− jak na drodze powinna poruszać się kolumna pieszych?
− w jaki sposób Ustawa prawo o ruchu drogowym reguluje zasady ruchu pojazdów?
− jakie warunki musi spełniać pojazd, aby był dopuszczony do ruchu?
1) przeanalizować Ustawę prawo o ruchu drogowym,
2) wyszukać w tekście odpowiedzi na pytania z ćwiczenia 1,
3) przedyskutować odpowiedzi w grupie,
4) zaprezentować odpowiedzi na forum klasy.
− Ustawa prawo o ruchu drogowym,
Ćwiczenie 2
Przeczytaj stwierdzenia zawarte, arkuszu ćwiczeniowym 9 i zaznacz X, jeŜeli są one
PRAWDA FAŁSZ
− ogólne regulacje prawne dotyczące transportu zawarte są
w Ustawie o transporcie drogowym,
− Ustawa o transporcie drogowym określa zasady dostępu do
zawodu spedytora,
− licencja jest to decyzja administracyjna, wydawana przez
wojewodę,
− Warunkiem otrzymania licencji jest spełnienie jednocześnie 5
warunków,
− Inspekcja Transportu Drogowego moŜe kontrolować czas pracy,
− wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie
osób wymaga tylko licencji,
− dowodem zawarcia umowy przewozu rzeczy jest list
przewozowy.

42
2) przeczytać uwaŜnie stwierdzenia, zawarte arkuszu ćwiczeniowym 9,
3) postawić X w odpowiedniej kolumnie jeŜeli są, według ciebie, prawdziwe lub fałszywe,
4) porównać wyniki w grupie,
− Ustawa o transporcie drogowym,
− Ustawa Prawo przewozowe,
Ćwiczenie 3
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 10, wpisując w wolne miejsca rodzaje
prawa transportowego
2) wpisać w wolne miejsca arkusza ćwiczeniowego 10 rodzaje prawa transportowego,
Ćwiczenie 4
Przeprowadź analizę przypadków zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 11 i odpowiedz na
pytania:
− który kandydat spełnia wymagania obowiązujące przy wydawaniu licencji uprawniającej
do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,
− kto wydaje licencję uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,
− jakie rodzaje licencji występują w transporcie drogowym krajowym i międzynarodowym.
Podział prawa
transportowego

43
Przypadek 1
Jan Kowalski ma 20 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, nie był
karany, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy, nosi okulary, 2 lata praktyki w wykonywaniu
transportu drogowego.
Przypadek 2
Stanisław Nowak ma 45 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 7 lat
praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, nosi okulary, nie był karany, posiada
zezwolenie na przewóz rzeczy i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych
Przypadek 3
Jan Olejniczak ma 35 lat, uprawnienia do kierowania pojazdem samochodowym, 12 lat
praktyki w wykonywaniu transportu drogowego, posiada zezwolenie na przewóz rzeczy
i osób, posiada certyfikat kompetencji zawodowych, był skazany prawomocnym wyrokiem za
przestępstwo umyślne.
2) przeanalizować kryteria jakie naleŜy spełniać, aby uzyskać licencję uprawniającą do
wykonywania zarobkowego transportu drogowego,
3) wskazać przypadek z arkusza ćwiczeniowego 11, który spełnia wymagania potrzebne do
uzyskania licencji uprawniającej do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,
4) uzasadnić dlaczego pozostałe przypadki nie spełniają kryteriów, aby uzyskać licencję
uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego,
5) podać nazwę instytucji uprawnionej do wydawania licencji,
6) rozróŜnić rodzaje licencji,
7) przedyskutować problem w grupie,
− Ustawa o transporcie drogowym,
Ćwiczenie 5
Sporządź umowę na przewóz 35 osób autobusem na trasie Łódź – Zakopane – Łódź.
2) wyszukać wzór umowy w Internecie,
3) przeanalizować elementy umowy o przewóz osób,
4) wypełnić wzór umowy,

44
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy o transporcie
drogowym?
2) rozróŜnić ogólne i szczególne regulacje prawne dotyczące transportu?
3) rozróŜnić rodzaje licencji?
4) wymienić zadania Inspekcji Transportu Drogowego?
5) zastosować przepisy prawa wynikające z ustawy Prawo przewozowe?
6) wymienić warunki jakie naleŜy spełnić aby uzyskać licencję
uprawniającą do wykonywania zarobkowego transportu drogowego?
7) wypełnić wniosek o wydanie zezwolenia na regularną linię w
krajowym transporcie osób?
8) sporządzić wniosek o wydanie zezwolenia na przewóz rzeczy?

45
4.4. Międzynarodowy transport drogowy
Ustawa Prawo przewozowe odnosi się do przewozów krajowych. W przewozach
międzynarodowych obowiązują konwencje i inne porozumienia międzynarodowe, ustalone
zazwyczaj odrębnie dla poszczególnych gałęzi transportu.
JeŜeli jednak umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej, to stosuje się przepisy ustawy
Prawo przewozowe, zgodnie z postanowieniem art. 1 ust. 3 tej ustawy.
Do podstawowych regulacji prawnych dotyczących międzynarodowego transportu
drogowego naleŜy zaliczyć:
− konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR)
z 1956 r,
− konwencję celną dotyczącą międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem
karnetów TIR (Konwencja TIR) z 1975 r.,
− konwencja o wspólnej procedurze tranzytowej (WPT) z 1987 r.,
− umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących przewozy drogowe
(AETR) z 1970 r.,
− umowę europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów
niebezpiecznych (ADR) z 1957 r.,
− umowę o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów
Ŝywnościowych (ATP) z 1970 r.
W transporcie samochodowym bardzo istotnym aktem prawnym, umoŜliwiającym
wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego, jest umowa o międzynarodowym
przewozie drogowym towarów (CMR), która została podpisana w Genewie w 1956 r.
Polska ratyfikowała ją w 1962 r. Konwencja CMR opublikowana została w załączniku do
Dziennika Ustaw Nr 49, poz. 238 z 14.09.1962 r.
Do Konwencji przystąpiły juŜ prawie wszystkie kraje Europy takie jak: Austria, Białoruś,
Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Francja, Grecja,
Hiszpania, Holandia, Irlandia, Jugosławia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Mołdawia, Niemcy,
Norwegia, Polska, Portugalia, Rosja, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja, Węgry,
Wielka Brytania, Włochy.
Konwencja CMR wprowadza i ujednolica:
− warunki umowy o przewóz drogowy towarów,
− dokumentację przewozową,
− odpowiedzialność przewoźnika,
− tryb skarg i reklamacji,
− roszczenia wynikające z przewozu,
− zasady przewozu wykonywanego kolejno przez kilku przewoźników.
Konwencję stosuje się do wszelkich umów o zarobkowy przewóz drogowy towarów
pojazdami, niezaleŜnie od miejsca zamieszkania i przynaleŜności państwowej stron, jeŜeli
miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, stosownie do
ich oznaczenia w umowie, znajdują się w dwóch róŜnych krajach, z których przynajmniej
jeden jest krajem umawiającym się.
Konwencję CMR stosuje się takŜe wówczas, gdy przewozy mieszczące się w jej ramach
wykonywane są przez państwa lub rządowe instytucje albo organizacje. Tak więc Konwencja
CMR ma zastosowanie jedynie w stosunku do odpłatnych usług świadczonych

46
w międzynarodowym transporcie towarów przez profesjonalnych przewoźników, na
podstawie uzyskanych odpowiednich uprawnień w danym państwie.
W Polsce dopuszczenie do zawodu reguluje Ustawa z 2 sierpnia 1997 r. o warunkach
wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 106, poz. 677)
z późniejszą zmianą ustawy z 19 marca 1999r. (Dz. U. 32, poz. 310 z 15 kwietnia 1999 r.)
Konwencji CMR nie stosuje się do:
− przewozów wykonywanych na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych,
− przewozów zwłok,
− przewozów rzeczy przesiedlenia.
Konwencja CMR wprowadza jednolity dokument zawarcia umowy przewozu jakim jest
list przewozowy CMR. Wprawdzie sama konwencja liberalnie odnosi się co do obowiązku
posiadania listu przewozowego wskazując, iŜ jego brak nie wpływa na istnienie samej umowy
ani na jej waŜność. List przewozowy odgrywa waŜne funkcje w procesie przewozowym:
− instrukcyjną,
− legitymacyjną,
− dowodową,
− informacyjną.
Teoretycznie list przewozowy CMR wystawiany jest zgodnie z konwencją w trzech
oryginalnych egzemplarzach:
− pierwszy dla nadawcy,
− drugi towarzyszy przesyłce i przeznaczony jest dla odbiorcy,
− trzeci zatrzymuje przewoźnik.
W praktyce powszechnie stosuje się list przewozowy w czterech lub sześciu
egzemplarzach, przy czym następne strony stanowią kopie i przeznaczone są dla urzędów
administracyjnych. Podczas przyjęcia towaru do przewozu konwencja nakłada na
przewoźnika obowiązki związane ze:
− sprawdzeniem poprawności danych listu przewozowego z liczbę sztuk, jak równieŜ ich
cech i numerów,
− stwierdzeniem widocznego stanu towaru i jego opakowania. W przypadku wszelkich
niezgodności przewoźnik zobowiązany jest dokonać odpowiedniego wpisu do listu
przewozowego. W przeciwnym przypadku następuje domniemanie, Ŝe towar
i opakowanie były w dobrym stanie i Ŝe ilości, cechy jak równieŜ numery były zgodne.
Konwencja CMR reguluje równieŜ obowiązki i odpowiedzialność nadawcy wobec
przewoźnika.
Konwencję TIR stosuje się do przewozu towarów bez przeładunku przez jedną lub kilka
granic, od wyjściowego urzędu celnego jednej umawiającej się strony do docelowego urzędu
celnego innej umawiającej się strony lub tej samej umawiającej się strony, w pojazdach
drogowych, zespołach pojazdów lub w kontenerach, jeŜeli jakaś część przewozu między
rozpoczęciem i zakończeniem operacji TIR jest wykonywana przez transport drogowy.
MoŜliwe jest równieŜ wykonanie przewozu pod osłoną karnetu TIR zaczynającego się
i kończącego się w tym samym państwie jeŜeli trasa przebiegać będzie przez terytorium
obcego państwa. Konwencja TIR zwalnia ładunek od odprawy celnej w punktach granicznych
pod następującymi warunkami:
− przejazd musi się odbywać tylko określoną lub zaakceptowaną przez władze celne trasą,
− pojazd musi posiadać świadectwo zdolności technicznej dopuszczające do
międzynarodowego przewozu drogowego pod zamknięciem celnym,
− władze celne kraju wysyłki muszą zaopatrzyć skrzynię ładowną samochodu w plomby
celne, które są sprawdzane przez władze celne na granicy,

Z3.04

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (12)

Similar to Z3.04

Similar to Z3.04 (20)

More from Kasia Stachura

More from Kasia Stachura (20)

Z3.04