Z1.06

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Andrzej Wysocki
Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych
przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw. 342[04].Z1.06
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Iwo Nowak
mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Wysocki
Konsultacja:
mgr inz Halina Śledziona
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z1.06
,,Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw”,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik logistyk 342[04].
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 12
4.1.3. Ćwiczenia 12
4.1.4. Sprawdzian postępów 15
4.2. Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki 16
4.3. Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw 25
4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji
i gospodarki opakowaniami 34
4.5. Bilans kosztów logistyki 47
5. Sprawdzian osiągnięć 59
6. Literatura 65

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sporządzaniu rachunku kosztów
zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw.
W poradniku zamieszczono:
– wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
– cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę.

4
Schemat układu jednostek modułowych
342[04].Z1.01
Projektowanie i realizacja
zadań logistycznych
w zaopatrzeniu
342[04].Z1.02
zadań logistycznych procesu
technologicznego
342[04].Z1342[04].Z1.03
w dystrybucji
342[04].Z1.04
w gospodarce odpadami
342[04].Z1.05
w organizacji transportu
wewnętrznego
342[04].Z1.06
Sporządzanie rachunku
kosztów zadań logistycznych
przedsiębiorstwa w łańcuchu
dostaw
342[04].Z1
Logistyka przedsiębiorstwa
w łańcuchu dostaw

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−−−− korzystać z róŜnych źródeł informacji,
− dobierać rodzaje i parametry środków transportu wewnętrznego do przepływów
rzeczowych w przedsiębiorstwie,
− projektować sieć transportu wewnętrznego,
− planować budŜet realizacji transportu wewnętrznego,
− sporządzać harmonogram organizacji transportu wewnętrznego,
− stosować techniki informacyjne wspomagające proces transportu wewnętrznego,
− planować budŜet gospodarki odpadami,
− projektować optymalizację recyklingu odpadów,
− projektować system recyklingu odpadów niebezpiecznych,
− sporządzać harmonogram odbioru odpadów,
− stosować systemy informacyjne wspomagające ekologistykę,
− planować budŜet dystrybucji,
− sporządzać harmonogram dystrybucji,
− przeprowadzać negocjacje handlowe z zachowaniem wymaganego poziomu obsługi
klienta,
− stosować systemy informacyjne wspomagające logistykę dystrybucji,
− określać elementy wspólne w realizacji zadań produkcyjnych,
− sporządzać plan przepływu materiału,
− pozyskać informacje wykorzystywane w sterowaniu produkcją,
− sporządzać plan potencjału produkcyjnego,
− projektować harmonogram produkcji,
− uruchomić zlecenie produkcyjne,
− wykorzystać metody i techniki słuŜące sterowaniu produkcją.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
− identyfikować źródła generowania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,
− określać związki pomiędzy kosztami logistyki, a ewidencją księgową,
− określać moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie,
− ustalać powiązania poszczególnych modułów kosztów logistyki,
− sporządzać rachunek kosztów usług logistycznych w zakresie zaopatrzenia,
− sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania i sterowania produkcją,
− sporządzać rachunek kosztów logistyki dystrybucji,
− sporządzać rachunek kosztów logistyki gospodarki odpadami,
− sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego,
− sporządzać rachunek kosztów logistyki przedsiębiorstwa,
− sporządzać bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa
− wykonywać analizę bilansu kosztów logistyki w przedsiębiorstwie,
− sporządzać wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki,
− stosować narzędzia informatyczne i systemy informacyjne wspomagające działania
ekonomiczne,
− dokumentować działania z zakresu ekonomiki logistyki,
− posługiwać się terminologią z zakresu kosztów działalności przedsiębiorstwa.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie
4.1.1. Materiał nauczania
Procesy logistyczne, obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne jak i pewne
elementy procesów finansowych, powodują powstawanie określonych kosztów, nie zawsze
w praktyce gospodarczej identyfikowanych z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Mają
one jednak wpływ na ogólny rezultat działalności przedsiębiorstwa przez kształtowanie jego
wyniku finansowego.
Koszt, to wyraŜone w pieniądzu, zuŜycie zasobów wynikające z realizacji zadań
związanych z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.
Koszt, to zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie
rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań powodujących
zmniejszenie kapitału własnego z wyjątkiem podziału na rzecz właścicieli [16].
Koszty w przedsiębiorstwie ewidencjonowane są w rachunkowości, która charakteryzuje
się tym, Ŝe posiada typowe cechy systemu, tj.
Rys. 1. System ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]
W systemie rachunkowości następuje przetwarzanie danych księgowych dotyczących
róŜnych zjawisk ekonomiczno–finansowych. Końcową fazą procesu generowania informacji
księgowych jest sporządzanie sprawozdań finansowych, do których zlicza się przede
wszystkim: bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków
pienięŜnych.
Klasyczne systemy kosztów nie uwzględniały kosztów logistycznych, które obejmują cały
łańcuch zaopatrzenia od dostawców do końcowych konsumentów. W gospodarce rynkowej,
chcąc skutecznie konkurować, naleŜy poznać koszt kaŜdego ogniwa, czyli dokładnie
zidentyfikować koszty logistyczne.
Koszty logistyki są szczegółową kategorią kosztów, oznaczają pienięŜne
odzwierciedlenie zuŜycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem,
realizacją i kontrolą pozatechnologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni
wszystkich form materiałów. [12]
B. Szałek koszty logistyczne identyfikuje jako [15]:
− koszty bezpośrednie (transport, magazyny, zapasy, manipulację, łączność) i pośrednie,
− koszty zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji,
− koszty materialne i niematerialne,
− koszty opracowania logistycznego oraz przedsięwzięć zalecanych przez logistykę,
− koszty ściśle logistyczne.
Pomiar kosztów w logistyce ma ogromne znaczenie, poniewaŜ klasyczne systemy
rachunku kosztów nie są uwaŜane za wiarygodne równieŜ w odniesieniu do logistyki.
Powodem jest to, Ŝe opierają się na umownych metodach rozliczania kosztów pośrednich, co
prowadzi do zniekształcenia informacji o zyskowności produktów i klientów.
wejście przetwarzanie wyjście

8
Podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami w klasycznym rachunku kosztów jest
budŜetowanie kosztów rodzajowych i analiza odchyleń, która jednak nie dostarcza informacji
o przyczynach tych odchyleń.
Koszty logistyki stanowią podstawowy miernik ilościowy sprawności i nowoczesności
procesów logistycznych i dlatego tak waŜna jest ich precyzyjna identyfikacja i szczegółowa
specyfikacja zgodnie z aktualnymi potrzebami.
Rys. 2. Znaczenie kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]
Czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki moŜemy podzielić na:
czynniki wewnętrzne (zaleŜne od przedsiębiorstwa):
− rodzaj działalności,
− rozmiar działalności,
− stopień złoŜoności fizycznego przepływu materiałów,
− stopień złoŜoności struktury produkcyjnej,
− stopień złoŜoności struktury asortymentowej.
czynniki zewnętrzne (niezaleŜne od przedsiębiorstwa):
− stopa oprocentowania kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych
w finansowaniu zasobów,
− stopę podatków od nieruchomości,
− stawki podatków od środków transportu,
− opłaty ekologiczne,
− poziom cen płaconych za zewnętrzne usługi logistyczne,
− stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego.
Uwzględniając czynniki zaleŜne i niezaleŜne od przedsiębiorstwa, koszty logistyczne
przedstawiane są według trzech koncepcji:
− koncepcja współzaleŜności kosztów – koszty logistyczne są ze sobą tak powiązane, Ŝe
zmiana jednego rodzaju kosztu logistycznego moŜe spowodować negatywną zmianę
innego kosztu logistycznego, co w efekcie moŜe pogorszyć sytuację finansową firmy.
Konflikty kosztów mogą występować w kaŜdej sferze funkcjonowania przedsiębiorstwa.
Nadrzędność
kosztów
procesów
gospodarczych
KOSZTY
LOGISTYKI
Trudności z identyfikacją
kosztów logistyki
Rozbudowana
struktura
kosztów
logistyki
Silne
związki
z innymi
kosztami
Organiczna
jedność
procesów
gospodarczych
Brak
procedur
księgowo–
finansowych

9
Zmianę kosztów będziemy uwaŜali za pozytywną, jeŜeli nastąpi obniŜenie kosztów
globalnych przy danym poziomie obsługi klienta.
Rys. 3. WspółzaleŜność kosztów logistyki [15]
− koncepcja globalnych kosztów – logistyczne działania przedsiębiorstwa w kaŜdej sferze
(zaopatrzenie, produkcja, zbyt) powinny być odniesione do całego procesu przepływu
materiałów. Globalne koszty logistyki moŜna przedstawić według wzoru:
GKL = Km + Kt + Kzp + Kzpr + Ksi + Kuz
gdzie:
GKL – globalne koszty logistyki,
Km – koszty magazynowania,
Kt – koszty transportu,
Kzp – koszty zarządzania przepływami,
Kzpr – koszty zarządzania produkcją,
Ksi – koszty systemów informacyjnych,
Kuz – koszty utrzymania zapasów.
− koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów – mimo największych wysiłków części
składowych systemu, nie osiąga się optymalnego rezultatu z punktu widzenia systemu
jako całości.
Zadania nowoczesnego rachunku kosztów logistyki we współczesnych strategiach i koncepcji
menedŜerskiej:
− identyfikowanie zróŜnicowanej kosztochłonności i rentowności wynikających
z dostarczania poszczególnym klientom róŜnych kombinacji portfela produktów i usług
logistycznych,
− konieczność stałego lub czasowego podwyŜszania jakości, efektywności lub tempa
poszczególnych działań i całych procesów logistycznych,
− identyfikowanie zmian w kosztach całkowitych i rentowności przedsiębiorstwa
wywołanych decyzjami dotyczącymi kategorii klientów, produktów, czy kanałów
dystrybucji,
− określenie wpływu zachowania klientów i dostawców na koszty i rentowność
przedsiębiorstwa.
Przy tak sformułowanych zadaniach przedsiębiorstwo musi odejść od tradycyjnych metod
rachunkowości i wybrać jedną z poniŜszych koncepcji rachunku kosztów logistyki:
obsługa
klienta
zakupy
zaopatrzenia
utrzymanie
zapasów
realizacja
zamówień
transportowe
składowe

10
− tradycyjny rachunek kosztów logistyki – polega na budŜetowaniu kosztów rodzajowych
i analizie ich odchyleń. JeŜeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niŜsze od
wartości z budŜetu, to oznacza to, Ŝe koszty są pod kontrolą, jeŜeli są wyŜsze to naleŜy
znaleźć miejsce ich generowania,
− bezpośrednia rentowność produktu – w metodzie tej od marŜy brutto odejmuje się koszty
bezpośrednio związane z danym produktem, włącza się zaś koszty pośrednie i ogólne
przedsiębiorstwa,
− rachunek kosztów działań ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu
bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zuŜywających zasoby
organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów,
lub kanałów dystrybucji zuŜywających te działania.
Zakres kosztów logistyki powinien być traktowany elastycznie. ZaleŜy on przede
wszystkim od celów grupowania i wykorzystania informacji o kosztach. Najbardziej szeroko
potraktowany zakres kosztów logistycznych ma swoje funkcje poznawcze. Pozwala bowiem
rozpatrywać procesy logistyczne, wszystkie zjawiska normalne i nadzwyczajne, a takŜe
poprawę wyników, przez pryzmat kosztów. Nie oznacza to oczywiście, aby w kaŜdym
przypadku wprowadzać stosowne przekroje ewidencyjne i praktyczne rachunku kosztów.
Koszty logistyki mogą dotyczyć róŜnych obszarów.
Rys. 4. Obszary występowania kosztów logistycznych [opracowanie własne]
Koszty fizycznego przepływu dóbr materialnych w przedsiębiorstwie naleŜą do podstawowej
grupy kosztów logistycznych, są one determinowane:
− rozmiarami technicznej infrastruktury przepływu fizycznego,
− zaangaŜowaniem zasobów pracy w procesach przepływu,
− zuŜyciem materiałów zwłaszcza paliw i energii w procesach transportowych
i manipulacyjnych,
− innymi czynnikami.
Koszty utrzymania zapasów zaleŜą od:
− kosztów powierzchni jakie zajmują zapasy,
− kosztów energii, ogrzewania, oświetlenia,
− kosztów pracy,
− kosztów ubezpieczeń,
− kosztów zamroŜonego kapitały w zapasie,
− kosztów zuŜytych materiałów.
Koszty procesów informacyjnych, to koszt:
− amortyzacji sprzętu informatycznego i oprogramowania,
− zuŜycia materiałów oraz energii, zuŜytych w procesach informacyjnych,
− pracy z narzutami,
− koszty usług obcych, w tym zwłaszcza informatycznych, telekomunikacyjnych,
− inne koszty, np. opłaty dzierŜawne i leasingowe wynajmu sprzętu informatycznego.
Obszary kosztów
logistyki
Koszty
fizycznego
przepływu
Koszty procesów
informacyjnych
Koszty
utrzymania
zapasów

11
JeŜeli ujmiemy koszty logistyczne w trzy wyŜej wymienione obszary to struktura tych
kosztów kształtuje się następująco:
− koszty fizycznego przepływu materiałów ok. 40-50%,
− koszty utrzymania zapasów ok. 30-40%,
− koszty procesów informacyjnych ok. 15-20%.
Koszty logistyczne oraz skutki finansowe procesów logistycznych wpływają na rachunek
kosztów i wynik przedsiębiorstwa. WyróŜniamy trzy podstawowe ujęcia tych kosztów
i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa.
Rys. 5. Koszty logistyczne i skutki finansowe w rachunku przedsiębiorstwa [14, s. 298]
Koszty logistyczne sensu stricto znajdują wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa,
aczkolwiek ich pełne wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów rachunkowych
i ewidencyjnych. Do wydatków finansowych moŜemy zaliczyć:
− podatki od nieruchomości i od środków transportu,
− opłaty za korzystanie ze środowisk,
− koszty zamroŜonego kapitału.
Koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszone są do pozycji kształtujących wynik
finansowy przedsiębiorstwa, wynikają z niesprawności procesów logistycznych i zdarzeń
losowych np.
− kary nałoŜone przez dostawców i odbiorców,
− straty z tytułu złej jakości produkcji,
− straty z tytułu starzenia się zapasów.
Utracone potencjalne przychody wynikają z niesprawności procesów logistycznych
spowodowanych:
− brakiem zapasów wyrobów na które jest popyt,
− bonifikatami i upustami cenowymi mającymi swe źródło w procesach logistycznych
(nieterminowa dostawa, nieodpowiednia jakość lub asortyment).
Zasady określania kosztów logistycznych:
− określanie kosztów obsługi klienta w odniesieniu do konkretnego miejsca na rynku,
− analiza kosztów i przychodów w odniesieniu do rodzaju klienta, produktów, segmentów
rynku, kanałów dystrybucji,
− unikanie posługiwania się wartościami średnimi,
− budowa kosztorysu zorientowanego na rezultat w oparciu o misję, klienta, produkt.
Koszty
logistyczne
Koszty sensu
stricto
Koszty zdarzeń
nadzwyczajnych
Utracone
potencjalne
przychody
Koszty pracy i
zuŜycia
czynników
Wydatki
finansowe

12
Optymalizacja kosztów logistycznych – konflikt kosztów
Tabela 1. Konflikt kosztów logistycznych [opracowanie własne]
Minimalizacja kosztów
w obszarze
Powoduje wzrost
kosztów
w
transport zapasy
opakowanie szkody transportowe
zamówienie transport
zakup zapasy
obsługa liczba magazynów
zapasy
kosztyłączne
organizacja produkcji
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiujemy koszty logistyki?
2. Jakie znaczenie dla przedsiębiorstwa ma zidentyfikowanie kosztów logistyki?
3. Jakie czynniki zaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów logistycznych?
4. Jakie czynniki niezaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów
logistycznych?
5. Według jakich koncepcji przedsiębiorstwo moŜe przedstawić koszty logistyczne?
6. Jaki jest związek między kosztami logistyki a ewidencją księgową?
7. W jakich obszarach występują koszty logistyczne?
8. Czy istnieje współzaleŜność między kosztami logistyki?
9. Co to są globalne koszty logistyki?
10. Czy koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 i zaznacz X, jeŜeli są one
prawdziwe, lub fałszywe.
Arkusz ćwiczeniowy 1
PRAWDA FAŁSZ
− koszty logistyczne definiowane są tak samo jak koszty w ujęciu
klasycznym,
− koncepcja współzaleŜności kosztów polega na alokowaniu
bezpośrednich i pośrednich do czynności,
− koszty logistyki występują tylko w jednym obszarze,
− koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszą się do pozycji
kształtujących wynik finansowy ,
− koszty fizycznego przepływu materiałów stanowią około 20%
kosztów logistycznych,
− koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym.

13
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1,
2) przeanalizować stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 1,
3) zaznaczyć w arkuszu ćwiczeniowym 1 X, jeŜeli uwaŜasz, Ŝe stwierdzenie jest prawdziwe
lub fałszywe,
4) przedyskutować odpowiedzi w grupie,
5) zaprezentować swoją opinię na forum klasy.
WyposaŜenie stanowiska pracy:
− literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 2.
2) przeanalizować obszary kosztów logistycznych,
3) wpisać nazwy obszarów do arkusza ćwiczeniowego 2,
4) przedyskutować wyniki w grupie,
5) zaprezentować wyniki na forum klasy.
Ćwiczenie 3
Uporządkuj czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki na czynniki zaleŜne
i niezaleŜne od przedsiębiorstwa: rodzaj działalności, stopa podatków od nieruchomości,
stopień złoŜoności struktury produkcyjnej, opłaty ekologiczne, stopień złoŜoności fizycznego
przepływu materiałów, stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego, rozmiar
działalności, stawki podatków od środków transportu, poziom cen płaconych za zewnętrzne
usługi logistyczne, stopień złoŜoności struktury asortymentowej, stopa oprocentowania
kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych w finansowaniu zasobów.
Obszar kosztów
logistyki

14
Do czynników zaleŜnych zaliczamy:……………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Do czynników niezaleŜnych zaliczamy:………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..
2) rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty logistyczne,
3) wpisać czynniki do arkusza ćwiczeniowego 3,
4) wyniki zaprezentować na forum klasy.
Ćwiczenie 4
Oblicz rzeczywiste globalne koszty logistyki i porównaj je z planowanymi. Jakie czynniki
mogły spowodować zwiększenie rzeczywistych cząstkowych kosztów logistycznych, czy
struktura tych kosztów jest prawidłowa.
koszty logistyki
koszty logistyki
planowane
struktura
%
koszty logistyki
rzeczywiste
struktura
%
koszty magazynowania 25.000,00 30.000,00
koszty transportu 100.000,00 115.000,00
koszty zarządzania przepływami 7.500,00 7.500,00
koszty zarządzania produkcją 5.000,00 5.000,00
koszty systemów informacyjnych 37.500,00 40.000,00
koszty utrzymania zapasów 75.000,00 80.000,00
2) obliczyć planowane i rzeczywiste koszty logistyki,
3) przeanalizować planowane i rzeczywiste cząstkowe koszty logistyki,
4) obliczyć strukturę planowanych i rzeczywistych kosztów logistyki,
5) przeanalizować otrzymane wyniki,
6) wnioski przedstawić na forum klasy.

15
− kalkulator.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zidentyfikować źródła generowania kosztów logistycznych
w przedsiębiorstwie?
2) określić związki między kosztami logistyki a ewidencją księgową?
3) rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty
przedsiębiorstwa?
4) wymienić obszary kosztów logistycznych?
5) wykazać związek logistyki z ewidencją księgową?

16
4.2. Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki
Koszty logistyczne modą być ujmowane w róŜnych przekrojach. Podział strukturalny
kosztów moŜe mieć róŜne cele zarówno poznawcze jak i praktyczne.
Cele poznawcze powinny uwzględniać takie przekroje, które pozwolą na ustalenie:
− fazowego przekroju kosztów,
− miejsc powstawania kosztów i wykorzystania tej informacji w budŜetowaniu kosztów,
− związku kosztów z pozostałymi składnikami procesów logistycznych,
− struktury rodzajowej kosztów,
− zmienności poszczególnych grup kosztów w stosunku do wielkości przepływu
materiałów lub utrzymania zapasów.
Podział kosztów logistyki wg róŜnych kryteriów
Podstawowe
kompleksy
logistyki
Koszty
przepływu
fizycznego
Koszty
zapasów
Koszty
procesów
informac.
Koszty
fazy
zaopatrzenia
Koszty
fazy
produkcji
Koszty
fazy
dystrybucji
Podstawowe
fazy
przepływu
Treść
ekonomiczna
kosztów
Przekrój
rodzajowy
ZuŜycie
czynników
produkcji
Koszty
kształtujące
wynik
finansowy
Utracone
przychody
pienięŜne
Koszty
materialne
Koszty
niematerialne
Koszty
strat
obciąŜające
wynik
Miejsce
powstawania
kosztów
Wydział
ruchu:
magazyny
transport
Funkcjonalne
komórki
zarządu:
zaopatrzenie
zbyt
transport
Rys. 6. Klasyfikacja kosztów logistycznych [opracowanie własne]

17
Przekrój kosztów logistycznych według podstawowych kompleksów logistycznych dzieli
koszty logistyczne na koszty:
− przepływu fizycznego,
− zapasów,
− procesów informacyjnych.
Taki podział ma swoje pozytywne i negatywne strony.
Pozytywne to moŜliwość powiązania kosztów z tymi rodzajami procesów, które te koszty
determinują.
Negatywne to bardzo umowny charakter podziału pewnych grup kosztów. Niektóre
rodzaje i składniki kosztów trudno jest przydzielić do wymienionych grup, np. koszty
transportu i manipulacji zapasami w magazynie moŜemy traktować jako składnik kosztów
zapasów lub teŜ kosztów przepływu materiałów. W praktyce podział kosztów powinien być
dokonany na zasadzie przewagi określonych czynników kształtujących koszty.
Przekrój kosztów logistycznych według faz przepływu polega na wyodrębnieniu:
− procesów zaopatrzenia – koszty logistyczne procesu zaopatrzenia to całokształt kosztów
związanych z organizacją i realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych.
W kosztach tych są zawarte koszty przepływu materiałów i koszty utrzymania zapasów.
− produkcji – koszty te są determinowane czynnikami wewnętrznymi przedsiębiorstwa.
Dotyczy to oczywiście przedsiębiorstw przemysłowych. W przedsiębiorstwie
budowlanym w zasadzie nie występują koszty dystrybucji, w przedsiębiorstwie handlowym
nie istnieje faza produkcji, natomiast całość kosztów fizycznego przepływu materiałów oraz
utrzymania zapasów, a takŜe procesów informacyjnych moŜe być zaliczona do kosztów
logistycznych.
− dystrybucji.
Przekrój rodzajowy kosztów logistycznych grupuje koszty według zuŜycia podstawowych
czynników produkcji na koszty:
− materialne,
− niematerialne,
− koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy.
Do logistycznych kosztów materialnych zaliczmy:
− amortyzację majątku trwałego zaangaŜowanego w procesach logistycznych,
− zuŜycie materiałów, paliw i energii w procesach logistycznych, a więc w transporcie,
magazynowaniu, manipulacji, przetwarzaniu informacji,
− usługi obce, zwłaszcza transportowe, remontowe łączności itd.
Do logistycznych kosztów niematerialnych naleŜy zaliczyć:
− koszty pracy, tj. wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia oraz tak zwane pozapłacowe
koszty pracy, np. bhp,
− usługi niematerialne, tj. usługi wytwarzane przez jednostki sfery produkcji niematerialnej
(oświata, zdrowie, opieka społeczna),
− koszty zaangaŜowanego kapitału obcego, np. oprocentowanie kredytów finansujących
zapasy, opłaty leasingowe,
− wydatki pienięŜne z tytułu podatków np. podatek od nieruchomości, środków transportu
oraz opłat (np. czynsz, dzierŜawa).
Przekrój kosztów logistycznych według miejsc powstawania jest podstawą budŜetowania tych
kosztów, umoŜliwia powiązanie zadań obniŜki kosztów z systemem motywacyjnym.

18
Koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy to na przykład:
− kary i inne podobne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu
procesów logistycznych, np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia
towaru w czasie transportu,
− koszty starzenia się zapasów wyraŜające częściową lub całkowitą utratę wartości
uŜytkowej produktów, np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe.
Koszty logistyczne dzielą się takŜe na koszty:
− stałe – to takie które w pewnych granicach nie ulegają zmianą, np. koszty magazynowania
w większym stopniu zaleŜą od ogólnego potencjału magazynu (powierzchni lub
pojemności magazynu) niŜ od stopnia wykorzystania tego potencjału,
− zmienne – to takie składniki kosztów które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości
działalności logistycznej, np. koszty zuŜycia paliwa w transporcie, koszty
zaangaŜowanego kapitału w finansowanie zapasów.
Przyjmuje się, Ŝe w dłuŜszym okresie czasu wszystkie koszty są zmienne.
Oprócz wymienionych wyŜej kosztów wyróŜnia się koszty nadzwyczajne do których zalicza
się zwłaszcza:
− kary i inne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów
logistycznych np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia towaru
w czasie transportu,
− koszty starzenia się zapasów np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe itd.
Bez względu na to, którą koncepcję przedstawiania kosztów logistycznych przyjmiemy,
musimy dotrzeć do miejsc w strukturze organizacyjnej firmy, gdzie uzyskamy informację
o poziomie kosztów cząstkowych. PoniewaŜ struktury organizacyjne przedsiębiorstw są
róŜne, czyli róŜnie mogą nazywać się komórki organizacyjne, w związku z tym koszty
logistyczne mogą powstawać w komórkach o róŜnych nazwach.
Tabela 2. Miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowania własne]
Miejsce powstawania
kosztów
logistycznych
w przedsiębiorstwie
Rodzaj kosztów logistycznych
Dział sprzedaŜy
i marketingu
− koszty transportu zewnętrznego,
− koszty załadunku,
− koszty opakowań,
− koszty podróŜy.
Dział finansowo-
księgowy
− amortyzacja budynków i pomieszczeń,
− amortyzacja innych składników majątku trwałego,
− podatek od nieruchomości,
− ubezpieczenia majątkowe.
Dział administracyjny
− koszty materiałów biurowych,
− koszty usług telekomunikacyjnych,
− pocztowych.
Dział kosztów i cen
− kosztu usług remontowych,
− koszty wynagrodzeń z narzutami,
− kapitał zamroŜony w zapasach materiałów,
− czynsze.

19
Dział kontroli jakości
− koszty badań jakościowych wyrobów oraz zgłaszanych
i przyjętych reklamacji,
Dział energetyczny − koszty energii elektrycznej i wody,
Dział technologiczny − koszt wdraŜania nowych technologii
Specjalista ds. bhp
− koszty odzieŜy ochronnej,
− koszt posiłków regeneracyjnych.
Praktyczne przyjęcie określonych przekrojów strukturalnych kosztów logistycznych musi
uwzględniać przede wszystkim osiągnięcie określonego celu.
Rys. 7. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym [opracowanie własne]
Informację o kosztach logistyki moŜna uzyskać na podstawie arkuszy kosztowych
rachunkowości tradycyjnej, które znajdują się w róŜnych komórkach organizacyjnych firmy.
Tabela 3. Źródła informacji o kosztach logistycznych [15, s.125]
Koszty logistyki
Arkusz kosztowy rachunku tradycyjnego,
w którym zawarte są koszty logistyki
Koszty zakupu arkusz kosztów zakupu
Koszty funkcjonowania zaopatrzenia karta kosztów zarządu, koszty
administracyjno - gospodarcze
Koszty funkcjonowania magazynów zaopatrzenia karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne
Koszty transportu wewnętrznego na działach
produkcyjnych, Koszty magazynowania na działach
produkcyjnych
karty kosztów wydziałowych
Koszty funkcjonowania magazynów sprzedaŜy karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne
Koszty załadunku wyrobów gotowych karta kosztów zarządu, koszty ogólno
produkcyjne
Koszty funkcjonowania działu sprzedaŜy karta kosztów zarządu, koszty
Koszty sprzedaŜy arkusz kosztów sprzedaŜy
Przekrój
strukturalny
kosztów logistyki
Przekrój wg faz
przepływu
i miejsc
powstawania
Przekrój
rodzajowy
Przekrój wg
podstawowych
kompleksów
logistycznych

20
Koszt kapitału zamroŜonego w zapasach brak danych księgowych - naleŜy
obliczyć
Koszty przepływu informacji karta kosztów zarządu, koszty
Jak widać zebranie informacji o poziomie poszczególnych kosztów logistycznych nie jest
łatwe, dlatego bardzo istotne jest dokładne zaplanowanie postępowania przy wyodrębnieniu
kosztów logistyki. W tym celu naleŜy:
− ustalić zestaw analityczny kosztów logistyki (nazwać koszty jakie będą nam potrzebne),
− ustalić komórki funkcjonalne przedsiębiorstwa dla których przypisuje się koszty logistyki,
− wskazać komórki funkcjonalne gdzie moŜna uzyskać informacje o wskazanych kosztach
logistycznych,
− sporządzić listę komórek organizacyjnych, dla których zostaną przygotowane tabele
o kosztach,
− ustalenie obszaru badań, rozprowadzenie tabel z instrukcją ich wypełnienia do
właściwych komórek organizacyjnych,
− zebranie wypełnionych tabel i ich opracowanie w tabelę zbiorczą,
− opracowanie raportu z badan.
Rachunek kosztów logistyki powinien spełniać rolę narzędzia zmniejszającego wielkość
generowanych kosztów. Zmniejszenie kosztów stanowi jeden z podstawowych czynników
decydujących o konkurencyjności i rynkowym sukcesie przedsiębiorstwa.
Logistyka stwarza rozległe moŜliwości obniŜania kosztów poprzez lepszą koordynację
i harmonizację przebiegu procesów uwaŜanych dawniej za peryferyjne, jak zaopatrzenie
materiałowe i sprzedaŜ wyrobów gotowych.
Jednym z niezbędnych warunków koniecznych obniŜania kosztów logistycznych, przy
równoczesnym wzroście jakości procesów logistycznych jest stosowanie audytu
logistycznego.
Audyt logistyczny to analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca
oceny jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a takŜe
oznaczenie punktów krytycznych w procesach logistycznych.
Audyt przeprowadza się etapowo, przynajmniej w dwóch obszarach:
− odniesienie do wzorców, wskaźników wydajności,
− wskazanie nieprawidłowości, sposoby naprawy z uwzględnieniem kosztów takich zmian.
Audyt pomaga w gromadzeniu podstawowych informacji przydatnych w kolejnych
etapach procesu projektowania.

21
Rys. 8. Etapy procesu projektowania audytu systemu logistycznego w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]
Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzenia audytu:
− wymagania klientów i kluczowych elementów otoczenia,
− najwaŜniejsze cele i zadania logistyczne,
− konfiguracja aktualnej sieci logistycznej i pozycji firmy w danym łańcuchu dostaw,
− wzorcowe lub docelowe wielkości kosztów,
− identyfikacja luk między aktualnymi a poŜądanymi wynikami w działalności logistycznej,
− kluczowe cele projektu sieci logistycznej, wyraŜone w jednostkach mierzalnych.
Audyt logistyczny winien być prowadzony jednocześnie z kontrolingiem, w taki sposób,
aby nie tylko określić odchylenie od wzorców, ale przede wszystkim skupić się winien na
budowaniu przyszłych poŜądanych wzorców, w obrębie planowania strategicznego w firmie.
Jedną z metod obniŜania kosztów logistycznych przedsiębiorstwa jest tworzenie łańcucha
dostaw.
1. Jakie znasz moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie ?
2. Według jakich kryteriów dzielimy koszty logistyczne?
3. Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów materialnych?
4. Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów niematerialnych?
5. Co to są koszty stałe i zmienne?
6. W jakich komórkach struktury organizacyjnej naleŜy poszukiwać kosztów logistycznych?
7. W jakich źródłach informacji znajdują się dane o kosztach logistycznych?
8. Czy logistyka wpływa na obniŜenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa?
9. Co to jest audyt?
10. Jakie informacje moŜna uzyskać w wyniku przeprowadzenia audytu?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zakwalifikuj wymienione rodzaje kosztów do odpowiedniego kryterium:
koszty zapasów, koszty fazy produkcji, utracone przychody pienięŜne, koszy materialne,
koszty zbytu, koszty przepływu fizycznego, koszty zuŜycia czynników produkcji, koszty fazy
Etap I
Podstawowe
informacje
dotyczące
analizowanego
procesu
Etap II
System
logistyczny
Etap III
Kluczowe
obszary
działalności
logistycznej
Etap IV
Wybór i
ocena
usługodawcy
logistycznego
Etap V
Logistyczne
kwestie o
znaczeniu
strategicznym
Etap VI
Strategiczny
plan
logistyczny

22
dystrybucji, koszty transportu, koszty niematerialne, utracone przychody pienięŜne, koszty
kształtujące wynik finansowy, koszty strat obciąŜające wynik finansowy.
Podstawowe kompleksy logistyki……………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………...
Podstawowe fazy przepływu…………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………….
Treść ekonomiczna kosztów…………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Przekrój rodzajowy……………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Miejsce powstawania kosztów…………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
2) przeanalizować obszary kryteria klasyfikacji kosztów logistycznych,
3) przyporządkować nazwy kosztów do odpowiedniego kryterium,
Ćwiczenie 2
Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 6 i zaznacz X, jeŜeli są one
PRAWDA FAŁSZ
− koszty stałe to takie które w pewnych granicach nie ulegają
zmianie,
− informacje o kosztach logistycznych znajdują się w jednej
komórce,
− amortyzację zaliczamy do logistycznych kosztów zmiennych,

23
− koszty produkcji są determinowane czynnikami zewnętrznymi
w przedsiębiorstwie,
− audyt to analiza procesów logistycznych dotycząca oceny
jakości tych procesów,
− podział strukturalny kosztów ma cele poznawcze i praktyczne.
2) przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 6,
3) zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 6 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub
fałszywe,
4) przedyskutować odpowiedzi w grupie,
Ćwiczenie 3
Wykorzystując dane zawarte w tabeli 2 i 3 materiału nauczania 4.2.1, przyporządkuj
wyszczególnionym kosztom logistycznym (tabela 2) arkusze kosztowe i wskaŜ miejsca
powstawania tych kosztów w przedsiębiorstwie.
2) przeanalizować dane zawarte w tabeli 2 i 3,
3) przyporządkować kosztom, arkusze kosztowe i wskazać miejsce powstawania tych
kosztów,
4) na arkuszu A4 przedstawić graficznie przyporządkowanie z punktu 3,
5) przedyskutować wnioski w grupie,
− arkusz papieru A4,
− mazaki.
Ćwiczenie 4
Uzupełnij w arkuszu ćwiczeniowym 7 schemat etapów procesu projektowania audytu
systemu logistycznego przedsiębiorstwie. W jakim celu przeprowadza się audyt procesów
logistycznych.

24
2) przeprowadzić analizę etapów procesu projektowania audytu systemu logistycznego
w przedsiębiorstwie,
3) uzupełnić schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7,
4) przedyskutować w grupie zasadność przeprowadzania audytu w przedsiębiorstwie,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) klasyfikować koszty logistyczne według róŜnych kryteriów?
2) rozróŜniać koszty stałe i zmienne?
3) wskazywać miejsca pozyskania informacji o kosztach logistycznych?
4) uzasadnić konieczność stosowania audytu kosztów logistycznych?
5) zidentyfikować etapy projektowania audytu systemu logistycznego w
przedsiębiorstwie?
Etap I Etap II Etap III
Kluczowe
obszary
działalności
logistycznej
Etap IV
Etap V
Logistyczne
kwestie o
znaczeniu
strategicznym
Etap VI

25
4.3. Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw
PoniewaŜ koszty logistyczne pojawiają się w kaŜdym momencie na drodze przepływu
materiału, produktu, towaru od dostawcy do finalnego odbiorcy niezbędne staje się określenie
kosztów łańcucha dostaw. Koszt logistyczny produktu to nie tylko jego cena, ale takŜe koszt
wszystkich czynności jakie ponosimy od chwili jego zakupu do chwili jego sprzedaŜ
finalnemu odbiorcy. Z tego wynika, Ŝe podstawowymi elementami składowymi logistyki są
łańcuchy dostaw.
Łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr zwiększająca wartość
określonych dóbr.
Łańcuch dostaw to dynamiczny proces, jako suma działań w poszczególnych jego
etapach, mający na celu skoordynowanie swobodnego przepływu dóbr a wraz z nimi
informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania surowca do klienta.
Rys. 9. Logistyczny łańcuch dostaw [opracowanie własne]
Łańcuch ten stanowi luźno powiązany układ odrębnych i niezaleŜnie zarządzanych ogniw
o róŜnych wewnętrznych strukturach. Procesy decyzyjne w poszczególnych ogniwach
łańcucha związane są na ogół ze stanem strumieni materiałowych w danych ogniwach
i informacji uzyskiwanych od innych ogniw
Łańcuch dostaw łączy wiele operacji identyfikowanych jako szeroko pojęta logistyka do
których zaliczamy:
− zakupy,
− transport,
− magazynowanie,
− gospodarkę materiałową,
− obsługę klienta,
− dystrybucję transmisję informacji,
− inne.
Zarządzanie łańcuchem dostaw to sposób analizowania i zarządzania sieciami
logistycznymi. Celem tego zarządzania jest zdobycie przez firmę lepszej pozycji
konkurencyjnej na rynku globalnym i utrzymanie jej mimo nacisków ze strony konkurencji
szybko zmieniających się potrzeb klientów.
Działania w łańcuchu dostaw powodują koszty, dlatego niezmiernie istotne jest dokładne
zidentyfikowanie i zmierzenie kosztów w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw, dlatego
Dostawa Producenci Dystrybutor
zy
Detaliści
R
Y
N
E
K
Materiały, produkty, towary
Koszty

26
pojawiają się coraz to nowsze metody obliczania kosztów logistycznych, do których
zaliczamy[14]:
− całkowity koszt pozyskania TCO (Total Cost Of Ownership) to ustrukturyzowane
podejście do określenia całkowitych kosztów związanych z pozyskaniem i korzystaniem
z danego wyrobu lub usługi od konkretnego dostawcy. Metoda ta zmierza do
zidentyfikowania całkowitej ceny pozyskania poprzez włączenie w nią kosztów zakupu,
utrzymania, złej jakości i zawodności w procesie dostarczania, wraz z metodą ABC
pozwala na dokładniejsze określenie czynności i zuŜycia zasobów w kontaktach
z dostawcami i tym samym wspiera proces ich oceny i wyboru,
− koszty łańcucha dostaw SCC (Supply Chain Costing) metoda ta jest kompilacją szeregu
metod liczenia kosztów, bazuje głównie na metodzie ABC, włącza do rachunku
wszystkie koszty pośrednie ponoszone w łańcuchu, grupując je w koszty: transakcyjne,
przepływu informacji, przepływu fizycznego i utrzymania zapasów,
− bezpośrednią rentowność produktu DPP (Direct Product Profitability) – pozwala na
obliczenie rzeczywistych kosztów i rentowności kaŜdego indywidualnego produktu
w procesie przepływu od producenta, poprzez wszystkie czynności dystrybucyjne aŜ do
ostatecznego klienta. Algorytm postępowania przy wyliczeniu rzeczywistych
logistycznych kosztów produktu:
Rys. 10. Kroki obliczania rzeczywistych logistycznych kosztów produktu metodą DPP [opracowanie własne]
Krok I dane dotyczące produktu obejmują róŜne obszary np.:
− cena i koszt sprzedaŜy produktu,
− opusty, rabaty, bonifikaty,
− przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków itd.,
− koszty: utrzymania zapasów w magazynie powierzchni magazynowej, manipulacji
magazynem,
Krok II
MarŜa brutto = cena sprzedaŜy – koszt sprzedaŜy
Krok III marŜę moŜna powiększyć o inne przychody bezpośrednie:
− opusty, rabaty, bonifikaty,
− przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków zwrotnych,
− zyski (straty) z wymiany zagranicznej itd.
Krok IV naleŜy zsumować wszystkie wyszczególnione koszty bezpośrednie, czyli na
przykład:
− koszty: składowania, transportu, utrzymania zapasów, realizacji zamówień itd.
Krok I
Zebranie
danych o
produktach
Krok II
Obliczenie
marŜy brutto
Krok III
Skorygowanie
marŜy o
przychody
bezpośrednie
Krok IV
Obliczenie
bezpośrednich
kosztów
produktu
Krok V
Obliczenie
bezpośredniej
rentowności
produktu
Krok VI
Interpretacja
wyników

27
Krok V
bezpośrednia rentowność
produktu DPP
=
skorygowana marŜa
brutto
-
suma bezpośrednich
kosztów produktu
Krok VI im wskaźnik jest wyŜszy, tym większa rentowność. W przypadku uzyskania niŜszych
wyników naleŜy określić moŜliwość redukcji kosztów lub zrezygnować z danego produktu.
Metoda ta moŜe być wykorzystywana do: selekcji produktów nierentownych, polityki
cenowej, wyboru dostawcy itd
− rachunek kosztów czynności ADC (Acrivity Based Costing) to koncepcja rachunku
kosztów pełnych na bazie elementarnych procesów, jest sposobem na badanie kosztów
właściwych dla poszczególnych produktów, klientów, dostawców i czynności
logistycznych. Polega na określeniu kosztów poszczególnych produktów, usług,
kontaktów z klientami, transakcji z dostawcami opartych na kosztach czynności
koniecznych np. do wytworzenia produktu lub realizacji zamówienia danego klienta.
Metoda ta pozwala określić ile kosztują poszczególne czynności i opiera się na dwóch
załoŜeniach:
− źródłem kosztów są czynności,
− przedmioty kosztów kreują potrzebę czynności.
Sposoby wyznaczania kosztów czynności:
− koszty czynności ustala się na podstawie ogólnego zestawienia przychodów i rozchodów,
− na podstawie istniejących centrów kosztów lub raportów wydziałów przy wykorzystaniu
rachunkowości wielowymiarowej.
Etapy badań metodą czynności ABC
Rys. 11. Etapy ustalenia kosztów logistycznych metodą czynności ABC [opracowanie własne]
Etap I w zaleŜności od stopnia organizacji, rodzaju działalności i wielkości firmy miejscami
takimi mogą być np.
− dział zaopatrzenia,
− dział administracyjny, kontroli jakości,
− sekretariat itd.
Etap II sporządzenie schematy przebiegu informacji,
Etap III z układu rodzajowego wybieramy kosztu które wiąŜą się z funkcjonowaniem działu
zaopatrzenia np.:
− koszty szkoleń pracowników,
− koszty wynagrodzeń z narzutami pracowników tego działu,
− koszty wynagrodzeń kadry kierowniczej,
Etap I
Zdefiniowane
miejsca
aktywności
Etap II
Wykres
przepływu
kupowanych
dóbr
Etap III
Ustalenie
kosztów do
kalkulacji
Etap IV
Ustalenie
czynności
logistyczny
ch
Etap V
Ustalenie
nośników
kosztów
Etap VI
Przypisanie
kosztów
czynnością
Etap VII
Wyznaczanie
jednostkowych
kosztów
czynności
Etap VIII
Sformułowanie
wniosków

28
− podróŜe słuŜbowe,
− telefony.
Etap IV zidentyfikowanie czynności logistycznych które składają się na cały proces
zaopatrzenia przedsiębiorstwa np.:
− sporządzenie zamówień,
− analiza ofert dostawców,
− ustalenie warunków dostawy itd.
Etap V nośnikami mogą być np.
− liczba dostawców,
− liczba przeanalizowanych ofert do potencjalnych dostawców,
− liczba przeprowadzonych kalkulacji,
− liczba rachunków do wyjaśnienia itd.
Etap VI ustalenie wskaźnika określającego jaką część poszczególnych kosztów naleŜy
przypisać danej czynności. Zebrane dane o czynnościach naleŜy uporządkować w tabeli
w której wyszczególniamy rodzaje kosztów i czynności którym przypisujemy odpowiednie
koszty.
Tabela 4. Raport kosztów logistyki wydziału [21]
Raport kosztów danego wydziału
Suma
kosztów
Rodzaje kosztów
czynność
nr 1
czynność
nr 2
czynność
nr 3
czynność
nr 4
czynność
nr 5
Wynagrodzenie
kadry zarządzającej
Wynagrodzenie
pracowników
Amortyzacja
Inne koszty…..
Razem
Nośniki kosztów
Liczba czynności
koszty na jednostkę
Etap VII na podstawie zebranych danych sumujemy czynności i mnoŜymy je przez koszty,
a następnie obliczmy koszt na jednostkę:
suma kosztów wykonywania danej czynności
koszt na jednostkę =
liczba czynności
Etap VIII analiza kosztów jednostkowych pozwala określić, które czynności kosztują
najwięcej i co moŜna zrobić aby te koszty zmniejszyć.
W metodzie tej bardzo trudno jest zidentyfikować wszystkie czynności logistyczne, a jeszcze
trudniej przypisać im określone wartości kosztów, tym niemniej dzięki tej metodzie moŜna
uzyskać informacje:
− jakie koszty zostały poniesione na wykonanie tych samych czynności w róŜnych działach,
− gdzie są najwyŜsze koszty logistyczne i w jaki sposób moŜna je obniŜyć nie zmniejszając
efektywności pracy danego działu,
− jakie czynności absorbują najwięcej zasobów i czy jest to ekonomicznie uzasadnione.

29
Metoda ta przyczynia się do lepszego zarządzania zasobami, identyfikuje czynności
kosztowe, które moŜna ograniczyć lub wyeliminować.
Aby policzyć logistyczny koszt całego łańcucha dostaw, naleŜy w taki sam sposób
przeprowadzić badania zidentyfikowanych operacji (zakupy, transport, magazynowanie,
gospodarkę materiałową, obsługę klienta, dystrybucję transmisję informacji, inne) w kaŜdym
ogniwie łańcucha dostaw, który przecieŜ moŜe składać się z róŜnych elementów.
Przyjmując kształt logistycznego łańcucha dostaw zgodnie z rys 9, naleŜy stwierdzić, Ŝe
logistyczne koszty łańcucha dostaw liczone metodą ABC moŜemy obliczyć według formuły:
LKCZŁD = LKCZZ + LKCZP + LKCZD
gdzie:
LKCZŁD -koszty logistyki łańcucha dostaw,
LKCZZ - koszty logistyki zaopatrzenia,
LKCZP - koszty logistyki produkcji,
LKCZD - koszty logistyki dystrybucji.
Do oceny efektywności systemów logistycznych stosowane są róŜnego rodzaju warunki
wyjściowe. Za istotne moŜna przyjąć stwierdzenie „Ŝe wysoka efektywność logistyki jest nie
do pomyślenia bez nowoczesnego instrumentarium”[13]. Instrumentarium to tworzą formuły
badania efektywności systemów logistycznych. Ogólne załoŜenia i warunki wyjściowe
uzasadniają przyjęcie formuły:
− wskaźnikowej,
− kosztowej,
− wynikowej.
Efektywność ustala się za pomocą wskaźników o charakterze mierzalnym, czyli
ilościowym, oraz niemierzalnym, tzn. jakościowym.
Wyniki mierzalne utoŜsamia się z oszczędnościami kosztów przepływów materiałowych
przede wszystkim jako efekt:
− redukcji zapasów,
− zmniejszenia kosztów z tytułu braków,
− wyŜszej jakości dostaw przy obniŜonej lub tej samej wielkości zasobów.
Wyniki niemierzalne zapewniają:
− wyŜszą przejrzystość zasobów,
− ograniczenie nakładów i zmianę koncepcji przyjęcia.
Wskaźniki mogą dotyczyć róŜnych obszarów. Za ich pomocą oceniamy cały system
logistyczny lub teŜ jego podsystemy
1. Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?
2. Z jakich ogniw moŜe składać się łańcuch logistyczny?
3. Jakie znasz nowe metody obliczania kosztów logistycznych w łańcuchach dostaw?
4. Jakie są etapy obliczania kosztów logistycznych produktu metodą DPP?
5. W jaki sposób oblicza się koszty logistyczne w metodzie czynności ABC?
6. Dlaczego waŜne jest dla przedsiębiorstwa obliczenie kosztów logistycznych?
7. Jakie cząstkowe koszty logistyczne składają się na logistyczne koszty łańcucha dostaw?

30
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 8, i zaznacz X, jeŜeli są one
PRAWDA FAŁSZ
− łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr
zwiększająca wartość określonych dóbr,
− metoda TCO obliczania kosztów logistycznych jest kompilacją
szeregu metod liczenia kosztów,
− metoda DPP określa wszystkie czynności dystrybucyjne od
początku do kończ łańcucha dostaw ,
− znajomość kosztów logistycznych nie ma wpływu na proces
zarządzania firmą,
− marŜa brutto to cena sprzedaŜy + koszty sprzedaŜy,
2) przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 8,
3) zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 8 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub fałszywe,
4) przeanalizować odpowiedzi w grupie,
Ćwiczenie 2
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 9, wpisując kolejne kroki obliczania
bezpośredniej rentowności produktu metodą DPP.
Krok I Krok II
Obliczenie
marŜy
brutto
Krok III Krok IV
Obliczenie
bezpośrednich
kosztów
produktu
Krok VKrok VI

31
2) przeanalizować kroki obliczania bezpośredniej rentowności produktu,
3) przedyskutować ćwiczenie w grupie,
4) wpisać kolejne kroki,
5) uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,
6) zaprezentować wnioski na forum klasy.
Ćwiczenie 3
Wykorzystując metodę DPP, przeprowadź, na podstawie danych zawartych w arkuszu
ćwiczeniowym 10 kalkulację rentowności produktu. Czy dany produkt jest rentowny, jeŜeli
nie to jakie działania naleŜy podjąć aby zwiększyć jego rentowność.
Lp. Wyszczególnienie Wielkość kosztów (PLN/jedn. produktu)
1. Cena sprzedaŜy 30,00
2. Koszty sprzedaŜy 22,00
3. Bonifikata 0,45
4. Opusty 0,20
5. Koszty powierzchni magazynowej 0,25
6. Koszty manipulacji magazynowych 0,75
7. Koszty utrzymania zapasów w magazynie 0,10
8. Koszty powierzchni sklepowej 0,20
9 Koszty utrzymania zapasów w sklepie 1,35
2) przeanalizować kolejne kroki metody DPP,
3) wykonać obliczenia rentowności produktu według kolejnych kroków,
5) wyniki zapisać w zeszycie,
6) przeanalizować wyliczoną rentowność produktu,
7) zaproponować ewentualne działania,
− kalkulator,
− zeszyt.

32
Ćwiczenie 4
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 11, wpisując kolejne etapy obliczania
kosztów logistycznych za pomocą metody ABC.
2) przeanalizować etapy obliczania kosztów logistycznych za pomocą metody ABC,
3) wpisać kolejne etapy,
4) uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie,
Ćwiczenie 5
Postępując zgodnie z etapami metody ABC z ćwiczenia 4, ustal koszty czynności dla
działu zakupu przedsiębiorstwa produkcyjnego X.
2) wykonać etapy I – V,
3) przyjąć koszty poszczególnych czynności szacunkowo,
4) przedstawić wyniki przyporządkowań i obliczeń w postaci tabeli,
5) zinterpretować otrzymane wyniki,
− kalkulator.
Etap I Etap II
Wykres
przepływu
kupowanych
dóbr
Etap III Etap IV
Etap V
Ustalenie
nośników
kosztów
Etap VIEtap VIIEtap VIII

33
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) zidentyfikować elementy logistycznego łańcucha dostaw?
2) rozróŜniać nowoczesne metody obliczania kosztów w logistyce?
3) sporządzać rachunek kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie
metodą ABC?
4) rozróŜnić cząstkowe koszty logistyczne w logistycznym łańcuchu
dostaw?
5) uzasadnić konieczność sporządzania rachunku kosztów
logistycznych?

34
4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji,
dystrybucji i gospodarki odpadami
W materiale nauczania 4.3.1.została przedstawiona ogólna koncepcja logistycznego
łańcucha dostaw z której wynika, Ŝe współczesne otoczenie wymaga od firm zarządzania
przepływem i składowaniem materiałów od dostawców do ostatecznego klienta.
Pozyskiwanie materiałów przez przedsiębiorstwo oraz ich przepływ z otoczenia do sfery
zaopatrzenia , a następnie do produkcji i zbytu związane jest z ponoszeniem określonych
kosztów, które stanowią istotny składnik logistyki, wpływają na całokształt ekonomicznej
efektywności procesów gospodarczych.
W praktyce podejście do rachunku i analizy kosztów logistycznych musi być
z konieczności uproszczone, dostosowane do obowiązujących zasad ewidencji, kalkulacji
kosztów, oraz wyników finansowych.
Z punktu widzenia pojedynczej firmy pomocne jest spojrzenie na łańcuch dostaw jak na
system logistyczny składający się z logistyki zaopatrzenia, produkcji (jeŜeli rozpatrujemy
przedsiębiorstwa produkcyjne), dystrybucji.
Rys. 12. Elementy cząstkowe w logistycznym łańcuchu dostaw [opracowanie własne]
Logistyczne systemy zaopatrzenia i dystrybucji podejmują podobne działania lub procesy,
gdyŜ w obu przypadkach decyzje dotyczą podobnych obszarów.
Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to
proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.
Proces zaopatrzenia to pomyślne realizowanie cyklu czynności, które są niezbędne do
nabycia dóbr i usług zgodnie z wymaganiami uŜytkownika.
W sferze zaopatrzenia na wysokość kosztów logistyki w przedsiębiorstwie wpływ mają
następujące grupy czynników:
− wysokie koszty procesów zaopatrzenia,
− zamroŜenie środków obrotowych poprzez wydłuŜone czasy transportu,
− wysokie nakłady na transport,
− wysokie straty (ubytki) materiałowe,
− niedostateczne związki z dostawcami.
Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja
D
O
S
T
A
O
D
B
I
O
R
C
Y

35
Tabela 5. Cząstkowe koszty logistyczne zaopatrzenia [opracowanie własne]
logistyczne koszty zaopatrzenia cząstkowe logistyczne koszty zaopatrzenia
− koszty przygotowania i realizacji
zamówienia (Kz)
− koszty wystawienia i przyjęcia zamówienia,
− koszty opracowania zamówienia,
− koszty fakturowania zamówienia
− koszty utrzymania zapasów (Ku)
− koszty kapitałowe (Kk),
− koszty magazynowania (Km),
− koszty obsługi zapasów (Ko),
− koszty ryzyka (Kr),
− koszt wyczerpania zapasów(Kw).
− koszty transportu (Kt)
− koszty amortyzacji samochodów (Kat),
− koszty pracy kierowców i obsługi transportowej
z narzutami (Kpk)
− koszty zuŜycia materiałów, paliw i energii
związanych z eksploatacją samochodów (Kmt),
− koszty biurowe (Kb),
− koszty ubezpieczeń środków transportu (Kus),
− koszty remontów i konserwacji środków
transportu (Krs),
− koszty dzierŜawy garaŜy, placów itd. (Kds),
− inne koszty bazy transportowej (Kints),
− straty z tytułu uszkodzenia towaru w transporcie
(Kst).
− koszty organizacji i zarządzania
przepływem towarów i informacji (Ki)
− koszt tworzenia sieci telekomunikacyjnej,
− koszt tworzenia sieci komputerowej.
Logistyczne koszty zaopatrzenia (LKzo) są sumą kosztów cząstkowych:
LKzo = Kz + Ku + Kt + Ki
gdzie:
Kz – logistyczne koszty przygotowania i realizacji zamówienia, obejmują wszystkie
wydatki związane ze składowaniem i realizacją zamówień u dostawców zewnętrznych,
ustalenie wysokości tych kosztów jest kłopotliwe, dlatego najczęściej szacuje się je dzieląc
łączny roczny koszt zamówień przez liczbę złoŜonych w danym roku zamówień.
Ku – koszty utrzymania zapasów,
Ku = Kk + Km + Ko + Kr + Kw
Lub:
Ku = Zsr x Su x C
gdzie:
Kk – koszty kapitałowe związane z zamroŜeniem kapitału w zapasy Kk = Zsr x So
Km – koszty magazynowania,
Ko – koszty obsługi zapasów,
Kr – koszty ryzyka,
Kw – koszty wyczerpania zapasów,
Zsr – średni stan zapasów w danym okresie,

36
So – średnia stopa oprocentowania,
Su – empirycznie ustalony wskaźnik kosztów (0,2 do 0,4),
C – cena.
Kt – koszty transportu mają największy udział w strukturze kosztów przepływów fizycznych.
Do najwaŜniejszych czynników wpływających na poziom kosztów transportu zalicza się;
− gałąź transportu,
− rodzaj środka transportu,
− wielkość partii.
Czynniki które wpływają na wolumen usług i kosztów transportowych to:
− liczba zamówień na materiały,
− liczba dostaw,
− liczba przyjęć i zamówień materiałów,
− liczba wydań z magazynu oraz powierzchnia magazynowa,
− wartość zapasów magazynowych.
Szczegółowo koszty transportu wyrazić moŜna następującym wzorem:
Kt = (Kat) + (Kst) + (Kints) + (Kds) + (Krs) + (Kb) + (Kmt) + (Kpk)
(oznaczenia symboli znajdują się w tabeli 5)
Ki – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają
potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji
Potrzeby transportowe firma moŜe zaspokoić korzystając z transportu obcego lub
własnego. Decyzja o posiadaniu lub nie posiadaniu transportu własnego jest jedną
z podstawowych decyzji logistycznych przedsiębiorstwa. Analiza tego zagadnienia winna być
przeprowadzona zgodnie z koncepcją progu rentowności. Trzeba wtedy ustalić koszty stałe
dla dwóch wariantów:
− zakup usług przewozowych na rynku,
− utrzymanie własnego taboru.
Rys. 13. Próg rentowności dla transportu własnego [7, s. 126]
koszty stałe wariant I
koszty stałe wariant II
suma kosztów stałych i
zmiennych wariant II
suma kosztów stałych
i zmiennych wariant I

37
Analiza progu rentowności jest dobrą metodą dla podejmowania decyzji odnośnie
transportu wewnętrznego, przy załoŜeniu ze dla obu omawianych wariantów jakość
przewozów i moŜliwość sterowania pracą taboru są takie same.
Zalety i wady korzystania z transportu własnego:
− wyŜsze koszty utrzymania własnego taboru niŜ zakup usług przewozowych,
− wykorzystanie pojazdu do reklamy,
− powiązanie funkcji kierowcy z funkcją akwizytora.
Zawsze jednak naleŜy przeprowadzić dokładną analizę wykorzystania własnego transportu
i ocenić ewentualne wykorzystanie pojazdów, których zakup jest rozpatrywany. Taką analizę
moŜna przeprowadzić posługując się poniŜszym wzorem [7, s. 127]:
P = Di x A x Td x F x Vt x B x q x E
gdzie:
P – wykonana w roku praca przewozowa w tonokilometyrach,
Di – dni inwentarzowe (liczba dni w roku, w których pojazd był w posiadaniu firmy,
A – wskaźnik wykorzystania taboru (stosunek dni pracy do dni inwentarzowych), jeŜeli
wskaźnik ten jest niski, to naleŜy zrezygnować z posiadania własnego taboru,
Td – średni dobowy czas pracy (iloraz czasu pracy w godzinach i dni pracy). MoŜe być
w pełni uzasadnione posiadanie pojazdu, który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za
to średnio po 16 godzin na dobę,
F – wskaźnik wykorzystania dnia pracy (stosunek jazdy w godzinach do czasu pracy ogółem)
Vt – szybkość techniczna(iloraz przebiegu taboru ogółem i czasu jazdy w godzinach,
B – wskaźnik wykorzystania przebiegu jest wskaźnikiem określającym stopień wykorzystania
ogólnego przebiegu pojazdu lub taboru na jazdę ładowną ,
q – średnia ładowność pojazdu,
E – dynamiczny wskaźnik wykorzystania ładowności (stosunek wykonywanej pracy
przewozowej do pracy przewozowej moŜliwej do wykonania w przypadku, gdy
ładowność była całkowicie wykorzystana.
Kompleksowa analiza tych wskaźników pozwala na wstępne rozpoznanie problemów
transportowych i ułatwia przewidywanie kosztów transportu własnego. Jest to jednocześnie
dobory sposób na ustalenie elementów i cech systemu logistycznego firmy, które pozytywnie
i negatywnie wpływają na pracę transportu.
Koszty magazynowania jako stały składnik zapasów są wykorzystywane w rachunku
optymalizacji zapasów.
Analiza kosztów zapasów jest niezwykle waŜna, poniewaŜ na ich wielkość wpływają:
− koszty generowania zamówień co łączy się z funkcjonowaniem i utrzymaniem działu
zaopatrzenia,
− koszty magazynowania,
− koszty zamroŜonego kapitału.
Logistyczne koszty zaopatrzenia (w odniesieniu do czynności) są sumą kosztów
czynności, do których zaliczamy między innymi:
− analiza ofert,
− kwalifikowanie nowych dostawców,
− ustalenie warunków dostawy
− wystawienie i przyjęcie zamówienia,
− fakturowanie zamówienia.
− przyjęcie, oznakowanie towarów,
− składowanie,

38
− konserwacja zapasu,
− ochrona i zabezpieczenie zapasów,
− przerób zapasów,
− obliczanie cyklu dostaw,
− przewidywanie róŜnych czasów dostawy,
− wydanie zapasu.
Przedsiębiorstwo chcąc zwiększyć efektywność swojego działania będzie dokładnie
analizowało elementy logistycznych kosztów zaopatrzenia. Spośród wymienionych w tabeli 5
kosztów, bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa są koszty związane z konkretnym
klientem, firma powinna postawić sobie pytanie na ile jest on zyskowny.
W tym celu naleŜy przeprowadzić analizę bezpośredniej rentowności klienta, która
polega na przypisaniu danemu klientowi wszystkich kosztów, które firma poniosła prowadząc
z nim interesy. Analizę tę moŜna przeprowadzić za pomocą arkuszy.
Rys. 14. Etapy analizy kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy [opracowanie własne]
Za pomocą arkusza 1 ustala się w jaki sposób poszczególne grupy kosztów wpływają na
wartość produktu.
Tabela 6. Arkusz 1 ocena kosztu dostawcy [17, s. 141]
Dane identyfikacyjne firmy
koszty logistyki
Lp. produkt
cena
zakupu zakup transport
magazynowanie
inne
koszty
Pozostałe koszty
np.:
wynagrodzenie
narzuty itd
Suma kosztów
Arkusz 2 słuŜy do agregacji kosztów poszczególnych dostawców znajdujących się na danym
poziomie. Przedstawia on sumaryczne zestawienie grup kosztów.
Łańcuch
dostaw
identyfikacji
dostawców
Sporządzenie
arkuszy ocen
Uzyskanie
informacji o
wskazanych
kosztach
Analiza
i oszacowanie
kosztów
Wybór
dostawcy

39
Tabela 7. Arkusz 2 ocena kosztu poziomu łańcucha [17, s. 142]
Poziom łańcucha
cena
zakupu
koszty
logistyki
pozostałe
koszty
koszty całkowite
Lp. Nazwa dostawcy
Numer
dostawcy
1 2 3 1+2+3
Razem
Po określeniu poziomu łańcucha grupujemy koszty poszczególnych dostawców
Tabela 8. Zbiorczy arkusz oceny kosztu łańcucha [17, s. 143]
cena zakupu koszty logistyki pozostałe koszty koszt całkowity
Lp. Poziom łańcucha
1 2 3 1+2+3
Razem
Po przeprowadzeniu analizy poziomu kosztów w danym łańcuchu, przedsiębiorstwo
moŜe zrezygnować ze współpracy z dostawcami, którzy nie są rentowni.
Logistyczne funkcje dystrybucyjne realizowane przez przedsiębiorstwa są bardzo
zróŜnicowane. W zaleŜności od rodzaju danego przedsiębiorstwa i przedmiotu działalności
sieć dystrybucyjna jest bardziej lub mniej rozwinięta. Ponadto, róŜna jest w niej liczba ogniw
pośredniczących w logistycznym procesie przepływu produktów od dostawcy do końcowego
odbiorcy.
Przedmiotem logistyki procesów dystrybucyjnych jest przemieszczanie surowców,
materiałów, wyrobów gotowych od miejsc ich wytworzenia na rynek lub bezpośrednio do
uŜytkowania lub konsumenta.
Koszty dystrybucji dzielą się na:
− tradycyjne:
−−−− koszty transportu,
−−−− koszty magazynowania,
− nowoczesne, które uwzględniają:
−−−− poziom obsługi klienta – poziom zapasów,
−−−− działalność dystrybucyjną (fakturowanie, opracowanie zamówień),
−−−− przepływ materiałów i opakowań ochronnych,
−−−− zarządzanie i administrowanie dystrybucją.
Całkowite koszty dystrybucji moŜna obliczyć korzystając z formuły:
LKd = Ktd + Kud + Kid + Kod + KuŜd
gdzie:
LKd – logistyczne koszty dystrybucji,
Ktd – koszty transportu w dystrybucji,
Kud – koszty utrzymania zapasów w dystrybucji,
Kid – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają
potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji,

40
Kod – koszty opakowań,
KuŜd – koszty uŜywania materiałów.
W logistyce produkcji najwaŜniejsze znaczenia mają procesy rzeczowe i informacyjne.
Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty:
− transportu wewnętrznego surowców, materiałów, półfabrykatów,
− czynności manipulacyjnych,
− tworzenia zapasów produkcji w toku.
Koszty procesów informacyjnych to przede wszystkim koszty planowania, sterowania
i regulowania przepływami produkcji.
Na wysokość kosztów logistycznych produkcji wpływ mają następujące czynniki:
− branŜa,
− czas przepływu dostaw materiałów i surowców,
− wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia,
− czas i poziom transportu, przeładunku, magazynowania.
− złoŜoność procesu technologicznego,
− rytmiczność procesu produkcji.
Do optymalizacji procesów produkcyjnych, które mają za zadanie zmniejszenie kosztów
logistycznych w tym obszarze wykorzystuje się system:
− Kanban,
− system Just – in – Time,
− zintegrowany komputerowo system zarządzania produkcją (CIM).
Przepływy informacyjne w logistyce i ich objętość stają się punktem wyjścia do rozwaŜań
na temat logistycznego systemu informacji LIS (Logistics Information System). Aby wybrać
informacje najistotniejsze z punktu trafności decydowania, o największej wartości i w krótkim
czasie, naleŜy zastosować odpowiednie środki i techniki informacyjne. Tylko techniki
komputerowe są w stanie uporać się z tak olbrzymią ilością danych i przetworzyć je
w wartościowe, uŜyteczne informacje.
Integracja i kompleksowość logistycznego systemu informacji LIS musi odbywać się
w relacji do wcześniej wspomnianego otoczenia. Ono nadaje kształt działalności
przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie w systemach informacyjnych istotnych problemów
ekonomicznych, społecznych, geograficznych, kulturowych itp. Istotą logistycznego systemu
informacji jest:
− gromadzenie danych i informacji,
− przechowywanie,
− odpowiednie przetwarzanie,
− dystrybuowanie informacji,
− prezentowanie i podejmowanie optymalnych decyzji koordynujących działania
logistyczne.
Warunkiem koniecznym funkcjonowania systemów logistycznych w sposób optymalny
jest zastosowanie w tych systemach informatyki. Komputerowe wspomaganie systemów
informacyjnych ma strategiczne znaczenie dla przedsiębiorstwa. Stosowane techniki i środki
informatyczne umiejętnie wdroŜone i wykorzystane umoŜliwiają, drogą przewagi konkurencji,
maksymalizowanie zysków zarówno w firmie, w ogniwie łańcucha logistycznego, jak
i w całym łańcuchu.
Logistyczny system informacyjny opiera się na szeroko pojętej infrastrukturze
teleinformatycznej, która jest podstawą stosowania dalszych rozwiązań technicznych.
Popularną techniką wymiany dokumentów jest EDI (Electronic Data Interchange).

41
EDI jako system międzyorganizacyjny zapewnia przesyłanie danych i informacji między
przedsiębiorstwami realizując cele logistycznego działania. Za pomocą tej techniki następuje
zbieranie i przesyłanie informacji prawie w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw. EDI pozwala
osiągnąć korzyści dzięki usprawnieniu obsługi klientów, gospodarki materiałowej przez
krótsze terminy dostaw, obniŜenie poziomu zapasów, trafne i precyzyjne prognozy zbytu,
usprawnieniu moŜliwości stosowania strategii Just – in – Time (JiT dokładnie na czas) oraz
stosowaniu strategii marketingowych. Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych
pozwalają realizować zasadę tzw. Integracji progresywnej.
Nowoczesna telekomunikacja oferuje róŜnorodne moŜliwości transmisji komunikatów
EDI przy wykorzystaniu publicznych sieci telekomunikacyjnych, poprzez prywatne sieci
świadczące dodatkowe usługi, czy Internet.
W elektronicznej wymianie dokumentów wykorzystywana jest technika automatycznej
identyfikacji towarów (AI) wykorzystująca kody kreskowe. Technika AI jest wykorzystywana
w wielu procesach logistycznych w: zaopatrzeniu, produkcji, transporcie, magazynowaniu,
handlu. EDI i AI są ściśle ze sobą powiązane i są nieodłącznym elementem logistycznego
systemu informacji. Gwarancją efektywnego działania transmisji dokumentów jest dostępność
i niezawodność usług sieciowych i telekomunikacyjnych.
Na rynku polskim moŜna spotkać wiele zintegrowanych systemów informatycznych
wspomagających efektywną działalność przedsiębiorstwa. Niewiele jednak polskich firm
decyduje się na zakup i wdraŜanie takiego systemu. Częściej są one stosowane w duŜych
przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.
W Polsce przedsiębiorstwa najczęściej decydują się na zakup systemów klasy ERP
(Enterprise Resources Planning), które do niedawna były najpopularniejszymi. Systemy te
jednak nie zawsze są kompletne, często ograniczają się tylko do kilku najwaŜniejszych
modułów. Zintegrowany system ERP zawiera moduły wspomagające między innymi: finanse,
produkcję, logistykę i dystrybucję, marketing, zarządzanie projektami, usługi, płace i kadry,
raportowanie, obieg dokumentów. Przedsiębiorstwa wdraŜają przewaŜnie tylko niektóre
z nich.
Obecnie na rynku polskim dostępne są oprogramowania klasy CRM (Customer
Relationship Management) i SCM (Supply Chain Management), jednak do zakupu tych
systemów rynek dojrzewa powoli. Oprogramowanie SCM wspomagające zarządzaniem
łańcuchem dostaw do chwili obecnej nie znalazło chętnego do wdroŜenia.
SCM to kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych
z dostawami w sieci logistycznej obejmującej ich dostawców, producentów, dystrybutorów,
klientów oraz ich klientów. System polega na maksymalizacji poziomu integracji wszystkich
elementów łańcucha logistycznego. W efekcie powstaje jeden, stabilny i w pełni zintegrowany
twór, cechujący się synergią działań wewnętrznych i kooperatywnym funkcjonowaniem
wszystkich składowych w warunkach zmieniającego się otoczenia.
CRM jest systemem zarządzania kontaktami z klientami, polega na ciągłym gromadzeniu,
selekcjonowaniu i analizie danych o aktualnych i przyszłych klientach.
Do równie znanych systemów wspomagania zarządzania logistycznego
wykorzystywanego w praktyce naleŜą:
− MRP (Materials Requirement Planning) – system planowania potrzeb materiałowych,
wykorzystywany jest do: zarządzania materiałami do produkcji, utrzymania minimalnego
poziomu zapasów, planowania produkcji, dostaw i zakupów,
− MRP II (Manufacturing Resources Planning) – system planowania zasobów
produkcyjnych, jest rozwinięciem systemu MRP, łączy on proces planowania, sterowania
i wytwarzania,

42
− DRP (Distribution Resources Planning) – system planowania zasobów dystrybucji,
gromadzi informacje na temat popytu, przekazuje je do produkcji i systemu
marketingowego, dzięki temu dość dokładnie prognozować popyt, poziom zapasów
i miejsce ich składowania,
− ECR (Effecient Consumer Response) – sysyem efektywnej obsługi konsumenta,
− ADC (Automatic Data Capture) – to system automatycznego, bezpośredniego
wprowadzania danych do komputerowych systemów informatycznych lub innego sprzętu
sterowanego mikroprocesorem za pomocą specjalnych urządzeń (bez uŜycia klawiatury).
Stosowanie w zarządzaniu produkcją tych systemów powoduje:
− redukcję kosztów projektowania o ok. 15-30%,
− skrócenie cyklu produkcyjnego wykonania produktów o ok. 30-60%,
− zwiększenie produktywności o ok. 40-70%,
− redukcję zapasów produkcji w toku o ok.30-60%,
− redukcję kosztów osobowych o ok. 5-20%,
− zmniejszenie liczby braków o ok. 20-50%.
Postępujący rozwój technologii informatycznych wymusza zmianę modelu zarządzania
logistyką. Wykorzystanie do działalności logistycznej technologii informatycznych, a przede
wszystkim Internetu nazwano e-logistics, który jest instrumentem wspomagającym logistykę.
Na planowanie zbytu i określenie przyszłej wielkości produkcji oddziałują liczne
czynniki wewnątrz zakładu, do których naleŜy m. in.:
− wydajność maszyn i urządzeń,
− wydajność i gotowość siły roboczej,
− zaopatrzenie materiałowe i surowcowe pod względem ilościowym i jakościowym.
KaŜda firma produkcyjna nie moŜe wyprodukować więcej niŜ pozwala na to jej potencjał
maksymalny. Wykorzystanie maksymalne potencjału produkcyjnego miałoby jednak ten
skutek, Ŝe wystąpi wyŜszy stopień zuŜycia urządzeń produkcyjnych. Ponadto wystąpi wyŜsze
zuŜycie materiałów eksploatacyjnych, przyrost produkcji wybrakowanej, jak równieŜ wzrost
kosztów pracy z uwagi na dodatkowe zatrudnienie siły roboczej.
Z doświadczeń wynika, Ŝe maksymalne zaangaŜowanie czynników produkcyjnych
prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu jednostkowych kosztów wytwarzania.
Z drugiej strony, stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego jest ograniczony dolną
granicą.
Niewykorzystany potencjał prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu kosztów
jednostkowych, poniewaŜ mamy do czynienia ze stałymi kosztami urządzeń i siły roboczej.
Z ekonomicznego punktu widzenia moŜna twierdzić o istnieniu potencjału minimalnego.
W zaleŜności od poziomu wykorzystania potencjału w przedziale: potencjał max - potencjał
min, występują róŜne koszty jednostkowe wytwarzania. Fakt ten jest istotny z punktu
widzenia planu wielkości produkcji ze względu na prognozę zbytu. W modelowym ujęciu
moŜna wyodrębnić trzy warianty dostosowania programu produkcji do wielkości
prognozowanego zbytu:
− jednakowy przebieg wielkości produkcji i wielkości zbytu,
− schodkowe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu,
− stałe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu.
Opakowanie towarzyszy produktowi od etapu produkcji do uŜytkowania. Istnieją wyraźne
powiązania między technikom pakowania i dystrybucją. Łatwo to dostrzec od strony
kosztowej. ZaleŜnie od przyjętych kryteriów optymalizacji moŜna uzyskać albo znaczną
obniŜkę kosztów, albo moŜe nastąpić powaŜny wzrost kosztów dystrybucji.

43
Opakowanie powinno być zawsze podporządkowane całościowemu ujęciu logistycznemu,
aby móc wykorzystać wszystkie potencjalne rezerwy racjonalizacyjne. ZaleŜnie od rodzaju
tworzywa opakowaniowego i uwarunkowań dystrybucyjnych, koszty opakowań wynoszą
35%, a w niektórych przypadkach dochodzą nawet do 60% wartości sprzedawanego towaru.
Na logistyczne koszty opakowań składają się:
− koszty materiałów,
− koszty robocizny,
− koszty energii,
− opłata produktowa jest ona obliczana i wypłacana przez przedsiębiorców za opakowania,
w wypadku sprzedaŜy produktów w tych opakowaniach.
Obecnie firmy mają do wyboru wiele róŜnych materiałów nadających się na opakowanie
zewnętrzne. Dawniej w powszechnym uŜyciu były twardsze materiały, takie jak pojemniki
metalowe, czy drewniane. Zwiększało to jednak wagę ładunku, co z kolej podwyŜszało koszty
transportu, gdyŜ firmy transportowe rozliczając się ze swoim klientem biorą pod uwagę cięŜar
całkowity ładunku. tj. wagę ładunku wraz z opakowaniem.
1. Co to jest logistyczny łańcuch dostaw?
2. Z jakich elementów cząstkowych składa się logistyczny łańcuch dostaw?
3. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze zaopatrzenia?
4. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze produkcji?
5. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze dystrybucji?
6. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne transportu?
7. Na czym polega analiza kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy?
8. Jakie koszty składają się na logistyczne koszty opakowań?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadź analizę logistycznych kosztów planowania i sterowania produkcją.
Scharakteryzuj systemy wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych, który
z nich uwaŜasz za najbardziej efektywny.
2) wyszukać w róŜnych źródłach informacji o systemach optymalizujących logistyczne
koszty produkcji,
3) przeanalizować zasady funkcjonowania tych systemów,
4) wybrać najbardziej efektywny system, uzasadnić swój wybór,
− literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,
− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.

44
Ćwiczenie 2
Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 12, wpisując kolejne etapy analizy
logistycznych kosztów zaopatrzenia metodą arkuszy. Scharakteryzuj kaŜdy etap.
2) przeanalizować etapy analizy kosztów logistycznych metodą arkusza,
3) ustalić kolejność etapów,
4) wpisać etapy do arkusza ćwiczeniowego 12,
5) scharakteryzować etapy,
6) uzasadnić potrzebę analizy kosztów logistycznych metodą arkuszy,
7) przedstawić wnioski na forum klasy.
− literatura zgodna z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 13 sporządź rachunek kosztów
logistyki dystrybucji w firmie Y w miesiącu kwietniu. Oblicz strukturę tych kosztów, wyniki
zinterpretuj. Jakie działania moŜna podjąć aby zmniejszyć logistyczne koszty dystrybucji.
koszty logistyczne wartość kosztu
wskaźnik struktury
w %
koszty transportu 7000,00 PLN
koszty utrzymania zapasów 500,00PLN
koszty organizacji i informacji 2000,00PLN
koszty opakowań 125,00 PLN
koszty uŜywania materiałów 100,00PLN
Sporządzenie
arkuszy ocen

45
2) zidentyfikować koszty logistyczne w dystrybucji,
3) wybrać wzór na obliczanie logistycznych kosztów dystrybucji,
4) obliczyć logistyczne koszty dystrybucji,
5) obliczyć strukturę tych kosztów,
6) przeanalizować wyniki,
− kalkulator.
Ćwiczenie 4
Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 14 sporządź rachunek kosztów
logistycznych w zakresie zaopatrzenia w miesiącu maju w firmie X. Oblicz strukturę tych
kosztów, wyniki zinterpretuj.
Jak udokumentujesz działania w zakresie zaopatrzenia, wyszukaj i zaprezentuj dokumenty
związane z zaopatrzeniem.
koszty logistyczne wartość kosztu
wskaźnik struktury
w %
koszty zamówień 700,00 PLN
średni zapas 5000 szt
cena za szt. 5,00 PLN
empiryczny wskaźnik kosztów 0,25
koszty transportu 2000,00PLN
oszacowany koszt przepływu informacji 9000 PLN
Razem
2) zidentyfikować koszty logistyczne w zaopatrzeniu,
3) wypisać odpowiednie wzory do obliczania tych kosztów,
4) podstawić dane,
5) obliczyć,
6) przeprowadzić analizę wyników,
7) obliczyć strukturę kosztów,
8) wyszukać w Internecie lub innych źródłach, wzory dokumentów występujących
w zaopatrzeniu,
10) przedstawić wnioski na forum klasy.
− kalkulator,
− komputer z dostępem do Internetu.

46
Ćwiczenie 5
Sporządź rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego
w firmie X w miesiącu kwietniu.
Czy firma powinna korzystać z własnego taboru, czy taniej będzie korzystać z transportu
obcego, jeŜeli koszt usługi przewozowej wynosi 9000, 00 PLN.
koszty logistyczne
wartość kosztu na jednostkę
PLN
ilość
amortyzacja samochodów 5.000,00 5 samochodów
płaca kierowców 2.000,00 5 kierowców
płaca obsługi transportowej 1.200,00 2 pracowników
zuŜycie materiałów, paliw i energii 9000,00
zuŜycie materiałów biurowych 100,00
ubezpieczenie środków transportu 1500,00
remonty i konserwacja 1200,00
2) zidentyfikować logistyczne koszty transportu,
3) obliczyć logistyczne koszty transportu,
4) przeanalizować wyniki,
5) wyszukaj w Internecie oferty firm w zakresie usług transportowych,
− literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia,
− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozróŜnić elementy logistycznego łańcucha dostaw?
2) sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych w zakresie
zaopatrzenia?
3) sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania
i sterowania produkcją?
4) sporządzić rachunek kosztów logistyki dystrybucji?
5) sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru
transportu wewnętrznego?

47
4.5. Bilans kosztów logistyki
Sprawozdania finansowe stanowią efekt rachunkowości finansowej. Przepisy ustawy
o rachunkowości zawierają odrębne regulacje w zakresie sprawozdawczości dla dwóch grup
podmiotów, tj. dla jednostek których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu i dla
pozostałych
W obydwu kategoriach podmiotów gospodarczych, bilans oraz rachunek zysków i strat są
podstawowymi sprawozdaniami finansowym, które dostarczają informacji o sytuacji
majątkowej i finansowej firmy.
Bilans moŜe być sporządzony w formie dwustronnej tabeli, z lewej aktywa z prawej pasywa.
AKTYWA
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. NaleŜności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
II. NaleŜności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
Aktywa razem
PASYWA
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał podstawowy
II. NaleŜne wpłaty na kapitał podstawowy
III. Udziału własne
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał z aktualizacji wyceny
VI Pozostałe kapitały rezerwowe
VII Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII Zysk (strata) netto
IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia międzyokresowe
Pasywa razem
Rys. 15. Bilans uproszczony [opracowanie własne]

48
JednakŜe ustawa przewiduje drabinkową (jednostronną) formę bilansu, pokazując
najpierw aktywa a potem pasywa. Taką formę mają bilanse sporządzane w krajach Unii
Europejskiej.
Ustawa o rachunkowości [20] umoŜliwia sporządzenie bilansu w wersji uproszczonej.
Bilans taki mogą sporządzać tylko podmioty które w roku obrotowym, nie osiągnęły dwóch
z trzech wielkości:
− średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło nie więcej niŜ 50 osób,
− suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekroczyła 2 mln EURO,
− przychód netto ze sprzedaŜy towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok
obrotowy nie przekroczył 4 mln. EURO.
Bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej przyjmuje następującą postać i słuŜy
analizie struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie.
Przedmiotem badań w ramach bilansu jest:
− analiza struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów,
− analiza struktury kapitałowej na podstawie wskaźników struktury pasywów,
− analiza struktury kapitałowa-majątkowej.
Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem bilansu, poniewaŜ pokazuje elementy
kształtujące wynik finansowy ujęty w bilansie Jest on pierwszą weryfikacją opłacalności
działalności gospodarczej, gdyŜ w sposób kompleksowy przedstawia wszystkie przychody
i koszty, jakie ponosi firma w określonym czasie, często w literaturze nazywamy go
„rachunkiem ruchu”.
Rachunek zysków i strat moŜe być przedstawiany w wariancie kalkulacyjnym lub
porównawczym, czasami stosowana jest dla potrzeb analizy ekonomicznej uproszczona jego
wersja.
A. Przychody netto ze sprzedaŜy
B. Koszty działalności operacyjnej
C. ZYSK (strata) ZE SPRZEDAśY (A – B)
D. Pozostałe przychody operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
F. ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (C +D – E)
G. Przychody finansowe
H. Koszty finansowe
I. ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F +G – H)
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
K. ZYSK (strata) BRUTTO
L. Podatek dochodowy
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
N. ZYSK (strata) NETTO (K – L – M)
Rys. 16. Rachunek zysków i strat w wariancie uproszczonym [opracowanie własne]
W celu pogłębienia badania kondycji finansowej firmy przeprowadza się dalsze,
szczegółowe analizy. Zakres, forma i szczegółowość informacji finansowej niezbędnych
w zarządzaniu przedsiębiorstwem zaleŜy od wielu czynników, między innymi od rodzaju
działalności, wielkości firmy, formy prawo-organizacyjnej itd.
Podstawowe metody analizy bilansu to:
− analiza pionowa bilansu, która polega na obliczaniu i interpretacji:
wskaźnika struktury: aktywów, aktywów trwałych, obrotowych, kapitałów własnych i obcych,

49
wskaźnika źródeł finansowania – który wskazuje kapitały mające większy udział
w finansowaniu aktywów, powinien być powyŜej 100%, wtedy oznacza, Ŝe większy wpływ na
finansowanie aktywów ma kapitał własny. Relacja między kapitałem własnym a obcym
powinna być jak 2:1
kapitały własne
wskaźnik źródeł finansowania =
kapitały obce
x 100
− analiza pozioma bilansu:
wskaźniki dynamiki,
wskaźniki tempa zmian,
wskaźniki pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym (obcym).
kapitały własne(obce)
wskaźnik pokrycia =
aktywa trwałe(obrotowe)
x 100
Jedną z form badania bilansu, oraz rachunku zysków i strat jest analiza wskaźnikowa,
która stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych i oparta
jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących w tych sprawozdaniach.
Wielkość zjawisk badanych w trakcie analizy ekonomicznej oraz ich zmiany określa się za
pomocą róŜnych wskaźników ekonomicznych.
Wachlarz wskaźników, które mogą być wykorzystane do oceny efektywności
ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest
szeroki. Dzięki nim moŜna ocenić róŜne aspekty działalności gospodarczej firmy. W praktyce
występuje zestaw czterech najczęściej wykorzystywanych grup standardowych wskaźników
finansowych.
Z merytorycznego punktu widzenia, a więc w zaleŜności od treści, jaką sobą reprezentują,
moŜna je podzielić na trzy podstawowe grupy:
− wskaźniki finansowe,
− wskaźniki działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej (produkcja, handel, usługi),
− wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków gospodarczych.
Najczęściej do analizy sytuacji jednostki gospodarczej wykorzystuje się wskaźniki
finansowe.
Wskaźniki finansowe wykorzystywane w analizie ekonomicznej:
− wskaźniki płynności finansowej – oznaczają zdolność jednostki do terminowego
regulowania bieŜących zobowiązań, niskie wskaźniki są zagroŜeniem utraty płynności,
zbyt wysokie mogą świadczyć o nadmiernym gromadzeniu gotówki w firmie, co moŜe
wpłynąć na obniŜenie jego rentowności. Wysokością tego wskaźnika interesują się
w szczególności wierzyciele,
− wskaźniki rentowności – informują o szybkości zwrotu zaangaŜowanego
w przedsiębiorstwie kapitału. SłuŜą do oceny zdolności kierownictwa do generowania
zysków, są miarą efektywności finansowej działalności gospodarczej,
− wskaźniki sprawności działania (obrotowości, rotacji) – informują jak szybko firma
przekształca w gotówkę swoje naleŜności i zapasy, oceniają efektywność wykorzystania
zaangaŜowanych w działalność zasobów majątkowych i kapitałowych,
− wskaźniki zadłuŜenia (wspomagania) – charakteryzują poziom finansowania przez źródła
zewnętrzne, pozwalają na określenie struktury kapitału przedsiębiorstw.

50
Tabela 9. Wskaźniki analizy finansowej [opracowanie własne]
Nazwa
wskaźnika
Źródło
obliczeń
Formuła obliczania
Jednostka
miary
Wartość
poŜądana
wskaźnika
Wskaźniki płynności:
bieŜącej
płynności:
bilans
aktywa obrotowe
zobowiązania
krótkoterminowe
krotność 1,5 – 2,0
szybkiej
płynności
bilans płynne środki obrotowe
zobowiązania
krótkoterminowe
krotność około 1
płynności
gotówkowej
bilans środki pienięŜne
zobowiązania
krótkoterminowe
krotność 0,1 – 0,2
Wskaźniki rentowności:
rentowność
netto sprzedaŜy
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk netto
przychody ogółem
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
brutto
sprzedaŜy
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk brutto
przychody ogółem
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
netto aktywów
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk netto
aktywa ogółem
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
netto aktywów
obrotowych
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk netto
aktywa obrotowe
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
netto aktywów
trwałych
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk netto
aktywa trwałe
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
netto kapitału
całkowitego
bilans i
rachunek
zysków i
strat
zysk netto
kapitał całkowity
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza
rentowność
netto kapitału
własnego
bilans i
rachunek
zysk netto
kapitał własny
x 100
%
moŜliwie
najwyŜsza

Z1.06

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Z1.06

Similar to Z1.06 (20)

More from Kasia Stachura

More from Kasia Stachura (14)

Z1.06