4. Ən qədim insan qalıqlarına
Afrikada ( Keniya və Tanzaniya)
rast gəlinmişdir. İlk insanlar
təxminən 2-3 milyon il əvvəl
yaşamışlar.
Azərbaycanda isə 1.5 milyon il
əvvəl ilk insanlar
məskunlaşmağa başlamışlar.
5. İbtidai icma quruluşu aşağıdakı
mərhələlərə bölünür:
✣Daş dövrü
✣Tunc dövrü
✣Dəmir dövrü
6. Daş dövrü
Paleolit
Mezolit
Neolit
Ən qədim
dövrdən e.ə. 12-
ci minilliyə qədər
davam etmişdir.
E.ə 12-8-ci
minillikləri əhatə
edir.
E.ə 8-6-cı
minillikləri əhatə
edir. Eneolit
E.ə 6-4-cü
minillikləri əhatə
edir.
7. Daş dövrü aşağıdakı mərhələlərə
bölünür:
✣Qədim daş dövrü ( Paleolit)
✣Orta daş dövrü ( Mezolit )
✣Yeni daş dövrü ( Neolit )
✣ Mis – daş dövrü ( Eneolit )
9. Alt Paleolit dövrünə aiddir:
✣İlk insanın yaranmasından başlamış 100 min il
bundan əvvələ qədər davam etmişdir.
✣Azərbaycanda bu dövr Azıx mağarası əsasında
öyrənilmişdir.
✣İlk əmək alətləri dəyənək, sivri daşlar və itiuclu ağac
idi.
✣Ulu icma yaranmışdır.
✣İbtidai dini təsəvvürlər yaranmışdır.
✣ Bacarıqlı insan yaranmışdır.
✣İnsanların məşğuliyyəti yığıcılıq və ovçuluq idi.
✣İnsanlar odla tanış olmuşlar.
12. Bacarıqlı insan
✣İki ayaq üzərində hərəkət edə bilirdi.
✣Beyinləri nisbətən inkişaf etmişdi.
✣Xeyli qabağa əyilməklə iki pəncə üzərində hərəkət
edirdi.
✣Danışa bilmir qırıq-qırıq səslər çıxarırdı.
17. Azıx mağarası
✣Azərbaycan alt paleolit mədəniyyəti
örənilmişdir
✣Qədim insanın alt çənə sümüyü tapılmışdır
✣Tikinti qalıqları tapılmışdır
✣Ayı kəlləsi tapılmışdır
✣700 min il əvvələ qid ocaq izləri aşkar
edilmişdir.
18. Azıx adamı ( Azıxantrop )
✣350-400 min il əvvəl yaşamışdır
✣Tədricən tikinti vərdişlərinə yiyələnmişdir
✣Sadə cəsənətlə məşğul idi
✣İbtidai dini təsəvvürə malik idi
24. Orta Paleolit dövrü
100 min il bundan əvvəl başlamış 35 min il bundan əvvələ qədər davam etmişdir
Bu dövrə aid ilk tapıntılar Fransada Mustye adlı yerdən tapılmışdır
Yeni insan tipi “ Neandertal “ yaranmışdır.
Əhali Cənubi Qafqazın cənub-şərq yamacına , Naxçıvan, Qarabağ, Qazax, Borçalı
bölgələrinə yayılmışdır
Axirət dünyasına inam yaranmışdır
İnsanlar süni od əldə etmişlər.
26. Üst Paleolit
✣35 min il bundan əvvəl başlamış e. ə 12-ci
minilliyə qədər davam etmişdir
✣Nəhəng maral və mağara ayılarının nəsli
kəsilmişdir
✣Gəzli, yanı kənar dişəkli və üçbucaq alətlər
meydana gəldi
✣Ağıllı insan ( Homi sapiens) yarandı
✣Qəbilə icması yarandı
✣Anaxaqanlığı ( Matriarxat ) yarandı
✣Üst Paleolitdə səsli nitq yarandı.
27. Ağıllı insan
✣
Bu insanlar artıq məqsədyönlü fəaliyyət göstərirdilər: çayın o biri sahilinə keçmək
üçün ağacların gövdəsini kəsir, bir-birinə bağlayır, sallar düzəldirdilər.
28. Qəbilə icması
✣
Qəbilədə insanlar qan qohumluğu əsasında, ana xətti ilə birləşirdilər.
Qəbilənin həyatında qadın mühüm rol oynayırdı.
Uşaqların qayğısına qalmaq, giləmeyvə
və yabanı bitkilər toplamaq, odu qoruyub
saxlamaq, yemək hazırlamaq və s.
qadınların işi idi.
Qəbilə icmasında insanlar ana xətti ilə
birləşdiyinə görə bu
dövr anaxaqanlığı (matriarxat) dövrü
adlanır.
