Bireylerin yaşam deneyimlerinin bir bölümü önceden planlanmış ve bilinçli olarak gerçekleşirken, çoğu deneyim önceden planlanmadan ve bilincinde olmadan yaşanmaktadır. Yaşam deneyimlerinin farkında olmak ve gerçekçi biçimde değerlendirebilmek etkili bireysel yol haritaları oluşturabilmek için gereklidir. Bu çalışmada bireylerin yaşam deneyimlerini yönetebilmeleri amacıyla yararlanabilecekleri bir sistem önerisi geliştirilmiştir. Bu amaçla fiziksel ve sanal ortamlardaki yaşam deneyimlerini ekran görüntüleri ve kamera görüntüleri ile kendiliğinden ve sürekli olarak kaydeden bir yaşam günlüğü katmanı ile yaşam günlüğü kayıtlarını değişik zaman düzlemlerinde yorumlama ve deneyimleri planlama, denetleme, değerlendirme olanağı sağlayan deneyim işleme katmanından oluşan bir sistem tasarlanmıştır. Sistemi denemek amacıyla bir prototip uygulama geliştirilmiş ve beş aylık bir deneme sonucunda elde edilen ilk bulgular tartışılmış, gelecekteki olası geliştirmeler için önerilerde bulunulmuştur.
Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi için Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğ...Mehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada bireylerin yaşam boyu öğrenme süreçlerindeki öğrenme deneyimlerinin kaydedilebilmesi için bir sistem geliştirilmiştir. Bu amaçla öğrenme deneyimlerinin yaşandığı fiziksel ve sanal ortamlar göz önüne alınmış ve bu ortamlarda gerçekleşen öğrenme deneyimlerinin kendiliğinden ve sürekli olarak kaydedilmesi amacıyla bir yaşam günlüğü sistemi tasarlanmıştır. Tasarım tabanlı araştırma yaklaşımı kullanılarak, masaüstü, diz üstü, tablet, akıllı telefon ve giyilebilir kamera gibi birden fazla cihazda çalışabilecek ekran görüntüsü yakalama yazılımları ile kamera görüntüsü yakalama yazılımları geliştirilmiş ve yakalanan görüntülerin bulut altyapısı üzerinden taşınarak çalışma bilgisayarında bir araya getirilmesi sağlanmıştır. Geliştirilen sistem dokuz ay süreyle denenmiş ve öğrenme deneyimlerini hatırlama ve değerlendirme açısından etkili olduğu görülmüştür.
İnternete Dayalı Eğitimde Oluşturmacı Yaklaşım DeneyimiMehmet Emin Mutlu
A.E. Özkul, M.E. Mutlu, C. Öztürk, “İnternete Dayalı Eğitimde Oluşturmacı Yaklaşım Deneyimi”, Bilgi Teknolojileri Işığında Eğitim (BTIE) Sempozyumu 2003 – Ankara, 21-23 Mayıs 2003.
Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi TasarımıMehmet Emin Mutlu
Kişisel bilgi tabanları bireyin kişisel bilgisini ifade edebilmesine, yakalayabilmesine ve daha sonra erişebilmesine olanak sağlayan elektronik araçlardır. Kişisel bilgi tabanları Nonaka ve Tageuchi’nin SECI modelindeki örtük bilgi ile açık bilgi arasındaki dönüşümleri belirleyen “dışsallaştırma”, “içselleştirme”, birleştirme” ve “ sosyalleştirme” adımlarına ait kayıtları da tutabilmelidirler. Bu amaçla bu çalışmada bireyin bütün bilgi çalışması deneyimlerinin ekran görüntüsü ve kamera görüntüsü ile kaydedilmesini sağlayan bir yaşam günlüğü sistemiyle bütünleşik bir kişisel bilgi tabanı tasarımı gerçekleştirilmiştir. Tasarlanan sisteme ait bir yazılım geliştirilmiş ve beş ay süreyle uygulanarak elde edilen deneyimler yorumlanmıştır. Çalışmada ayrıca tasarlanan sistemin gelecekteki geliştirilmesine yönelik tartışmalara yer verilmiştir.
Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi için Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğ...Mehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada bireylerin yaşam boyu öğrenme süreçlerindeki öğrenme deneyimlerinin kaydedilebilmesi için bir sistem geliştirilmiştir. Bu amaçla öğrenme deneyimlerinin yaşandığı fiziksel ve sanal ortamlar göz önüne alınmış ve bu ortamlarda gerçekleşen öğrenme deneyimlerinin kendiliğinden ve sürekli olarak kaydedilmesi amacıyla bir yaşam günlüğü sistemi tasarlanmıştır. Tasarım tabanlı araştırma yaklaşımı kullanılarak, masaüstü, diz üstü, tablet, akıllı telefon ve giyilebilir kamera gibi birden fazla cihazda çalışabilecek ekran görüntüsü yakalama yazılımları ile kamera görüntüsü yakalama yazılımları geliştirilmiş ve yakalanan görüntülerin bulut altyapısı üzerinden taşınarak çalışma bilgisayarında bir araya getirilmesi sağlanmıştır. Geliştirilen sistem dokuz ay süreyle denenmiş ve öğrenme deneyimlerini hatırlama ve değerlendirme açısından etkili olduğu görülmüştür.
İnternete Dayalı Eğitimde Oluşturmacı Yaklaşım DeneyimiMehmet Emin Mutlu
A.E. Özkul, M.E. Mutlu, C. Öztürk, “İnternete Dayalı Eğitimde Oluşturmacı Yaklaşım Deneyimi”, Bilgi Teknolojileri Işığında Eğitim (BTIE) Sempozyumu 2003 – Ankara, 21-23 Mayıs 2003.
Yaşam Günlüğüne Dayalı Bir Kişisel Bilgi Tabanı Sistemi TasarımıMehmet Emin Mutlu
Kişisel bilgi tabanları bireyin kişisel bilgisini ifade edebilmesine, yakalayabilmesine ve daha sonra erişebilmesine olanak sağlayan elektronik araçlardır. Kişisel bilgi tabanları Nonaka ve Tageuchi’nin SECI modelindeki örtük bilgi ile açık bilgi arasındaki dönüşümleri belirleyen “dışsallaştırma”, “içselleştirme”, birleştirme” ve “ sosyalleştirme” adımlarına ait kayıtları da tutabilmelidirler. Bu amaçla bu çalışmada bireyin bütün bilgi çalışması deneyimlerinin ekran görüntüsü ve kamera görüntüsü ile kaydedilmesini sağlayan bir yaşam günlüğü sistemiyle bütünleşik bir kişisel bilgi tabanı tasarımı gerçekleştirilmiştir. Tasarlanan sisteme ait bir yazılım geliştirilmiş ve beş ay süreyle uygulanarak elde edilen deneyimler yorumlanmıştır. Çalışmada ayrıca tasarlanan sistemin gelecekteki geliştirilmesine yönelik tartışmalara yer verilmiştir.
Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Erişim ProfilleriMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, M.F. Gülen, “Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Erişim Profilleri”, Açıköğretim Fakültesi’nin 20. kuruluş yılı nedeniyle, uluslararası katılımlı Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 23-25 Mayıs 2002.
M.E. Mutlu, H. Avdan, Ü. Yılmaz, “Açıköğretimde e-Ders Tasarımı", Akademik Bilişim 2007, Dumlupınar Üniversitesi, 31 Ocak-2 Şubat 2007. (İnternette yayınlandı)
A Different Approach to Managing an e-Certificate Program in Language TeachingMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, "A Different Approach to Managing an e-Certificate Program in Language Teaching", AECT - Association for Educational Communications and Technology Annual International Convention, Jacksonville, Florida, USA, 2011.
E-Learning Applications in the Open Education Faculty of Anadolu UniversityMehmet Emin Mutlu
"E-Learning Applications in the Open Education Faculty of Anadolu University", European Association for Distance Learning (EADL) Conference 2004, Istanbul, 26-28 May 2004.
M.E. Mutlu, C. Öztürk, III. International Educational Technologies Symposium and Fair konferansı dahilinde "Proceedings of Third International Educational Technologies Symposium Vol:1" bildiri kitapçığındaki "İnternet Ortamında Takım Çalışmasına Dayalı Eğitim", 531-540 pp., Gazi Magosa, KKTC, 28-30 May 2003
M.E. Mutlu, “Uzaktan Öğretimde Farklı Yaklaşımlar – Bilgi Yönetimi Önlisans Programı”, “E-Eğitim: Türkiye Denemeleri” Panelinde yapılan sunum, İnet-Tr 2002: VIII. Türkiye’de İnternet Konferansı, Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi, İstanbul, 19-21 Aralık 2002.
Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerin Anadolu Üniversitesinde UygulanabilirliğiMehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada kitlesel açık çevrimiçi derslerin gelişimi ele alınarak Anadolu Üniversitesi açıköğretim sisteminde uygulanabilirliği tartışılmıştır. Yunusemre Açık Öğrenme Portalı hizmetinin kitlesel açık çevrimiçi ders yapısına dönüştürülmesi için gerekli işlemler önerilmiştir.
M.E. Mutlu, C. Öztürk, Ö. Özöğüt, R. Yılmaz, N. Çetinöz, TBD 20. Ulusal Bilişim Kurultayı konferansı dahilinde "20. Ulusal Bilişim Kurultayı Bildiriler Kitabı" bildiri kitapçığındaki "Açıköğretimde e-Öğrenme", 58-68 pp., İstanbul, Türkiye, 2-5 Eylül 2003
M.E. Mutlu, M.F. Gülen, G.D. Dinçer, “Açıköğretim e-Öğrenme Yapım ve Sunum Altyapısı", Akademik Bilişim 2007, Dumlupınar Üniversitesi, 31 Ocak-2 Şubat 2007.
M.E. Mutlu, I. Kabakçı, "TBD Eskişehir Oluşumu", Anadolu Üniversitesi'nde düzenlenen "4. Bilişim ve Teknoloji Günleri" etkinliğinde yapılan sunum, 19 Nisan 2004.
İnternet Ortamında Bilgi Yönetimi Eğitimi: AÖF Bilgi Yönetimi Önlisans Progra...Mehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, Ö. Özöğüt Erorta, S. Gümüş, “İnternet Ortamında Bilgi Yönetimi Eğitimi: AÖF Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Örneği” Biltek2005 Uluslararası Bilişim Kongresi, Eskişehir 10-12 Haziran 2005.
e-Learning Practices in the Open Education System of Anadolu UniversityMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, “e-Learning Practices in the Open Education System of Anadolu University”, Japonya Türkiye işbirliğiyle Anadolu Üniversitesinde video konferans ile düzenlenen “International Panel Discussion - Advancement of International Distance Education: Towards Japan-Turkey Collaboration” isimli çalıştayda yapılan sunum, 23 Şubat 2006.
Bu eğitim seminerinin amacı Web 2.0 araçlarını ve sosyal ağları bilimsel araştırma süreçlerini desteklemek amacıyla kullanmak isteyen araştırmacılara kendi kişisel araştırma ortamlarını oluşturmaları için bir başlangıç noktası sağlamaktır.
Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bil...Mehmet Emin Mutlu
Yaşam günlükleri bireyin her anının sürekli ya da süreksiz olarak kaydedilmesini sağlayan mobil sistemlerdir. Kaydetme ses, resim veya video ya da çeşitli algılayıcılardan elde edilen veriler şeklinde olabilir. Bu çalışmada yaşam günlüğü yaklaşımından yararlanarak ve yaşam deneyimi tanımından yola çıkarak bir yaşam deneyimleri yönetimi çerçevesi önerilmiş, bu çerçeveye yönelik bir bilgi mimarisi oluşturulmuş ve çerçevenin uygulanabilirliğini test etmek amacıyla bir prototip yazılım geliştirilmiştir. Geliştirilen yazılımın yaşam deneyimleri yönetimi çerçevesinin uygulanması için yeterli olduğu görülmüştür.
Experience API ile Yaşam Günlüğüne Dayalı Öğrenme Deneyimlerinin KaydedilmesiMehmet Emin Mutlu
Bireylerin biçimsel ve yarı biçimsel öğrenme deneyimlerinin olduğu kadar biçimsel olmayan öğrenme deneyimlerinin de yakalanması ve değerlendirilmesi giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Advanced Distributed Learning (ADL) tarafından geliştirilen ve başlıca e-öğrenme standartı olan SCORM mimarisi ile bireylerin öğrenme yönetim sistemleri (ÖYS) üzerinde gerçekleştirdikleri öğrenme deneyimlerini izlemek ve tamamlanma düzeyi ve test sonuçları gibi verileri kaydetmek mümkün olabilmektedir. ADL yakın zamanda bireylerin ÖYS dışındaki öğrenme etkinliklerini de izleyebilecek ve depolayabilecek bir mimarinin geliştirilmesinde öncülük etmektedir. Experience API adı verilen yazılım kitaplığı ile bireylerin ve grupların gerçek ve sanal dünya deneyimleri yakalanabilmekte ve bir öğrenme kayıtları deposuna kaydedilerek raporlanabilmektedir. Bu çalışmada öğrenme deneyimleri yönetimi yaklaşımını uygulamak amacıyla geliştirilen ve yaşam günlüğü sistemiyle yakalanan deneyimlerin işlenmesine olanak sağlayan bir yazılımda öğrenme deneyimlerinin Experience API yardımıyla tanımlanması ve bir öğrenme kayıtları deposuna kaydedilmesi olanağı araştırılmıştır. Kaydedilen öğrenme deneyimlerinin sorgulanmasıyla kişisel öğrenme analitiklerine ait raporlar elde edilebilmiştir.
Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Erişim ProfilleriMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, M.F. Gülen, “Açıköğretim Öğrencilerinin İnternet Erişim Profilleri”, Açıköğretim Fakültesi’nin 20. kuruluş yılı nedeniyle, uluslararası katılımlı Açık ve Uzaktan Eğitim Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir, 23-25 Mayıs 2002.
M.E. Mutlu, H. Avdan, Ü. Yılmaz, “Açıköğretimde e-Ders Tasarımı", Akademik Bilişim 2007, Dumlupınar Üniversitesi, 31 Ocak-2 Şubat 2007. (İnternette yayınlandı)
A Different Approach to Managing an e-Certificate Program in Language TeachingMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, "A Different Approach to Managing an e-Certificate Program in Language Teaching", AECT - Association for Educational Communications and Technology Annual International Convention, Jacksonville, Florida, USA, 2011.
E-Learning Applications in the Open Education Faculty of Anadolu UniversityMehmet Emin Mutlu
"E-Learning Applications in the Open Education Faculty of Anadolu University", European Association for Distance Learning (EADL) Conference 2004, Istanbul, 26-28 May 2004.
M.E. Mutlu, C. Öztürk, III. International Educational Technologies Symposium and Fair konferansı dahilinde "Proceedings of Third International Educational Technologies Symposium Vol:1" bildiri kitapçığındaki "İnternet Ortamında Takım Çalışmasına Dayalı Eğitim", 531-540 pp., Gazi Magosa, KKTC, 28-30 May 2003
M.E. Mutlu, “Uzaktan Öğretimde Farklı Yaklaşımlar – Bilgi Yönetimi Önlisans Programı”, “E-Eğitim: Türkiye Denemeleri” Panelinde yapılan sunum, İnet-Tr 2002: VIII. Türkiye’de İnternet Konferansı, Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi, İstanbul, 19-21 Aralık 2002.
Kitlesel Açık Çevrimiçi Derslerin Anadolu Üniversitesinde UygulanabilirliğiMehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada kitlesel açık çevrimiçi derslerin gelişimi ele alınarak Anadolu Üniversitesi açıköğretim sisteminde uygulanabilirliği tartışılmıştır. Yunusemre Açık Öğrenme Portalı hizmetinin kitlesel açık çevrimiçi ders yapısına dönüştürülmesi için gerekli işlemler önerilmiştir.
M.E. Mutlu, C. Öztürk, Ö. Özöğüt, R. Yılmaz, N. Çetinöz, TBD 20. Ulusal Bilişim Kurultayı konferansı dahilinde "20. Ulusal Bilişim Kurultayı Bildiriler Kitabı" bildiri kitapçığındaki "Açıköğretimde e-Öğrenme", 58-68 pp., İstanbul, Türkiye, 2-5 Eylül 2003
M.E. Mutlu, M.F. Gülen, G.D. Dinçer, “Açıköğretim e-Öğrenme Yapım ve Sunum Altyapısı", Akademik Bilişim 2007, Dumlupınar Üniversitesi, 31 Ocak-2 Şubat 2007.
M.E. Mutlu, I. Kabakçı, "TBD Eskişehir Oluşumu", Anadolu Üniversitesi'nde düzenlenen "4. Bilişim ve Teknoloji Günleri" etkinliğinde yapılan sunum, 19 Nisan 2004.
İnternet Ortamında Bilgi Yönetimi Eğitimi: AÖF Bilgi Yönetimi Önlisans Progra...Mehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, Ö. Özöğüt Erorta, S. Gümüş, “İnternet Ortamında Bilgi Yönetimi Eğitimi: AÖF Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Örneği” Biltek2005 Uluslararası Bilişim Kongresi, Eskişehir 10-12 Haziran 2005.
e-Learning Practices in the Open Education System of Anadolu UniversityMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, “e-Learning Practices in the Open Education System of Anadolu University”, Japonya Türkiye işbirliğiyle Anadolu Üniversitesinde video konferans ile düzenlenen “International Panel Discussion - Advancement of International Distance Education: Towards Japan-Turkey Collaboration” isimli çalıştayda yapılan sunum, 23 Şubat 2006.
Bu eğitim seminerinin amacı Web 2.0 araçlarını ve sosyal ağları bilimsel araştırma süreçlerini desteklemek amacıyla kullanmak isteyen araştırmacılara kendi kişisel araştırma ortamlarını oluşturmaları için bir başlangıç noktası sağlamaktır.
Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bil...Mehmet Emin Mutlu
Yaşam günlükleri bireyin her anının sürekli ya da süreksiz olarak kaydedilmesini sağlayan mobil sistemlerdir. Kaydetme ses, resim veya video ya da çeşitli algılayıcılardan elde edilen veriler şeklinde olabilir. Bu çalışmada yaşam günlüğü yaklaşımından yararlanarak ve yaşam deneyimi tanımından yola çıkarak bir yaşam deneyimleri yönetimi çerçevesi önerilmiş, bu çerçeveye yönelik bir bilgi mimarisi oluşturulmuş ve çerçevenin uygulanabilirliğini test etmek amacıyla bir prototip yazılım geliştirilmiştir. Geliştirilen yazılımın yaşam deneyimleri yönetimi çerçevesinin uygulanması için yeterli olduğu görülmüştür.
Experience API ile Yaşam Günlüğüne Dayalı Öğrenme Deneyimlerinin KaydedilmesiMehmet Emin Mutlu
Bireylerin biçimsel ve yarı biçimsel öğrenme deneyimlerinin olduğu kadar biçimsel olmayan öğrenme deneyimlerinin de yakalanması ve değerlendirilmesi giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Advanced Distributed Learning (ADL) tarafından geliştirilen ve başlıca e-öğrenme standartı olan SCORM mimarisi ile bireylerin öğrenme yönetim sistemleri (ÖYS) üzerinde gerçekleştirdikleri öğrenme deneyimlerini izlemek ve tamamlanma düzeyi ve test sonuçları gibi verileri kaydetmek mümkün olabilmektedir. ADL yakın zamanda bireylerin ÖYS dışındaki öğrenme etkinliklerini de izleyebilecek ve depolayabilecek bir mimarinin geliştirilmesinde öncülük etmektedir. Experience API adı verilen yazılım kitaplığı ile bireylerin ve grupların gerçek ve sanal dünya deneyimleri yakalanabilmekte ve bir öğrenme kayıtları deposuna kaydedilerek raporlanabilmektedir. Bu çalışmada öğrenme deneyimleri yönetimi yaklaşımını uygulamak amacıyla geliştirilen ve yaşam günlüğü sistemiyle yakalanan deneyimlerin işlenmesine olanak sağlayan bir yazılımda öğrenme deneyimlerinin Experience API yardımıyla tanımlanması ve bir öğrenme kayıtları deposuna kaydedilmesi olanağı araştırılmıştır. Kaydedilen öğrenme deneyimlerinin sorgulanmasıyla kişisel öğrenme analitiklerine ait raporlar elde edilebilmiştir.
Daha kolay bir yaşam sürme olanaklarına kavuşmak amacıyla,
insan gibi düşünen ve davranan sistemlerin tasarımı üzerindeki
çalışmalar artarak devam ediyor.
Öğrenme deneyimleri yaşam deneyimlerinin içerisine serpilmişlerdir ve dijital yaşam günlüğü kullanılarak kişisel deneyimlerin yakalanmasıyla öğrenme deneyimleri de yakalanabilmektedir. Yaşam günlüğü araştırmalarında, yakalanan kişisel deneyimlerin bireyler tarafından etkinlikler/olaylar, epizodlar ve öyküler biçiminde hiyerarşik olarak yorumlanabileceği gösterilmiştir. Aynı yaklaşım öğrenme deneyimlerinin yorumlanmasında da uygulanabilmektedir. Bu çalışmada biçimsel olmayan öğrenme deneyimlerinin yorumlanmasında elde edilen sonuçlar genişletilerek, yaşam genişliğinde öğrenme deneyimlerinin yakalanması ve yorumlanmasını kapsayan bir çerçeve oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaçla, çoklu cihaz ve çoklu algılayıcılarla deneyimlerin pasif ve aktif olarak yakalanması ele alınmış, “öğrenme deneyimleri” kavramına ağırlıklı olarak yer veren öğrenme kuramları gözden geçirilmiş, “genişletilmiş” yaşam genişliğinde öğrenme modelinden yararlanılmış ve sonuç olarak biçimsel, yarı biçimsel ve biçimsel olmayan öğrenme deneyimlerinin sistematik biçimde yorumlanmasını sağlayacak bir yaklaşım geliştirilmiştir. Elde edilen yaklaşım yaşam boyu öğrenme ve yaşam derinliğinde öğrenme açısından da tartışılmıştır. Öğrenme deneyimlerinin bireyler tarafından etkili bir biçimde yorumlanmasını sağlayacak yaklaşımın, önceden kaydedilmiş deneyimlerin gözden geçirilerek yorumlanabilmesinin yanı sıra, bireylere deneyimleri kaydederken eş zamanlı olarak yorumlayabilme ve gelecekteki öğrenme deneyimlerini ön-yorumlama olanaklarına da yer vermesi gerektiği görülmüştür.
Açıköğretimde e-Öğrenmenin Yükselişi - Bilgisayar Destekli Eğitim DönemiMehmet Emin Mutlu
Anadolu Üniversitesi Bilgisayar Destekli Eğitim (BDE) Birimi BDE alanında araştırma, tasarım ve geliştirme yapmak amacıyla Açıköğretim Fakültesi bünyesinde 1989-90 öğretim yılında oluşturulmuştur. İlk dönemde ağırlıklı olarak Milli Eğitim Bakanlığına yönelik BDE malzemelerinin üretimi ve eğitim hizmetlerinin sunumu gerçekleştirilirken 1993’den itibaren BDE Biriminde geliştirilen Açıköğretim Alıştırma Yazılımları çeşitli illerde kurulan AÖF BDE Laboratuvarlarında açıköğretim öğrencilerine sunulmuştur. Aynı dönemde ses ve video barındıran çokluortam ders yazılımları hazırlanarak öğrencilere CD-ROM ortamında dağıtılmıştır. BDE Biriminde e-öğrenme hizmetlerinin ve içeriğinin yapımında öğretim tasarımcıları, yazılım ve sistem uzmanları, eğitim teknologları, ses-görüntü-video-canlandırma tasarımcıları görev almaktadırlar. BDE Birimi sunduğu eğitsel içeriğin tasarımını, geliştirilmesini ve uygulanmasını kendi bünyesindeki uzmanların yanı sıra Açıköğretim Kitap Birimi, Açıköğretim Televizyon Yapım Merkezi, Açıköğretim Test Araştırma Birimi, Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi ile çok sayıda editör, yazar, sunucu ve tasarımcının desteği ile geçekleştirmektedir. Bu çalışmada Anadolu Üniversitesi Açıköğretim sisteminde 1989-2000 yılları arasındaki BDE dönemindeki e-öğrenme uygulamalarının tasarlanması, geliştirilmesi, uygulamaya konulması ve değerlendirilmesi amacıyla gerçekleştirilen yayınlar taranmış ve Açıköğretim sisteminde BDE dönemindeki e-öğrenmenin gelişimine yönelik kapsamlı bir çerçeve elde edilmeye çalışılmıştır.
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi Öğrencileri İçin Bir Kişisel Öğrenme...Mehmet Emin Mutlu
Kişisel öğrenme ortamları yaşam boyu öğrenenlerin öğrenme hedeflerine erişmeleri amacıyla kendileri tarafından tasarlanan, geliştirilen ve yönetilen ve ağırlıklı olarak web 2.0 teknolojilerine dayalı olan ortamlardır. Sürekli beta sürümü durumunda olan bu ortamlar teknolojik araçların çeşitlenmesine ve öğrenenlerin teknolojik becerilerinin artmasına paralel olarak gelişirler. Kurumların sadece belirli bir dönem hizmet veren öğrenme yönetim sistemleri ve sanal öğrenme ortamlarından farklı olarak bireyin yaşam boyu öğrenme süreci boyunca yaşadığı öğrenme deneyimlerine ait içerik ve iletişimin büyük bir bölümünü barındırırlar. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi kurulduğu 1982 yılından günümüze ülkemizdeki en fazla öğrenciye sahip uzaktan eğitim kurumudur. Açıköğretim Sistemi öğrencilerinin Anadolu Üniversitesinin onlara öğrencilik süresi boyunca sağladığı e-öğrenme hizmetleriyle yetinmemeleri, kendilerine ait kişisel öğrenme ortamlarını oluşturmaları ve kullanmaları yaşam boyu öğrenme süreçleri için önem kazanmaktadır. Bu çalışmada Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi öğrencilerinin kendi kişisel öğrenme ortamlarını oluşturmaları için literatürden ve Açıköğretim Sistemine ait öğrenme kaynaklarından yararlanarak uygulanabilir ve sürdürülebilir bir çerçeve önerisinde bulunulmuştur.
Bu çalışmada kişisel bilgi yönetimi için üç katmanlı bir mimari önerilmiştir. Bu mimariye göre en altta bireylerin değişik fiziksel ve sanal ortamlarda bilgi çalışmasını gerçekleştirdikleri bir “kişisel bilgi çalışması ortamları katmanı” bulunmaktadır. Mimarinin ikinci katmanında bilgi çalışması ortamlarındaki deneyimlerin çoklu cihaz tabanlı yaşam günlüğü sistemiyle kaydedildiği bir “deneyim kaydetme katmanı” yeralmaktadır. Mimarinin en üst katmanında ise bireyin kişisel veri ve enformasyon kaynaklarından sistematik bir biçimde derlediği kişisel bilgilerini barındırabildiği ve üzerinde çalışabildiği “kişisel bilgi tabanı katmanı” bulunmaktadır. Bireyler bu üç katmanlı yapı üzerinde çalışmada önerilen süreçleri uygulayarak, kişisel bilgi çalışması ortamlarındaki deneyimlerini planlayabilecek, denetleyebilecek ve değerlendirebileceklerdir.
Akademik Personelin Akademik Sosyal Ağları Kullanım Düzeyi - Anadolu Üniversi...Mehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada Akademik Sosyal Ağlar ele alınarak, Anadolu Üniversitesi öğretim elemanlarının akademik sosyal ağları kullanımı üzerinde bir araştırma gerçekleştirilmiştir.
Platform Bağımsız Kişisel Öğrenme Ortamlarının TasarımıMehmet Emin Mutlu
Bu çalışmada öğrenenlerin kişisel öğrenme ortamlarını oluşturmaları için tarayıcı tabanlı uygulamaları kullanarak başlangıç sayfaları oluşturmaları için bir tasarım modeli önerilmiştir.
A Mobile Information Management Framework Proposal for Development of Persona...Mehmet Emin Mutlu
In this study, a personal information management framework, in which the learner can save his/her personal learning experiences and simultaneously or later he/she can evaluate his/her integrated learning experiences with his/her other experiences a person has, will be offered. By using this approach users can manage their personal and professional development more efficiently.
Observed Technological Developments and Sustainability in PLE Diagrams - AE...Mehmet Emin Mutlu
In this study, constraints of start page services used by learners to create PLE are discussed and in order to get over these constraints a mobile application based PLE creation approach is suggested. In order to see the applicability of the suggested approach, an prototype software has been developed and user friendly specifications are added onto it. It is observed that, with the help of the newly developed mobile application, learners had a sustainable mobile learning environment.
Uzaktan Dil Öğretiminde Yeni Öğrenme Ortamları: Anadolu Üniversitesi Türkçe S...Mehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, Ö. Özöğüt Erorta, I. Uluslararası Eğitim ve Kültür Bağlamında Avrupalı Türkler Kongresi konferansı dahilinde "I. Uluslararası Eğitim ve Kültür Bağlamında Avrupalı Türkler Kongresi Cilt - 1" bildiri kitapçığındaki "Uzaktan Dil Öğretiminde Yeni Öğrenme Ortamları: Anadolu Üniversitesi Türkçe Sertifika Programları Örneği", 344-352 pp., Anvers, Belçika, 22-23 Şubat 2008
A.Z. Özgür, M.E. Mutlu, 8. Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu konferansı dahilinde "8. Dünyada Türkçe Öğretimi Sempozyumu Bildirileri" bildiri kitapçığındaki "Türkçe Sertifika Programları", 174-185 pp., Ankara, Türkiye, 6-7 Mart 2009
Open and Distance Learning Opportunities and e-Learning Services in TurkeyMehmet Emin Mutlu
M.E. Mutlu, AECT Association for Educational Communications and Technolology - Annual International Convention 2007 konferansı dahilinde "2007 Annual Proceedings - Anaheim : Volume #1" bildiri kitapçığındaki "Open and Distance Learning Opportunities and e-Learning Services in Turkey", 521-532 pp., Los Angeles, CA, USA, 23-27 October 2007
Internet-Supported Learning Model in Distance ELT Program at Anadolu UniversityMehmet Emin Mutlu
H. Yavuz, M.E. Mutlu, “Internet-Supported Learning Model in Distance ELT Program at Anadolu University", 9th METU International ELT Convention, Middle East Technical University, 3-5 May 2006.
Internet-Supported Learning Model in Distance ELT Program at Anadolu University
Yaşam Deneyimlerinin Yönetimi İçin Bir Sistem Önerisi
1. Bilişim’2013 - 30. Ulusal Bilişim Kurultayı, 28-29 Kasım 2013, Ankara
Yaşam Deneyimlerinin Yönetimi İçin
Bir Sistem Önerisi
Doç.Dr. Mehmet Emin MUTLU
Anadolu Üniversitesi
Açıköğretim Fakültesi
memutlu@anadolu.edu.tr
2. Giriş
Deneyim
•Deneyim, katıldığımız ya da maruz kaldığımız
olay ve etkinliklerle kazandığımız bilgi ya da
beceri ile oluşur. Bireyin yaşam
deneyimlerinin geniş bir doğası
bulunmaktadır. Deneyimlerimiz fiziksel,
zihinsel, duygusal, ruhani, dini, sosyal ya da
sanal deneyimler olabilir. Diğer taraftan
deneyimlerimiz birinci el, ikinci ya da üçüncü
el deneyimler olabilmektedir.
Deneyimleri Farketmek
•Bireyler özellikle iş yaşamındaki deneyimlerini
genellikle önceden planlayarak ve bilincinde
olarak yaşarlar. Fakat genel olarak ele
alındığında yaşam deneyimlerinin önemli bir
bölümü önceden planlanmadan yaşanır. Diğer
taraftan bireyler o anda bir deneyim
yaşadıklarının bilincinde olmayabilirler.
Bireylerin yaşam deneyimlerinin farkında
olmaları ve değerlendirebilmeleri, bireysel yol
haritalarını oluşturmalarında etkili olacaktır.
Amaç
•Bu çalışmada bireylerin yaşam deneyimlerini
yönetebilmeleri amacıyla bir sistem
geliştirilmesi amaçlanmıştır.
3. Yöntem
Tasarım Tabanlı Araştırma Yaklaşımı
Tasarlanan
sisteme ait
prototip bir
uygulama ardışık
iyileştirmelerle
geliştirilmiş
Problemin
çözümlenmesi
amacıyla literatür
taraması
gerçekleştirilmiş
Problemin
çözümünü
sağlayacak bir
sistem tasarımı
gerçekleştirilmiş
Elde edilen
bulgular rapor
haline
getirilmiştir
Bu süreç
boyunca da elde
edilen çözüm
sürekli denenmiş
4. Yaşam Deneyimlerinin Yönetimi
Yaşam Günlüğü Sistemleri
Deneyimlerimizi gözden geçirmek ve değerlendirmek
amacıyla daha sonra geri dönüp inceleyebileceğimiz
kanıtlara gereksinim vardır.
Çoğu deneyime ait kanıt bulmak zor olsa da fiziksel ve
sanal ortamlarda yaşanan deneyimleri daha sonra gözden
geçirmek amacıyla kaydetmek mümkün olabilmektedir.
6. Fiziksel ve Sanal Ortamlardaki
Deneyimler
Yaşam günlüğü çalışmalarında genellikle bireyler tarafından giyilen-taşınan sistemlerin tasarımına ağırlık verilmiş olmasına rağmen
günümüzde özellikle bilgi çalışanlarının sanal ortamlardaki deneyimleri genellikle ev ve işyerlerinde bulunan birden fazla
bilgisayara dağılmıştır.
Örneğin bir öğretim üyesinin işyerinde bir masaüstü bilgisayarı, bir dizüstü bilgisayarı, evde bir masaüstü bilgisayarı ve bir tablet
bilgisayarı, ayrıca bir akıllı telefonunun bulunması mümkün olabilmektedir. Bu durumda bireylerin sadece bir cihazı kullanarak
bütün sanal deneyimlerini o cihazda yaşamasını beklemek gerçekçi değildir. Bu nedenle bireylerin sahip olduğu birden fazla
cihazdaki deneyimlerini ayrı ayrı kaydeden bir sisteme ihtiyaç vardır.
Diğer taraftan bireyler bilgisayar başında geçirdikleri süre dâhil tüm zamanlarında fiziksel ve sosyal deneyimler yaşarlar. Bu
deneyimlerin de geleneksel yaşam günlüğü kameralarıyla kaydedilmesi gerekmektedir.
Bu gerekçeler dikkate alınarak, fiziksel ortamlar için yaşam günlüğü kamerası, sanal ortamlar için ise birden fazla cihazda
çalışabilen ekran görüntüsü yakalama araçlarını içeren bir yaşam günlüğü sistemi geliştirmesi gerekmektedir.
7. Yaşam Deneyimleri Yönetimi Süreci
Yaşam deneyimleri yönetimi
• “bireyin geçmiş deneyimleri değerlendirebilmesi,
• şu anda yaşamakta olduğu deneyimlerin farkında olması ve
• gelecekte yaşamayı öngördüğü deneyimleri planlayabilmesi”
şeklinde tanımlanabilir.
“Yaşam deneyimlerinin
kaydedilmesi”
“Yaşam deneyimlerinin
yorumlanması”
“Yaşam deneyimlerinin
planlanması
denetlenmesi ve
değerlendirilmesi”
11. Etkinlikler (Activities)
•
Etkinlik (Activity) Kuramına göre insan etkinlikleri, eylemlerden, eylemler de
işlemlerden oluşurlar. Etkinlik belirli bir gereksinimi karşılamaya yönelik bir güdü
tarafından motive edilir. Eylem ise belirli bir amaca ulaşmak amacıyla gerçekleştirilen
bir davranıştır. İşlemler ise eylemi gerçekleştirmek amacıyla yerine getirilen rutin
süreçlerdir. İnsanlar genellikle bir eylemi gerçekleştirirken yaptıkları işlemlerin
farkında değillerdir (Kaptelinin, 2013).
Etkinlik
Eylem
Eylem
İşlem
İşlem
İşlem
12. Etkinlikler İçin Örnek Kategoriler
Belge okuma
Gösteri seyretme
Ses dinleme
Fiziksel aktivite gerçekleştirme
Seyahat
Ruhani etkinlik gerçekleştirme
Görüşme yapma
Sunum yapma
• Kitap, gazete, dergi, yazı, …
• Sinema filmi, tiyatro, opera, konser, televizyon programı, …
• Radyo programı, müzik dosyası (mp3, cd, plak, …)
• Yürüme, koşma, yüzme, masaj, yıkanma, saç
kestirme, bakım, güneşlenme, fitness, aerobik, dans, spor
karşılaşması, dinlenme, uyuma, yemek yeme, …
• Bisiklet, motosiklet, otomobil, tekne, uçak, …
• İbadet, meditasyon, …
• Yüz yüze görüşme, telefon, SMS, dijital yazışma, …
• Ders anlatımı, bildiri-seminer sunumu, toplum önünde konuşmalar, …
Eğitsel eylem gerçekleştirme
• Ders dinleme, ders çalışma, ödev yapma, sınav olma, …
Bilgi çalışması gerçekleştirme
• Araştırma, yazma, organize etme, beyin fırtınası, geleceği planlama, geçmişi
değerlendirme, problem çözme, proje gerçekleştirme, yazılım geliştirme…
…
•…
13. Deneyime Ait Bağlamlar
Deneyime dahil
olan kişiler
Deneyimle
ilişkili kişisel
davranışlar
Deneyimin
zamanı ve
süresi
Deneyimin
gerçekleştiği
ortam
Deneyimden
kaynaklanan
duygular-duygu
durumlar
Deneyimle ilgili
kişisel özellikler
Deneyimin
kaydı
Deneyimle ilgili
varlıklar
14. Olaylar (Episodes)
Birbiriyle ilişkili etkinliklerin oluşturduğu üst etkinliğe olay (episode) adını verilmektedir.
Olay
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Etkinlik
Olay
Olay
Etkinlik
15. Öyküler
Öykü kısaca birbiriyle ilişkili olaylar (episode) kümesidir.
Öykü A
Olay
Olay
Olay
Olay
…
Olay
Olay
Olay
Olay
…
Olay
Öykü B
Olay
16. Deneyimleri Planlama, Denetleme ve
Değerlendirme*
Planlama
• Gelecekte neler
yapılması gerektiğine
karar verilmesi
Değerlendirme
• Var olan durumun
bireyin kendisi için
belirlediği
standartlara göre
belirlenmesi
Denetleme
• Var olan durumun
planlanan ile
karşılaştırılması
*«Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi» yaklaşımından uyarlanmıştır (Mutlu, 2013b).
17. Yönetim Listeleri
Geleceğe Yönelik Listeler
Hedefler
Yol haritaları
Tasarım fikirleri
Taslaklar
Yapılacaklar
Sonraki projeleresürümlere bırakılan işler
…
Güncel Duruma Yönelik
Listeler
Yapılanlar
Sürüm günlüğü
Hatalar-sorunlar
…
Geçmişe Yönelik Listeler
Tamamlananlar
İptal edilenler
Yeniden ele
alınanlar/alınacaklar
Başarılar
Başarısızlıklar
Beceriler/Yeterlilikler
Yetersizlikler
…
18. Yaşam Günlüğü Katmanı
Deneyim İşleme Katmanı
Sistemin Tasarımı
Etkinliker
Olaylar (Episodes)
Öyküler
Çalışma Bilgisayarı
Bulut
Görüntüler
Yaşam Günlüğü Yazılımları
Cihazlar
19. İşlevsel Tasarım Prensipleri
“Sahip olduğum birden çok cihazdan kamera ve ekran görüntüleri yakala”,
“Görüntüleri cihazlardan çalışma bilgisayarına aktar ve bir araya getir”,
“Ev-işyeri gibi birden çok yaşam günlüğü sistemiyle çalışabilmeliyim”,
“Geçmiş deneyimlere ait görüntüleri bana yıl-ay-gün biçiminde listele”,
“Görüntülerde zamansal filtreleme olanağı sağla”,
“Görüntüleme seçenekleri sun”,
“Bir kayıt, birden fazla kayıttan oluşan grup, bir gün, bir ay ya da bir yıla ait sınırsız sayıda ve zengin
metin formatında yorum bilgisi girebilmeliyim”,
”Arama, listeleme yapabilmeliyim”
20. Genel Tasarım Prensipleri
Otomatiklik
Genişletilebilirlik
Yönetilebilirlik
Sürdürülebilirlik
• Kendiliğinden ve sürekli görüntü alabilme
• Birden çok cihazda çalışabilme
• Yönetim ve bakımda basitlik
• Ağ ve depolama kapasitesi ve bedelinin düşüklüğü
Güvenlik
• Veri tabanı taşınabilirliği, yedekleme
Esneklik
• Sınırsız düğüm ve sınırsız öğe oluşturabilme, kes-kopyala-yapıştır
özelliği ve diğer ortamlara veri aktarabilme
Veri bütünlüğü
• Her iki alt sistemde diğer yöne doğru bütünlük
21. Sistemin Geliştirilmesi
• Önceki bölümde tasarlanan sistemin
denenmesi amacıyla kullanılabilir bir prototip
yazılımının geliştirilmesi gerekmektedir.
Bu amaçla tasarımda yer alan
yaşam günlüğü katmanında
daha önce geliştirilmiş ve
denenmiş olan “Çoklu Cihaz
Tabanlı Yaşam Günlüğü
Sistemi” kullanılacaktır.
Tasarımın deneyim işleme
katmanında çalışacak yazılım
ise bu çalışma kapsamında
geliştirilmiştir.
24. Deneyim İşleme Katmanını Geliştirme
Öyküsü
Tasarımın deneyim işleme katmanında çalışacak yazılım “Tasarım Tabanlı Araştırma”
yaklaşımı uygulanarak bu çalışma kapsamında geliştirilmiştir.
Bu yaklaşıma göre problemin çözümlenmesi, tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanması
süreçleri probleme bir çözüm bulununcaya kadar ardışık iyileştirmelerle döngüsel olarak
uygulanır.
Deneyim işleme katmanında kullanılmak üzere AllMyListsLE isimli bir yazılım ardışık
iyileştirmelerle üç sürümde geliştirilmiştir.
AllMyListsLE yazılımı kullanıcının kamera görüntüsü ve ekran görüntülerine ait kayıtlardan
yararlanarak yaşamış olduğu deneyimlerine ait etkinlik, olay ve öykülere ait not, yorum ve
gözlemlerini girmesine ve daha sonra bunları inceleyerek değerlendirebilmesine olanak
sağlayan bir yazılımdır.
25. Sürüm 1
• İlk Sürümde Microsoft Visual Studio ile WPF 4.5 üzerinde ve SQL CE 4.0
veritabanı ile geleneksel System.Data.SqlServerCE API'si kullanıldı.
29. Sistemin Denenmesi
Geliştirme ve Deneme Takvimi
• Deneyim işleme katmanına ait AllMyListsLE yazılımı Ocak
2013-Mayıs 2013 tarihleri arasında geliştirilmiş ve Mayıs
2013-Eylül 2013 arasında yoğun olarak denenmiştir.
Kaydedilen Görüntüler
• Deneme kapsamında AllMyListsLE yazılımı yaşam günlüğü
sistemine ait çalışma bilgisayarına kurulmuştur. Bu deneme
esnasında yaşam günlüğü katmanına ait yazılımların Aralık
2012-Eylül 2013 tarihleri arasında kaydettikleri 125.000
görüntü üzerinde çalışılmıştır.
30. Deneme Süreci
Yaşam deneyimlerinin kaydedilmesi
• Bu süre boyunca çoğu zaman bir gün içerisinde sadece bir bilgisayara ait kaydedilmiş ekran görüntüleri
üzerinde çalışılmaktayken, sisteme stres testi uygulandığı günlerde aynı anda yedi farklı cihazdan gelen
görüntülerin kullanıldığı olmuştur.
Yaşam günlüğünün taranması
• Yaşam günlüğü görüntüleri yıl, ay, gün, cihaz ve saat bazında taranabilmektedir. Sistemin kullanımında
genellikle birkaç günde bir o günlere ait cihazlar tarafından kaydedilen görüntüler saat bazında taranarak
seçilen görüntü ya da görüntü grupları üzerinde yorum girişi yapılmıştır.
Görüntüleri yorumlama işlemi
• Bireysel kullanımda etkinliklerin günlük yorumlar biçiminde, olayların aylık yorumlar biçiminde ve öykülerin
ise yıllık yorumlar biçiminde oluşturulması tercih edilmiştir.
Planlama, denetleme, değerlendirme
• Yönetsel listeler ay düğümlerinde “Planlananlar”, “Devam edenler” ve “Tamamlananlar” isimlerinde
oluşturulan öğelerde tutulmuştur. Bu öğeler haftalık olarak genellikle haftanın ilk günü, önceki hafta girilmiş
olan etkinlik, olay ve öykü kayıtları taranarak güncellenmiştir. Burada kullanılan isimlendirmeler sistemi
kullananların odaklandığı deneyim türlerine göre değişebilir. İş-Proje odaklı deneyimleri takip etmek
isteyenler görevler, hatırlatıcılar ve yapılacaklar türü öğelere ağırlık verirken, sanat-kültür, sağlık-spor,
eğlence-hobi ve sosyal yaşam gibi deneyimlere odaklananlar etkinlik-olay-öykü bağlamına ağırlık
verebilirler.
31. Bulgular
Anlık Kullanım
•Geçmiş bir deneyimin ayrıntılarını hatırlamak amacıyla anlık kullanımlar etkili olmaktadır.
Yaşam Arşivi
•Fiziksel ve sanal ortamlarda yaşanan yaşam deneyimlerinin eksiksiz bir envanteri çıkarılabilmektedir.
Kullanışlı bir yaşam arşivi elde edilmektedir.
Kalıcı Hatırlama
•Günlük faaliyetlere ait görsel kanıtlar daha kalıcı bir hatırlama sağladıklarından dolayı, aradan uzun
zaman geçtikten sonra dahi deneyimlere yönelik tekrar tekrar yorum yapma olanağı bulunmaktadır.
Birden Fazla Cihazda
Kullanım
•Sistemin özellikle aynı anda birden fazla bilgisayarda çalışmayı gerektiren etkinliklerde bu etkinliklerin
koordinasyonu için etkili bir araç olduğu görülmüştür.
Kişisel Performans
•Günlük etkinlik listelerinin varlığı kişisel performans değerlendirmesi yapmaya olanak sağlamaktadır.
Geçmiş Deneyimlerden
Yararlanmak
Yaşama Ait Öyküler
•Bir olay anında daha önce yaşanmış benzer olaylara ait görüntüler ve etkinlik kayıtlarından
yararlanarak deneyimleri gözden geçirmek zaman ve enerji kaybını önlemektedir.
•Yaşamın ardışık ve ya paralel öykülerden oluştuğu ayırdına varılmaktadır. Değişik roller ile öyküler
arasındaki ilişkiler anlaşılır hale gelmektedir. Gelecek, şu an ve geçmişe ait bulanıklık ve belirsizlik
azalmaktadır.
32. Sistemin Olası Kullanım Alanları
Kişisel gelişim ve
yaşam koçluğu (Amaç
yönetimi)
Kişisel proje yönetimi
(Görevler, yapılacaklar
listeleri, hatırlatıcılar)
Hafıza yönetimi
(Kişisel anılar, aile
anıları, kurumsal
anılar)
Kişisel sağlık yönetimi
(Spor, beslenme, bakı
m, tedavi)
Kişisel güvenlik
(Özellikle hafıza
sorunu yaşayanlarda)
Kişisel eğitim
yönetimi (Yaşam boyu
öğrenme, informel
öğrenme)
33. Öneriler
Sistemin yaşam günlüğü alt sistemi sadece Windows 8 ve Windows Phone 8 işletim
sistemleri için geliştirildiğinden dolayı iOS, MacOS ve Android işletim sistemlerinden
ekran ya da kamera görüntüsü alınamamaktadır.
AllMyListsLE yazılımı bir ekranda çok sayıda resim görüntülerken yavaşlık
yaşayabilmektedir. Aynı anda birden çok cihaza ait görüntüleri eş zamanlı olarak
görüntüleme olanağı bulunmamaktadır. Sistemin bu kısıtlılıklarının aşılması amacıyla
geliştirmeler yapılabilir.
Ayrıca sisteme görüntü tanıma yetenekleri kazandırma, yeni sensörler ekleme, yeni
yönetsel yetenekler kazandırma gibi ek geliştirme olanakları bulunmaktadır.
Sistemin çok kullanıcı üzerinde uygulanmasına yönelik deneysel çalışmalar yapılması
durumunda farklı kullanım deneyimleri ve kullanım alanları belirlenebilir
34. Teşekkürler
Bu çalışma Anadolu Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projeleri Komisyonunca kabul edilen
1301E014 nolu proje kapsamında
desteklenmiştir.
35. Kaynakça
[1] Wikipedia, (2013). Experience, http://en.wikipedia .org/wiki/Experience, (7.10.2013 tarihinde erişildi)
[2] Bush, V. (1945). As We May Think. The Atlantic Monthly. 176(1), July 1945, 101-108,
[3] Mann, S. (2013). Wearable Computers Project, http://wearcam.org/pictures.html, (7.10.2013 tarihinde erişildi)
[4] SenseCam (2013), http://research. microsoft.com /en-us/um/cambridge/projects/sensecam/ (7.10.2013 tarihinde erişildi)
[5] Bell, G. (2013) MyLifeBits Project, http://research.microsoft.com/en-us/projects/mylifebits/default.aspx, (7.10.2013 tarihinde
erişildi)
*6+ Mutlu, M.E. (2013c) Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi İçin Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğü Sisteminin
Geliştirilmesi, WCEIS-2013 - 2nd World Conference on Educational and Instructional Studies, 7-9 Kasım 2013, Antalya (Kabul
edildi)
*7+ Mutlu, M. E. (2012a). Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi, XVII.
Türkiye’de İnternet Konferansı, 7-9 Kasım 2012, Eskişehir.
[8] Mutlu, M.E., (2012b), A Mobile Information Management Framework Proposal for The Development of Personal Learning
Environments, Future Learning - IV. International Future Learning Conference, 14-16 Kasım 2012, İstanbul.
*9+ Mutlu, M.E. (2013a), Öğrenmenin Üç Boyutu ve Öğrenme Deneyimlerinin Oluşması, 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı
EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir.
*10+ Mutlu, M.E. (2013b), Genişletilmiş İnformel Öğrenme Modeli ve Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Yöntem, 22. Ulusal
Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir.
[11] Teraoka, T. (2012), Toward personal experience management in a socially networked world. PIM WorkShop 2012, affiliated
with CSCW 2012, the Conference on Computer-Supported Collaborative Work, February 2012, Seattle.
[12] Kaptelinin, V. (2013). Activity Theory. In: Soegaard, Mads ve Dam, Rikke Friis (eds.). The Encyclopedia of Human-Computer
Interaction, 2nd Ed.. Aarhus, Denmark: The Interaction Design Foundation. http://www.interaction-design.org
/encyclopedia/activity_theory.html, (7.10.2013 tarihinde erişildi)
[13] Wikipedia, (2013d). Management, http://en.wikipedia.org /wiki/Management (7.10.2013 tarihinde erişildi)
[14] Mutlu, M.E. (2013c), PIM Projects, Kişisel Bilgi Sistemleri Wiki Sitesi, (http://personalis. wikispaces.com/PIM+Projects),
(7.10.2013 tarihinde erişildi)
Editor's Notes
ÖzetBireylerin yaşam deneyimlerinin bir bölümü önceden planlanmış ve bilinçli olarak gerçekleşirken, çoğu deneyim önceden planlanmadan ve bilincinde olmadan yaşanmaktadır. Yaşam deneyimlerinin farkında olmak ve gerçekçi biçimde değerlendirebilmek etkili bireysel yol haritaları oluşturabilmek için gereklidir. Bu çalışmada bireylerin yaşam deneyimlerini yönetebilmeleri amacıyla yararlanabilecekleri bir sistem önerisi geliştirilmiştir. Bu amaçla fiziksel ve sanal ortamlardaki yaşam deneyimlerini ekran görüntüleri ve kamera görüntüleri ile kendiliğinden ve sürekli olarak kaydeden bir yaşam günlüğü katmanı ile yaşam günlüğü kayıtlarını değişik zaman düzlemlerinde yorumlama ve deneyimleri planlama, denetleme, değerlendirme olanağı sağlayan deneyim işleme katmanından oluşan bir sistem tasarlanmıştır. Sistemi denemek amacıyla bir prototip uygulama geliştirilmiş ve beş aylık bir deneme sonucunda elde edilen ilk bulgular tartışılmış, gelecekteki olası geliştirmeler için önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler: Yaşam günlüğü, yaşam deneyimlerinin yönetimi
Deneyim, katıldığımız ya da maruz kaldığımız olay ve etkinliklerle kazandığımız bilgi ya da beceri ile oluşur. Bireyin yaşam deneyimlerinin geniş bir doğası bulunmaktadır. Deneyimlerimiz fiziksel, zihinsel, duygusal, ruhani, dini, sosyal ya da sanal deneyimler olabilir. Diğer taraftan deneyimlerimiz birinci el, ikinci ya da üçüncü el deneyimler olabilmektedir [1].Bireyler özellikle iş yaşamındaki deneyimlerini genellikle önceden planlayarak ve bilincinde olarak yaşarlar. Fakat genel olarak ele alındığında yaşam deneyimlerinin önemli bir bölümü önceden planlanmadan yaşanır. Diğer taraftan bireyler o anda bir deneyim yaşadıklarının bilincinde olmayabilirler. Bireylerin yaşam deneyimlerinin farkında olmaları ve değerlendirebilmeleri, bireysel yol haritalarını oluşturmalarında etkili olacaktır.Bu çalışmada bireylerin yaşam deneyimlerini yönetebilmeleri amacıyla bir sistem geliştirilmesi amaçlanmıştır.
YÖNTEMYöntem olarak tasarım tabanlı araştırma yaklaşımı uygulanmıştır. Buna göre ilk önce problemin çözümlenmesi amacıyla literatür taraması gerçekleştirilmiş, problemin çözümünü sağlayacak bir sistem tasarımı gerçekleştirilmiş, ardından tasarlanan sisteme ait prototip bir uygulama ardışık iyileştirmelerle geliştirilmiş, bu süreç boyunca da elde edilen çözüm sürekli denenmiş ve elde edilen bulgular rapor haline getirilmiştir.
Yaşam Günlüğü SistemleriDeneyimlerimizi gözden geçirmek ve değerlendirmek amacıyla daha sonra geri dönüp inceleyebileceğimiz kanıtlara gereksinim vardır. Çoğu deneyime ait kanıt bulmak zor olsa da fiziksel ve sanal ortamlarda yaşanan deneyimleri daha sonra gözden geçirmek amacıyla kaydetmek mümkün olabilmektedir.
Bireylerin deneyimlerinin sürekli olarak kaydedilmesi düşüncesinin geçmişi Vannevar Bush‘un “Memex” sistemi önerisine kadar gitmektedir [2]. Steve Mann’in 1980’ler ve 90’lardaki giyilebilir bilgisayar alanındaki çalışmaları ile kişisel deneyimlerin sürekli olarak kaydedilebilmesi mümkün olmuştur [3]. Deneyimlere ait içeriğin değil, bağlamın kaydedilmesinin daha sonra bu deneyimi hatırlamak için yeterli olduğu farkedilmiştir. Bu doğrultuda 2000’lerde Microsoft Research tarafından geliştirilen SenseCam ile 30 saniyede bir görüntü alabilen bir giyilebilir kamera tasarlanmış ve özellikle Alzheimer hastalarının belleklerini desteklemek amacıyla kullanılmıştır [4]. Gordon Bell “MyLifeBits” projesi ile yaşantısındaki bütün bilgileri canlı ve sürekli olarak kaydetmeyi denemiş ve bu işlemi yıllarca sürdürebilmiştir. Bireylerin deneyimlerini kendiliğinden ve sürekli olarak kaydeden bu sistemlere yaşam günlüğü sistemleri adı verilmektedir [5].
Yaşam günlüğü çalışmalarında genellikle bireyler tarafından giyilen-taşınan sistemlerin tasarımına ağırlık verilmiş olmasına rağmen günümüzde özellikle bilgi çalışanlarının sanal ortamlardaki deneyimleri genellikle ev ve işyerlerinde bulunan birden fazla bilgisayara dağılmıştır. Örneğin bir öğretim üyesinin işyerinde bir masaüstü bilgisayarı, bir dizüstü bilgisayarı, evde bir masaüstü bilgisayarı ve bir tablet bilgisayarı, ayrıca bir akıllı telefonunun bulunması mümkün olabilmektedir. Bu durumda bireylerin sadece bir cihazı kullanarak bütün sanal deneyimlerini o cihazda yaşamasını beklemek gerçekçi değildir. Bu nedenle bireylerin sahip olduğu birden fazla cihazdaki deneyimlerini ayrı ayrı kaydeden bir sisteme ihtiyaç vardır. Diğer taraftan bireyler bilgisayar başında geçirdikleri süre dâhil tüm zamanlarında fiziksel ve sosyal deneyimler yaşarlar. Bu deneyimlerin de geleneksel yaşam günlüğü kameralarıyla kaydedilmesi gerekmektedir. Bu gerekçeler dikkate alınarak, fiziksel ortamlar için yaşam günlüğü kamerası, sanal ortamlar için ise birden fazla cihazda çalışabilen ekran görüntüsü yakalama araçlarını içeren bir yaşam günlüğü sistemi geliştirmiştir.
Yaşam deneyimleri yönetimi kavramı “bireyin geçmiş deneyimleri değerlendirebilmesi, şu anda yaşamakta olduğu deneyimlerin farkında olması ve gelecekte yaşamayı öngördüğü deneyimleri planlayabilmesi” şeklinde tanımlanmakta ve yaşam deneyimlerinin yönetimi süreci yaşam deneyimlerini kaydetme, yaşam deneyimlerini yorumlama, yaşam deneyimlerini planlama, denetleme ve değerlendirme aşamalarından oluşmaktadır [7], [8], [10].
Yaşam Deneyimlerini KaydetmeYaşam deneyimlerini yönetebilmek için temel gerekliliklerden birincisi yaşanan deneyimleri kaydederek geleceğe bir kanıt bırakmaktır. Yaşam deneyimlerine ait kayıt oluşturma sürecinin kendiliğinden ve sürekli olması önemlidir.
Yaşam Deneyimlerini YorumlamaUzun zaman geçtikten sonra kayıtlar tek başına deneyimi hatırlamak için yeterli olmayacaklardır. Bu sorunu giderebilmek amacıyla kayıtların henüz bellekteki anıları tazeyken yorumlanması gerekmektedir. Böylece bireyin deneyimleri üzerindeki farkındalığı ve denetimi artar. Teraoka (2012), kişisel deneyimlerin kayıt (log), etkinlik ve olay (episode) şeklinde bir hiyerarşiye sahip olduğunu göstermiştir [11]. Diğer taraftan olaylardan (episode) yararlanarak öyküler oluşturmak mümkündür [9].
Etkinlik (Activity) Kuramına göre insan etkinlikleri, eylemlerden, eylemler de işlemlerden oluşurlar. Etkinlik belirli bir gereksinimi karşılamaya yönelik bir güdü tarafından motive edilir. Eylem ise belirli bir amaca ulaşmak amacıyla gerçekleştirilen bir davranıştır. İşlemler ise eylemi gerçekleştirmek amacıyla yerine getirilen rutin süreçlerdir. İnsanlar genellikle bir eylemi gerçekleştirirken yaptıkları işlemlerin farkında değillerdir (Kaptelinin, 2013).
Günlük deneyimlere ait kaydedilmiş görüntülere ait işlem ve eylemleri yorumlayarak o anda gerçekleştirilen etkinliği tanımlamak önemlidir. Birey günlük deneyimlere ait 2000’e yakın fotoğrafı tarayarak gün içerisinde gerçekleştirdiği 10-20 etkinliği saptayabilir ve günlük etkinlik listesi haline getirebilir. Günlük etkinlikler tanımlarken yararlanılması amacıyla Tablo 1’deki liste kullanılabilir. Bir etkinliği not ederken bu etkinlikle ilişkili kişiler, yerler, olaylar, davranışlar, özellikler, varlıklar ve duygu-durumlar gibi bağlam bilgilerine de yer verilmesi, daha sonra bu etkinliği diğer etkinliklerle ilişkilendirmek açısında fırsatlar sağlayacaktır.
Olaylar (Episode)Bireylerin günlük etkinliklerinin çoğu (kahvaltı etmek, işe gitmek, işle ilgili çalışmak, öğle yemeği yemek, işle ilgili çalışmak, eve dönmek, akşam yemeği yemek, uyumak vb.) rutin etkinliklerdir. Bazı etkinlikler daha uzun zaman dilimlerinde bir biriyle ilişkili daha büyük bir etkinliğin parçası haline gelirler. Birbiriyle ilişkili etkinliklerin oluşturduğu bu üst etkinliğe olay (episode) adını verilmektedir. Olaylara (episode) örnek olarak “A Projesinin ikinci aşaması”, “B Sempozyumundaki etkinlikler”, “C Seyahatine ait etkinlikler”, “D Dersinin 5. Haftası” verilebilir. Bireyler günlük etkinlik listelerini haftalık ya aylık zaman dilimlerinde tarayarak içinde yer aldıkları olayları (episode) farkederek tanımlayabilirler. Olaylar (episode) tanımlanırken mümkün olduğunca birbiriyle ilişkili etkinlikleri gerçekleştiği ortam, zaman, diğer kişiler ve hissedilen duygular gibi bağlamlar eşliğinde yorumlamakta yarar vardır. Genellikle bir ay içerisinde birkaç olay (episode) meydana gelir [9].
ÖykülerBireylerin yaşam deneyimlerinin bir üst kategorisi de öykülerdir. Öykü kısaca birbiriyle ilişkili olaylar (episode) kümesidir. Her öykünün bir başlangıç ve bitiş olayı bulunur. Örneğin üniversitede bir öğretim döneminde işlenen bir ders, 14 hafta boyunca gerçekleşen bir olay kümesidir ve kendisine ait bir öyküsü bulunmaktadır. Tamamlanan bir projeye ait olaylar”, “Belirli bir süre oturulmuş bir evde yaşanan olaylar”, “Belirli bir süre çalışılan işyerinde işte yaşanan olaylar” gibi örnekler verilebilir. Genellikle bir yıl içerisinde birkaç öykü bulunur [9].
Deneyimleri Planlama, Denetleme, Değerlendirme Yaşam deneyimlerini Planlama, Denetleme, Değerlendirme işlemi Mutlu (2013b) tarafından önerilen “Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi” yaklaşımından uyarlanacaktır [10]. Yönetim kavramı ağırlıklı olarak iş dünyası ve organizasyonlar için geliştirilmiş olmasına ve çok sayıda işlev içermesine [13] rağmen bu işlevlerin arasından kişisel yaşama ait faaliyetlerin yönetimi için planlama ve denetleme işlevleri anlamlı olmaktadır. Planlama işlevi genel anlamda gelecekte neler yapılması gerektiğine karar verilmesidir. Denetleme işlevi genel anlamda var olan durumun planlanan ile karşılaştırılmasıdır. Ayrıca bu iki işlevin yanı sıra yönetim sürecine “değerlendirme” işlevi de eklenecektir. Değerlendirme işlevi genel olarak var olan durumun bireyin kendisi için belirlediği standartlara göre belirlenmesidir.
Geçmişteki, şu andaki ve gelecekteki deneyimlere ait kayıtlar (etkinlikler, olaylar-episodes ve öyküler) taranarak bu deneyimlere ait güncel olanları denetleme, geçmişe yönelik olanları değerlendirme ve geleceğe yönelik olanları planlama eylemleri gerçekleştirilir. Kullanıcılar öğrenme deneyimlerini yönetmek amacıyla Tablo 2’deki başlıklara sahip listeler kullanabilirler.Bu aşamada yeralan geleceğin planlanması, güncelin denetlenmesi, geçmişin değerlendirilmesi işlemleri bağımsız işlemler olabileceği gibi birbiri içerisine giren süreçler de olabilirler. Diğer taraftan bu süreçleri yönetmek için kullanılacak listeler dinamik listeler olup, içerdikleri bilgiler zaman ekseni boyunca sürekli olarak gelecekle ilgili listelerden güncelle ilgili listelere, oradan da geçmişle ilgili listelere taşınırlar [10].
SİSTEMİN TASARIMIÖnceki bölümde yaşam deneyimlerinin yönetimi problemi çözümlenmeye çalışılmış ve deneyimlerin bir yaşam günlüğü sistemi ile kaydedilerek yorumlanması ve bu kayıtlar kullanılarak yönetsel işlevlerin yerine getirilmesi yaklaşımının uygun olacağı öngörülmüştür.Sistemin başlangıç tasarımında alt katmanda çalışan bir yaşam günlüğü alt sistemi ile üst katmanda çalışan deneyim işleme alt sistemi şeklinde iki katmandan oluşan bir sistem önerilmiştir. Öngörülen çözüm yaklaşımını hayata geçirecek sistemin tasarımı için aşağıdaki tasarım prensiplerinden yararlanılacaktır. Tasarım prensipleri sistemin işlevlerine odaklanan prensipler ile genel prensipler olarak ikiye ayrılabilir.
İşlevsel Tasarım prensipleriSistemin işlevlerine yönelik tasarım prensiplerine “sahip olduğum birden çok cihazdan kamera ve ekran görüntüleri yakala”, “görüntüleri cihazlardan çalışma bilgisayarına aktar ve bir araya getir”, “ev-işyeri gibi birden çok yaşam günlüğü sistemiyle çalışabilmeliyim”, “geçmiş deneyimlere ait görüntüleri bana yıl-ay-gün biçiminde listele”, “görüntülerde zamansal filtreleme olanağı sağla”, “görüntüleme seçenekleri sun”, “bir kayıt, birden fazla kayıttan oluşan grup, bir gün, bir ay ya da bir yıla ait sınırsız sayıda ve zengin metin formatında yorum bilgisi girebilmeliyim”, ”arama, listeleme yapabilmeliyim” örnek olarak verilebilir.
Genel Tasarım PrensipleriBaşlıca genel tasarım prensiplerine otomatiklik (kendiliğinden ve sürekli görüntü alabilme), genişletilebilirlik (birden çok cihazda çalışabilme), yönetilebilirlik (yönetim ve bakımda basitlik), sürdürülebilirlik (ağ ve depolama kapasitesi ve bedelinin düşüklüğü), güvenlik (veri tabanı taşınabilirliği, yedekleme), esneklik (sınırsız düğüm ve sınırsız öğe oluşturabilme, kes-kopyala-yapıştır özelliği ve diğer ortamlara veri aktarabilme), veri bütünlüğü (her iki alt sistemde diğer yöne doğru bütünlük) örnek verilebilir.
SİSTEMİN GELİŞTİRİLMESİÖnceki bölümde tasarlanan sistemin denenmesi amacıyla kullanılabilir bir prototip yazılımının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla tasarımda yer alan yaşam günlüğü katmanında daha önce geliştirilmiş ve denenmiş olan “Çoklu Cihaz Tabanlı Yaşam Günlüğü Sistemi” kullanılacaktır [6]. Bu sistem birden çok cihazda çalışan ekran görüntüsü yakalama yazılımları, kamera görüntüsü yakalama cihazları, giyilebilir yaşam günlüğü kameraları ile 30 saniyede bir sürekli olarak deneyimlere ait JPEG formatında görüntü elde edilmesi, görüntülerin aktarılması için bulut sisteminin kullanılması ve görüntülerin bir çalışma bilgisayarında bir araya getirilmesi süreçlerini barındırmaktadır (Şekil 1). Şekil 1. Çoklu cihaz tabanlı yaşam günlüğü sistemi [6]
Çoklu Cihaz Tabanlı Yaşam Günlüğü Sistemi. Bu sistem birden çok cihazda çalışan ekran görüntüsü yakalama yazılımları, kamera görüntüsü yakalama cihazları, giyilebilir yaşam günlüğü kameraları ile 30 saniyede bir sürekli olarak deneyimlere ait JPEG formatında görüntü elde edilmesi, görüntülerin aktarılması için bulut sisteminin kullanılması ve görüntülerin bir çalışma bilgisayarında bir araya getirilmesi süreçlerini barındırmaktadır (Şekil 1).
Deneyim İşleme Katmanını Geliştirme ÖyküsüTasarımın deneyim işleme katmanında çalışacak yazılım ise “Tasarım Tabanlı Araştırma” yaklaşımı uygulanarak bu çalışma kapsamında geliştirilmiştir. Bu yaklaşıma göre problemin çözümlenmesi, tasarlanması, geliştirilmesi ve uygulanması süreçleri probleme bir çözüm bulununcaya kadar ardışık iyileştirmelerle döngüsel olarak uygulanır. Deneyim işleme katmanında kullanılmak üzere AllMyListsLE isimli bir yazılım ardışık iyileştirmelerle üç sürüm de geliştirilmiştir. AllMyListsLE yazılımı kullanıcının kamera görüntüsü ve ekran görüntülerine ait kayıtlardan yararlanarak yaşamış olduğu deneyimlerine ait etkinlik, olay ve öykülere ait not, yorum ve gözlemlerini girmesine ve daha sonra bunları inceleyerek değerlendirebilmesine olanak sağlayan bir yazılımdır.
Sürüm 1:Deneyim işleme katmanında kullanılacak olan yazılım LifeLoggingLE adıyla Microsoft Visual Studio ile WPF 4.5 üzerinde ve SQL CE 4.0 veritabanı ile geleneksel System.Data.SqlServerCEAPI'si kullanılarak yazılmaya başlandı. İlk sürümde geliştirilen yazılım yaşam günlüğü katmanının oluşturduğu görüntü klasörlerine erişerek, küçültülmüş fotoğrafları yatay bir bant halinde ekranda görüntülemektedir. Bandın altında seçili olan görüntüye ait büyük resim yer almakta, onun altında kullanıcının seçili görüntülerle ilişkili yorumlarını yazabileceği bir alan bulunmakta, en altta ise yıl, ay ve gün seçimi yapmaya izin veren bir zaman çizgisi bandı yer almaktadır.
Sürüm 2: Yazılımın ikinci sürümünde tasarım prensiplerine uyum sağlamak amacıyla ilk tasarım terkedildi ve daha esnek bir liste yönetim yazılımı olan AllMyListsLE yazılımı tasarlanmaya başlandı. Bu yazılım bildirinin yazarının 2011 yılında deneysel olarak geliştirdiği AllMyListsWPFMVVM isimli liste yönetimi yazılımının bu çalışmaya uyarlanmasıyla elde edildi [14]. Bu yazılımda bir ağaç yapısını kullanarak, ağacın herhangi bir düğümü için sınırsız kayıt oluşturmak ve her kayıt için basit bir metin editörü ile açık uçlu bilgi girmek mümkün oluyordu. Bu programda ağaç yapısına yaşam günlüğü görüntülerinin bulunduğu klasör yapısını yükleyerek, kullanıcının seçtiği bir güne ait görüntüleri programda inceleyebilmesi ve o güne ait yorum, düşünce, not, değerlendirme vb. bilgilerini sınırsız kayıtlar halinde girmesi sağlandı. Yazılıma yaşam günlüğü görüntülerine ait cihaz klasörlerini algılama özelliği ile önceki sürümde yazılan klasör görüntüleme kodlarını eklendi. Klasör içeriğinin "Liste" şeklinde ya da "Döşeme" şeklinde görüntülenmesi sağlandı.
Sürüm 3: Bir cihazdan 30 saniyede bir görüntü alındığında bir gün içerisinde 2880 görüntü kaydedilmektedir. Yazılımın ekrana aynı anda 200'den fazla görüntüyü yüklemekte zorlandığı farkedildi. Bu sorunu aşmak amacıyla bir saat çubuğu oluşturuldu ve görüntülerin birer saatlik dilimler halinde yüklenmesi sağlandı. Kullanıcı saat çubuğunda ayrıca o güne ait saat dilimlerinde kaç görüntü bulunduğunu da görebilmekte. Bu çubukta aynı zamanda görüntülerin "Döşeme" ya da "Liste" şeklinde olmasını sağlayan düğmeler de bulunmakta. Liste şeklindeki görüntülemede görüntüler yatay bir taşıyıcıda sıralanmakta ve seçilen resmin büyütülmüş hali altta görüntülenmekte. Döşeme şeklindeki görüntülemede görüntüler ekrana ızgara şeklinde yerleştirilmekte ve kullanıcı çift tıkladığı resmi bir pop-up pencerede büyük boyda görüntüleyebilmektedir. Kullanıcı görüntüler üzerinde seçim gerçekleştirerek bu seçimle ilişkili kayıt oluşturabilmekte ya da seçili görüntüleri seçili bir kayıtla ilişkilendirebilmektedir. Böylece küçük zaman dilimlerine yönelik kayıt girişi daha anlaşılır hale geldi. Saat bazında görüntülemenin yanısıra 6 dakikada bir görüntü olmak üzere tüm güne ait görüntülerin listelenmesi sağlandı (Şekil 2).
Deneyim işleme katmanında çalışan AllMyListsLE yazılımı çalıştırıldığında yaşam günlüğü katmanında elde edilen görüntülere otomatik olarak erişir ve kullanıcıya yıl-ay-gün düğümlerinden oluşan bir takvim ağacı (1) şeklinde listeler. Kullanıcı belirli bir güne ait kayıt yapan cihazlar listesinden bir cihaz seçer (2). Seçilen cihaza ait ekran ya da kamera görüntüleri özet görünüm – saatlik görünüm, liste görünümü ya da döşenmiş görünüm şeklinde görüntülenir (3). Kullanıcı seçili güne ya da gün içerisindeki bir ya da birden çok görüntü için bir yorum öğesi oluşturabilir (4) ve bu öğeye zengin metin formatında içerik girebilir (5). Kullanıcı ayrıca menüler yardımıyla dosyalama işlemlerine, arama, erişme, listeleme gibi erişim olanaklarına ve toplu öğe girişi gibi kolaylıklara sahiptir.
SİSTEMİN DENENMESİ Deneyim işleme katmanına ait AllMyListsLE yazılımı Ocak 2013-Mayıs 2013 tarihleri arasında geliştirilmiş ve Mayıs 2013-Eylül 2013 arasında yoğun olarak denenmiştir. Deneme kapsamında AllMyListsLE yazılımı yaşam günlüğü sistemine ait çalışma bilgisayarına kurulmuştur. Bu deneme esnasında yaşam günlüğü katmanına ait yazılımların Aralık 2012-Eylül 2013 tarihleri arasında kaydettikleri 125.000 görüntü üzerinde çalışılmıştır. Deneme esnasında aşağıdaki tercihlere yer verilmiştir:
Yaşam deneyimlerinin kaydedilmesi: Bu süre boyunca çoğu zaman bir gün içerisinde sadece bir bilgisayara ait kaydedilmiş ekran görüntüleri üzerinde çalışılmaktayken, sisteme stres testi uygulandığı günlerde aynı anda yedi farklı cihazdan gelen görüntülerin kullanıldığı olmuştur. Yaşam günlüğünün taranması: Yaşam günlüğü görüntüleri yıl, ay, gün, cihaz ve saat bazında taranabilmektedir. Sistemin kullanımında genellikle birkaç günde bir o günlere ait cihazlar tarafından kaydedilen görüntüler saat bazında taranarak seçilen görüntü ya da görüntü grupları üzerinde yorum girişi yapılmıştır. Görüntüleri yorumlama işlemi: Bireysel kullanımda etkinliklerin günlük yorumlar biçiminde, olayların aylık yorumlar biçiminde ve öykülerin ise yıllık yorumlar biçiminde oluşturulması tercih edilmiştir. Planlama, denetleme, değerlendirme: Yönetsel listeler ay düğümlerinde “Planlananlar”, “Devam edenler” ve “Tamamlananlar” isimlerinde oluşturulan öğelerde tutulmuştur. Bu öğeler haftalık olarak genellikle haftanın ilk günü, önceki hafta girilmiş olan etkinlik, olay ve öykü kayıtları taranarak güncellenmiştir. Burada kullanılan isimlendirmeler sistemi kullananların odaklandığı deneyim türlerine göre değişebilir. İş-Proje odaklı deneyimleri takip etmek isteyenler görevler, hatırlatıcılar ve yapılacaklar türü öğelere ağırlık verirken, sanat-kültür, sağlık-spor, eğlence-hobi ve sosyal yaşam gibi deneyimlere odaklananlar etkinlik-olay-öykü bağlamına ağırlık verebilirler.
BULGULAR, TARTIŞMA VE SONUÇDeneme Kullanımına Ait BulgularSistemin deneme kullanımında belirlenen başlıca bulgular şunlardır:Geçmiş bir deneyimin ayrıntılarını hatırlamak amacıyla anlık kullanımlar etkili olmaktadır.Fiziksel ve sanal ortamlarda yaşanan yaşam deneyimlerinin eksiksiz bir envanteri çıkarılabilmektedir. Kullanışlı bir yaşam arşivi elde edilmektedir.Günlük faaliyetlere ait görsel kanıtlar daha kalıcı bir hatırlama sağladıklarından dolayı, aradan uzun zaman geçtikten sonra dahi deneyimlere yönelik tekrar tekrar yorum yapma olanağı bulunmaktadır.Sistemin özellikle aynı anda birden fazla bilgisayarda çalışmayı gerektiren etkinliklerde bu etkinliklerin koordinasyonu için etkili bir araç olduğu görülmüştür.Günlük etkinlik listelerinin varlığı kişisel performans değerlendirmesi yapmaya olanak sağlamaktadır.Bir olay anında daha önce yaşanmış benzer olaylara ait görüntüler ve etkinlik kayıtlarından yararlanarak deneyimleri gözden geçirmek zaman ve enerji kaybını önlemektedir.Yaşamın ardışık ve ya paralel öykülerden oluştuğu ayırdına varılmaktadır. Değişik roller ile öyküler arasındaki ilişkiler anlaşılır hale gelmektedir. Gelecek, şu an ve geçmişe ait bulanıklık ve belirsizlik azalmaktadır.
Sistemin Olası Kullanım Alanları Sistemin sahip olduğu özellikler aşağıdaki alanlarda kullanımına olanak sağlamaktadır.Kişisel gelişim ve yaşam koçluğu (Amaç yönetimi)Kişisel proje yönetimi (Görevler, yapılacaklar listeleri, hatırlatıcılar)Hafıza yönetimi (Kişisel anılar, aile anıları, kurumsal anılar)Kişisel sağlık yönetimi (Spor, beslenme, bakım, tedavi)Kişisel güvenlik (Özellikle hafıza sorunu yaşayanlarda)Kişisel eğitim yönetimi (Yaşam boyu öğrenme, informel öğrenme)
ÖnerilerSistemin yaşam günlüğü alt sistemi sadece Windows 8 ve Windows Phone 8 işletim sistemleri için geliştirildiğinden dolayı iOS, MacOS ve Android işletim sistemlerinden ekran ya da kamera görüntüsü alınamamaktadır. AllMyListsLE yazılımı bir ekranda çok sayıda resim görüntülerken yavaşlık yaşayabilmektedir. Aynı anda birden çok cihaza ait görüntüleri eş zamanlı olarak görüntüleme olanağı bulunmamaktadır. Sistemin bu kısıtlılıklarının aşılması amacıyla geliştirmeler yapılabilir. Ayrıca sisteme görüntü tanıma yetenekleri kazandırma, yeni sensörler ekleme, yeni yönetsel yetenekler kazandırma gibi ek geliştirme olanakları bulunmaktadır. Sistemin çok kullanıcı üzerinde uygulanmasına yönelik deneysel çalışmalar yapılması durumunda farklı kullanım deneyimleri ve kullanım alanları belirlenebilir
KAYNAKÇA[1] Wikipedia, (2013). Experience, http://en.wikipedia .org/wiki/Experience, (7.10.2013 tarihinde erişildi)[2] Bush, V. (1945). As We May Think. TheAtlanticMonthly. 176(1), July 1945, 101-108, [3] Mann, S. (2013). WearableComputers Project, http://wearcam.org/pictures.html, (7.10.2013 tarihinde erişildi)[4] SenseCam (2013), http://research. microsoft.com /en-us/um/cambridge/projects/sensecam/ (7.10.2013 tarihinde erişildi)[5] Bell, G. (2013) MyLifeBits Project, http://research.microsoft.com/en-us/projects/mylifebits/default.aspx, (7.10.2013 tarihinde erişildi)[6] Mutlu, M.E. (2013c) Öğrenme Deneyimlerinin Kaydedilmesi İçin Çoklu Cihaz Tabanlı Bir Yaşam Günlüğü Sisteminin Geliştirilmesi, WCEIS-2013 - 2nd World Conference on EducationalandInstructionalStudies, 7-9 Kasım 2013, Antalya (Kabul edildi)[7] Mutlu, M. E. (2012a). Yaşam Günlüğü (CARPE) Uygulamaları ve Yaşam Deneyimleri Yönetimi İçin Bir Bilgi Mimarisi, XVII. Türkiye’de İnternet Konferansı, 7-9 Kasım 2012, Eskişehir. [8] Mutlu, M.E., (2012b), A Mobile Information Management Framework ProposalforThe Development of Personal Learning Environments, Future Learning - IV. International Future Learning Conference, 14-16 Kasım 2012, İstanbul. [9] Mutlu, M.E. (2013a), Öğrenmenin Üç Boyutu ve Öğrenme Deneyimlerinin Oluşması, 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir. [10] Mutlu, M.E. (2013b), Genişletilmiş İnformel Öğrenme Modeli ve Öğrenme Deneyimlerinin Yönetimi için Bir Yöntem, 22. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı EBK2013, 5-7 Eylül 2013, Eskişehir.[11] Teraoka, T. (2012), Towardpersonalexperiencemanagement in a sociallynetworkedworld. PIM WorkShop 2012, affiliatedwith CSCW 2012, the Conference on Computer-SupportedCollaborativeWork, February 2012, Seattle. [12] Kaptelinin, V. (2013). Activity Theory. In: Soegaard, Mads ve Dam, RikkeFriis (eds.). The Encyclopedia of Human-ComputerInteraction, 2nd Ed.. Aarhus, Denmark: TheInteraction Design Foundation. http://www.interaction-design.org /encyclopedia/activity_theory.html, (7.10.2013 tarihinde erişildi)[13] Wikipedia, (2013d). Management, http://en.wikipedia.org /wiki/Management (7.10.2013 tarihinde erişildi)[14] Mutlu, M.E. (2013c), PIM Projects, Kişisel Bilgi Sistemleri Wiki Sitesi, (http://personalis. wikispaces.com/PIM+Projects), (7.10.2013 tarihinde erişildi)