Hafta 6 - Uzaktan Eğitimde Geleneksel Teknolojiler

UZE636 Açık ve Uzaktan Öğrenmede Teknolojik Altyapı
Hafta 6
Prof.Dr. Mehmet Emin MUTLU
Hafta 6: e-Öğrenmede Geleneksel Teknolojiler

KAPSAM
● Giriş
● E-Öğrenmede Teknolojik Gelişme Çerçeveleri
● Kullanımdan Kalkmış e-Öğrenme Teknolojileri
● E-Öğrenmede Geleneksel Teknolojiler
● Sanal Öğrenme
● Öğrenme Yönetim Sistemleri
● Sanal Öğrenme Ortamları
● Açık Kaynaklar
● E-Öğrenme 2.0

GİRİŞ
● Uzaktan eğitim 18. ve 19. yüzyıllarda mektupla öğretim yöntemiyle
başlamıştır.
● 20. yüzyılda icat edilen sinema, radyo, televizyon gibi elektrikli ve
elektronik teknolojiler uzaktan eğitimde kullanılagelmiştir. 20. yüzyılın ikinci
yarısında ise dijital teknolojilerin ve bilgisayarların uzaktan eğitimde
kullanımı denenmiş ve yaygınlaşmıştır.
● Bu teknolojilerin çoğu günümüzde «kullanımdan kalkmış uzaktan öğrenme
teknolojileri»dir.

GİRİŞ
● E-öğrenme alanındaki “geleneksel teknolojiler” ise 1990’ların sonundan itibaren
internetin uzaktan öğrenmede kullanımının yayılmasıyla ortaya çıkmış olan
teknolojilerdir.
● Bu teknolojiler arasında eşzamansız ve eşzamanlı iletişim yazılımları,
videokonferans uygulamaları, öğrenme yönetim sistemleri, online sınavlar, ilk dönem
web 2.0 araçları (DHTML ve CSS) (podcast, wiki, blog, forum, RSS, sosyal ağlar
vb.), sanal öğrenme ortamları, ilk dönem artırılmış ve sanal gerçeklik uygulamaları
ile açık eğitsel kaynaklar, öne çıkmaktadır.
● Bu teknolojilerin bir bölümü kullanımdan kalkmakta (klasik videokonferans, RSS,
podcast, vb.), bir bölümü ise (blog, forum, wiki vb.) dönüşüm değiştirerek güncel
teknolojilerin içine yerleşmektedir.

E-Öğrenmede Teknolojik Gelişme Çerçeveleri
● Kullanımdan kalkmış e-Öğrenme teknolojileri (2020’de artık kullanılmayan teknolojiler)
● Geleneksel e-Öğrenme Teknolojileri (2005 sonrası yayılmaya başlayan teknolojiler)
● Güncel e-Öğrenme Teknolojileri (2010 sonrası yayılmaya başlayan teknolojiler)

E-Öğrenmede Teknolojik Gelişme Çerçeveleri
● Geleneksel teknolojiler 15-20 yıl öncesine kadar buluş ve yenilik süreçleri
gerçekleştirilmiş, geçmiş 15 yıl boyunca toplumun geneline yayılarak
güncel teknolojilere yakınsamakta ya da güncel teknolojiler tarafından
ortadan kaldırılmakta olan teknolojilerdir. Bu teknolojiler yaşam
döngüsünün son aşamasında bulunurlar.
● Geleneksel teknolojiler içinde bulunulan dönemde geç çoğunluk tarafından
terkedilerek geride kalanlar tarafından kullanılmaya başlayacaktır.

Kullanımdan Kalkmış e-Öğrenme Teknolojileri
● 18. ve 19. yüzyıllarda mektupla öğretimden başlayan ve
20. yüzyıl boyunca zaman zaman kullanılmış olan ve
günümüzde artık kullanımda olmayan teknolojilerin
tümünü kapsar.
● Mektup, fonograf, eğitsel sinema filmleri, eğitim radyosu,
eğitim televizyonu.
● Ses kaseti, video kaset, interaktif videodisk, disket, CD-
ROM ve DVD-ROM ile dağıtılan çokluortam içerikleri.
● Bilgisayar destekli (dayalı – zenginleştirilmiş – ortamlı)
eğitim (öğrenme – öğretim – yetiştirme) uygulamaları.
● Web 1.0 teknolojileriyle tasarlanmış e-Öğrenme
uygulamaları. https://medium.com/@knotionTalks/e-learning-a-
brief-story-and-rising-trends-6389c13bdc06

Geleneksel e-Öğrenme Teknolojileri
● E-Öğrenme terimi ilk kez 1999 yılında
kullanılmıştır.
● Geleneksel e-Öğrenme ortamları
2005’den itibaren yaygınlaşan öğrenme
teknolojilerini kapsar.
● Bu teknolojiler bir süre daha varlığını
sürdürerek ortadan kalkarak ya da
dönüşerek yerlerini güncel öğrenme
teknolojilerine terk edeceklerdir.
● Sanal Öğrenme
● Öğrenme Yönetim Sistemleri
● Sanal Öğrenme Ortamları
● Sanal Sınıflar
● Sanal Dünyalar
● Açık Kaynaklar
● Özgür ve Açık Kaynak Yazılımlar
● Açık Lisanslar
● Açık Eğitsel Kaynaklar
● Açık Erişim
● E-Öğrenme 2.0
● Sosyal Öğrenme
● Kişisel Öğrenme Ortamları

SANAL ÖĞRENME
● e-Öğrenme sürecinde içeriğin
sunulması, etkileşimin
gerçekleştirilmesi ve
değerlendirmenin yapılabilmesi için
kullanılan web araçlarının öğrenenler
ve öğreticilere sınırları belirli ve
denetimli bir web ortamında
sağlanması amacıyla öğrenme
yönetim sistemleri (ÖYS) adı verilen
tümleşik yazılımlar geliştirilmiştir.
https://www.researchgate.net/figure/A-screenshot-of-WebCT-
an-online-learning-environment_fig1_242544867

Öğrenme Yönetim Sistemleri
● Öğrenme yönetimi, öğrenmenin planlanması,
tasarlanması, geliştirilmesi, uygulanması,
değerlendirilmesi ve denetlenmesi gibi
faaliyetleri kapsar. ÖYS’ler e-Öğrenme
uygulamaları için bu faaliyetleri bütünleşik olarak
yerine getiren web tabanlı yazılım sistemleridir.
● Eğer bir ÖYS bünyesinde içerik oluşturma ve
yönetme araçlarına da sahipse genellikle
“öğrenme ve içerik yönetim sistemi (LCMS)”
olarak adlandırılır. Diğer taraftan ÖYS’ler sanal
sınıflar oluşturmak için «Sanal Öğrenme
Ortamları» içerebilir.
https://elearningindustry.com/in-and-beyond-the-
classroom-learning-management-system-choose

Öğrenme
Yönetim Sistemi
kullanıcıları
Yöneticiler Öğreticiler Öğrenenler

● ÖYS yöneticisi: Öğrenme yönetim sistemleri öğreticiler ve öğrenciler için
kapsamlı bir sanal öğrenme ortamı oluşturmak amacıyla kullanılırlar.
ÖYS’lerin yönetici yetkisine sahip olan kullanıcıları sistemde program,
dönem, ders, öğretici ve öğrenci kaydı oluşturabilir, programlara dönemler,
dönemlere dersler, derslere sınıflar açarak, sınıflara öğreticiler ve öğrencileri
ekleyebilirler.
https://abaralms.com/saas-based-lms-features/lms-
with-user-roles-and-group-management/

● ÖYS yöneticileri ÖYS’de dönem boyunca tüm programlar, dersler ve
sınıflarda gerçekleşen bütün etkinlikleri izleyebilir ve raporlayabilirler.
● Sistem destek personeli yardımıyla dönem sonunda dersleri yedekleyebilir
ve yeni döneme aktarabilirler.
● ÖYS’ler ile bütün öğrenme sistemi merkezi olarak yönetilebilmekte ve rutin
süreçler otomatikleştirilebilmektedir.
● ÖYS’deki araçlar kılavuzlar ve etkileşimli yol göstericilerle iyi
belgelendirildiğinde kullanıcılar ayrı bir eğitim görmelerine gerek kalmadan
kendi – kendilerine hizmet edebilirler ve kendilerini yönlendirebilirler.

ÖYS’de tanımlı öğreticiler;
● Belirli bir sınıfına atanmış oldukları derse ait ders programı oluşturabilirler.
● Kendilerine atanmış olan derslere haftalar, modüller ya da üniteler halinde e-
öğrenme içeriklerini yükleyebilirler.
● Ders dönemi süresince kullanılacak olan eşzamanlı ve eşzamansız öğrenme
araçlarını belirleyebilirler.
● Öğrencilerin gerçekleştirecekleri etkinlikleri tasarlayıp öğrenme araçlarını
uygun zaman dilimleri için aktif hale getirebilirler.
● Sınav, ödev, tartışma ve grup çalışması gibi değerlendirme etkinlikleri
tanımlayabilirler.

● Eğitimin başlaması ve bitimi süresince ÖYS’nin sağladığı iletişim araçlarıyla
öğrencilerle iletişim kurarak, öğrencileri yönlendirebilir, verdikleri ödev ve
yaptıkları sınavlarla öğrencileri değerlendirebilir, başarı notlarını sisteme
yükleyebilirler.
● Öğrencilerin derslere katılımını ve başarı gelişimini takip edebilirler.
● İçerik, etkileşim ve değerlendirme araçlarını eğitim dönemi boyunca
kullanarak öğretme işlevinin yerine gelmesini sağlayabilirler.

Öğrenenler
● Öğrenenler de kayıtlı oldukları bir derse öğrenme
yönetim sistemi üzerinden oturum açarak
erişebilirler, dersler ilgili bütün içeriği ders takvimine
göre modüller ya da üniteler halinde çalışabilirler.
● Öğretici ya da diğer öğrencilerle iletişim kurabilirler,
ödev ve projelerini öğreticiye iletebilirler, dersi ne
ölçüde çalıştıklarını ve ders tamamlamak için ne
yapmaları gerektiğine ait raporlar alabilirler.
● Yönetici ve öğreticinin duyurularına ve sınav
sonuçlarına kendi ders sayfalarından erişebilirler.

• ÖYS’ler öğrencilerin oturum açtıktan sonra içerik ve iletişim ortamlarında
gerçekleştirdikleri bütün dolanım hareketlerini kaydederek, bu bilgileri
yönetime, öğreticilere ve öğrencilerin kendilerine birer kullanım ve gelişim
raporu olarak sunabilirler. Bu özellik ile öğrenci derse girdiğinde bir önceki
oturumda nerede kaldığı kendisine bildirilebilir.
• Öğrenme yönetim sistemlerine yüklenecek e-öğrenme içeriğinin genellikle
SCORM standardına uygun olması gerekmektedir. İçeriği oluşturan
öğrenme nesneleri bu standartlara göre hazırlandığında SCORM uyumlu
her ÖYS’ye yüklenebilirler ve çalıştırılabilirler.

● SCORM (Sharable Content Object Reference Model), Paylaşılabilir İçerik
Nesne Referans Modeli, web tabanlı e-öğrenme standartları ve özelliklerini
tanımlayan bir standart sistemidir. SCORM dışında kullanılan başka
standartlar da bulunmaktadır.
https://medium.com/keenethics-blog/5-industry-standards-for-lms-
software-development-you-should-be-aware-of-aeb01ab315e6
SCORM
(ADL)
AICC
WCAG
(W3C)
xAPI (Tin-
Can)
(ADL)
IMS

● Günümüzde yaygın olarak kullanılan ÖYS’ler arasında Canvas,
Blackboard ve Moodle yer almaktadır.
https://edutechnica.com/tag/market-share/

● ÖYS’lerde öğreticilerin değişik katılım düzeylerine göre değişik iletişim
yoğunluğuna sahip e-öğrenme uygulamaları tasarlanabilir:
Öğreticinin
bulunmadığı e-
öğrenme
uygulamaları
Öğreticinin
sınırlı katıldığı e-
öğrenme
uygulamaları
Öğreticinin
yoğun olarak
katıldığı
uygulamalar

● Öğreticinin bulunmadığı e-öğrenme uygulamaları: Bir öğreticiye
gereksinim duyulmadan, yaygın kitlelerin kendi kendilerine öğrenmelerine
olanak sağlayacak e-öğrenme uygulamaları tasarlanabilir.
● Bu uygulamalara örnek olarak kişisel gelişim eğitimleri, şirket içi
oryantasyon eğitimleri, sertifika programları ve Açıköğretim programları
verilebilir.
● Bu örneklerde ÖYS’deki öğrenme ortamları ve içeriği bir konu uzmanı ve
öğretim tasarımcısı tarafından bir kez tasarlanmış ve geliştirilmiş; yaygın
öğrenci grupları üzerinde uygulamaya açılmıştır.
● Bu yöntemde ÖYS öğreticinin yerini almıştır ve binlerce öğrenci aynı anda
eğitimden geçirilebilmektedir.

Anadolu Üniversitesi e-Sertifika Programları Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi
Anadolum e-Kampüs Hizmeti

● Öğreticinin sınırlı katıldığı e-öğrenme uygulamaları: Bir öğreticinin
gözetiminde sürdürülen, öğrencilerle öğreticinin eşzamanlı iletişiminin
bulunmadığı e-öğrenme uygulamalarıdır.
● Bu uygulamalara örnek olarak ülkemizdeki uzaktan eğitimle yürütülen
önlisans programları verilebilir.
● Öğreticilerin öğrencilerin sorularına bir – iki gün içinde yanıt verdiği,
öğrencilerin gönderdiği ödevleri değerlendirdiği, sınav soruları
hazırladıkları ve sınavları değerlendirdikleri bu programlarda sınıflarda en
fazla birkaç yüz öğrenci bulunabilmektedir.

● Öğreticinin yoğun olarak katıldığı uygulamalar: Bir ya da daha fazla öğretici ile
küçük gruplar arasında yoğun ve eşzamanlı iletişim içeren üst düzey akademik
öğrenmenin amaçlandığı uygulamalardır.
● Bu uygulamalara örnek olarak ülkemizdeki uzaktan eğitimle yürütülen lisans ve
yüksek lisans programları verilebilir.
● Bu programlarda 25-50 öğrenci bulunmakta ve öğreticiler ile öğrenciler arasında
sesli-görüntülü eşzamanlı dersler yapılabilmektedir.
Açık ve Uzaktan Öğrenme Teknolojileri Canlı Dersi

● Diğer bir uygulama biçimi de e-öğrenme
ve yüzyüze öğrenmenin bir arada
kullanıldığı harmanlanmış öğrenmedir.
● Bu durumda etkileşim gereksiniminin az
olduğu öğrenme içeriğini öğrenci ÖYS
üzerinden alır, zaman zaman ya da kurs
sonunda, sınıf ortamında öğreticiyle bir
araya gelerek yüz yüze eğitim
gerçekleştirir.
https://www.3plearning.com/blog/understanding-blended-learning/

● Grup Çalışması: Öğrenme yönetim sistemlerinde öğrencilere sunulan
eşzamanlı ve eşzamansız iletişim araçları ile öğreticiler ve öğrenciler
arasındaki iletişime olanak sağlandığı gibi öğrenciler arasındaki iletişime de
olanak sağlanır. Öğrenciler arası iletişim olanakları öğreticiler tarafından
öğretim amaçları doğrultusunda etkili kullanılarak öğrencilere grup çalışmaları
yaptırılabilir.
https://elearningindustry.com/build-active-collaborative-elearning-space

Sanal Öğrenme Ortamları
● İşletmelerde öğreticinin bulunmadığı ya da kısıtlı olarak yer aldığı e-öğrenme
uygulamalarında, öğretme-öğrenme süreci bütünüyle öğrenme yönetim sistemi
yazılımı tarafından yönlendirilir ve denetlenirken; üniversiteler ve diğer öğretim
kurumlarının öğrenme yönetim sistemleri üzerindeki e-öğrenme
uygulamalarında süreçler ağırlıklı olarak öğreticiler tarafından yönlendirilmekte
ve denetlenmektedir.
https://images.slideplayer.com/8/2421061
/slides/slide_4.jpg

● Sınıf içinde öğretici ve öğrenenlerin yüz yüze gerçekleştirdikleri geleneksel
eğitimin bilgisayar ve internet ortamında aynı işlevsellikle
oluşturulabilmesine olanak sağlamak amacıyla geliştirilmiş öğrenme
ortamlarına sanal öğrenme ortamları adı verilir.
● Sanal öğrenme ortamlarında fiziksel öğrenme ortamlarından farklı olarak
eğitimin içinde gerçekleştiği fiziksel mekanlar bulunmaz. Öğretmen ve
öğrenenler birbirleriyle yüz yüze değil, iletişim araçları yardımıyla uzaktan
eşzamanlı ya da eşzamansız iletişim kurarlar.
https://teflgeek.net/2013/10/01/virtual-learning-environments-and-learning-
management-systems-an-eltchat-summary/

● Sanal öğrenme ortamı oluşturmak için yaygın olarak yararlanılan yöntem
öğreticinin bir ÖYS üzerinde bir derse ait sınıf oluşturarak, bu sanal sınıfa
öğrencilerini kaydetmesi ve öğretime-öğrenme etkinliklerini bu ortamda
yürütmesidir.
Sanal öğrenme ortamları
● yüz yüze verilen dersleri desteklemek için,
● yüz yüze verilen derslerin bir bölümünü uzaktan gerçekleştirmek için ya da
● bütünüyle uzaktan verilen derslerin yürütülmesini sağlamak amacıyla
oluşturulabilir.

● Bir eğitim kurumu kendi bünyesindeki programların derslerine ait sanal
öğrenme ortamları oluşturabileceği gibi, birden fazla eğitim kurumu bir
araya gelerek program ve ders havuzlarına ait sanal öğrenme ortamlarını
içeren sanal kampüsler oluşturabilir.
● Bütün derslerin sanal öğrenme ortamlarında gerçekleştirildiği bu
üniversitelere sanal üniversite adı verilmektedir.

Sanal Sınıflar
● Bir öğreticinin yönetiminde öğrencilerden internet ortamında bir sınıf oluşturulması
ve eğitimin bu sınıf ortamında gerçekleştirildiği uygulamalara sanal sınıf adı
verilmektedir.
● Sanal sınıf yazılımları ya da web konferansı yazılımları öğreticilerin öğrencilerle
canlı olarak yazılı, sesli ve görüntülü olarak iletişim kurabilmesine olanak sağlayan
yazılımlardır.
● Sanal sınıf yazılımları ayrıca, beyaz tahta paylaşımı, ekran paylaşımı, oy verme, el
kaldırma, dersi kaydetme, slayt sunumu, dosya paylaşımı gibi olanaklar da sunar.
● Yaygın olarak kullanılan sanal sınıf yazılımları arasında Zoom, BigBlueButton,
Adobe Connect ve Microsoft Teams bulunmaktadır.

Sanal Sınıflar
● Sanal sınıf yazılımları öğretici ve öğrencilerin belirli bir zaman dilimi boyunca
aralarında bilgi paylaşarak ve haberleşerek bir öğrenme ortamı oluşturmalarına
olanak sağlayan yazılımlardır.
● İlk sanal sınıf yazılımları bütünüyle eşzamansız iletişim ve içerik sunumu
olanaklarına sahip yazılımlardı. Bu yazılımlarla öğretmenler öğrencileri ekleyerek bir
sınıf oluşturabilmekte, öğretim dönemi süresince içeriğin ve ödevlerin öğreticiler
tarafından öğrencilere web sayfaları ve belge dosyaları şeklinde iletilebilmekte,
öğrencilerin dönütlerini ve tartışmalarını e-posta ve forumlar aracılığıyla
gerçekleştirebilmektedirler.
● Günümüzde eşzamanlı bilgi iletişimi teknolojilerinin gelişmesi ve yaygınlaşmasıyla
çok noktalı videokonferans olanağına sahip sanal sınıf yazılımları ile öğreticiler ve
öğrenciler kendi görüntü, ses ve sunumlarını aynı anda paylaşabilmektedirler.

Sanal Sınıflar
https://www.avinteractive.com/news/products/barcos-virtual-
classroom-unlocks-full-potential-campus-19-10-2018/
https://www.quora.com/How-can-I-train-online

Sanal Sınıflar
● Görüntülü ve Sesli İletişim: Güncel sanal sınıf yazılımlarında öğrenci ve
öğreticiler eğer web kameraları ve mikrofonları varsa sanal sınıf yazılımına
görüntülü ve sesli olarak katılabilmektedirler. Yazılım öğreticiye
öğrencilerin görüntülerini ve seslerini göndermelerini denetleme olanağı
sağlamaktadır.
https://tekmoloji.com/microsoft-teams-video-konferans-pazarini-zorlamaya-
basladi-3568/

Sanal Sınıflar
● Aynı anda on öğrenciden fazla kişinin görüntülü ve sesli olarak derse katılması
durumunda verim alınamamaktadır. Sadece öğreticinin görüntülü ve sesli olarak
katıldığı öğrencilerin ise sadece yazarak ders katılması durumunda bu sayı
arttırılabilmektedir. Öğrenciler öğreticiye soru sormak istediklerinde “el kaldırma”
düğmesine tıklayarak el kaldırabilmekte, öğreticinin onay verdiği öğrenci ses,
görüntü ve yazısını sınıfla paylaşabilmektedir.
https://english.nepalpage.com/2020/12/lets-continue-
virtual-class-mayor-shrestha/

Sanal Sınıflar
● İçerik Sunumu: Öğretici sanal sınıfın tahtasına sunu, belge, görüntü,
video, ses dosyasını yerleştirerek ders içeriklerini sınıfla eş zamanlı olarak
paylaşabilmektedir. Sanal sınıfın tahtası üzerindeki görüntüde sanal sınıfın
kalemlerini kullanarak işaretleme yapabilmektedir.
https://i.ytimg.com/vi/kDfCq-pLZQI/maxresdefault.jpg

Sanal Sınıflar
● Ekran Paylaşımı: Eğer ders öğreticinin bilgisayarındaki bir yazılımı sınıfa
göstermesini gerektiriyorsa ekran paylaşımı özelliği ile öğretici belirli bir ekranını ya
da tüm masaüstünü sınıfla paylaşabilir. Öğretici yazılımı kullandıkça sanal sınıftaki
öğrenciler eşzamanlı olarak bu yazılımı seyredebilirler. Bazı durumlarda öğretici bir
öğrencinin masaüstüne erişerek, o öğrenciye dersi uygulamalı olarak anlatabilir.
https://support.zoom.us/hc/en-us/articles/115004802843-Side-by-
side-Mode-for-screen-sharing

Sanal Sınıflar
● Oylama: Öğretici zaman zaman sınıfa bir soru sorarak yanıt bekleyebilir.
Bu durumda sanal sınıf yazılımının oylama yapma olanağını kullanarak
sınıfın çoktan seçenekli bir soruya hangi yanıtı verdiğini topluca ya da tek
tek görebilir.
https://blog.sli.do/live-polling-in-zoom-tips/

Sanal Dünyalar
● Eğitimde kullanılan sanal ortamlardan bir diğeri de sanal dünyalardır. Sanal
dünyalar kişilerin sanal olarak üretilen dijital bir dünyada var olmalarını ve bu
dünyadaki dijital nesneler ve diğer kişilerle etkileşim kurmalarına olanak sağlarlar.
● En tanınmış geleneksel sanal dünya yazılımı Second Life’dır. Second Life’da sanal
sınıflar oluşturularak, eğitim amacıyla kişilerin sanal olarak bir araya gelmelerine izin
verilir.
https://www.researchgate.net/figure/Virtual-world-teaching-and-learning-
activities-underway-in-Second-Life-at-Australis-4_fig1_282121127

Sanal Dünyalar
● Etkinlik: 2021 Yükseköğretim Programları arasında Açıköğretim ve
uzaktan öğretim önlisans ve lisans programı sayılarını belirleyiniz.
● İpucu: (YÖK ATLAS)

AÇIK KAYNAKLAR
● Yazılım dünyasında açık kaynak kodlu yazılımlar hareketi 70’li yıllarda
başlamıştır ve günümüzde giderek gelişmektedir.
● Benzer bir şekilde eğitim içeriklerinin de herkese açık ve erişilebilir olması
için 2000’lerin başında MIT’de başlatılan açık eğitsel kaynaklar hareketi
de giderek yayılmış ve günümüzde kendi kendine öğrenenler ve öz-
düzenleyici öğrenme için önemli bir eğitim kaynağı durumuna gelmiştir.
● Aynı dönemde akademik içeriklere serbest erişim olanağını
yaygınlaştırmak amacıyla açık erişim hareketi başlatılmıştır.

Özgür ve Açık Kaynak Yazılımları
● 1983’de Richard Stallman özgür yazılım hareketini başlatmış ve halkın
kısıtlama olmadan kullanabileceği, yeniden düzenleyebileceği ve kısıtsız
ya da düşük kısıtla tekrar dağıtabileceği yazılımları özgür yazılım olarak
tanımlamıştır.
https://pt.slideshare.net/ralphmuelle
rde/oop-munich-industry-collab/13

● Copyright kavramının karşısına copyleft kavramını yerleştiren bu hareket
yazılımların kodlarının herkese açık olmasını, diğer programcıların da bu
kodları kullanarak yeni yazılımlar geliştirebilmesini ve başkalarının
kullanımına sunabilmesini yaygınlaştırmıştır.
● Bu hareket gönüllü programcıların birlikte çalışarak çoğu Unix ve Linux
türevi olan yeni işletim sistemleri, sistem yazılımları, uygulama yazılımları
geliştirmelerine ve bu yazılımları GNU lisanslama modeliyle ücretsiz
kullanıma açmalarına olanak sağlamıştır.

● 1998 yılında Netscape firmasının öncülüğünde açık kaynak inisiyatifi başlatılmış ve
açık kaynak kodlu yazılım geliştirme sürecinde sahiplik haklarını düzenleyen yeni
lisans modellerini ortaya atarak, açık kaynak kodlu yazılımın ticarileşmesi ve firmalar
nezdinde kabul görmesini sağlamıştır.
● Günümüzde kullanıcılara herhangi bir ücret ödemeden kopyalama, kullanma,
değiştirme ve dağıtma hakkını veren yüzbinlerce açık kaynak kodlu yazılım
bulunmaktadır. GitHub sitesi 100 milyon, SourceForge sitesi 500.000’den fazla açık
kaynak kodlu yazılım projesi içermektedir.
https://blog.mimozar.com/2016/01/24/open-source-
is-a-development-methodology-free-software-is-a-
social-movement-by-richard-stallman/

Açık Eğitsel Kaynaklar
● Açık kaynak hareketi sadece yazılım dünyasında kalmayarak, toplumun ve
ekonominin her alanına yayılmaya başlamıştır. Bunların başında eğitim
dünyası gelmektedir. Bir açık lisans altında yayınlanan ve öğrenme, öğretme
ve araştırma gibi etkinliklerde ücretsiz olarak kullanılabilen dijital eğitsel
kaynaklara açık eğitsel kaynaklar (AEK) adı verilmektedir.
● AEK arasında dersler, ders malzemeleri, içerik modülleri, öğrenme nesneleri,
koleksiyonlar ve dergiler gibi öğrenme içeriği; açık öğrenme içeriği
oluşturmak, dağıtmak, kullanmak ve geliştirmek için kullanılan yazılım
araçları; içeriği taramak ve organize etmek için kullanılan yazılımlar; içerik ve
öğrenme yönetim sistemleri ve online öğrenme toplulukları yer almaktadır.

● Bu alandaki ilk çalışmalardan birisi 1998 yılında David Wiley tarafından ortaya atılan
açık içerik kavramıdır.
● 2000 yılında MIT’de OpenCourseWare Project başlatılmış ve MIT bütün ders
malzemelerini internet üzerinde tüm dünyaya açmıştır.
● İngiliz Açık Üniversitesi benzer bir çalışmayla Açık Öğrenme sitesini yayınlamaya
başlamıştır.
● Daha sonra bazı özel vakıflar, UNESCO ve OECD’nin destekleriyle AEK hareketi
tüm dünyaya yayılmıştır.
https://en.wikipedia.org/
wiki/Free_content

● Ülkemizde de AEK’nin uzantısı olarak 2007 yılında Türkiye Bilimler
Akademisi tarafından 24 üniversitenin katılımıyla Açık Ders Malzemeleri
Konsorsiyumu oluşturulmuş ve açık ders malzemeleri üretimine
başlanmıştır.
● Anadolu Üniversitesi 2008 yılında açıköğretim ders malzemelerini
Yunusemre Açık Ders Malzemeleri Portalı adı altında herhangi bir üyelik
gerektirmeyecek biçimde toplumun kullanımına açmıştır. Bu site daha
sonra AKADEMA hizmetine evrilmiştir.

● Etkinlik: TÜBA Açık ders malzemeleri sitesinde “Algoritmalara Giriş”
dersine erişerek bileşenlerini inceleyiniz.
https://acikders.tuba.gov.tr/

Açık Lisanslar
● Açık ders malzemeleri Creative Commons (CC) adı verilen bir fikri mülkiyet
lisansı ile dağıtılmaktadır. Creative Commons 2001 yılında telif hakları
alanında esneklik ve paylaşımı yaygınlaştırmak amacıyla kurulmuş, gönüllü bir
düşünce ve sivil toplum hareketidir.
● Bireylerin internet üzerinde bilgiye erişme ve bilgiden yararlanma olanaklarının,
telif yasalarıyla kısıtlanmakta olduğunu dikkate alan Creative Commons;
sanatçıların ve tüm diğer telif hakkı sahiplerinin yasanın kendilerine tanıdığı
kimi haklardan kamu lehine feragatini sağlayan, özel telif lisansı sözleşmeleri
hazırlamıştır.
● Böylelikle, bireylerin özgürce yararlanabilecekleri kamusal bilgi alanının
korunması ve geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Açık Lisanslar
● Creative Commons (CC) lisansları dört
temel koşuldan oluşmaktadır. Bu koşullar
biraraya getirilerek CC’ye ait altı farklı ana
lisans oluşturulmuştur. CC ile lisanslanmış
bir eser ne şekilde kullanılırsa kullanılsın
mutlaka eser sahibine atıfta bulunulmalıdır.
● Günümüzde Flickr, Yahoo, Google,
Wikipedia, Wikiversity gibi sitelerde CC ile
etiketlenerek dağıtılan milyonlarca resim,
yayın, video ve eğitsel içerik
bulunmaktadır.
Attribution (BY) Kullanıcılar eseri kopyalayabilir, dağıtabilir,
görüntüleyebilir, kullanabilir ve eser sahibine
atıfta bulunmak koşuluyla üzerinde değişiklik
yaparak yeni eserler oluşturabilir.
Noncommercial (NC) Kullanıcılar eseri kopyalayabilir, dağıtabilir,
görüntüleyebilir, kullanabilir ve ticari amaçlarla
olmamak koşuluyla üzerinde değişiklik yaparak
yeni eserler oluşturabilir.
No Derivative Works (ND) Kullanıcılar eseri kopyalayabilir, dağıtabilir,
görüntüleyebilir ve üzerinde değişiklik
yapmamak koşuluyla birebir kullanabilir.
Share-Alike (SA) Kullanıcılar eserin üzerinde değişiklik yaparak
yeni eser oluşturabilir ve orijinal eserin sahip
olduğu lisansın birebir eşdeğeri bir lisans ile
başkalarına dağıtabilir.

Açık Lisanslar
https://tr.wikipedia.org/wiki/Creative_Commons_lisansı

Açık Erişim Hareketi
● Açık erişim hareketi hakemli akademik dergi makalelerine internet üzerinden
kısıtlanmadan erişim sağlamayı amaçlayan bir harekettir. Zamanla akademik
tezleri ve akademik kitapları da kapsayacak şekilde genişletilmiştir.
● Yüksek bedelli akademik dergilerin varlığına karşı çıkan kütüphaneciler
tarafından başlatılan açık erişim hareketinin etkisiyle üniversitelerin kendi
yayınları ve tezlerini içeren arşivlerini internet üzerinde herkesin erişimine
açmaları, çok sayıda akademik derginin “açık erişim dergisi” olarak internette
yayınlanmaya başlanması gibi sonuçları ortaya çıkmıştır.
● Anadolu Üniversitesi tarafından 2000 yılında internette yayınlanmaya başlayan
“TOJDE - The Turkish Online Journal of Distance Education” dergisi bu
alanın ülkemizdeki ilk örneklerindendir.

E-ÖĞRENME 2.0
● Web 2.0 araçlarının ortaya çıkışıyla içeriğin kullanıcı tarafından oluşturulması
ve yayınlanması, kişilerin günlük yaşamlarında giderek artan süreyi sosyal
ağlarda geçirmeleri, internetteki bilgi miktarındaki artışın olağanüstü düzeye
çıkması, açık eğitsel kaynakların yaygınlaşması, internette gerçek ve doğru
bilgiyi elde etmenin önem kazanması, mobil aygıtlardaki yaygınlık nedeniyle
kişilerin sürekli internete bağlı olabilmesi, birlikte çalışma araçlarının gelişmesi
ve öğrenmenin belirli bir zaman diliminde gerçekleşecek bir olgu olmaktan
çıkarak süreklilik kazanması yönündeki değişiklikler e-Öğrenme dünyasında da
önemli gelişmelere yol açtı.
● Bu gelişmelerin birincisi sosyal öğrenme, diğer ise kişisel öğrenme alanında
yaşanmaktadır.

Sosyal Öğrenme
● Biçimsel (formal) öğrenme; dersler, sınıflar ve
okullarda gerçekleşen, öğrenenlere derece, diploma
ya da sertifika vermeyi amaçlayan, yüksek ölçüde
yapılandırılmış ve kurumsal bir kimliği olan bir
öğrenme biçimidir.
● Biçimsel olmayan (informal) öğrenme ise büyük
ölçüde öğrenenin kendi elinde olan ve gözlem,
deneme-yanılma, başkalarına sorma, başkalarıyla
bilgi alışverişinde bulunma, başkalarının
deneyimlerini ve öykülerini paylaşma, günlük olaylarla
etkileşim içinde olan ya da kişinin genel ilgi alanları
tarafından yönlendirilen bir öğrenme biçimidir.
https://peleproject.wordpress.com/formal-
informal-and-non-formal-learning/

Sosyal Öğrenme
● Sosyal öğrenme, geleneksel yüz yüze ya da uzaktan öğrenmenin etkisinin sınırlı olduğunu,
öğrenenlerin gerçekte farkına varmadan okuyarak, dinleyerek, seyrederek ya da başkalarıyla
konuşarak daha fazla öğrendiğini varsayar.
● Bu görüşe göre kişilerin öğrendikleri bilgi ve becerilerin büyük bir bölümü biçimsel olmayan
öğrenme ile gerçekleşir. Princeton Üniversitesinde yapılan bir çalışma öğrenmenin yüzde
70’inin deneyimlerden, yüzde 20’sinin diğer kişilerden, sadece yüzde 10’unun biçimsel
öğrenme ile gerçekleştiğini göstermiştir. Diğer bir deyişle öğrenme yüzde 90 oranında
biçimsel olmayan yollardan gerçekleşmektedir.
https://www.docebo.com/blog/what-is-
social-learning-how-to-adopt-it/

Sosyal Öğrenme
● Öğretim kurumları biçimsel olmayan öğrenmenin etkisini fark etmeye
başladıklarından itibaren öğrencilerin biçimsel eğitimlerine daha fazla
destek verecek biçimsel olmayan öğrenme olanaklarını sağlamaya
çalışmaktadırlar.
● Bu amaçla biçimsel eğitimde kullanılan ÖYS’lere sosyal medya araçları
eklenerek, öğrencilerin bilgiyi aramalarına, bilgiye erişmelerine, kendi
içeriklerini oluşturmalarına ve saklamalarına, başkalarıyla iletişim kurarak
fikirlerini, kaynaklarını ve deneyimlerini paylaşmalarına, başkalarıyla birlikte
çalışmak amacıyla bir araya gelerek birlikte içerik üretmelerine ve
öğrenmelerine olanak sağlamaya çalışılmaktadır.

Sosyal Öğrenme
● Blackboard ve benzeri ÖYS’ler kendi bünyelerine sosyal medyayı entegre
etmelerine rağmen bütünüyle bu amaçla geliştirilen sosyal öğrenme
platformlarına örnek olarak ücretsiz ve açık kaynak kodlu Elgg yazılımı ile
bir WordPress eklentisi olan BuddyPress verilebilir.
● Sosyal öğrenme ortamları için kurumsal altyapı desteği bulunmayan
öğreticiler ise sınıflarındaki öğrencileri dışarıya kapalı bir Facebook
grubuna kaydederek öğrencilerinin ders kapsamında sosyal medya ile
etkileşim içerisinde olmalarını sağlayarak sosyal öğrenme yaklaşımından
yararlanırlar.

Kişisel Öğrenme Ortamları
● Kişisel öğrenme ortamları kişilerin kendi öğrenme süreçlerini kendilerinin
yönetmelerini sağlayan sistemlerdir. Kişisel öğrenme ortamlarında kişiler kendi
öğrenme amaçlarını kendileri belirlerler, öğrenme sürecini ve eğitsel içeriği kendileri
yönetirler ve öğrenme amacıyla başkalarıyla iletişim kurarlar.
● Bir kişisel öğrenme ortamı teknik olarak öğrenenin kullanageldiği Twitter, Facebook,
blog sitesi, wiki sitesi, rss okuyucusu gibi Web 2.0 araçlarıyla ve alanıyla ilgili eğitsel
web sitelerinin bağlantılarıyla öğrenenin kendisi tarafından oluşturulur. Bu nedenle
öğrenenin Web 2.0 araçlarına dayalı sosyal medya deneyimlerinin zenginliği,
oluşturacağı kişisel öğrenme ortamının niteliğini çok yakından etkileyecektir.
● Oluşturulan kişisel öğrenme ortamı sık sık denetlenerek eski araçlar terk edilmeli
yeni araçlarla güncellenmelidir. Öğrenen, kişisel öğrenme ortamının son halini bir
sürekli güncellediği bir «Benim Kişisel Öğrenme Ortamım» şeması ile izlemelidir.

https://www.easel.ly/browserEasel/8230887
https://joannveraf.wordpress.com
/2015/03/31/my-ple/
https://educaciontic.es/ple/

● Kendi kendine öğrenme ve öz-düzenleyici öğrenme süreçleri için kişisel
öğrenme ortamları daha önce bulunmayan önemli olanaklar sağlamaktadır.
Bu nedenle gelecekte yaşamboyu öğrenme ve biçimsel olmayan
öğrenme süreçlerinde kişisel öğrenme ortamlarının kullanımının
geleneksel öğrenme yönetim sistemlerinin yerini alacağı öngörülmektedir.
● Kişilerin 21. yüzyılda sahip olması gereken temel becerilerin eleştirel
düşünme, problem çözme, yaratıcılık, yenilikçilik, iletişim ve birlikte çalışma
olduğu ileri sürülmektedir. Kişisel öğrenme ortamları bu becerilerin
gelişmesi ve uygulanabilmesi için gerekli kişisel bilgi yönetimi altyapısını
sağlayacaktır.

Etkinlik Açıklama Kullanılabilecek araçlar
İnternete erişim Kişisel öğrenme sürecinin ağırlıklı olarak internette ve bulutta
gerçekleştirilmesi
Google Chrome, Microsoft Edge, Mozilla Firefox,
Öğrenme sürecini planlama Kişisel öğrenme amaçlarının belirlenmesi, çalışma takviminin
hazırlanması, yapılacaklar ve yapılanların listelenmesi
Trello, Monday, Google Tasks, Google Calendar
Günlük notlar ve fikirleri
kaydetme
İnternet üzerinden ve mobil cihazlardan bütün notların ve
fikirlerin kaydedilmesi ve bulut ortamında saklanması
Evernote, OneNote, Pocket, Google Keep
Bilgiyi arama Gereksinim duyulan bilginin bulunduğu kaynakların belirlenmesi Google Search, Google Advanced Search, Google Arts &
Culture
Bilgi kaynaklarına erişme Akademik bilgi, ansiklopedik bilgi ve ders içeriklerine erişilmesi Wikipedia, Google Scholar, Google Books, Google News,
MIT OpenCourseware, Open University Open Learn, TÜBA
ADM, iTunesU, YouTube Edu, TED Talks, Flickr, SlideShare,
Scribd, Google Translate, Google Translate, Google Earth,
Udemy, Coursera,
Bilgiden haberdar olma Binlerce siteye dağılmış içerikte ekleme-güncelleme yapıldığında
otomatik haberdar olunması
Feedly, Google Alerts
Belge oluşturma Öğrenme sürecinde yeni belgelerin oluşturulması Google Docs, Office.com, Gliffy, Prezi
Belge saklama Belgelerin her ortamdan erişilebilecek biçimde bulutta
saklanması
Google Drive, Microsoft OneDrive, Dropbox
Birlikte çalışma Başkalarıyla birlikte çalışarak içerik oluşturma Google Docs, Office.com, Micrososft Teams, Slack
Birebir ağ oluşturma Başkalarından öğrenmek, başkalarıyla bilgiyi paylaşmak ve
tartışmak amacıyla sosyal ağlara dahil olunması
Twitter, Facebook, LinkedIn, Google Groups
İletişim kurma Başkalarıyla bir konu üzerinde eşzamanlı ya da eşzamansız
görüşme yapılması
Zoom, Gmail, Google Meet, Whatsapp, Microsoft Live
Messenger, Skype
Bilgi kaynaklarını paylaşma İnternette ihtiyaç duyulan bilginin bulunduğu yerlere ait yer
imlerinin ve yorumların başkalarıyla paylaşılması
Pinterest, Diigo
Bilgiyi yayınlama/paylaşma Öğrenme sürecinde oluşturulan yeni bilginin başkalarıyla
paylaşılması
Blogger, Wordpress, Facebook, Twitter, Instagram,
Youtube, Flickr, SlideShare, Scribd

● Öğrenenlerin kişisel öğrenme ortamlarını internet üzerinde her zaman ve
her yerden erişilebilir biçimde tasarlamaları belirli bir mekana ve bilgisayara
bağlı kalmadan çalışabilmelerine olanak sağlar.
● Bu nedenle öğrenenler öğrenme sürecindeki etkinlikleri bulut bilişim
olanaklarından yararlanarak mümkün olduğunca internet ortamında yerine
getirmeye çalışmalıdırlar.
● Yukarıda listelenmiş etkinlikleri gerçekleştirebilecek çok sayıda alternatif
Web 2.0 aracı bulunmaktadır. Kişiler kendi Web 2.0 alışkanlıklarına bağlı
olarak büyük bir bölümü ücretsiz ya da açık kaynak kodlu değişik
araçlardan oluşan bir kişisel öğrenme ortamı oluşturabilirler.

● Öğrenme süreci boyunca kişisel web araçlarını kullanan öğrenenler bilgi
bombardımanına tutulurlar. Çok sayıda araçtan akan bilgi yığını altında
kaybolabilirler ve zamanlarını etkin kullanmakta zorluk çekmeye başlarlar.
● Bu nedenle öğrenme sürecinin bir merkezde tasarlanması ve yürütülmesi
öğrenenin öğrenme süreci üzerindeki denetimini artıracaktır. Böyle bir
öğrenme merkezi oluşturmak için basitçe bir blog sayfası kullanılabileceği
gibi NetVibes, Start.me ya da Symbaloo Edu gibi daha gelişmiş bir
başlangıç sayfası oluşturma hizmetinden de yararlanılabilir.

https://www.lifewire.com/top-personalized-start-pages-for-your-web-browser-3486281
Protopage
Netvibes igHome
Start.Me MyStart Symbaloo
Kişisel Öğrenme Ortamı için kullanılabilir Başlangıç Sayfası (Start Page) hizmetleri

● Etkinlik: Kullanmakta olduğunuz ve kullanmak istediğiniz web arama, sık kullanılan
bağlantılar, İngilizceden Türkçeye çeviri, online ansiklopedi, sunum paylaşım sitesi,
belge ve kitap paylaşım sitesi, video paylaşım sitesi, blog sitesi, görev listesi,
yapılacaklar listesi, not alma aracı, kitap arama ve akademik içerik arama araçları,
eğitsel web siteleri, sosyal medya araçları vb. siteleri içeren bir kişisel öğrenme
ortamı oluşturunuz.
● Kişisel öğrenme ortamınızı tanımlayan bir görsel şema oluşturunuz ve modülün
üçüncü etkinliğindeki tartışma formuna ekleyerek paylaşınız.
● Önceki sayfadaki başlangıç sayfası oluşturma hizmeti veren siteleri inceleyerek,
tercih edeceğiniz bir başlangıç sayfasında kişisel öğrenme ortamı araçlarınızı bir
araya getiriniz ve ekran görüntüsünü forumda paylaşınız.

Dersimiz sona ermiştir…
Dersimiz sona ermiştir. Lütfen bu derse ait etkinlikleri
gelecek haftaya kadar gerçekleştiriniz…
Başarılar

Hafta 6 - Uzaktan Eğitimde Geleneksel Teknolojiler

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Hafta 6 - Uzaktan Eğitimde Geleneksel Teknolojiler

Similar to Hafta 6 - Uzaktan Eğitimde Geleneksel Teknolojiler (20)

More from Mehmet Emin Mutlu

More from Mehmet Emin Mutlu (20)

Hafta 6 - Uzaktan Eğitimde Geleneksel Teknolojiler