Presentación do sector primario para bacharalato en galego

1. TEMA 7 CAMBIOS E
PERMANENCIAS NO SECTOR
PRIMARIO

2. • Ata mediados do século pasado,o sector primario
ocupaba a máis da metade da poboación activa de
España, e a súa produción ocupaba un capítulo
importante da nosa economía.
• A poboación activa do sector foi descendendo, e
en paralelo o peso das actividades na economía.
• Na actualidade o sector primario só dá emprego
ao 4,5% dos ocupados en España, e xera unha
proporción algo inferior (4%) do PIB; moi por
debaixo do secundario (29% dos ocupados) e,
sobre todo, do terciario (66%).

3. • Estase a producir o que se denomina
• DESAGRARIZACIÓN. Proceso de reducción do
emprego agrario, ante o maior dinamismo
doutras actividades e a mecanización das
tarefas do campo.

4. • No entanto seguen a ser sectores importantes na
nosa economía as actividades do sector primario
aínda manteñen un gran valor estratéxico
(autonomía alimentaria, manter poboación e
emprego en áreas rurais, preservar o medio
ambiente...), e grazas ao seu maior grao de
tecnificación que permite aumentar a
productividade do traballo a produción final
agraria é hoxe un 30% superior á de hai un cuarto
de século.
• Os espazos do sector primario están a
experimentar na actualidade fondas
transformacións,tanto os espazos rurais como os
espazos pesqueiros.

5. O ESPAZO RURAL
• O espazo rural é o territorio non urbanizado da
superficie terrestre.
• Tradicionalmente foi espazo exclusivo das
actividades agrícolas e gandeiras,e forestais.
• Na actualidade novas actividades e novos usos
invaden o espazo agrario: residenciais,
industriais,espazos protexidos,ocio..

6. 1.1 OS USOS DO SOLO E A SÚA DISTRIBUCIÓN:
TIPOS E FACTORES EXPLICATIVOS
• Identifícase catro grandes tipos de usos de solo:
terras labradas, prados e pastos, áreas forestais,
restantes usos do solo.
• As terras labradas comprenden algo máis de 16
millóns de hectáreas(34,78% da superfície).
Esténdese, sobre todo, polas grandes cuncas e vales
interiores, de relevo predominantemente chan ou
ondulado vales do Ebro, Douro, Texo,Guadiana,
Guadalquivir), algunhas depresións interiores (Bierzo
leonés, Baza e Guadix en Granada, Antequera en
Málaga, etc.) E o litoral mediterráneo.

7. • Son escasas tanto nas rexións do norte
peninsular, coma nas áreas de montaña e o
arquipélago canario.
• Neste último, as condicións climáticas,
topográficas ou a escasa fertilidade do solo
dificultaron sempre a súa posta en cultivo, ou
ben produciuse o seu abandono recente
debido aos seus escasos rendementos ou á
competencia doutros usos.

8. • Os prados e pastos ocupan uns 8 millóns de
hectáreas (13,81%). de herba para alimento do
gando, e ocupan as áreas máis húmidas,
topográficamente accidentadas ou con solos de
pouca calidade para o cultivo.
Pódense distinguir tres tipos de situacións:
• Nas rexións de clima oceánico próximas ao
litoral cantábrico, desde Galicia ao País Vasco, e
están asociadas a unha importante gandaría
vacúa. As pradarías permanentes constitúen o
uso máis característico do solo

10. • No oeste da Península Ibérica predominan os
pastos estacionais, verdes nos períodos chuviosos,
pero que secan no verán; isto permitiu manter
unha gandaría máis diversificada(bovina, ovina e
porcina) e de carácter extensivo.

12. • Nos cumes das principais cordilleiras, onde
desaparece o bosque polas baixas temperaturas
e a pobreza dos solos, aparecen os pastos de
altura, utilizados tradicionalmente por unha
gandaría trashumante, principalmente ovina,
que se traslada a eles no verán desde as terras
máis baixas e cálidas.

14. • As áreas forestais ocupan 15 millóns de
hectáreas (34,41%),con especies caducifolias ou
perennifolias.
• A súa densidade é maior nas rexións máis
húmidas, así como nas principais cadeas
montañosas da Península e os arquipiélagos,
que son tamén as áreas menos transformadas
pola acción humana.

16. • Permiten a explotación da madeira e doutros
produtos complementarios (cortiza, froitos,
etc.),así como a súa utilización para a caza.

18. • Os restantes usos do solo suman outros 8,4
millóns de hectáreas (que constitúe o 17% da
superficie total).
• Inclúense desde os terreos ermos improdutivos
ata as áreas residenciais urbanizadas, ocupadas
por infraestruturas (como son aeroportos,
portos, estradas, ferrocarrís) , os espazos
hídricos de auga doce e non mariños (lagos, ríos
e encoros), industriais, espazos
protexidos,ocio...

24. FACTORES EXPLICATIVOS DA
DISTRIBUCIÓN DE USOS DO SOLO
• A distribución dos usos do solo en España vén
determinada por diversos factores físicos
(clima, relevo, solos, auga)e
humanos(evolución histórica e estrutura da
propiedade, a poboación, o hábitat..).

26. • AS CONDICIÓNS NATURAIS
• Os factores físicos perderon a importancia
que tiñan no pasado, debido aos avances
técnicos. Estes permitiron superar algúns
condicionamentos naturáis mediante
procedementos como o cultivo en
invernadoiros, cultivos hidropónicos,
fertilizantes químicos ou selección xenética.
• No entanto estes factores seguen a ter unha
considerable importancia.

27. • O clima a nivel xeral caracterízase en boa parte do
territorio por precipitacións escasas e irregulares, con
relativa frecuencia de tormentas e sarabia(granizo).En
España distínguense tres dominios:
• • O dominio atlántico, de clima húmido, que conta
coa presenza de prados e bosques. Esténdese polo
norte e oeste peninsular, degradándose cara ao
interior.
• • O dominio mediterráneo, localizado no resto da
Península e as illas Baleares. Caracterízase pola
existencia dunha estación seca no verán, e mostra un
predominio das terras labradas.
• • O dominio subtropical, nas illas Canarias, que ten
na aridez o principal factor limitante para os cultivos
e o bosque, agás nas zonas que están expostas aos
ventos alisios.

30. • O relevo e solos. España posúe unha elevada altitude
media (600m)e un relevo abrupto, que facilitan a
erosión e dificultan a mecanización.
• Existen diferenzas entre áreas montañosas e chairas.
• Nas primeiras, as condicións especiais de elevada
altitude e pendente, solos pouco profundos e
descenso térmico favorecen un uso do solo para
pastos e bosques.
• En cambio, nas chairas, a ocupación humana foi
historicamente máis intensa, polo que predominan as
terras cultivadas. Exceptúanse as penechairas
occidentais,onde os solos son de pouca calidade, o
que explica o seu uso para pastos e non para cultivos.

31. Altitude media: 660 m
Óptimo agricultura: 200 m
Porcentaxe terras 200m: 11’4%
Pendentes: 80% das terras
Máis dun 5% de pendente

34. • A dispoñibilidade de auga determinará os
tipos de cultivos:cultivos de secaño e de
regadío

36. • A EVOLUCIÓN HISTÓRICA E A ESTRUTURA DA
PROPIEDADE.
• O POBOAMENTO RURAL
• O HÁBITAT RURAL
• AS POLÍTICAS AGRARIAS.

38. • OS FACTORES HUMANOS
• A evolución histórica e a estrutura da
propiedade.
• A estrutura agraria tradicional,
caracterizábase polo emprego de
abundante man de obra, que traballaba as
explotacións dun xeito extensivo e con
tecnoloxía rudimentaria. Cultivos, pastos e
bosque complementábase, poñéndose en
uso a maior superficie de terra posible para
asegurar a alimentación da poboación.

39. • Na estrutura agraria actual ,
o desenvolvemento da economía de mercado,
sobre todo desde desde a década de 1960,
conduciu ao abandono das terras de cultivo
pouco rendibles
• substitución por pastos destinados a alimentar
o cada vez máis demanda do gando;
• destrución de certos bosques logo
compensada coa repoboación doutros, o que
produciu cambios no mapa de usos do solo.

40. • Produciuse ademais un progresivo
aumento das explotacións agrarias, unha
maior intensificación e a incorporación dos
avances tecnolóxicos .
• Como resultado elevouse o rendemento, e
a produción tende á especialización rexional
e á venda nun mercado cada vez máis
globalizado.
• A poboación activa no sector foi
diminuíndo e envellecendo.

41. • Nos territorios dominados pola gran
propiedade, os latifundios, son habituais os
usos extensivos con poucos rendementos por
hectárea, pero con investimentos de traballo e
capital escasos, que os fan rendibles. :
atópanse sobre todo en Andalucía, Aragón,
Estremadura e en zonas da submeseta sur.
Predominan pastos e cultivos de secaño.

42. • A pequena propiedade, os minifundios
asóciase a usos máis intensivos do solo
para poder subsistir con pouca terra, pero
maiores rendementos.
• predominan en Galicia, na submeseta
norte e na Comunidade Valenciana.
Destacan as terras labradas e o regadío.
• Na actualidade están modernizándose pola
aplicación dunha política de concentración
parcelaria.

44. • A estrutura gandeira tradicional
baseabase na coexistencia de distintas
especies, a utilización de técnicas
rudimentárias e sistemas extensivos, e
baixa produtividade.
• A gandería actual experimentou grandes
transformacións (intensificación,
mecanización,selección xenética..), o que
permitiu incrementar os rendementos.

45. • O POBOAMENTO RURAL.
• O poboamento rural é o conxunto de
asentamentos humanos existentes no
espazo rural. En España considéranse
municipios rurais os que teñen menos de
10.000 habitantes; semiurbanos os que
teñen entre 10.000 e 2.000 habitantes e
estrictamente rurais os que teñen menos
de 2.000.

46. • A orixe dos asentamentos rurais está
relacionada con factores físicos: relevo,
presenza de auga; factores económicos,
disponibilidade de recursos; factores
históricos, expansión cristiana e
repoboación.
• A tipoloxía do poboamento rural pode ser:
dispersa ou concentrada, e situacións
intermedias.

48. • Poboamento disperso as vivendas atópanse
separadas unhas das outras e con terreos arredor.
Son propias de zonas da periferia peninsular,
Baleares e Canarias.
-Disperso absoluto, as casas estan ailladas
propios de espazos da montaña media cantábrica,o
val do Pas ou o prepireneo catalán.

49. • -Disperso intercalar, casas diseminadas
a partir dun núcleo concentrado .
Predomina nalgunhas zonas da montaña
media no norte peninsular, na costa
mediterránea e nas veigas andaluzas e
certas zonas manchegas

50. • Disperso Laxo, pequenas agrupacións de
casas ou aldeas diseminadas. É
característico da cornixa cantábrica.

51. O Courel 2008 DISPERSO LAXO

52. • Poboamento concentrado. As casas
agrúpanse formando aldeas e vilas. Esta
modalidade predomina no interior
peninsular.Na metade norte(Conca do Douro e
o Ebro) os asentamentos son pequenos e
atópanse próximos entre si; mentres que na
metade sur son de maior tamaño e atópanse
separados uns dos outros, alcanzando a
máxima expresión nas
“agrocidades”andaluzas.
• Segundo a plano, o poboamento concentrado
pode ser:

54. Lineal, con casas dispostas ao
longo dunha vía. Apiñado, coas casas agrupadas en torno
a un núcleo.

55. • O HÁBITAT RURAL
• O hábitat rural, está constituído polas
vivendas e outras dependencias relacionadas
coas labores rurais.
 Os materiais utilizados na construción, serán
os propios da zona, e deron lugar a varios
modelos de vivenda:

56. • A casa de pedra ben con bloques grandes e
regulares (perpiaño) ou con pequenas
pedras irregulares (cachotería). Predomina
na periferia peninsular, Estremadura, Illas
Baleares e Canarias

57. • .
• A casa de madeira entramada, formada por unha
estrutura de madeira, visible ao exterior, que se enche
con cachotaría e ladrillo. É característica do País
Vasco , Segovia e da Alcarria en Guadalajara.

58. • A casa de barro, construída con barro cru
mesturado con palla, formando bloques
(adobe) ou colocado entre paneis de
madeira (tapial). É característico
de ambas as dúas mesetas,
do val medio do Ebro,
das hortas valencianas
e murciana e da campiña
do Guadalquivir.
Actualmente utilizase o barro cocido ou

61. • O plano, esta relacionado coas actividades,
responde a varios modelos:
• A casa bloque reune todas as dependencias
baixo o mesmo teito: vivenda, corte.Pode ser
• Cunha soa planta, cunha única dependencia
onde conviven persoas e animais como a palloza
galega ou con dependencias separadas para
persoas e animáis.

64. • Con varias plantas: na baixa as
dependencias para o gando e na superior a
vivenda, ademais baixo o tellado hai un
espazo (faiado)que funciona como celeiro.
Exemplos característicos son a casa galega,
o casarío vasco e a casona asturiana e
cántabra.

66. • A casa composta, con edificios diferentes
para cada función, dispóñense en torno a
un patio. Os exemplos máis característicos
so o cortijo andalúz e a masía catalana.

67. O plano da casa

68. Casa rural galega (Ourense)

69. Aldeadávila,
Salamanca

70. Casa de adobe castelá
Barraca valenciana

71. A vivenda troglodita, Guadix ( Granada)

72. • AS POLÍTICAS AGRARIAS.
• As actuacións políticas, repercuten tamén no espazo rural. Ata a
entrada na Comunidade Europea adoptáronse diversas políticas
centradas no :
• O sistema de propiedade en España tratou de
modificarse en varias ocasións. Durante o século XIX a
desamortización tentou repartir a propiedade, pero
fracasou, e non modificou a tradicional concentración da
propiedade nunhas poucas mans en determinadas zonas
de España. A reforma agraria da II República tamén
fracasou no seu intento de repartir os grandes terreos
entre os pequenos agricultores. A política franquista de
extensión do regadío propúxose poñer en rega extensas
áreas privadas a cargo do Estado, pero tamén tivo un
alcance limitado.

73. • O inadecuado tamaño da propiedade abordouse
mediante a política de concentración parcelaria e a
lexislación sobre grandes terreos.
• -A concentración parcelaria , transferida ás
comunidades autónomas en 1985, pretende diminuír o
minifundio e a dispersión parcelária, fixándose unha
cantidade mínima por debaixo da cal non se pode crear
ningunha nova parcela, nin se permite dividir as parcelas
por debaixo da cantidade mínima establecida.isto afectou
máisas áreas de monoculivo de secaño ca as
minifundistas no norte e o levante peninsular.
• -A lexislación sobre grandes terreos,iniciouse no
franquismo e modificouse na transicióná democracia en
1979. Pretende evitar a existencia de grandes terreos
incultos. Para iso obriga aos seus propietariosa presentar
un plan de mellora.

74. • O proteccionismo económico, que
establecía aranceis a produtos
extranxeiros.
• O aumento dos rendementos facíase
mediante a introdución de melloras
técnicas e a extensión do regadío.
• Posteriormente, experimentouse unha
enorme transformación tras a entrada na
Comunidade Europea en 1986 e a
adopción da Política Agraria Comunitaria
(PAC)

75. A ESTRUTURA AGRARIA E AS SÚAS
TRANSFORMACIÓNS RECENTES (U.E.)
• A poboación rural
• As explotacións agrarias
• Técnicas e sistemas agrarios
• Política Agrícola Común

76. • B) As tendencias demográficas.
• Desde 1990 temos duas tendencias:
• Continúa o descenso demográfico e o
envellecemento nas áreas rurais, debido a:
crecemento natural negativo, emigración,
xubilación e prexubilacións.
• Certa recuperación e rexuvenecemento das áreas
rurais máis dinámicas. Están relacionadas co
asentamento de inmigrantes que se adican a
labores agrícolas; novas actividades residenciais,
industriais e de servizos en zonas rurais. Grazas
tamén ás subvencions á instalación de novos
agricultores.

78. http://datos.bancomundial.org/indicador/SP.RUR.TOTL.ZS

81. A estrutura agraria e as súas
transformacións recentes

82. As explotacións agrarias
• O espazo agrario organízase en parcelas e
explotacións agrarias.
• As parcelas son terras cuns límites precisos
pertencentes a un propietario.
• A explotacións son o conxunto de parcelas
traballadas por un mesmo produtor agrario,
independentemente de si están xuntas ou non
ou de si son da súa propiedade ou non

83. • As parcelas poden clasificarse atendendo a varios
criterios:
• En función dos seus límites poden ser:pechadas (
con sebes, ou valados) ou abertas.
• En función da súa forma:regulares ou
irregulares.
• En función do uso da auga : de secaño ou
regadío
• En función do seu tamaño, físico ou económico:
pequenas, medianas ou grandes.
• En función do réxime de posesión.

86. • O regadío é unha práctica agrícola que consiste en
achegarlles aos cultivos auga adicional á
proporcionada polas precipitacións.
• Os regadíos intensivos proporcionan varias
colleitas anuais. Dedícanse á produción de froitas e
hortalizas así como algúns cultivos tropicais
• Os regadíos extensivos. Aplícanse aos cultivos
tradicionais de secaño, aínda que con rendemento
moi superior e a cultivos industriais e forraxeiros.
• Asuperficie regada experimentou un incremento ao
longo do século XX.
• Na actualidade O Plan nacional de Regadío
contempla estender a superficie regada e crear
regadíossociaisen zonas deprimidas

87. • Distribución espacial do regadío en
España

88. Regadío intensivo Regadio extensivo

89. Aspersión
Goteo

92. • Vantaxes. Estabiliza a produción ao
independizala dos ciclos de seca,
incrementa os rendementos e rendas dos
agricultores.
• Contribue a fixar a poboación
• Problemas. Sobreexplotación das augas
• Conflictos polo uso das augas

93. • En canto ao tamaño físico e económico O tamaño
físico, caracterizouse tradicionalmente polo
contraste entre grandes ou pequenas
explotacións.
• As pequenas explotacións (˂ 10 ha),representa o
67,8% do total e reúne so un 10,4% da superficie
agraria utilizada.Predominan no norte da
Península e na Comunidade valenciana.
• Nuns casos trátase de minifundios tradicionais
traballados a tempo parcial con baixos ingresos;
noutros casos son explotacións
modernas,hortofrutícolas ou baixo plásticos, moito
máis rendibles.

94. • As grandes explotacións, (˃ de 100ha),
representan o 4,6% do total e acapara o 56,8
%da superficie agraria utilizada.
• Predomina en Andalucía
occidental,Estremadura, Castela A Mancha,
parte de Castela e León e Aragón.
• Hoxe en día moitos latifundios de cultivo
extensivo e baixos rendementos,
convertéronse en empresas capitalistas de
altos rendementos.

95. • Na actualidade tende a aumentar o tamaño das
pequenas explotacións.
• As causas foron o éxodo rural, que favoreceu a
venda ou arrendamento de propiedades e a
política agraria da UE, que desde a década de
1990 fomentou as prexubilacións e os abandonos
voluntarios da actividade agraria.
• En 2005 o tamaño medio das explotacións era de
31 Ha, inferior á media europea, e moitas
explotacións estan constituídas aínda por un
elevado número de parcelas separadas entre si.

96. • Esa concentración permitiu a elevación do tamaño
medio das explotacións aínda que existen fortes
contrastes.
• O resultado é unha dualidade cada vez maior
entre unhas explotacións familiares moi pequenas
e pouco rendibles, en progresivo abandono ou
traballadas só a tempo parcial cunha baixa
produtividade e unhas empresas agrarias, de
particulares, sociedades ou cooperativas, que
teñen maior dimensión, estanse modernizando e
son rendibles.

98. • O réxime de posesión ou tenza é o grao de dominio
sobre a terra. Pode ser absoluto, cando se ten en
propiedade o limitado.
• Na posesión directa, o propietario e o explotador son
a mesma persoa. En España este réxime esta en torno
ao 74 %.
• Na posesión indirecta, o propietario cédelle a
explotación da terra a outro a cambio dun pagamento
dunha parte da colleita (parcería), ou do pagamento
dunha renda (arrendamento).
• Actualmente a parcería está retrocedendo fronte ao
arrendamento.
• Un medio para conseguir explotacións agrarias
rendibles de dimensión suficiente foi a creaciónde
cooperativas.

99. As técnicas e os sistemas agrarios
• Os sistemas agrarios tamén experimentaron cambios
desde 1960.
• Transformacións nos sistemas agrarios, supuxeron
unha crecente intensificación da produción e un
aumento dos rendementos.
• A agricultura intensiva gaña peso respecto á extensiva,
grazas á diminución do barbeito nos secanos e a
ampliación do regadío.
• Transformacións técnicas, consisten na incorporación
de avances como a mecanización das labores
agrícolas, a selección xenética de sementes e razas
gandeiras ou uso de fertilizantes químicos e produtos
fitosanitarios.

100. Barbeito

103. Evolución do parque de maquinaria agrícola

104. • As transformacións máis importantes son:
• - Unha crecente especialización do territorio nos
cultivos para os que teñen meiores condicións .
• - Maior investimento de capital para incorporar
maquinaria (tractores, colleitadoras, motores para
rega, etc.), produtos químicos (fertilizantes,
herbicidas, praguicidas, etc.) ou sementes
seleccionadas e transxénicas.
Este tipo de investimentos aumenta os
rendementos, aínda que tamén pode ter
consecuencias negativas (contaminación, riscos para
a saúde).

105. Sistemas de cultivo
policultivo
monocultivo

106. Evolución del uso de fertilizantes

108. • - Incremento da superficie en regadío, que permite
aumentar a produción pero tamén provoca a
sobreexplotación de certos acuíferos e crecentes
conflitos pola auga.
• - Incorporación de novas técnicas de cultivo, como
o enarenado ou cultivo baixo plástico. No
enarenado altérnanse capas de area e esterco,
permitindo cultivar terrras moi pouco fértiles;sobre
todo, no sureste peninsular.
O cultivo baixo plástico asóciase ao uso de técnicas
avanzadas como o cultivo hidropónico, sen solo, a rega
por goteo, ou a creación de microclimas controlados a
distancia con medios informáticos.

110. Novas técnicas de cultivo
Invernadoiro Acolchado
Enarenado Tubos de plásticos
Hidropónico

112. Invernadoiros, El Ejido ( Almeria)

113. A produción agrícola
• As transformacións experimentadas polos
distintos cultivos , debéronse en parte á
necesidade de competir no mercado
mundial europeo e ás esixencias da PAC,
que impuxo cotas de produción aos
cultivos excedentarios e implantou un
novo sistema de axudas desligado da
produción. Os cultivos máis importantes
son:

114. • Cereais,para alimentación humana(trigo, arroz), gando e
elaboración de pensos( cebada, millo, avea, centeo) e a
obtención de biocarburantes(cebada e trigo)
• Prodúcese con grandes rendementos nos secaños de
interior rotando con barbeito e leguminosas

115. • Leguminosas destinadas ao consumo humano.
• Prodúcense con baixos rendemento debido á difícil
mecanización rotando cos cereais.

116. A vide para consumo en
fresco e elaboración de viño.
Area produtora: Castela a
mancha, e outras zonas
como a Rioxa, Ribeira do
Douro, o Ribeiro

118. • A oliveira, para consumo do frioto e fabricación de
aceite.
• Area produtora principal son ascampiñas
andaluzas (Jaén, Cordoba) con produción variable
con boas e malas colleitas.

119. • Cultivos hortofrutícolas
• Area produtora son os regadíos peninsulares e
insulares.
• Hortalizas

120. • Arbores froiteiras

121. • Cultivos industriais (xirasol, algodón,
remolacha, tabaco)

122. • Cultivos forraxeiros (alfalfa, millo
forraxeiro..)

123. • Tubérculos (pataca)

124. • Video sobre produción agrícola
• https://www.youtube.com/watch?v=3_bi0D9zdGQ
• Video sobre produción piscícola e avícola
• https://www.youtube.com/watch?v=BFjmzNBNpqM
• Video sobre cultivos hidropónicos
• https://www.youtube.com/watch?v=aLqkBhI2iZY
https://www.youtube.com/watch?v=WCSPJJ7L28Q
https://www.youtube.com/watch?v=HvtmmBqWqUs

125. Estrutura gandeira
• Nos últimos anos, a gandería coñeceu un notable
desenvolvemento en España, e hoxe en día
representa un 40% da produción final agraria, fronte
ao 60% da agricultura.
• Na actualidade, produciuse unha intensificación da
actividade, crecendo a estabulación do gando en
granxas onde é alimentado a partir de pensos.
• Hai unha tendencia á especialización e á
tecnificación, así como ao aumento do tamaño das
explotacións.
• A gandaría destínase hoxe principalmente á
alimentación da poboación, o que va unido ao forte
aumento do consumo de carne,leite e ovos.

127. • A gandería extensiva depende do medio físico
nos prados e pasteiros da España húmida,áreas
de montaña ou nos pastos das penechairas da
España seca(Castela,León..) e devesas
occidentais. Asociada a razas autóctonas e
técnicas tradicionais. Evoluciona cara a unha
gandería mixta ou intensiva.

128. • Gandería intensiva ou industrial
• Está desvinculada do medio físico, atópase
estabulada e aliméntase total ou parcialmente con
pensos e forraxes moitas veces importados de .
Localízase perto dos centros de consumo urbanos
e no nordés e litoral mediterráneo peninsular,
especialmente no caso de gando porcino e avícola.
• emprego de modernas tecnoloxías.
• Vai asociada a razas foráneas seleccionadas(a raza
rubia galega foi substituídas por outras especies
como a frisona para producir leite)

129. • O gando bovino ou vacún tende a unha
especialización , na produción de carne(80%) e
leite(20%) o que supuxo unha substitución de razas
nacionais por outras estranxeiras. No entanto
estase a producir certa recuperación das razas
autóctonas , grazas ás subvencións concedidas para
este fín.
• - O gando ovino conta sufriu un forte retroceso.
Porén, nos últimos anos foise recuperando ao
aumentar a demanda.Localízase nos secaños do
interior peninsular, tanto en réxime extensivo como
intensivo.
• - O gando caprino foi complementario do anterior.

130. • O gando porcino experimentou un rápido
crecemento nas últimas décadas. Mantense a
importancia da raza ibérica, de alta calidade e
crecente demanda nacional e internacional.Esta se
localizanas devesasde Estremadura, Salamanca e
Andalucía.
• O porcino intensivo predomina en Cataluña e
Murcia
• - O gando aviario é a que rexistrou un maior
aumento nos últimos tempos, con granxas que
funcionan como verdadeiras fábricas
automatizadas a partir do consumo intensivo de
pensos

133. Gando bovino

134. Gando porcino

135. Gando ovino

136. A Política Agraria Comunitaria
• A política agrícola común (PAC) de la UE, creada en
1962, representa unha asociación entre a agricultura e
a sociedade, entre Europa e os seus agricultores.
• Obxectivos:
• Asegurar unha oferta estable de alimentos sanos e
asequibles á poboación da Unión Europea.
• Proporcionar un nivel de vida razoable aos agricultores
comunitarios, permitindo, a modernización e o
desenvolvemento da industria agroalimentaria.
• Asegurar que todas as rexions da Unión Europea
poidan manter a sua agricultura.

137. • Obxectivos complementarios
• Procurar o benestar da sociedade rural
• Mellorar a calidade dos alimentos e o seu grao
de inocuidade.
• Asegurar a protección do medio ambiente en
beneficio das futuras xeracións.
• Mellorar as condicións sanitarias dos animais e
o seu benestar.

138. • Desde a entrada na Unión Europea en 1986, a
súa política agraria estivo marcada pola Política
Agraria Común (PAC)
• A súa influencia sobre o sector agrario español
tivo diversas repercusións:
• Por un lado ,ao entraren na U E España intégrase
nun mercado común europeo que permitiu aos
produtos españois ter acceso a un mercado de
millóns de consumidores, pero tamén obrigou a
incrementar a competitividade, modernizando as
explotacións e aumentando os rendementos e a
calidade.

139. • Os prezos dos produtos españois que eran máis
baixos subiron ata equiparase cos europeos.
• Tiveron que reducirse os prezos mínimos
dalgúns produtos para poder vendelos no
mercado mundial.
• Pero os produtos españois, como os
comunitarios están protexidos da competencia
estranxeira, e reciben axudas cando se deben
vender no mercado mundial por debaixo do seu
prezo mínimo establecido.

140. • Establécense prezos de garantía para
determinados produtos agrícolas e gandeiros .
Existen Organizacións Comúns de Mercados
(OCM) que fixan prezos máximos e mínimos para
determinados produtos agrícolas e gandeiros.
Cando non se alcanzan os mínimos, a UE realiza
intervencións(compra de produtos por
determinados organismos, redución da oferta
mediante a retirada do produto do mercado)
para evitar a caída dos prezos.

141. • Esixencia de reducción de superficie,
incentivación do barbeito e a silvicultura
abandono de actividade ou cotas máximas de
produción (cuota lactea), para algúns cultivos ou
especies gandeiras nas que a UE tiña
excedentes(cereais, viño, leite..).
Desde o 2006 establécese unha axuda única para
cada explotación, independentemente da
produción, co fin de que os agricultores produzcan
en función das necesidades do mercado e non das
axudas a certos produtos.

142. • España viuse obrigada a incrementar a
competitividade modernizando as explotacións e
aumentando os rendementos e a calidade,
• Para iso déronse axudas para a modernización
das explotacións mediante subvencións
procedentes de distintos fondos (destacamos o
FEOGA: Fondo Europeo de Orientación e Garantía
que foi substituído no ano 2006 polo FEAGA:
Fondo Europeo Agrícola de Garantía) que se
encargan de financiar as intervencións dos
mercados, de apoiar as exportacións dos produtos
do campo europeo, de apoiar a reestruturación e
a diversificación dos mesmos e de conceder
axudas directas aos labregos.

143. • Para evitar o despoboamento en moitas áreas rurais e
a desaparición das súas paisaxes agrarias tradicionais,
de gran valor cultural e ambiental, intensificouse a
política de desenvolvemento rural con medidas de:
• Apoio á diversificación económica do mundo rural
(turismo rural, artesanía e industria, etc.).
• Axudas especiais para áreas de montaña e zonas
desfavorecidas.
• Apoio á forestación de terras agrícolas e á agricultura
e gandería ecolóxicas.
• As axudas recibidas polos produtores agrarios están
condicionadas ao cumprimento das normas sobre
calidade dos produtos, benestar animal e coidado
ambiental.

144. Así os produtos españois deben someterse ás
esixencias e ao control comunitario sobre:
Seguridade alimentária, que establece que
produtos poden ou non utilizarse.
A sanidade. Para evitar pragas vexetáis e
gandeiras contrólanse os fertilizantes,
fitosanitarios e transxénicos.
Benestar animal, o gando debe ter un trato
adecuado durante a cria , no transporte e no
sacrificio.

145. • Estas medidas fináncianse a través do Fondo Europeo
Agrícola de Desenvolvemento Rural (FEADER).
• O Estado Español a través do Ministerio de Medio
Ambiente e Medio Rural e Mariño(MARM), elaborou
un Plan Estratéxico nacional 2007-2013, que marca as
prioridades nacionais respecto ás directrices europeas;
e unha Lei para o Desenvolvemento Sostible do Medio
Rural

146. • As rexións españolas víronse distintamente
afectadas pola PAC.
• As consecuencias foron problemáticas nas áreas
que contaban con producións excedentarias e
pouco competitivas na UE como a zona cantábrica,
dependente da gandería bovina ou zonas de cereal
e viñedo do interior peninsular.
• As zonas máis beneficiadas foron o litoral
mediterráneo e andaluz que atopou un bo mercado
para os seus produtos

147. A explotación dos bosques.
• O terreo forestal ocupa en España 18,8 millóns
de hectáreas(2007), das cales 45% son
madeirables.
• As áreas principais son o norte peninsular, Soria e
Huelva
• As especies principais son:
• Frondosas(faia, carballo, castaño, eucalipto)
• Coníferas(piñeiro)
• O destino principa é para industrias de
construción e moble, e para pasta de papel.

148. Máis maderable

149. Coníferas
Frondosas
mixta

150. • A produción de madeira é deficitaria, temos que
importar un 25%da madeira consumida.
• En produción de resina e cortiza somos
excedentarios
• A PAC e o Plan Forestal Español fomentan as
repoboacións e a silvicultura. Os obxectivos,
incrementar a produción de madeira e fomentar
usos do bosque como os recreativos e
ambientais.

152. AS PAISAXES AGRARIAS
• As paisaxes agrarias son a morfoloxía ou aspecto
do espazo agrario, resultado da combinación dos
factores físicos e humanos.
• Distinguimos: atlántica, mediterránea, de interior,
canaria e de montaña.

154. PAISAXE AGRARIA NO NORTE PENINSULAR HÚMIDO
• Comprende o norte e o noroeste da Península Ibérica. O
medio físico posúe un relevo accidentado, con escasas
superficies chairas e clima oceánico chuvioso todo o ano.

155. • A estrutura agraria caracterízase polos trazos
seguintes:
• - A poboación, é hoxe escasa e envellecida, dado
que se viu forzada a emigrar ante a incapacidade do
campo de proporcionarlle ingresos abondos.
-O poboamento predominante é disperso
intercalar a partir de aldeas, parroquias e vilas.
- As explotacións son minifundistas. Os
campesiños posúen pequenas parcelas pechadas por
sebes e afastadas entre si, o que dificulta a
mecanización e diminúe a súa rendabilidade . Para
corrixilo, impulsouse a concentración parecelaria, con
escasos resultados.
- Os usos do solo son principalmente gandeiros.

156. • A agricultura ocupa escasa superficie. Na costa, os
campos sitúanse nos fondos dos vales; no interior, ao ser
estes máis estreitos, o seu aproveitamento agrícola é moi
pequeno. É unha agricultura de secaño, debido á
regularidade das precipitacións.
• No pasado practicábase o policultivo de subsistencia.
Cultivábanse produtos hortofrutícolas para consumo
familiar, e millo, pataca, árbores froiteiras e vide, está
última sobre todo en Galicia. Nas terras de peor calidade
sementábase cebada ou centeo,
• a economía familiar completábase coa cría de gando. Só
unha parte destes produtos se vendía no mercado.
• Na actualidade a agricultura tende a especializarse en
cultivos de horta e forraxes (prados, alfalfa, trevo, millo
forraxeiro), en consonancia co desenvolvemento gandeiro

157. • A gandería é a actividade agraria máis
importante. Vese favorecida polo clima, a demanda
urbana de leite e de carne, e pola escasa poboación
rural, dado que require menos man de obra.
• En Galicia predominan a pequena e a mediana
explotación familiar. Na fachada cantábrica, as
explotacións modernizáronse máis en tamaño e
equipamento, aínda que tamén está moi estendida
a gandería a tempo parcial nas pequenas
explotacións.
• Predomina o gando bovino. O de aptitude
cárnica, en réxime extensivo ou semiextensivo,
oriéntase á produción de tenreiros; e o de aptitude
leiteira, en réxime intensivo, á produción de leite e
dos seus derivados.

158. • A explotación forestal, sobre todo en
Galicia, é outra actividade importante.
Dedícase a industria do moble ou á
obtención de pasta de papel.

159. PAISAXE AGRARIA MEDITERRÁNEA
• Comprende o litoral e prelitoral mediterráneo, o
val do Guadalquivir e as illas Baleares.
• O medio físico desta zona posúe un relevo
accidentado no litoral mediterráneo, chairo
preto da costa e algo montañoso na área
prelitoral; e un relevo de suaves campiñas no val
do Guadalquivir.
• O clima é mediterráneo de influencia marítima,
con precipitacións moi escasas no verán.

160. PAISAXE AGRARIA MEDITERRÁNEA

161. • A estrutura agraria caracterízase polos seguintes
trazos:
- A poboación é hoxe reducida debido ao éxodo
rural. O poboamento disperso característico tende á
concentración, agás nas hortas litorais.
- As explotacións son de distinto tamaño. Nas
zonas de regadío, predomina o minifundio. En
secaño, as explotacións son pequenas e medianas
en Valencia e Murcia, medianas en Cataluña e
grandes en Andalucía occidental.
- Os usos do solo son principalmente agrícolas.

162. • A agricultura presenta claras diferencas entre as
áreas de secaño e as de regadío:
- Os cultivos de secaño esténdense polas campiñas
do val do Guadalquivir; as zonas prelitorais montañosas
ou accidentadas; e o interior mallorquino. Están
ocupados por cereais, vide, oliveira e amendoeiras.
- Os cultivos de regadío vense favorecidos polas
suaves temperaturas, a elevada insolación, a protección
do relevo, a existencia de solos apropiados e unha
importante demanda internacional. Dedícanse á
horticultura temperá ao aire libre, á horticultura
precoz baixo plástico, á fruticultura mediterránea
(cítricos, árbores, froiteiras de carabuña e de pebida) e
aos froitos tropicais (chirimoia, aguacate) nas foxas de
Málaga e de Granada, grazas á excepcional suavidade
dos invernos.

163. • A gandería bovina e porcina predomina en
Cataluña estimulada pola demanda urbana; a
ovina nos secaños; e as reses bravas das
beiras do Guadalquivir.
• A explotación forestal ten escasa
significación, agás en Huelva, onde hai
grandes extensións de eucalipto.

164. PAISAXE AGRARIA MEDITERRÁNEA DO
INTERIOR PENINSULAR

165. • Comprende ambas as dúas mesetas e a
depresión do Ebro.
• O medio físico desta zona posúe un relevo
chairo, de elevada altitude media na Meseta.
• Clima mediterráneo continentalizado, con
escaseza de precipitacións estivais e acusados
contrastes térmicos estacionais.

166. • A estrutura agraria caracterízase polos trazos
seguintes:
- A poboación agraria é moi escasa e envellecida,
debido á forte emigración sufrida entre 1950 e 1975.
O poboamento é concentrado en vilas, pequenas e
próximas nos vales do Douro e do Ebro, e grandes e
distanciadas entre si na metade sur peninsular.
- As explotacións son de diverso tamaño. O
minifundio predomina no val do Douro, aínda que se
reduciu debido á emigración e á concentración
parcelaria, e nos regadíos do Ebro. As grandes
propiedades son características de moitos secaños
casteláns, aragoneses e estremeños.

167. • Os usos do solo son agrícolas, gandeiros e
forestais.
• A agricultura presenta claras diferenzas entre
as áreas de secaño e as de regadío.
• - O secaño domina nos páramos e campiñas da
meseta e nas áreas non regadas do val do Ebro.
Practica unha agricultura extensiva en campos
abertos, protagonizada pola chamada "triloxía
mediterránea": os cereais, a vide e a oliveira.

168. • No pasado, os cereais, principalmente trigo, rotaban
con barbeito ou con leguminosas e levaban asociada
unha gandería ovina que pastaba nas restrebas.
Tamén se plantaban cultivos leñosos, como a vide e a
oliveira. Estes cultivos aparecían como monocultivo,
asociados entre si, ou xunto a outros
aproveitamentos.
• Na actualidade, o trigo foi substituido en gran parte
pola cebada; e o barbeito substituíuse polo xirasol
como cultivo de descanso, ou desapareceu grazas ao
uso de fertilizantes químicos.
• Os cereais predominan en Castela e León, mentres en
Oliveiral e o viñedo en Castela-A Mancha, Aragón e
Estremadura . O viñedo destaca na Rioxa e en
Navarra, pola súa calidade e extensión.

169. PAISAXE AGRARIA DE CANARIAS

170. • A paisaxe agraria de Canarias posúe un medio
físico caracterizado por un relevo volcánico
accidentado e un clima cálido todo o ano, con
precipitacións escasas e irregulares nas zonas
baixas.
• A estrutura agraria presenta os trazos
seguintes:
• - A poboación está en retroceso debido á
atracción que exercen sobre ela actividades do
sector terciario, como o turismo. O poboamento é
disperso laxo, constituído por pequenas
agrupacións de casas e aldeas diseminadas. As
vilas son xeralmente de pequeno tamaño.

171. - As explotacións mostran importantes contrastes
entre os reducidos tamaños das zonas medias e altas,
e as grandes explotacións dos regadíos costeiros.
- Os usos agrarios do solo son principalmente
agrícolas.
A agricultura é moi contrastada:
- Nas áreas litorais regadas predomina o
monocultivo orientado á exportación (plátano,
tomate, pataca extratemperá), os cultivos baixo
plástico (cogombro, pemento, flores) e as novas
plantacións tropicais (papaia, mango, piña, aguacate).

172. - Nas zonas medias e altas do interior das illas
predomina a agricultura tradicional de secaño,
orientada sobre todo ao consumo interno, e
baseada no cultivo da vide e da pataca.

173. • O trigo, que tradicionalmete rotaba con barbeito
ou patacas, reduciu notablemente a súa
extensión.
• A gandería ovina e caprina é escasa, e está
asociada á agricultura.
• A explotación forestal aproveitou a madeira
dos piñeirais, a do faial-breixeira e da laurisilva
para a elaboración de carbón, a construción e os
soportes dos cultivos.

174. PAISAXE AGRARIA DE MONTAÑA

175. • Posúe un medio físico con condicións extremas:
relevo de elevada altitude e fortes pendentes; e
clima frío, con precipitacións moi abundantes, que
en inverno caen en forma de neve.
• A estrutura agraria caracterízase polos trazos
seguintes:
• - A poboación presenta densidades moi baixas e
unha forte tendencia emigratoria. O poboamento
era tradicionalmente disperso en pequenos
núcleos localizados nos vales. Na actualidade tende
a concentrarse en vilas máis grandes.

176. - As explotacións son contrastadas. Coexisten
pequenas explotacións privadas formadas por
parcelas pechadas, habitualmente separadas entre
si, con montes e praderías municipais, de
aproveitamente exclusivo para os veciños.
- Os usos do solo son diversos e
complementarios, graduándose en función das
variacións climáticas: agricultura no fondo dos
vales; explotación forestal nos bosques das
vertentes; e gandería nas matogueiras e pastos dos
cumes; aínda que existen diferenzas segundo a área
climática onde se localizan as montañas.

177. • A agricultura, nas montañas do norte peninsular,
desenvólvese no fondo dos vales e céntrase nos
cultivos de horta. En cambio, no sur de Galicia, e
nas montañas máis térmicas do Levante e do sur,
algúns cultivos, como a vide, as amendoeiras e as
oliveiras, ascenden polas vertentes en solcalcos e
terrazas.

178. • A gandería é extensiva.
• Nas montañas do norte peninsular é bovina
ou ovina, e pasta nos claros dos bosques e nas
matogueiras e praderías dos cumes.
• Na montaña mediterránea, onde adoita faltar
o piso supraforestal de pastos, domina a
gandería ovina, que practica unha
trashumancia local entre o val e o cume.
• A explotación forestal é maior nas montañas
do norte. Céntrase no aproveitamento da leña
e da madeira de especies como o eucalipto, o
castiñeiro ou o piñeiro.

179. Comentario dunha paisaxe rural
• Identificación
• Localización da paisaxe( interior, montaña...) concretar zona.
• Análise do medio natural
- O relevo
- A vexetación
- As augas
- O clima
- Os solos
• Análise dos elementos humanos visibles
• Tamaño das parcelas
• Usos do espazo rural
- Usos agrarios ( distribución usos agrícolas, gandeiros, forestais)
- Usos non agrarios (enumeración dos usos, causas e consecuencias
dos mesmos)
• Poboamento e hábitat rural
• Conclusión (Problemas, solucións e perspectivas de futuro)

180. A pesca e os espazos pesqueiros.
• A pesca é unha actividade económica que forma parte
do sector primario, está destinada a obter produtos do
mar.
• O destino principal da pesca é o consumo humano en
fresco, pero proporciona tamén alimentos e materias
primas para a industria: salgadura, conservas,
conxelados, aceites, fariñas de pescado, fertilizantes...
• As especies capturadas son principalmente peixes(˃
90%), como a pescada, bacallau, atún, anchoa e
sardiña; o resto son moluscos e crustáceos. Destaca a
crecente importancia do peixe conxelado en alta mar.

181. bacallau Lenguado
Robaliza (lubina)
sargo
Castañeta (palometa)
sardiñas
Atún
Anchoa/boquerónxurel

182. Tipos de pesca

184. Percebe no cabo Touriñán. 2008

186. • Os caladoiros, son as zonas máis propicias, pola súa
riqueza en bancos de peixe, para calar ou mergullar as
artes de pesca. Esta riqueza vai depender de:
-temperatura da auga: a > temp., < osíxeno, polo
tanto menos vida.
- a transparencia das augas: a maior turbidez menor
visión dos peixes e máis facil captura.
- a salinidade: o exceso ou defecto de sal dificulta a
vida dos peixes.
- da presencia de nutrintes( plancton).
- as condicións do litoral e o relevo mariño: na
plataforma continental( augas que non superan os 200
m de profundidade) é onde se realizan a maior parte
das capturas.

187. • As augas atlánticas reúnes moi boas condicións
de salinidade (35 ‰), a temperatura (agosto 18º
e 10º e en xaneiro entre os 11º e os 15º); a
oscilación media das mareas é de 4 metros de
altura, que pode deixar unha zona de varios
centenares de metros, óptima para a explotación
de moluscos. O fitoplancton é de 100 g por
metro³ e ano.
• As augas mediterráneas son máis transparentes, a
salinidade ascende ata o 38‰, a temperatura
media da auga, en superficie, é en xaneiro de 14º
e en agosto de 25º, as mareas só alcanzan os 40
cm, a plataforma é menos extensa, o fitoplancton
é duns 50 g por metro³ e ano

188. • España é unha das potencia pesqueiras máis
importantes do mundo, a máis importante da
Unión Europea e a segunda do continente tras
Noruega.
• Ten unha frota con cerca de 13.300 buques
(2006) onde traballan unhas 53.000 persoas
(2007), e ten capturas arredor das 750.000
toneladas ao ano, equivalentes a uns ingresos de
1.600 millóns de euros.
• Hai unha frota constituída por numerosos barcos
de pequenos tamaño que utilizan técnicas
tradicionais.
• .

189. Tipos de pesca: artesanal e baixura

190. • Outra frota integrada por buques de gran
tamaño de altura e grande altura, que
introducen tecnoloxía máis avanzada tanto
para a pesca como para a transformación dos
produtos que pescan.

191. Barcos de altura
Pesca de altura

192. • A pesar deses datos, a actividade pesqueira foi
perdendo peso na economía española. Pero segue
tendo grande importancia nalgunhas
Comunidades como Galicia, e na dieta alimentaria,
na que é moi elevado o consumo de peixe, (uns 37
kg/ hab /ano), moi por riba da media europea e só
inferior á do Xapón, Noruega e Portugal.
• Para cubrir esa demanda de peixe que existe en
España, os recursos da plataforma continental
próxima ás nosas cosas son insuficientes, polo que
boa parte da frota faena en caladoiros afastados e
un 30% do consumo corresponde a produtos
importados.

193. • A pertenza de España á U E supuxo a adopción
da Política Pesqueira Común(PPC), existente
desde 1983.Isto tivo como consecuencia a
integración española nas Organizacións Comuns
de Mercado (OCM) que fixan os prezos dos
produtos, a liberalización dos intercambios
pesqueiros coa comunidade e a adopción das
directrices comunitarias en materia de pesca.

194. O espazo pesqueiro
• O espazo pesqueiro español, ou Caladoiro
Nacional, esténdese desde a costa ata 200 millas
naúticas, que delimitan a Zona Económica
Exclusiva de pesca(ZEE). Área sobre a que un
Estado estende a súa soberanía e xurisdición
exclusiva do solo e subsolo mariño a 200 millas
das costas dun país (370,4 Km), excluíndo aos
demais de poder pescar libremente ou explotar
os recursos do subsolo mariño. (Convención das
Nacións Unidas sobre o Dereito do Mar, 1982).
• As Organizacións Rexionais de Pesca (ORP),
regulan a pesca en alta mar.

195. • Atópase organizado en oito rexións: noroeste,
cantábrica, tramontana,levantina, surmediterránea,
suratlántica, balear e canaria.

196. As rexións con maior actividade
pesqueira

197. Ademais a frota pesqueira española faena en caladoiros
comunitarios da UE e en caladoiros internacionais (Atlantico,
Indico e Pacífico).

198. • Os principais caladoiros para a frota española están no
Atlántico norte, tanto en augas comunitarias (Gran Sol,
Irlanda, Escocia e golfo de Biscaia) coma nas proximidades da
península da Terranova, en Canadá (bacallau e fletán). Pero
tamén faena nas proximidades do Sáhara occidental,
Mauritania e Senegal, estendéndose cara ao Atlántico
suroriental (Angola, Namibia, etc.).
• Nas augas de corrente fría do chamado Banco Sahariano, os
barcos españois teñen frecuentes conflitos con países
africanos limítrofes, polo que se precisa chegar a acordos.
• Estas dificultades e a crecente competencia doutras frotas,
obrigou nos últimos anos a que certos buques conxeladores
operen agora incluso no océano Índico (Mozambique,
Somalia, illas Seicheles), aumentando os custos e riscos do
seu traballo, así como en augas do Atlántico de América
Latina.

200. A crise da pesca
• A pesca é unha actividade en declive desde hai
tempo, tanto polo número de mariñeiros, coma
polo número de capturas ou de barcos.
• Alguns dos principais problemas do sector
pesqueiro español son o carácter artesanal de boa
parte da frota de baixura, a excesiva antigüidade
dos buques, o envellecemento da poboación
ocupada na pesca, o progresivo esgotamento dos
caladoiros nacionais e a contaminación dalgunhas
augas, as crecentes restriccións de pesca nas augas
de numerosos países o que deu lugar a conflictos

202. • A actividade pesqueira atravesa hoxe polo tanto
unha situación de crise que a política pesqueira
tenta solucionar.
Os principais indicadores da crise son:
• Descenso da poboación ocupada(0,25 ‰ en
2007)
• Diminución da súa contribución ao PIB, inferior
ao 1%.
• Comercio exterior pesqueiro moi deficitario,
pola necesidade de importar grandes
cantidades de peixe e outros produtos
relacionados.

203. • Para a política pesqueira interveñen:
• A Unión Europea, que formula as directrices
xeráis para acadar competitividade e
sustentabilidade. Concede axudas a través do
Fondo Europeo de Pesca (FEP)
• O Estado español, ten competencias exclusivas
na flota e elabora a planificación xeral
pesqueira(Lei de pesca do Estado) e concreta as
directrices europeas (Plan Estratéxico nacional)
• As comunidades autónomas teñen
competencias nas súas augas costeiras, no
marisqueo e nos cultivos mariños.

204. Problemas
Problemas nos caladoiros.
-O caladoiro nacional ofrece modestos recursos
debido a unha plataforma continental reducida,
sobreexplotación e contaminación.
-Os caladoiros comunitarios están sometidos a un
sistema de cotas para asegurar a sostibilidade das
capturas.
-Os caladoiros internacionais.teñen restricións ,
debido ás zonas exclusivas de pesca dos países e á
regulación das ORP Organizacións Rexionais de Pesca.
Polo tanto a pesca nestas zonas depende dos acordos
cos países ou coas ORP , subscritos pola Unión
Europea.

205. Problemas demográficos A poboación ocupada
no sector é escasa(52 .600 persoas), envellecida
e pouco formada.
Fronte a este problema foméntase a concesión
de axudas aos novos pescadores; a mellora da
formación profesional e novas titulacións.
Excesivo tamaño da flota pesqueira en relación
coas actuais posibilidades e idade da mesma.
Creceu moito ata 1977 polo aumento da
demanda.
Tras a entrada na Comunidade Europea iniciouse
unha reconversión do sector que inclúe dous tipos
de medidas:

206. Redución do tamaño da frota, mediante
prexubilacións, despezamentos de barcos,
exportación de buques, cambio de usos...
Renovacón e modernización da frota, con
fondos da UE.
Escasa diversificación económica dos espazos
pesqueiros. Para iso promóvense outros usos
como a pesca deportiva e recreativa,
explotación turística; participación dos
pescadores noutras labores.

207. O patrón do "Ensenada de Meira", Víctor Piñeiro, explica a los
visitantes o proceso de cultivo del mejillón. // Carmen
Giménez Fonte: farodevigo.es

208. Insuficiente emprego das telecomunicacións e das
novas tecnoloxías. Para solucionalo impúlsase, a
adopción das novas tecnoloxías da información , uso
de tecnoloxías para diversas actividades como
detección de bancos de pesca..
Escasa participación dos produtores na
transformación e comercialización dos produtos
pesqueiros.
Necesidade de adoptar normas de seguridade,
sanidade e benestar animal,establecidas pola U E
(correcta etiquetaxe do peixe, control da
contaminación, garantir o benestar na acuicultura....

209. Necesidade de dar resposta ás esixencias de
calidade da demanda con medidas como
marcas de calidade.
Outros problemas son:
Problemas sociais, de calidade de vida nas
zonas pesqueiras. Para solucionalo
emprendese .
A revalorización da pesca , mellorando as
infraestructuras, impulsando a acuicultra, dando
axudas para manter apesca artesanal..
A diversificación económica

210. Problemas medioambientais:
-Sobreexplotación dos recursos pesqueiros
debido ao exceso de capturas e uso de artes de
pesca indiscriminadas(arrastre).
Para evitalo repobóanse os caladoiros,
prohíbense a pesca de talles mínimos,
establécense cotas de pesca e paros biolóxicos.

212. -Contaminación das augas por verteduras de
combustible.

213. A Acuicultura
• Acuicultura é a actividade dedicada á cría de
especies vexetais e animais acuáticas, mariñas ou
de auga doce.
• Acuicultura mariña. Prodúcense nas costas
cantábricas, e atlántica. Destaca o cultivo do
mexillón centrado en Galicia; ameixas,
berberechos, rodaballo, linguado e salmón.
Comezase tamén a cultivarse o polbo.
• Nas costas mediterráneas cultívanse douradas e
robalizas.

215. algas

216. O Marisqueo a pe

217. • Acuicultura continental .Céntrase na cría de
troita. Prodúcese en Galicia, ambas Castelas,
Cataluña. En menor medida críanse tamén
caranguexos carpas e esturións nas marismas do
Guadalquivir.
• Problemas: elevados custos de instalación e
produción; enfermidades e contaminación das
augas.
• Solucións: actividade impulsada pola UE e España
(Plan Estratéxico de Acuicultura Mariña Española.
Para o que se conceden axudas.

218. • http://www.mundo-
geo.es/naturaleza/animales/cuales-son-las-
consecuencias-de-la-sobrepesca

219. Sobre piscifactorias
https://www.youtube.com/watch?v=2KngRY56FrI
Sobre a PAC
https://www.youtube.com/watch?v=enKSLIVChx8
• Noticia sobre fin da cuota láctea
• http://www.farodevigo.es/galicia/2015/03/29/retos-cuota-
lactea/1210727.html
• http://www.elcomercio.es/asturias/201503/31/pone-anos-cuota-lactea-
20150331001513-v.html
• Vocabulario con fotos
• http://contenidos.educarex.es/sama/2010/csociales_geografia_historia/geogra
fia/temas/actividad_agraria.html

220. • Comentario paisaxes naturais e rurais
• Comentario de paisaxes agrarias
• http://age.ieg.csic.es/recur_didacticos/index.htm
• Imaxes satélite
• https://www.google.es/maps/@42.2294387,-8.7150939,15z
• Información ministerio medio ambiente, rural e mariño
• http://sig.marm.es/siga/
• Información general del sector primario
• http://www.magrama.gob.es/es/agricultura/temas/default.aspx
• PAC
• http://europa.eu/pol/agr/
• Pesca en Galicia
• http://www.galicia2010.com/marco_pesca1.htm

221. • Bibliografía e Paxinas web utilizadas
• Xeografía 2º Bacharalato. Anaya
• https://xosea.wordpress.com/2012/01/31/cambios-e-permanencias-no-
sector-primario/
• http://noespazoenotempo.webnode.es/fotogaleria/cambios-e-permanencias-
no-sector-primario/
• http://datos.bancomundial.org/indicador/SP.RUR.TOTL.ZS
• http://geoperspectivas2bachiller.blogspot.com.es/2011/01/practica-el-
regadio-en-espana.html
• http://www.edu.xunta.es/centros/iesastelleiras/?q=system/files/tema%208-
o%20espazo%20pesqueiro.pdf
• http://www.catedu.es/geografos/index.php?option=com_content&task=view
&id=156&Itemid=153
• Informe sobre a pesca en Galicia
• http://www.magrama.gob.es/ministerio/pags/Biblioteca/Revistas/pdf_reas%2
Fr160_08.pdf