Os espazos industriais en españa

OS ESPAZOS INDUSTRIAIS EN
ESPAÑA

• O sector secundario abrangue as actividades industriais,
construción e do sector enerxético.
• A industria é a actividade que transforma as materias
primas en produtos semielaborados ou elaborados
utilizando fontes de enerxía.
• A produción industrial, intensificouse mediante
revolucións industriais.
• España incorporouse tardiamente á Primeira Revolución
industrial do século XIX, que só alcanzou a algunhas
comarcas de Cataluña, o País vasco ou Asturias,
especializadas en actividades téxtiles ou
minerometalúrxicas.
• A partir dos anos sesenta do século XX, España
converteuse xa plenamente nun país industrializado e
desde entón reforzou esa posición.
• Na actualidade, España ocupa o oitavo lugar entre as
potencias industriais do mundo polo valor da produción
obtida.

O espazo industrial
Factores de
producción:
Factores
político-
económicos
Factores
humanos:mercado,
man de obra
O sector secundario
abrangue as
actividades industriais,
construción e do sector
enerxético
Factores físicos:materias
primas, fontes de enerxía,
superficie fabril

Factores físicos
• MATERIAS PRIMAS. Son os recursos que a
industria transforma en produtos elaborados ou
semielaborados.
• a)Materias primas de orixe órgánica procedentes
da agricultura(algodón, liño), da gandería(pel, la,
carne..), da pesca ou forestal(madeira, caucho..)
• b) Materias primas de orixe mineral, extráense de
depósitos con elevadas concentracións de mineral.

https://www.google.es/search?q=materias+primas&biw=1093&bih=514&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwj11N-wnu3KAhXKvRoKHRO8AfEQ_AUIBigB#imgrc=LbYe5B-
xfSNQwM%3A

Materias primas orgánicas
Vexetal (liño)
animal

Minaría
Almadén ( mercurio)
Cinc,
Cantabria
Chumbo e ouro

• Minerais metálicos (ferro, chumbo,cobre,
bauxita..), destínanse á industria básica.
En España a súa produción
é hoxe escasa, ao se pechar
minas como as de
Riotinto(ferro),
Almadén
(mercurio),
Linares-La Carolina(chumbo)..

• Minerais non metálicos(caolín, feldespato,
magnesita, sal mariña..) destínanse á
construción e industria química.
• Rochas de cantería, (sílices, calcária, arxilas, area
e grava, xeso, pedra natural..)A súa produción
experimentou un enorme crecemento, e España
é un dos primeiros produtores e exportadores
mundiais como o caso de pedras ornamentais.

Granito Porriño
Mármore. Almeria
As rochas industriais

Minas ouro Rodalquilar Almeria
As Medulas. Leon

A lousa e
O seu destrozo
Terras de Valdeorras
O Courel

• A minería española , A minería española , abundante ate
o século XX, foi diminuíndo desde que en 1868 se permitiu
a extracción e explotación das mellores minas a empresas
estranxeiras, esgotando así os nosos recursos mineiros.
• Na actualidade o sector esta a pasar por un momento de
crise con moitos problemas, que intentan afrontarse
mediante unha política mineira marcada polas directrices
da Unión Europea.
• Problemas económico-sociais, esgotamento dos mellores
filóns, a baixa calidade doutros, a dificultade de extracción
e a carestía dos prezos .
• As consecuencias :crise do sector e
a dependencia externa
no abastecemento.

 A reconversión , supuxo o peche de
numerosas minas e a concesión de axudas
para o desenvolvemento de actividades
alternativas(Las Médulas, Riotinto,
Cabárceno..).

• Incremento da competitividade mediante o
desenvolvemento da investigación e a tecnoloxía.
• A reciclaxe de metais para paliar a dependencia
externa
Os problemas ambientais son:
- sobreexplotación
- contaminación atmosférica, acústica, das augas e
do solo así como alteracións paisaxísticas.
Solucións: a utilización de tecnoloxías máis limpas,
operacións de descontaminación e actuacións de
rehabilitación de áreas mineiras abandonadas

• AS FONTES DE ENERXÍA
• Fontes de enerxía on os recursos que proporcionan a
forza necesaria para levar a cabo un traballo.
Atendendo ao aproveitamento distinguimos entre:
- Primarias(son aquelas que se atopan na natureza sen
ningunha transformación)
-Secundarias (aquelas que precisan dunha transformación
previa como a electricidade).
Segundo a súa formación podemos distinguir entre fontes
de enerxía non renovables e renovables .

• Características
-produción enerxética é escasa A produción interior de
enerxía procede principalmente da enerxía nuclear e do
carbón, dada a pobreza española en
hidrocarburos(petróleo e gas natural) e a escasa
participación das renovables. Isto obriga a recorrer a
custosas importacións
- dependencia enerxética doutros países.
- consumo enerxético elevado , acelerouse desde 1960.
Na actualidade a industria tende a reducir o consumo .Por
contra creceu o consumo enerxético nos transportes, nos
fogares, e dos servizos. Debido ao aumento do nivel de vida e
da actividade económica.
• A política enerxética nacional elabórase no PEN(Plan
Enerxético Nacional), fomenta o uso das enerxías

Tipos de enerxía non renovables
Petróleo
Nuclear
Gas natural

• Principais fontes de enerxía primaria,
• O carbón, é unha rocha estratificada, combustible
formada pola descomposición de restos vexetais ao
longo de millóns de anos. Formáronse na era primaria e
no carbonífero. En España localízase nas cuncas do N e S
da cordilleira Cantábrica(conca asturiano-leonesa-
palentina) e no ángulo SW da Meseta(Teruel).
• Foi a enerxía básica da Revolución Industrial, en España
usouse ata a posguerra. En 1973 a crise do petróleo
impulsou de novo o consumo e a produción.
• Pero a produción descende desde 1984 e hai que
importalo (EEUU, Sudáfrica, Australia e Indonesia).
• Úsase na industria, calefaccións e sobre todo na
produción de electricidade en centrais térmicas (80%).

Central térmica de Elcogás en Puertollano
(Ciudad Real).
Central térmica de As Pontes de
García Rodríguez

• PROBLEMAS:
- Esgotamento dos mellores xacementos e baixa calidade
do resto.
-A produción é cara , é máis barato importalo (filóns moi
estreitos e fracturados que dificultan o uso de maquinaria;
o carbón está mesturado con outros materiais o que fai
necesario o seu lavado).
• - Liberalización dos prezos ao entrar na UE (1986).
• - Elevada contaminación atmosférica
A actividade mineira en España, mantense na actualidade
grazas a subvencións.

• O Petroleo, aceite mineral composto de por unha mestura
de hidrocarburos. Formouse pola descomposición de
animais e plantas almacenados nas capas xeolóxicas desde
hai millóns de anos.
• Desde mediados do século XX converteuse na principal
fonte de enerxía. A pesar das oscilacións do seu prezo,
mantense un consumo alto debido aos transportes.
• A produción en España é testemuñal,(algunhas reservas
nas provincias de Burgos , Tarragona e na desembocadura
do Ebro,) polo que hai que importalo desde: Arabia Saudí,
Irán, Irak,Libia, Nigeria,México, Venezuela, Rusia..
• Na actualidade o seu uso principal e na obtención de
derivados para o transporte(gasolina gasoleo..) a
industria(lubricantes, asfalto) e produtos químicos( xofre,
amoníaco..)

Imaxe tomada de http://www.realinstitutoelcano.org

• O gas natural,é unha mestura de hidrocarburos gasoso na
que predomina o metano. Atopase en depósitos asociados
ao petróleo.
• O seu consumo e experimentou un gran crecemento desde
1979 polas súas vantaxes: alto poder calorífico, prezo máis
baixo e menor contaminación.
•O destino do gas é para calefacción, cociñas, obtención de
derivados na industria petroquímica, e sobre todo obtención
de derivados en centrais térmicas.
• A produción en España é moi escasas( en la
Gaviota,Vizcaya e nas marismas de Huelva) , polo que
temos que importala en forma líquida a traves de barcos
procedentes do Golfo Pérsico , Alxeria, Libia..; ou a traves
de gasoductos, en forma gasosa desde Alxeria, Noruega e
Portugal.

gas natural
Refinería gas . castellón

• Enerxía nuclear
• Enerxía nuclear de fisión É a que se utiliza actualmente,
procede da fisión ou separación de átomos pesados de
uranio.
• En España empeza a utilizarse desde 1969, aínda que a
partir de 1984 , a súa expansión paralizouse(moratoria
nuclear) debido á oposición dalgúns sectores e aos
problemas que comporta : dependencia externa do
uranio; risco de accidentes e almacenamento de residuos
radioactivos. algunhas centrais anticuadas foron
desmanteladas, outras deben facelo. O debate segue
aberto entre defensores e detractores.
• O uso principal é producir electricidade e na medicina.

Centrais nucleares
Trillo ( Guadalaxara)Zurita ( Guadalaxara)
Alcaraz. Cáceres
Ascó. Tarragona

• Enerxía nuclear de fusión.
Consiste na unión de isótopos lixeiros de
hidróxeno. Está en proceso de experimentación.

Electricidade ( f. enerxía secundaria)

Tipos de enerxía renovables
Xeotermica
Solar Eólica
Hidráulica

• Fontes de enerxía renovables
• A enerxía hidroeléctrica.
• Procede da auga embalsada en encoros que se fai saltar
por canalizacións e move turbinas conectadas a un
xerador que transforma a forza mecánica en electricidade.
• Entre 1940 e 1970 tivo un gran desenvolvemento, pero
desde entón mantívose estancada, ante a primacía da
termoelectricidade, producida nas centrais térmicas.
• A produción localízase en zonas de grandes desniveis
topográficos e ríos caudalosos como no norte peninsular,
os Pireneos, algunhas montañas do interior peninsular, e
sobre todo na caída dos ríos Douro e Texo perto de
Portugal. Existen ademais pequenas centrais
hidroeléctricas de pouca potencia distribuídas por
Cataluña, Galicia, Aragón e Castela e León

Ten como inconveniente o impacto ambiental que
provoca
Riaño (León),
antes...
... e despois

• Enerxía eólica.
• Utiliza a forza do vento para para producir enerxía
mecánica ou eléctrica. O seu crecemento foi espectacular
nos últimos anos. Os parques eólicos sitúanse en zonas
con ventos intensos, constantes e regulares. Céntranse
no litoral galego,Tarifa, serras do Sistema Ibérico,
Navarra, Canarias, ambas Castelas e Aragón.
Serra da Loba

Impacto medioambiental
Impacto paisaxístico Impacto sobre a fauna

Mapa enerxía eólica. Xaneiro 2004

• Enerxía solar. O aproveitamento da enerxía solar pódese
realizar de dúas formas:
• por conversión térmica de alta temperatura: consiste en
transformar a enerxía solar en enerxía térmica
almacenada nun fluído.

• Por conversión fotovoltaica . Consiste na
transformación directa da enerxía luminosa en
enerxía eléctrica.
• As centrais máis grandes están en Toledo Madrid
e Alacant. Hai tamén pequenas instalacións rurais.

• Vantaxes: É unha enerxía non contaminante e
proporciona enerxía barata en países non
industrializados.
• Inconvenientes: É unha fonte enerxética
intermitente, xa que depende do clima e do
número de horas de Sol ao ano. Ademais, o
seu rendemento enerxético é bastante baixo.

• Biomasa
• Obtense enerxía a partir da combustión de
residuos orgánicos agrícolas, gandeiros e
forestais; proporcionan enerxía térmica ou
eléctrica, e ao fermentar biogás. As
comunidades con máis implantación de
biomasa son Andalucía e as dúas Castelas.
Tamén estase a desenvolver a chamada
biomasa verde , a partir de cultivos como
cereais, remolacha ou xirasol para producir
biocombustibles.

• Enerxía xeotérmica
• Aproveita o vapor ou a auga quente
subterránea, utilízase para uso térmico para
calefacción. En España é escasa, en
Galicia localízanse algúns recursos
xeotérmicos nas provincias de Lugo,
Ourense e Pontevedra.

• Política enerxética.
– Contexto internacional:
• Crise 1975-79
• Creación AIT: aforro; subtituír petróleo, investigación
– España antes U.E:
• Atraso
• Morte Franco.
– (1975):P.E.N 1978-87, substituír por nucleares:
oposición cidadá
– PEN 1983-92: substituír por carbón e gas
– PER 1986: por renovables
– España na U.E .(1986).
• Obxectivos: asegurar o abastecemento, incentivar aforro e
renovables; evitar impacto ambiental,crear mercado
interior de enerxía
• Novo PEN 2010: máis gas, menos nuclear, menos carbón,

• OS PROBLEMAS E A POLÍTICA ENERXÉTICA
• Os problemas enerxéticos de Españason tres:
• Elevada dependencia enerxética, temos que importar
cerca dun 80% da enerxía.
• Elevado gasto enerxético, que reduce a nosas
competitividade económica.
• Forte impacto medioambiental, contaminación do
aire (oxido de xofre, CO₂..), alteración do caudal dos
ríos, residuos sólidos e radioactivos, impacto visual..)
A política enerxética realiza o Estado coa participación
das comunidades autónomas e está marcada polas
directrices da Unión Europea, para conseguir una
enerxía segura, competitiva e sostible.

• Solucións
• Para asegurar o abastecemento foméntase o
diálogo cos países subministradores e
diversificando tanto a procedencia da enerxía
como os tipos. Favorécese ademais o uso de
enerxías autóctonas e as renovables.
• Para aumentar a competitividade, trátase de
reducir o gasto enerxético e aumentar a súa
eficiencia.
• O abaratamento promóvese liberalizando o
mercado, en España se liberaliza desde 1997
seguindo as directrices europeas.

• Para o aumento da eficiencia enerxética proponse
aforrar un 20% da enerxía, para iso favorécese a
implantación das novas tecnoloxías nas empresas,
a coxeración (produción conxunta de enerxía
térmica e eléctrica. A calor sobrante de queimar o
gas, emprégase para producir vapor e xerar
electricidade)e as centrais de ciclo combinado
(Utilizan dúas veces o combustible. Primeiro, o gas
queimado move unha turbina. Despois, o vapor
producido polos gases de saída da primeira turbina
move unha segunda turbina). Concrétanse ademais
medidas de aforro enerxético, recollidas na
Estratexia de Aforro e Eficiencia Enerxética

• Para reducir o impacto ambiental proponse a
diminución do consumo enerxético mediante a
concienciación dos consumidores e maior eficiencia das
instalacións; peche das máis contaminantes;
establecendo cotas de emisión para as grandes
instalacións de combustión; almacenamento
subterráneo de resíduos; depuración das augas de
refrixeración antes de devolvelas ao río; reutilización
dalgúns residuos; investigación para o
desenvolvemento de tecnoloxías limpas; incremento
de medidas de seguridade.
• O novo Plan de Enerxías Renovables 2005-2010 propon
que o 12,5% do consumo de enerxía veña das enerxías
renovables, e que os biocarburantes representen o 5,83
%do total.

• Os recursos enerxéticos en Galicia
• Galicia é un país con gran tradición mineira e un rico
subsolo explotado desde a Prehistoria.
• Desde 1800 ata finais da II Guerra Mundial a minería
galega centrouse no ferro (Altos fornos de
Saragadelos) e o wolframio, para a fabricación de
proxectís e blindaxe de vehículos militares.
• Desde a década de 1970 a mineria galega recobrou
un certo dinamismo cos xacementos de lignito en
Meirama e nas Pontes, temos algúns xacementos de
estaño, cinc,chumbo ou cobre, pero a miudo en mans
de empresas foráneas.
• O sector máis salientable e o das rochas para
construción, destacando as canteiras de granito de
Porriño e as de lousa de Valdeorras.

• En canto ao sector enerxético, Galicia ten un gran
potencial.
• Presenta unhas boas condicións para a produción de
enerxía hidráulica, debido ao abundante caudal dos
nosos ríos, e moitos tramos son favorables á
construción de encoros. Galicia produce preto do 25%
da enerxía hidráulica española, e un dos maiores
exportadores a nivel Europeo.
• Destaca tamén a produción de enerxía térmica para
obtención de electricidade, nascentrais de As Pontes,
Meirama e Sabón. Que aportan o 13% da
electricidade ao total español.
• As enerxías alternativas, teñen ademais unha
importancia crecente, grazas á instalación dun gran
número de parques eólicos, que supon máis dun 25%
da produción española.
http://www.inega.es/enerxiasrenovables/eolica/?idioma=es

• 25-06-2010. Energía para la Unión Europea (I):
Hacia un Futuro Sostenible.
• 02-07-2010. Energía para La UE (II):
Geoeconomía para el Abastecimiento.
• 29-10-2010. Energía para la Unión Europea
(3): el reto de las renovables en España.
https://www.youtube.com/watch?v=oMKrsFI9
O6c

O proceso de industrialización en
España: 1855-1975
• EVOLUCIÓN HISTÓRICA
• 1855-1900: Atraso. Lento inicio da
industrialización
• 1900-36: Crecemento
• 1936-59: Estancamento
• 1960-75: Desenvolvemento

• 1855-1900: Atraso. Lento inicio da
industrialización
– Causas
•Mala dotación: materias primas e enerxía
•Investimento industrial insuficiente, escaseza de
capital e espíritu empresarial escaso
•Demanda limitada
•Contexto histórico desfavorable, Guerra da
Independencia e independencia das colonias.
•Política industrial inadecuada. O proteccionismo
desincentivou a innovación técnica.
•Atraso tecnolóxico

• 1900-36: Crecemento
– Causas:
• Auxe mineria carbón, o encarecemento da hulla
importada favorece a produción nacional
• Incorporación dos avances da 2ª Revolución
industrial: hidrocarburos e elctricidade.
• Aumento investimentos , pola repatriación dos
capitais das colonias.
• Aumento da demanda debido ao Impulso obras
públicas durante a ditadura de Primo de Rivera.
• O proteccionismo elimina a competencia exterior.

• 1936-59: Interrupción
– Causas:
• Guerra civil, destrución de industrias
• Posguerra, adóptase
unha política autárquica,
autosuficiencia e
restricción de importaciónsGuerra civil
Guerra civil, fabricación de
municións
Os anos 40, autarquía

Autarquía: fomento da produción propia

• 1960-75: Desenvolvemento
– Causas.
• Aumento de investimentos, chegan multinacionais.
• Aumenta a demanda de produtos industriais
• Melloras técnicas
• Política estatal, plans de desenvolvemento.
• Liberalizacións importacións
• Expansión economía mundial e vantasoxa situación
de españa
• Baixo prezo enerxía
• Estado: plans de desenvolvemento

O Plan de Estabilización. 1959
• O
presidente
americano
Eisenhower
en España

O tecido industrial español e os seus
contrastes
O proceso de industrialización en España 1855-
1975
• A PRODUCIÓN INDUSTRIAL
• Segunda metade do século XIX: Adóptanse as
innovacións técnicas da I Revolución Industrial(
máquinas de vapor, motores de explosión e
eléctricos..), poténciase o sector siderúrxico,
localizado en Málaga, Asturias, Cantabria e o País
vasco, e o sector téxtil en Cataluña.

• Primeiro terzo do século XX e na época franquista:
diversificación da produción.
 Sectores básicos: siderurxia, petroquímica,
electricidade, foron impulsados polo Estado en época
franquista a través do INI (Instituto Nacional de
Industria), creado en 1941 e organizado como un
holding estatal, requerían fortes investimentos e
escasa rendibilidade.
 Industria de bens e consumo(téxtil, calzado,
alimentación, automóbil, electrodomésticos). Crecen
en paralelo ao aumento do nivel de vida.
 Industrias de bens de equipo(maquinaria..) Escaso
desenvolvemento ate mediados do século XX debido
ao atraso tecnolóxico español. Desde entón creceron
en mans de empresas multnacionais.

Evolución da poboación activa por sectores

ESTRUTURA INDUSTRIAL
citröen
• Sistema producción
– Grandes fábricas.Fabricación en serie
– Traballo en cadea, grandes cantidades e barato
– Pequenas fábricas, fabricación artesanal
• Man de obra:
– abundante e pouco cualificada
– Situación laboral: precaria! Máis tarde prestaciçóns
• Tamaño da empresa:
– Contraste: grandes e pequenas
• Atraso e dependencia tecnolóxica
– Política protecionista ->non competencia=>non
innovación
– Dependencia tecnolóxica=>déficit
– Dependencia enerxética
• Resultado:
– posición periférica economía mundial

• O sistema de produción foi diverso: en pequenas
fabricas cun sistema tradicional; ou en grandes
fábricas que adoptan a produción en cadea.
• O tamaño da empresa:
• -Pequenas empresas con baixo nivel de
investimentos, tecnoloxía e competitividade.
• -Grandes empresas. A maioría foron empresas do
INI de sectores básicos, ou filiais de empresas
multinacionais.
• A tecnoloxía caracterizouse polo seu atraso e a
dependencia externa.
• A man de obra foi abundante pero cunha baixa
cualificación.

Factores e tendencias de localización .
• Factores: máis beneficios e
menos custes
– F. clásicos:
• Proximidade materias
primas e fontes enerxía:
áreas de base extractiva
• Mercado amplo
• Man de obra
• Transporte: äreas base
portuaria
• Capital
• Sectores de apoio e
infraestruturas
• Política industrial.
Incentivos
• Tendencia:Concentración
– Aglomeración urbano-
industriais-> economías de
aglomeración

ÁREAS INDUSTRIAIS
• Desde os inicios diferéncianse dúas áreas:
• a) Periferia peninsular e Madrid concentraron a industria.
Estas áreas estarían relacionadas cos factores de localización:
• Áreas de base extractiva, xunto aos depósitos de minerais,
caso da industria siderúrxicaMálaga, Asturias, País Vasco)
• Áreas de base portuaria, xunto a certos portos que
aseguraban o aprovisonamento e saída dos produtos(Bilbao,
Avilés, Barcelona).
• Áreas urbano industriais, xurdiron nas cidades, xa que
achegaban mercado de traballo econsumo, servizos e
equipamentos así como estacións ferroviarias, caso das
grandes cidades, sobre todo Madrid.
• b) no resto do territorio xurdiron áreas dispersas, baseadas
sobre todo na produción de orixe agraria.

1900-1975:Consolidación dos desequilibrios territoriais:
Afianzanse as rexións existentes:
– Franxa cantábrica: I. base, grandes fábricas, capital estatal (INI)
– Mediterráneo: diversas, Lixeira, fábricas pequenas
– Madrid: centralismo, nó comunicacións, diversificación industria
Novos espazos a partir de 1960:
– Periferias das grandes aglomeracións urbano-industriais. En
polígonos e ao longo de grandes estradas (solos baratos)
– Eixos industriais nacionais ao longo das principais vías de
comunicación.:Ebro-Mediterráneo e eixos industriais rexionais
debidos á política desenvolvemento: litoral galego-Andalucia
occidental
Enclaves industriais aillados en capitais de provincias
(Ponferrada, Puertollano) e polos de promoción e
desenvolvemento industrial (Valladolid, Zaragoza)

Política industrial
• Proteccionismo e intervención estatal
– Política proteccionista:Crecemento industrial pero desincentivaba
a innovación tecnolóxica
– A intervención estatal crea empresas públicas.
Obxectivos: impulsar a industria e corrixir desigualdades :
a) Promoción industrial
– Plans de Desenvolvemento (1964-1975)
– Polos de Promoción e desenvolvemento nas rexións atrasadas
• Polos de desenvolvemento industrial en zonas con certa base
industrial (Vigo, A Coruña, Zaragoza, Oviedo, Córdoba...)
• Polos de Promoción: en áreas deprimidas (Burgos, Huelva)
Resultados: Inferiores ao previsto, so tiveron certo exíto as zonas
concerta industrialización(valladolid, Vigo, Sevilla..)Acentuáronse as
desigualdades

• Outras medidas:Incentivos ás industrias para:
•Zonas de Preferente Localización Industrial(Mieres-
Langreo, Tierra de Campos, Illas Canarias..)
• Polígonos de Preferente Localización Industrial
•Grandes Áreas de Expansión Industrial, GAEI(3º Plan
de desenvolvemento 1972-75 en Galicia, Andalucía,
Estremadura..)
•Polígonos de desconxestionamento industrial, para
desconxestionas as grandes áreas industriais
enáreas próximas

Crise 1975-85
• Causas
– Externas. Economía mundial
• Encarecemento enerxía, suba do petróleo en 1973, incrementanse
oscustos de produción e se reduce a demanda.
• Esgotamento ciclo anterior. Entrada 3ª Revolución industrial
– Novas tecnoloxías(microelectrónica, informática..)
– Novos sectores industriais (robótica, aeronáutica..)
– Novos sistemas produtivos (descentralización)
– Novas características da demanda (calidade e deseño)
• Globalización da economía e competencia dos N. P.II naval, téxtil..)
Internas: Deficiencias estruturais(alto consumo de enerxía
e traballo, insuficiente modernización técnolóxica).
• Coxuntura económica:
• Morte de Franco e
• Transición retrasou as medidas ante a crise.

• Consecuencias:
• Peche de empresas e paro
• Descenso da produción e caída de beneficios
• Aumento da débeda
• Folgas

Reestructuración industrial
• Contexto internacional: 1975. Países OCDE (adoptan políticas de
reestruturación industrial, en España se atrasan)
A reestruturación ten duas vertentes : reconversión industrial e
reindustrialización.(axudas financeiras, fiscais e laborais)
Reconversión industrial:
Obxectivo:tratamento de choque para actuar de forma intensiva e nun
curto período de tempo, que asegurase a viabilidade a medio prazo das
industrias en crise, mediante as reformas necesarias para adaptalas ao
novo ciclo tecnolóxico e ao mercado en condicións de competitividade
Actuacións:
-Axuste oferta e demanda (peches de empresas, e especialización en
produtos con maior demanda.)
-Modernización tecnolóxica
-Regulacións cadros persoal (despedimentos, prexubilacións)
-Saneamento financieiro
Afectoulle aos sectores maduros : construción naval, liña branca
electrodomésticos, téxtil, calzado...

• Resultados:
• forte redución de emprego e concentración das actuacións nas grandes
empresas , quedando excluidas as pequenas e medianas(pemes).
http://elpais.com/diario/1984/02/13/ec
onomia/445474803_850215.html
https://www.youtube.com/
watch?v=EW4LmdSlzJw

• Reindustrialización:
• Obxectivo: recomposición tecido industrial das zonas afectadas pola
reconversión, creando novas actividades. Pretendíase absorver os
parados procedentes da reconversión.
• Actuacións:
• Creación de Zonas de Urxente Reindustrialización (ZUR)1983:Ferrol-
Vigo), Asturias,Bilbao, Barcelona, Madrid e bahía de Cádiz).
• As empresas que se instalen nesas zonas recibirían incentivos fiscais e
financeiros e subvencións a cambio de incorporar parados procedentes
da reconversión.
• Resultados:
• Crecemento do investimento e da diversificación industrial-
Pero xerou menos emprego do previsto e asaxudas beneficiaronás
grandes empresas e acentuáronse os desequilibrios.Madrid e Barcelona os
máis beneficiados.

Situación actual da industria: desafíos
e globalización.
• Iniciase a recuperación a partir de 1985
• A entrada de España na Comunidade Europea en
1986 favorece esta recuperación.
• España intégrase nun amplo mercado para os seus
produtos,ten maior acceso a innovacións e ao capital
estranxeiro, e participa no reparto dos fondos
estruturais( FEDER, FSE,FEAGA).
• Pero España intégrase nun mercado moi competitivo,
e ten que adoptar a normativa industrial comunitaria:
regulacións técnicas e sanitarias do produto;
supresión de monopolios empresariais; eliminación
de axudas estatais ás empresas.

 Cambios da terceira Revolución industrial
• Aplica os avances da revolución científica e tecnolóxica á
obtención de novos produtos, ao proceso de produción,
á organización(métodos de traballo, xestión) e á
mercadotecnia (comercialización).
• Aparecen novos sectores industriais
• alta tecnoloxía como o sector telemático ou TICs.
• Automatización
• instrumentos de precisión.
• Novos materiais
• Modernos medios de transporte(aeronaves, AVE..)
• Biotecnoloxía
• Laser
• Enerxías renovables

3ª Revolución industrial
microeléctrónica
automatización
Tecnoloxías da información

Cambios no sistema de produción favorecidos
polas novas tecnoloxías favorecen:
• DESCENTRALIZACIÓN Isto pode realizarse
constituíndo empresas multiplanta, localizando as
fases de produción en establecementos separados;
• a subcontratación de tarefas a outras empresas;
• ou formando redes de pemes que dividen o
traballo, ou se especializan na mesma rama ou
produto, combinando competencia e cooperación.
• FLEXIBILIZACIÓN da produción, fabricando
pequenas series de produtos diferentes a prezos
rendibles.

Cambios no tamaño das empresas
• Proliferación de pemes e redución do tamaño medio
das fábricas.
Cambios no emprego industrial
• Aumenta a cualificación e terciarización do emprego
industrial. As tarefas simples e repetitivas son feitas
por máquinas e aumenta o emprego de traballadores
cualificados, que traballan noutras fases (I+D,
deseño, xestión, control de calidade, servizos
posvenda..)
• Desregularización do mercado laboral, reduce o
numero de traballadores estables e aumenta a
precariedade laboral(temporal, autoemprego..)

Cambios na localización industrial
• Deslocalización das empresas a lugares con
maiores vantaxes e menos custos.
• Concentración de industrias de alta tecnoloxía,
oficinas e servizos á produción en lugares con
dotacións e servizos
• Video de salvados deslocalización
https://www.youtube.com/watch?v=EcQ1pMciuCg
Deslocalización y explotación. 1:50 a 6: min
https://www.youtube.com/watch?v=G8QjJMiiDgE

• Manifestacións da recuperación
• A industria española despois da súa entrada na
Unión Europea viviu un proceso de modernización
produtiva, aínda que tivo que superar un período de
crise (1990 – 1993). A mediados dos noventa a
industria española, xa recuperada, convertérase no
sector de actividade máis produtivo grazas á
moderación salarial e á flexibilidade na contratación
laboral.
• A industria tivo un bo ritmo de crecemento de
vendas, produción e demanda aínda que vai
perdendo importancia dentro do conxunto de
actividades económicas ,diminúe a súa achega ao
PIB (15,0% en 2007) e á ocupación (16% en 2007) a
favor do sector terciario.

• A crise financeira de 2007, xurdida inicialmente
nos Estados Unidos , afectou a economía
mundial. Na Unión Europea iniciouse unha
tendencia xeral á baixa, que en España se
reflícte nunha recesión da carteira de pedidos,
un aumento dos stocks e unha desaceleración
do emprego.

A produción industrial actual
• España sigue a ter un peso importante nos
sectores industriais maduros, con atraso
tecnolóxico.
• Os sectores máis dinámicos contan cunha
forte presencia de capital extranxeiro
• Os sectores de alta tecnoloxía teñen menor
implantación que noutros países europeos.

• Os sectores industriais maduros
• Son ramas afectadas polo descenso da
competitividade,(debido ao atraso tecnolóxico e a
deslocalización) , redución da demanda ou pola
necesidade de levar a cabo procesos de reconversión.
• A siderurxia obtén aceiro a partir do ferro nos altos
fornos. Tras o duro proceso de reconversión, que
supuxo o peche das instalacións de Altos fornos do
Mediterráneo e Altos fornos de Biscaia, mantense en
Asturias, País Vasco, Cantabria Navarra e Cataluña
• Industria de transformados metálicos , fabrica
maquinaria de todo tipo localízanse no triángulo
Barcelona- País Vasco- Madrid.

Sectores industriais maduros: Industria siderúrxica
Esquema
dun alto forno
de fundición
de metal

Electrodomésticos liña branca
Fabricación de
electrodomésticos de
liña branca. En proceso
de reorganización da
produción e o mercado,
moitas empresas
pecharon ou se
deslocalizaron.
Mantéñense en
Navarra, Aragón,
Cantabria e País Vasco

Sectores industriais maduros: Construcción naval
Asteleiros de Barreras e Vulcano
(Vigo)
e Astano (Ferrol)

• A construción naval
• Esta a sufrir unha dura reconversión, ante a
competencia de países máis baratos.
• Industria téxtil , confección e calzado
caracterizada polo minifundismo empresarial,
a dispersión e o abundante emprego de man
de obra, sofre os procesos de deslocalización
e a competencia de países máis baratos, que
trata de atallarse co investimento en
intangibles (deseño, marcas).céntrase en
Galicia, Cataluña e na Comunidade
valenciana.

Reconversión do sector naval
Construcción naval
Reparacións e transformacións
Propulsión e enerxía
Sistemas de control e navíos de guerra
Mobilizacións
obreiras
do sector naval

Sectores industriais dinámicos
• Están caracterizadas pola súa alta
produtividade, especialización e por ter unha
demanda asegurada. É importante a presenza
de capital estranxeiro presencia de capital
extranxeiro.
• Automobil. Tras a reconversión recuperou o seu
dinamismo.Está en mans de multinacionais e a
produción exportase en gran parte. España el
tercer país exportador de Europa, tras Alemania
y Francia.
• Fabricación del Citroën C4 en la planta de
Mulhouse (Francia)

• O sector químico. É unha das bases da industria
española comprende dous subsectores:
-Petroquímica ou química de base, organizada en
grandes complexos (Puertollano, Cartagena, Algeciras e
Huelva).
-Química de transformación, estruturase en
pequenas empresas que fabrican colorantes,vernices,
produtos de limpeza, fertilizantes, produtos
farmacéuticos..)Localízanse no País vasco, Cataluña ,
Andalucía e Valencia.
• O sector agroalimentario. Existen pequenas industrias
nacionais dispersas, e tamén grandes multinacionais

Sectores industriais dinámicos: capital estranxeiro
Químico,
automóbil,
alimenticio,
construcción

Os sectores de alta tecnoloxía
• En España instálanse con retraso e teñen menor
desenvolvemento que noutros países europeos,
debido á:
• dependencia tecnolóxica e de investigación.Como
consecuencia hai que recurrir á compra de
patentes, que supon altos custos, ou atracción de
multinacionais.
• Predominio de PEMES, con escasa competitividade
• Escasa adaptación da man de obra e do sistema
educativo ás demandas empresariais.
• Baixa inversión e insuficiente integración entre
universidade e empresas

Sectores industria punta. atraso
Biotecnoloxía
microelectrónica
automatización
Novos materiais. polímeros
Documental - Cómo lo hacen? (hormigon,celulares,bombilla electrica,acero, trafico
inteligente)Como se Fabrica memoria USB KIngston.flv

• A localización tende a concentrarse en parques
tecnolóxicos ou científicos.
• Estes sitúanse no contorno das metrópoles e cidades
medias, en espazos con calidade ambiental e
boaaccesibilidade. Son parcelas reducidas con baixa
densidade de edificios e con centros de servizos
complementarios (administrativos, salas de reunión,
cafeterias..)
• Albergan edificios destinados a aloxar a empresas
innovadoras,con escaso capital pero con elevado potencial
de crecemento,durante os primeiros anos, ata que sexan
viables., son as incubadoras de empresas.
• Obxectivo, que as súas industrias actuen como motor do
desenvolvemento local e atraigan outras empresas e
difusión de innovacións ao contorno.

Parques tecnolóxicos
Parque tecnolóxico de valadares ( Vigo)

Estrutura actual da industria
 Tamaño: pequenas ( menos 50 traballador@s) ou medianas (51 a 500)
– Vantaxes:
• reacción máis rápida e flexible fronte aos cambios actuais
• menor conflitividade laboral
– Inconvenientes:
• produtos máis caros e menos competitivos
• Esquecidas pola política industrial
 Investigación e innovación insuficiente: investimento en I+D reducido e
concentrado nalgúns sectores,escasa integración universidade-empresas.
 Tecnoloxía insuficiente e dependente: crea pouca tecnoloxía, ten que
recurrir á compra de patentes.
• Consecuencias:
– Baixa productividade e calidade
– Maior prezo dos produtos
– Menor competividade
– Consolidación da posición semiperiférica de España no contexto
internacional

O tamaño das empresas industriais

Gastos en Investigación y Desarrollo en España en
2002

OS ESPAZOS INDUSTRIAIS ESPAÑOIS NUN MUNDO
GLOBAL
• O actual tecido industrial español estase a incorporar á
globalización económica, nosas zonas industriais se
configuran como puntos dunha rede de produción a nivel
mundial. caracterízase por:
• Concentración de capital e de decisión en poucas
empresas multinacionais, co que o papel da economía
estatal se reduce.
• Numerosas decisións tómanse fóra de España.

Factores e tendencias da localización
industrial
• Nunha economía global as empresas buscan ser máis
competitivas e aumentar a súas cotas de mercado. Para
iso, as buscan menores custos laborais e mellores
condicións. Ademais flexibilizouse a localización dos
establecementos industriais de maneira que a empresa
pode deslocalizar parte do proceso produtivo.
• Factores
– Perde importancia proximidade recursos naturais e a
proximidade aos mercados de consumo
– Mantense a relevancia da disponibilidade de
transportes e man de obra .
– Prima o acceso á innovación e á información.
– Accesibilidade a transportes e comunicación
– Apoio dos axentes sociais e vantaxes

• Tendencias
Difusión da industria cara espazos periféricos debido a:
• Problemas das grandes concentracións industriais (
saturación, encarecemento solo, conflictividade
laboral..)
• Melloras tecnolóxicas e no transporte.
• Desenvolvemento da industrialización
endóxena(baseada nas vantaxes de cada territorio)
Deslocalización
• Afectou sobre todo: sectores maduros en crise e
realizouse a escala: mundial, estatal e interrexional
Concentración nos espazos centrais, onde se instalan
sectores de novas tecnoloxías, sedes sociais e de xestión
das empresas.
Países máis avanzados Estados Unidos, Xapón e Europa
Rexións máis dinámicas a nivel estatal
Núcleos centrais das áreas metropolitanas

Áreas industriais en España
• Características: fortes desequilibrios territoriais entre areas
desenvolvidas, áreas en expansión e áreas en declive.
– Áreas desenvolvidas:
– Evolución marcada pola reconversión de sectores maduros
e a revitalización industrial coa implantación de sectores de
alta tecnoloxía e sedes de grandes empresas nacionais e
multinacionais.
– Terciarización da industria(aumento de oficinas).
• Espazos centrais das áreas metropolitanas: Madrid e
Barcelona

– Áreas e eixes en expansión:
• Coroas metropolitanas: áreas en reconversión e áreas
receptoras de novas industrias
• franxas periurbanas, zona de transición entre o
espazo urbano e o rural.
• Eixes de desenvolvemento industrial, ao longo das
principais vías de comunicación.
• A nivel nacional: eixo Val do Ebro e do Mediterráneo.
• A nivel rexional e comarcal: arredor Madrid, Tordesillas-
Valladolid- Palencia, Eixo atlántico
• Algunhas áreas rurais: pequenas empresas

– Áreas e eixes industriais en declive
• na cornixa cantábrica(Asturias, Cantabria País
Vasco) Ferrol, baía de Cádiz, Ponferrada.
• Causas:especializadas en sectores maduros en
crise, dificil reindustrialización debido a mercado
labora lconflictivo e pouco cualificado.
• Consecuencias: desindustrialización, declive
demográfico e perda de competitividade.
– Áreas de industrialización inducida e escasa
• Inducida ( desde 1960 obxecto de iniciativas para a
promoción industrial): Zaragoza,Valladolid, Burgos e
o triángulo Sevilla-Cádiz-Huelva en Andalucía
• Escasa: Castela a Mancha, Estremadura, Baleares e
Canarias, debidoá súa localización pouco
competitiva.Predominan sectores tradicionais

O eixes industriais. Madrid
• O centro
industrial. As
multinacionais

Os eixes industriais. Madrid
• I+D. A
informática

Os eixes industriais. Cataluña
• O téxtil

POLÍTICA INDUSTRIAL ACTUAL
• Caracterízase por:
• Diminución da intervención estatal: Privatización de
empresas públicas: desaparición do INI e creación do
SEPI ( Sociedade Estatal de Participacións Industriais)
• Crecemento da apertura ao exterior desde a entrada na
UE
• Intervención da U.E na política industrial
• Participación das comunidades autónomas,
coordinando a política da UE coa do Estado.
• Obxectivos: aumentar a competitividade,repartición máis
equilibrada e sotenibilidade.

• Para corrixir os problemas sectoriais (excesiva
especialización, insuficiente tecnoloxía..)
• Culminación da reconversión e reindustrialización.
• Creación de observatorios industriais
• Apoio aos sectores máis expostos á competencia exterior
• Política para corrixir os problemas estruturais ( pequeno
tamaño das empresas, escasa competitividade, escasa
investigación..)
• Mellorar o tamaño das empresas
Apoio as PEMES e ás grandes empresas.
• Fomento da investigación e innovación tecnolóxica.
– Aumento do gasto en I+D e persoal cualificado
– Fomento de transferencia universidades –empresas
– Participación en programas internacionais (Eureka)
– Extensión das TICs a toda a sociedade
• Impúlsase a internacionalización empresarial

Política para corrixir os desequilibrios rexionais
• Políticas de promoción industrial
- Lei de incentivos rexionais
- Axencias de desenvolvemento rexional
• Políticas de desenvolvemento endóxeno, baseado en impulsar
as potencialidades e as vantaxes de cada territorio a través de:
- microplanificación, que require a intervención das
administracións rexionais ou locais
- apoio a PEMES locais,
- fomento da innovación e información
- Creación de Axencias de Desenvolvemento Rexional e Axencias
de Desenvolvemento Local.
- Creación de Sociedades para o Desenvolvemento
Industrial(SODI).
Distritos industriais , PEMES especializadas nun sector que
combinan competencia e colaboración.

Problemas ambientais da industria
• Uso abusivo dos recursos naturais: materias primas e
fontes de enerxía
• Contaminación do medio: contaminación atmosférica,
acústica, de augas
• Degradan o valor estético da paisaxe
Contaminación augas, acústica, atmosférica

• Políticas ambientais:
• Ante o uso abusivo dos recursos: Desenvolvemento
sostible
• Ante contaminación:
– prevención do dano
– promoción e investigación de tecnoloxías limpas
– Adopción de medidas correctoras
– Ante degradación paisaxe: operacións de
rehabilitación de zonas industriais Bilbao e Avilés.
– Protección do patrimonio industrial dalgúns edificios
ou paisaxes industriais de interese. Plan Nacional de
Patrimonio Industrial desde 2000

• Protección do patrimonio industrial dalgúns edificios ou
paisaxes industriais de interese. Plan Nacional de Patrimonio
Industrial desde 2000

SITUACIÓN DA INDUSTRIA EN GALICIA
• O proceso de industrialización de Galicia
• En 1955, cando outras comunidades españolas
comezaban o seu despegamento industrial,
preto do 70% da poboación galega aínda se
dedicaba ás actividades agrícolas.
• O proceso industrializador en Galicia estivo
marcado por un atraso debido non só á falta de
iniciativas locais senón tamén á deficiente
organización do sector primario e á súa
posición periférica e mal comunicada con
respecto aos centros de decisión.

•Ata mediados do século XX, as únicas
actividades fabrís, limitadas ao sector naval e
ás conserveiras, foran desenvolvidas grazas a
investimentos exteriores como os levados a
cabo pola burguesía catalá en certos núcleos
costeiros.

•Posteriormente, os Polos de Desenvolvemento
Industrial, apoiaron un tardío, desenvolvemento
industrial. A instalación de Citroën Hispania en
Vigo (1957), supuxo o inicio do proceso de
internacionalización e diversificación da economía
galega.
•Desde 1960, chegaron a Galicia varias
multinacionais alimentarias (como Nestlé), que
favoreceron o desenvolvemento das actividades
primarias ao garantir e estabilizar a demanda
industrial dos nosos produtos agrícolas.

• Estrutura e principais áreas industrias galegas
• Na actualidade, o sector secundario ocupa en
torno ao 29% da poboación activa galega, similar
á porcentaxe española (30%), o que indica un
importante desenvolvemento.
• Non entanto, algúns dos subsectores localizados
en Galicia supoñen un gran custo ambiental. Tal é
o caso da celulosa de Pontevedra,ou a refinería da
Coruña, ou as industrias de base de Cervo
(Alúmina-Aluminio)

• As empresas industriais galegas, salvo excepcións,
caracterízanse polo seu pequeno tamaño, o que as
fai pouco competitivas.
• Os principais subsectores industriais localízanse ao
longo do Corredor Atlántico, sobre todo na área
metropolitana de Vigo e no Golfo Ártabro.
• A construción naval , sector que sufriu unha forte
reconversión, localízase fundamentalmente nas
cidades de Ferrol (Navantia) e Vigo (Barreras)O
sector, con fortes altibaixos, está actualmente en
crise debido en parte á competencia de estaleiros
asiáticos.

• – A industria automobilística concéntrase
fundamentalmente en Vigo e a súa comarca
arredor de Citroën Hispania.
• – O sector alimentario . Destacan as industrias de
conserva de peixe, nas Rías Baixas e, sobre todo,
na de Arousa (Ribeira, Pobra do Caramiñal,
Vilagarcía); os conxelados de produtos do mar ,coa
multinacional galega Pescanova ; o sector lácteo e
o das augas minerais, localizados nas provincias de
Ourense e Pontevedra; e o grupo Coren que,
empezando como cooperativa no ano 1961, se
converteu na primeira empresa agroalimentaria de
España, especializada en produtos avícolas.

• – O ramo da madeira , representadas por
empresas de gran tamaño presentes nos mercados
internacionais ,como a Financieira Madereira
FINSA, con sede en Santiago, así como por un bo
número de pequenas e medianas empresas
(serradoiros, carpinterías, fabricación de mobiliario
espalladas por todo o territorio.
• - A industria téxtil e da confección adquiríu un
enorme desenvolvemento desde os anos 1980. Os
principais núcleos de implantación son o eixo
Arteixo-A Coruña, grazas ao dinamismo do grupo
Inditex e a proliferación de pequenos obradoiros,
Vigo-Redondela, Ourense(Adolfo Domínguez).

• problemas máis importantes
• - Baixo investimento en I+D de Galicia dificulta a
innovación tecnolóxica da industria
• - A produtividade industrial é inferior á media
española, no obstante nos últimos anos
incrementouse grazas ao desenvolvemento
tecnolóxico impulsado por empresas e institucións.
• - O tecido empresarial no que predominan as
PEMEs dificulta o aumento do investimento en I+D. Xa
que dispón de menores recursos financeiros para
desenvolver proxectos de investigación e
desenvolvemento, aínda que tamén unha maior
flexibilidade para afrontar crises económicas e
adaptarse a novos mercados.

• Transformación do espazo industrial en Bilbao
• https://www.youtube.com/watch?v=Bf_2SRaoE
A4
• Fabricación del Acero

• Bibliografía e Páxinas web
• Libro de texto basico: Xeografia para 2º de Bacharalato Anaya
• https://pablocosmez.wordpress.com/2011/12/15/os-espazos-industriais/
• http://elperiodicodelaenergia.com/las-10-mayores-centrales-termicas-de-carbon-de-espana/
• http://www.inega.es/enerxiasrenovables/biomasa.html
• http://noespazoenotempo.webnode.es/
• http://www.inega.es/enerxiasrenovables/eolica/?idioma=es
• http://www.pearltrees.com/_xeografia/reestruturacion-industriais/id10534030/item102578622
• Fotografias tomadas de imagenes de google .
• Prestamos da miña compañeira Inma

Os espazos industriais en españa

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (16)

Similar to Os espazos industriais en españa

Similar to Os espazos industriais en españa (20)

More from velazquezturnesnieves

More from velazquezturnesnieves (20)

Os espazos industriais en españa