presentación sobre la diversidad paisajística de España.Orientada alumnos de 2º de bachillerato, en galego

1. TEMA 4 DIVERSIDADE
BIOXEOGRÁFICA DE ESPAÑA

2. • A diversidade orográfica, climática e hídrica de
España, así como a distribución litolóxica no
territorio, da como resultado unha gran variedade
de formacións vexetais e paisaxísticas.
• Ademais a actividade humana influíu nos solos,
na vexetación e na fauna, modificando o medio;
unhas veces favorecendo o desenvolvemento de
determinadas especies, e outras poñendo en
perigo a súa supervivencia.
• España é a pesar diso un país cunha gran
biodiversidade.

3. • Na Península Ibérica distínguense tres rexións
bioxeográficas:
• A rexión eurosiberiana, no norte e algúns
sectores do Sistema Central e o Sistema Ibérico.
• A rexión mediterránea, no resto da Península.
• A rexión macaronésica, nas Illas Canarias.
• Ademais nas zonas máis elevadas das montañas
como Pirineos e a Cordilleira Cantábrica,
distínguese a rexión boreoalpina

6. Factores da diversidade bioxeográfica
• Esta notable diversidade explícase por
diferentes factores:
• Factores físicos:
• - Situación xeográfica
- Diversidade do clima
- Diversidade do relevo
- Variedade de solos
Cando a vexetación dunha zona resulta
exclusivamente dos factores naturais, denomínase
vexetación clímax.

7. • Factores humanos
-Degradación das especies
- Sobreexplotación dos recursos
- Introdución de especies foráneas
- Contaminación
• Cando a vexetación dunha zona, é resultado da
intervención humana, denomínase vexetación
secundaria ou antrópica.

8. • A situación xeográfica da Península Ibérica
entre o norte de África e o extremo
suroccidental de Europa e, entre o
Mediterráneo e o Atlántico ,favoreceu a
presenza en España de especies vexetais moi
diversas.
• España representa un papel esencial nas rutas
das aves migratorias que favorecen a
dispersión de sementes e o incremento da
diversidade vexetal

10. • Durante as glaciacións cuaternarias, amplos
sectores da PenínsulaIibérica e dos dous
arquipiélagos tiveron unhas condicións máis
cálidas ca as do centro e norte de Europa,
polo que serviron desta forma de refuxio a
numerosas especies vexetais e animais de
latitudes máis frías.

11. • Relevo
• moi contrastado entre chairas e montañas,
áreas costeiras e de interior, zonas
continentais e arquipiélagos, que multiplica a
variedade de condicións ambientais.
• disposición do relevo peninsular que
actúa ás veces como barreira (Pireneos e
cordilleiras interiores) e o illamento do
arquipélago canario favoreceron o
desenvolvemento de numerosas especies
endémicas (pinsapo, violeta do Teide,
drago)

12. • Pinsapo

13. Drago
Violeta do Teide

14. • Inflúe a orientación a barlovento ou sotavento e da situación
no solleiro ou no avesedo(umbría).

15. • diversidade litolóxica, onde rochas de diferente
composición, cronoloxía e grao de meteorización
favorecen a formación de distintos tipos de solos
e, con iso, de diferentes condicións para que se
instale a vexetación e a fauna.
• A diversidade climática. As especies vexetais
teñen determinadas esixencias de humidade,
temperatura e luz solar que condicionan a súa
distribución espacial. O factor climático máis
decisivo é a abundancia ou escaseza de
precipitacións. Secundariamente tamén actúa a
temperatura
• A distribución dos recursos hídricos, moi
desigual en España, tanto espacial coma
estacionalmente, tamén inflúe na localización da
flora e a fauna

16. • Factores humanos
• Degradación das especies.e deforestación Debido
ás cortas de bosques para ampliación de pastos ou
aos incendios.
• Sobreexplotación dos recursos, favorecendo a
extinción de especies en zonas intensamente
explotadas durante séculos.
• Introdución de especies foráneas polo seu interese
económico(eucalipto), coa consecuente perda de
biodiversidade nas zonas nas que se instala.
Introduciu novas especies de cultivo, favorecendo a
diversidade bioxeográfica.
• Contaminación, debido ás verteduras industriais e
urbanas e ao abuso de fertilizantes e praguicidas

17. As paisaxes vexetais de España
• As formacións vexetais dispóñense agrupadas en
conxuntos Estúdase en relación cás áreas climáticas
• A paisaxe do clima oceánico(rexión eurosiberiana)
• A paisaxe do clima mediterráneo(rexión
mediterránea)
• A paisaxe de ribeira
• A paisaxe vexetal de montaña
• A paisaxe de Canarias (rexión macaronésica)

20. A PAISAXE VEXETAL DO CLIMA OCEÁNICO
• As súas formacións vexetais características:
• O bosque caducifolio
• A landa
• O prado
• O bosque caducifolio composto por árbores
de folla caduca. As especies máis
características: carballo e faia

21. • A faia,
• tolera moi ben o frio e
mal a calor
• Precisa moita humidade
• Se instala nas zonas altas
• Adáptase a solos
calcarios e silicios
Pero prefire os siliceos
Area: Cordilleira Cantábrica e
Pireneo Navarro

22. • O carballo
• Non soporta veráns
calorosos
• Menor tolerancia ao frío
• Esixe menos humidade
que a faia
• Sitúase en zonas máis baixas
• Crecemento lento
• Madeira dura empregase
Para construción e fabricación
De madeira e barcos
Area: Galicia e Cordilleira Cantábrica

23. 2. Vexetación boscosa da España húmida (1)

24. • Formacións vexetais secundarias:
• Castiñeiro, freixo, tileiro, umeiro (olmo),
bidueiro..
• Na actualidade o bosque caducifolio
desapareceu de diversas áreas, debido á
corta e queima incontrolada para obtención
de pastos ou polos incendios forestais.
• Foi substituído por especies de crecemento
rápido e bo aproveitamento económico como
o piñeiro ou o eucalipto

25. 3. Vexetación boscosa da España húmida (2)
Castiñeiro
Acivro
(acebo)
Abeto
Amieiro
(aliso)
Pradairo
(arce)Freixo
(fresno)
Salgueiro
(sauce)
Piñeiro
Sabugueiro
(saúco)
Bidueiro
(abedul)
Eucalipto

26. 4. Vexetación boscosa da España húmida (3)
Serra dos Ancares (Lugo)

27. 5. Matogueira da España húmida: a landa
Xesta
Gramíneas
Piorno
(codeso)
Fento
(helecho)
Breixo
(brezo)
Toxo
Carrascos e
carqueixas

28. PAISAXE VEXETAL DO CLIMA
MEDITERRÁNEO
• Correspóndese coa rexión floral
mediterránea.
• As formacións vexetais características son o
bosque perennifolio e a matogueira.
• Estas formacións xerófilas adáptanse á seca
estival:
- desenvolvendo as súas raíces para captar
auga
- a través das follas perennes e
escleróficas, duras, coriaceas de pequeno
tamaño, espiñentas

29. • O BOSQUE PERENNIFOLIO
• Árbores de mediano porte, de folla
perenne. Con copas globulares, amplas que
proxectan sombra.
Especies características: aciñeira(encina) e
sobreira (alcornoque).
Rico sotobosque con especies
como o piorno
e a xesta.

30. • Aciñeira,árbore máis característica e
estendida. Resistente á seca e a todo tipo
de solos. Madeira moi dura e resistente,
emprégase para carpintería exterior,
utensilios e carbón. O seu froito, a landra
alimenta o gando.
• Os bosques mellor conservados atópanse
en Serra Morena, Estremadura e a Serra
de Guadarrrama.

31. • A sobreira. Necesita invernos suaves, certa
humidade e solos silíceos.
• A súa madeira, moi dura utilízase para
elaboración de toneis e barcos. A súa codia
para a obtención de cortiza.
• Concéntrase no sueste peninsular
(Estremadura)e sectores do sur de Andalucía
(Cádiz e Málaga) e nordésde Cataluña e
Castelló.
• O aproveitamento destes árbores faise
mediante as devesas,bosque aclarado onde
se combina o aproveitamento dos seus
froitos, madeira, pastoreo e cultivos.

34. • O piñeiro. Formación vexetal secundaria.
• Adáptase a condicións extremas de frio ou
calor, humidade e aridez e a solos
diversos.
• Estendeuse pola intervención humana
polo seu rápido crecemento e valor
económico da súa resina e madeira para
elaboración de mobles e pasta de papel.

36. • A MATOGUEIRA
• É o resultado da degradación do bosque, polo
tanto é vexetación secundaria.
• Presenta tres tipos característicos:
• Maquis
• A garriga e
• a estepa.

37. 8. A degradación do bosque mediterráneo

38. • O maquis. Formación arbustiva de máis de
dous metros de altura moi densa. As súas
especies principais son :xara, breixo,
lentisco e xesta
breixo

40. • A garriga. Formada por arbustos e
matogueiras de pouca altura, mais
espalladas entre as rochas.
• Destacan especies como:tomiño, romeu
ou lavanda

41. lavanda
xenebro
9. O mato mediterráneo (1)
madroño
romeu
tomiño

42. • A estepa, está formada por herbas baixas
mesturadas con arbustos espiñentos, baixos
e discontínuos, que deixan ao descuberto
solos pobres.
• As especies principais son o palmito, o
tomiño, o espartal e o espárrago. E propia de
zonas semiáridas do sueste peninsular e do
val do Ebro onde a seca impide o crecemento
de árbores

43. 10. O mato mediterráneo (2)
chumbeira
garriga
estepa
esparto palmito

44. 11. Vexetación de ribeira
álamos
Paisaxe de ribeira
olmos
chopos
hedra lúpulo
madreselva

46. • A MONTAÑA ALPINA OU PIRENAICA, ten catro
pisos vexetais:
• O piso basal, ata os 1.200 metros, inclúe
aciñeiras e carballos.
• O piso subalpino, entre os 1.200 e os 2.400
metro: coníferas como o abeto,o piñeiro
negro e o piñeiro silvestre. Pode formar
bosques mixtos coa faia. O sotobosque está
constituído por arbustos como o rododendro e
a arandeira.

47. • O piso alpino, entre os 2.400 e os
3.000 metros, é o dominio do prado.
Este ten un período vexetativo curto, xa
que pasa sete ou oito meses cuberto
pola neve, o que impide o
desenvolvemento de plantas de maior
tamaño.
• Abundan os sectores de rocha nú, e os
pedregais, onde crecen pequenas
plantas rupícolas (que viven en zonas
rochosas).

48. • O piso nival, por enriba dos 3.000
metros.
• Nos espazos de topografía algo plana
ou de pendente reducida, a neve
mantense todo o ano, a vexetación é
inexistente.
• Nos espazos de forte inclinación, onde
a neve desaparece certo tempo, medran
pequenas plantas rupícolas sobre a
rocha (liques e mofos) ou no interior das
gretas e fisuras.

49. A paisaxe de montaña
• A montaña alpina ou pirenaica.

50. O RESTO DAS MONTAÑAS PENINSULARES
• carece de piso subalpino.
• O piso basal está ocupado polo bosque propio
do seu clima:
• zona atlántica, caducifolio;
• mediterránea, perennifolio na parte baixa e
caducifolio ou de piñeiras a maior altitude.
• O piso supraforestal inclúe pequenos arbustos:
na zona atlántica, breixo e xestas;
• na zona mediterránea, arbustos e matogueiras
espiñentas.
• No cumio dominan os prados na zona atlántica,
e a matogueira, na mediterránea.

51. • Resto das montañas peninsulares

54. 12. Cliseries de vexetación de montaña

55. • A PAISAXE VEXETAL DE CANARIAS
• A vexetación de Canarias ten unha riqueza
extraordinaria.
• A súa orixe é, principalmente,mediterránea,
pero conta con influencias africanas e do
Atlántico sur. Ademais, pola súa situación
insular, desempeñan un gran papel os
endemismos (formacións vexetais propias e
exclusivas) e as reliquias (formacións vexetais
propias de épocas xeolóxicas pasadas cun
clima distinto, que se refuxiaron en enclaves
moi reducidos).

56. • Nas illas con relevo montañoso sucédense os
seguintes pisos vexetais.
• O piso basal comprende desde o nivel do
mar ata os 300-500 metros. Está marcado
pola aridez, polo que predominan as
matogueiras raras e ásperas, como o
cardonal e a tabaiba.

58. • O piso intermedio esténdese entre os 200 e
os 800 metros.
• Está condicionado polo descenso térmico e o
aumento da humidade, que permiten o
crecemento de palmeiras, dragos e sabinas.

59. • O piso termocanario , entre os 800 e os
1.200 metros.
• A vexetación adáptase ás néboas causadas
polo alisio, ao maior refrescamento e á
menor insolación.
Dúas orixinais formacións boscosas: o
bosque de laurisilva, moi denso e composto
por máis de 20 especies, e o faial-breixeira,
resultante da degradación da laurisilva pola
acción humana.

61. • O piso canario, esténdese entre os 1.200 e
os 2.200 metros. Está dominado polo
bosque de coníferas, cuxa especie principal
é o piñeiro canario que, ao quedar fóra do
mar de nubes, debe adaptarse á aridez e ao
frío.
• Nas zonas máis altas deste piso poden
acharse outras especies, como o cedro
canario.
•

63. • O piso supracanario, por enriba dos 2.200
metros, só está presente en Tenerife e en La
Palma.
Caracterízase por unha
acusada nudez, con matas dispersas, pero de gran
riqueza
Floral
(violetas do Teide).

66. • Comentario dunha cliserie.
• Identificación
• indicar a que sistema montañoso corresponde.
• Explicar as causas da variación de formación
vexetais en función da altura, da orientación a
barlovento ou a sotavento do vento dominante;
ou na aba, do solleiro ou do avesedo.
• Determinar os pisos de formacións vexetais
que se aprecian,indicando os límites de
altitude .
• Caracterizar as formacións vexetais en cada
piso, dende a base ata ao cumio.

67. Os solos
• O solo e a capa superficial da codia
terretre, formado por elementos
sólidos(particulas procedentes da erosión
de rochas e materia orgánica), auga e
gases (CO2).
• A ciencia que estuda os solos é a
edafoloxía.

68. • Os solos son o resultado da alteración do
rochedo polo clima e os seres vivos
seguindo 3 pasos:
1. Disgregación da rocha debido aos
fenómenos atmosféricos.
2. Instalación de plantas e organismos e
microorganismos que permiten a
implantación de organismos máis
complexos.
3. Evolución do solo.

69. • A formación e a evolución dos solos
depende de diversos factores:
• A rocha nai, sustrato mineral a partir do cal
se forma o solo.
• -silíceos, soltos e permeables
-calcarios , pastosos e permeables
-Arxilosos, compactos e impermeables
• A topografía. Nas zonas chas acumúlanse
solos grosos; nas pendentes favorecen a
erosión e o movemento dos solos.

70. • O clima, temperaturas e precipitacións inflúen
nos procesos químicos e biolóxicos. As
precipitacións condicionan a lixivación.
Os solos poden ser:
- zonais ou climax, cando a sua orixe está
estreitamente ligada ao clima.
-azonais e intrazonais cando depende
doutros factores.

71. • Os seres vivos. Actúan de diversas maneiras
As plantas poden empobrecer e acidificar o solo(
coníferas) ou enriquecelo (frondosas).
A microflora (bacterias e fungos ) descompón ama
teria orgánica e crea humus.
Animais como lombrices , roedores e insectos
removen e airean a terra.
As persoas destrúeno, altérano ou mellórano.

72. • O tempo , proceso lento. Segundo o nivel de
evolución : solos novos, solos evolucionados.

74. Horizontes e perfil do solo
• Horizontes son as capas dos solos ,
diferenciadas polas súas características físicas,
químicas e biolóxicas.
• O conxunto dos horizontes constitúe o perfil
do solo.

77. Os tipos de solo
• SOLOS ZONAIS
• Solos de clima oceánico.
-evolucionados, ricos en materia orgánica e
ácidos. As chuvias arrastran as bases da
superficie cara os estratos inferiores (lixivación).
Requiren fertilizantes para o aproveitamento
agrícola
A acidez aumenta cando a rocha e silicia e hai
piñeiros e eucaliptos.

78. • Sobre rochedo siliceo increméntase a aridez
Terra parda e húmida, excelente para cultivos
contrastase a acidez con cal.
Rankers, en zonas altas e pendentes, sometidos
a forte erosíon, escasa evolución.(pastos bosques)
• Sobre rochedo calcário
• Terra parda calcária (millo, prados)
• Terra fusca ,uso forestal.

79. • Solos de clima mediterráneo. Moi alterados pola
erosión e a acción humana.
• Nas rochas silíceas:
• terra parda meridional, solo pobre pola súa acidez e
escaso en humus e estrutura solta, facilmente
erosionable(aciñeira, pastos pobres)
• Nas rochas calcarias teñen horizonte arxiloso e cor
avermellada por óxido de ferro.
• Solo vermello, rico en nutrintes, excelente para
cultivos.
• terra rossa con afloramentos rochosos (matogueiras,
devesa e cultivos de oliveira, amendoeira)

81. • Nas arxilas e margas xorden os vertisolos os terras
negras ,son os máis fértiles (por renovación
constante de materiais depositados nas fendas en
épocas de seca).
• Nas áreas de clima estepario, solo gris
subdesértico ou serosem, moi pobre en humus,
pouco fertil.

82. • SOLOS AZONAIS novos, situados en pendentes.
• SOLOS INTRAZONAIS
• Inflúen factores distintos ao clima.
• Pardo-calcarios (cultivos cereais, leguminosas..)
• Aluviais, nas beiras dos ríos (cultivos de horta)
• Encharcados, pobres en nutrintes.
• Areentos, improdutivos
• Salinos, en zonas de marismas ou de evaporación
• Volcánicos inprodutivos «algúns»

84. O MEDIO NATURAL COMO RECURSO
• O RELEVO
• Inflúe nos asentamentos(outeiros ,vales, beiras)
• Inflúe nas actividades agrarias.(chairas, pendentes)
• Proporciona recursos minerais e enerxéticos
• Dificulta ou favorece as comunicacións.
• Atractivo turístico

85. • O CLIMA
• Distribución da poboación, tipo de hábitat.
• Influencia na agricultura
• Favorece fontes de enerxía renovables(paneis
solares, hidroeléctricas.
• Interven nas actividades terciarias(transportes,
turismo.
• A AUGA
• Usos das augas, balance hídrico, problemática..

86. • A VEXETACIÓN
• proporciona recursos alimenticios, materias
primas, fontes de enerxía, ocio e recreo.
• Contribúe á protección e mellora do medio
ambiente( consume CO², mitiga a evaporación,o
risco de inundacións, evita erosión do solo...)
• O SOLO
• Inflúe no poboamento
• Produción agraria
• Infraestructuras

87. Comentario dunha paisaxe natural
• Identificación
• Localización xeográfica da paisaxe
• Análise dos elementos naturais:
-Relevo
-Augas
-Vexetación
-Solo
-Clima
• Interrelacións do medio natural coa actividade
humana.(relevo, augas, solo e clima)
• conclusión

88. Paisaxes vexetais

90. • Bibliografía e webgrafía utilizada:
• Libro texto Xeografía 2º Bacharalato Anaya
• Geografía General de España Manuel Terán,Solé
Sabarís E Vilá Valentí .Ed Ariel
• http://noespazoenotempo.webnode.es
• http://www.02.ign.es/espmap/mapas_bio_bach/Bi
o_Mapa_02.htm
• http://age.ieg.csic.es/recur_didacticos/index.htm
• http://www.isaacbuzo.com/
• Imáxes varias do banco de imáxes de Google.
Algunha propia e da miña compañeira Inma.