1. DEMOS 3
1. O sector primario. As actividades agrarias
2. As paisaxes agrarias
3. A agricultura nos países desenvolvidos
4. A agricultura nos países en desenvolvemento
5. A gandaría no mundo
6. A pesca. Tipos de pesca
7. Onde se pesca?
8. O sector primario en Europa, España
e Galicia. Olga Castro
Álvarez
2. DEMOS 3
Introducción
• A agricultura, a gandería, a pesca e a explotación forestal son
actividades económicas que forman parte do sector primario.
• Nos países ricos a agricultura ten unha elevada produtividade grazas á
tecnoloxía, mentres que nos países pobres mantéñense colleitas escasas
e irregulares.
• Desde un punto de vista económico, distínguese entre agricultura e
gandería de subsistencia, e agricultura e gandería de mercado.
• A pesca actual expón algúns problemas. As técnicas modernas de
pesca impiden a reprodución normal dos peixes.
03
Tema 3
3. DEMOS 3
Gandería de mercado Os Masai, un exemplo de gandaría de subsistencia
Tema 3
4. DEMOS 3
Clasificar a actividade agraria
• A actividade agraria é extremadamente variada, e para clasificala usamos
criterios diferentes.
• Os criterios máis utilizados son: o tipo e sistema de cultivo, as estruturas
agrarias de propiedade e explotación, o destino do produto e a
produtividade.
Sistema de cultivo Estrutura agraria Distribución e entrega
Tema 3
5. DEMOS 3
Conceptos básicos
En función do destino dos productos cultivados:
• Agricultura e gandaría de subsistencia: Cando se produce o necesario
para o seu consumo persoal. Se ten excedentes véndeos no mercado
local.
• Agricultura e ganadaría de mercado: o agricultor ou gandeiro produce
para posteriormente vender a súa produción no mercado nacional e
internacional. A produción regúlase polo prezo de mercado.
• Agricultura intensiva: búscanse os máis altos rendementos, sendo por
hectárea elevados.
• Agricultura extensiva: cando non se busca obter os máximos
rendementos. Non se cultiva toda a superficie do chan, senón que se
deixa unha parte en barbeito.
Tema 3
Tema 3
6. DEMOS 3
Agricultura de subsitencia Agricultura de mercado
Agricultura intensiva Agricultura extensiva
7. DEMOS 3
1. O sector primario. As actividades agrarias
1.1. O sector primario
• Población activa no sector primario por países (mapa)
03
Tema 3
8. DEMOS 3
1.1. O sector primario
• O sector primario comprende a agricultura, a gandaría e a pesca.
Tamén inclúe a explotación forestal.
• Na actualidade, o 40% da poboación mundial traballa neste sector,
pero hai grandes diferenzas entre as distintas zonas da Terra.
03
Tema 3
10. DEMOS 3
2. As paisaxes agrarias
2.1. A paisaxe agraria; elementos físicos
2.2. A paisaxe agraria; elementos humanos
2.2.1.As parcelas
2.2.2. Os sistemas de cultivo
2.2.3. O hábitat
03
Tema 3
11. DEMOS 3
2.1 As paisaxes agrarias: elementos físcos
• Dentro do sector primario, as actividades agrarias ocupan un lugar moi
importante. Están condicionadas polos seguintes factores:
• O clima. Cada cultivo necesita unhas condicións climáticas para o seu
desenvolvemento. As temperaturas excesivamente baixas ou altas, ou a
escaseza de precipitacións limitan ou impiden o seu desenvolvemento.
• O relevo. A agricultura adoita localizarse nas chairas e nos fondos dos
vales máis amplos.
• O chan. O aproveitamento agrario do chan depende da súa textura e
da súa acidez.
03
Tema 3
Agricultura de subsitencia Agricultura de mercado
12. DEMOS 3
A influencia dos elementos físicos
Bocage na Bretaña francesa Olivares andaluces, agricultura mediterránea
Tema 3
13. DEMOS 3
2.1. Características da paisaxe agraria
• A paisaxe agraria é a paisaxe natural modificada co fin de obter
produtos da natureza e que evolucionou para aumentar o seu
aproveitamento.
• Os elementos que caracterizan as paisaxes agrarias son as parcelas, os
sistemas de cultivo e o hábitat.
03
Tema 3
14. DEMOS 3
2.2. As parcelas
• Unha parcela é unha porción de chan dedicado ao cultivo.
Diferéncianse unhas doutras polo tamaño, a forma e os límites.
Segundo estes criterios podemos distinguir:
• A paisaxe de campos abertos ou openfield, formado por parcelas
abertas.
• A paisaxe de campos pechados ou bocage, formado por parcelas
pechadas.
03
Tema 3
16. DEMOS 3
2.3. Os sistemas de cultivo
• Para obter os produtos agrarios, os agricultores empregan diferentes
técnicas ou sistemas de cultivo:
• No policultivo o espazo agrario divídese en moitas parcelas onde se
cultivan especies distintas. No monocultivo o espazo cultiva un só
produto.
• Nas paisaxes de regadío a auga extráese do subsolo ou de encoros e, a
través de canles, condúcese ata os campos. Os cultivos de secaño só se
abastecen da auga de choiva.
• A agricultura intensiva produce a maior cantidade de produtos no
mínimo espazo posible. A extensiva practícase en lugares con moito
terreo co fin de obter grandes cantidades dos produtos cultivados a
baixo prezo.
03
Tema 3
17. DEMOS 3
A horta murciana, policultivo de regadío A horta valenciana
Tema 3
18. DEMOS 3
2.4. O hábitat
• A poboación rural é a parte do espazo rural habitado polas persoas.
Pode ser disperso ou concentrado.
• Actualmente, o 39% da poboación mundial vive en espazos rurais,
aínda que hai grandes diferenzas entre continentes e países.
03
Tema 3
21. DEMOS 3
As paisaxes agrarias españolas
• A paisaxe da España húmida: localízase no litoral cantábrico, en gran
parte de Galicia e nos Pireneos occidentais. O Hábitat é disperso
predomina o minifundio e leiras cercadas. Hai amplas pradarías
naturais que explica a dedicación a gandaría. O aproveitamento forestal
do terreo tamén é importante.
• A paisaxe mediterránea cálida: localízase polo litoral mediterráneo, o
val do Guadalquivir e o sur de Estremadura. O hábitat e concentrado
con grandes e pequenas leiras no sur e pequenas leiras cercadas en
Cataluña, Levante e Baleares. Desenvólvese a agricultura de secaño e
de regadío.
• A paisaxe mediterránea fresca: exténdese polo interior da península.
Con hábitat concentrado. Nas zonas xunto aos ríos como o Douro e o
Ebro a agricultura é de regadío en pequenas leiras abertas.
03
Tema 3
22. DEMOS 3
Nas zonas altas e chás predomina o cultivo de secaño extensiva
combinado cunha gandaría extensiva de ovino. En Estremadura
as leiras son grandes e abertas e se chaman dehesas.
• A paisaxe agraria canaria: domina o hábitat concentrado. No litoral
danse cultivos para a exportación e nas zonas altas e de interior hai
unha agricultura tradicional con gandaría extensiva.
03
Tema 3
23. DEMOS 3
3. A agricultura das rexións desenvolvidas
3.1 Características
3.2. Efectos
• Localización da agricultura de mercado
(mapa)
03
Tema 3
24. DEMOS 3
3.1 Características da agricultura das rexións
desenvolvidas características:
• Nos países desenvolvidos a revolución agrícola de finais do século
XVIII supúxo o paso dunha agricultura de subsistencia a una
agricultura de mercado.
• Hai unha especialización da produción. Normalmente cultívase un
único produto, se emprega maquinaria, se simplifica o traballo e
mellora os rendementos.
• A mecanización dos labores agrícolas. As tarefas realízanse en menos
tempo e con un custo menor.
• O uso de avanzadas técnicas agrícolas. Empréganse fertilizantes,
sementes de elevado rendemento, novas variedades os transxénicos.
• Sistema de almacenaxe, transporte e comercialización a gran escala.
• Grandes investimentos e aumento da produtividade.
03
Tema 3
25. DEMOS 3
3.2 A agricultura das rexións desenvolvidas:
efectos
• A alta produtividade xera excedentes que provocan a baixada de
prezos.
• A baixada de prezos tamén se explican polas subvencións dadas polos
gobernos dos Estados desenvolvidos.
• E necesario o emprego do transporte especializado pola gran
cantidade de produto producido.
• A comercialización axilízase porque a produción se localiza en
determinados lugares.
• Efectos negativos; contaminación dos solos e as augas dos acuíferos
polo abuso do fertilizante químico, elevado consumo de auga e un
porgresivo abandono dos núcleos rurais.
03
Tema 3
28. DEMOS 3
4. A agricultura das rexións en
desenvolvemento
4.1. Características
4.2. A agricultura tradicional no mundo
• Localización da agricultura de subsistencia (mapa)
4.3. A agricultura de plantación
03
Tema 3
29. DEMOS 3
4.1. Características
• A agricultura de subsistencia produce todo o necesario para a
supervivencia. Cultiva no seu maior parte produtos para o
autoconsumo.
• As técnicas de cultivo que se utilizan son rudimentarias e están
baseadas nas desenvolvidas durante o Neolítico.
• A explotación constante das terras, a pouca eficacia das técnicas de
cultivo e a mala calidade das sementes fan que o rendemento sexa moi
baixo.
• Nestes países conviven dous tipos de agricultura. A agricultura
tradicional e as grandes plantacións ligadas as potentes multinacionais.
03
Tema 3
30. DEMOS 3
4.2. A agricultura tradicional
• A agricultura de subsistencia; practícase en pequenas explotacións. Para
asegurarse o alimento durante todo o ano cultivan varios produtos á
vez.
• A agricultura itinerante ou por cremación, que se practica en África
ecuatorial, conca do Amazonas, Centroamérica e no sur Asia. A
técnica consiste en aclarar unha zona de bosque cortando as árbores e
queimándoas. As cinzas empréganse de fertilizantes.
• A agricultura sedentaria de secaño, practícase en zonas de sabana
mediante un sistema de rotación de cultivos; cereal + produtos
complementarios(tubérculos…) + barbeito
• La agricultura irrigada del arroz, en Asia monzónica; sueste asiático,
leste de China e na costa de India . As leiras son pequenas e a
agricultura está pouco mecanizada.
03
Tema 3
31. DEMOS 3
4.3 A agricultura de plantación
• Practícase nos países en desenvolvemento de África e América Central e
do Sur, en India e nos países do sueste asiático.
• Ten a súa orixe nas plantacións dos conquistadores europeos nos séculos
XVI e XVII fóra de Europa. Os produtos obtidos son; café , cacao,
algodón…
• É unha agricultura destinada a exportación. Son grandes explotacións
controladas polas multinacionais estranxeiras e empregan abundante
man de obra local con salarios baixos. Esixe un gran investimento de
capital e habitualmente practícase o monocultivo(cacao, cana de azucre,
café…). Ten unha elevada produtividade.
03
Tema 3
34. DEMOS 3
5. A gandaría no mundo
5.1. A gandaría sedentaria, nómade e transhumante
5.2. A gandaría extensiva e intensiva
• A gandaría no mundo (mapa)
03
Tema 3
35. DEMOS 3
A gandaría
• A gandaría é a cría de animais para o seu aproveitamento. É unha
actividade en crecemento o 30% da superficie do planeta está ocupada
por pastos. As especies animais máis numerosas son as que constitúen os
gandos; bovino, ovino, porcino e aviario. En algúns lugares tamén son
importantes os gandos caprino e cabalar, a cunicultura (cría de coellos) e
a apicultura ou cría de abellas.
• Nos países desenvolvidos predomina unha gandaría de mercado e nos
países en desenvolvemento predomina a tradicional
03
Tema 3
36. DEMOS 3
5.1. A gandaría sedentaria, nómade e
transhumante.
• A gandaría sedentaria; o gando non se despraza porque díspón de
pastos ou porque se alimenta de pensos. É a máis extendida.
• A gandaría nómade; é a que se despraza na procura de pastos.
Practícase en amplas rexións de África setentrional e subsahariana,
Asia central e Oriente Próximo onde as condicións climáticas non
permite o desenvolvemento da agricultura.
• A gandaría transhumante; o desprazamento do gando é estacional, no
inverno cara os vales e no verán cara ás montañas.
03
Tema 3
39. DEMOS 3
5.2. A gandaría extensiva e intensiva
• Gandaría intensiva; practícase en explotacións especializadas nunha
determinada especie. O gando permanece estabulado controlando a
súa alimentación, saúde e engorde para aumentar a produción no
menor tempo posible. Esta práctica localízase no leste de EEUU,
Canadá, Europa occidental, o sueste de Australia e Nova Zelandia.
• Ganadaría extensiva. Desenvólvese en grandes explotacións. O gando
aliméntase de pastos naturais. Require poucos investimentos, pero a
súa produtividade é baixa. Practícase no centro e oeste de Estados
Unidos, a Pampa arxentina, o leste de Brasil, o sur de Rusia, España,
Australia e Suráfrica.
03
Tema 3
44. DEMOS 3
6. A pesca.
6.1. A pesca
6.2. Tipos de pesca mariña
6.3. Os caladoiros
03
Tema 3
45. DEMOS 3
6.1. A pesca
• A pesca basease no aproveitamento dos recursos animais acuáticos,
algas e outras prantas que ofrece o mar.
• A produción pesqueira medrou nas últimas décadas, tamén o consumo
per cápita. China é o país con maior produción e consumo.
03
Tema 3
46. DEMOS 3
6.2. Tipos de pesca
• A pesca de litoral; realízase preto da costa en pequenas embarcacións e
con métodos artesanais. Destínase ó autoconsumo e os mercados
locais.
• A pesca de baixura; realízase próximo a costa en embarcacións
pequenas ou medianas. As bodegas dos barcos están equipadas para
conservar as capturas e o período de tempo da pesca non é superior a
un día.
• A pesca de altura; realízase en mar aberto, con buques factoría
preparados para campañas pesqueiras de varias semanas ou meses.
Utilizan diversas artes de pesca, como o palangre, o cerco ou o arrastre
e contan con equipos modernos para detectar os bancos de peixes
03
Tema 3
51. DEMOS 3
6.3. Os caladoiros
• Son as zonas onde se concentran as especies pesqueiras. As mellores
localízanse nas plataformas continentais onde se cría o plancto. Tamén
determina a abundancia de especies as zonas de contacto entre
correntes mariñas frías e cálidas.
• A lexislación internacional permite que os países costeiros reserven
para si o dereito de explotación da súa costa ata 370 km mar a dentro.
• Para que os barcos dun país poidan pescar nas augas doutros países
asínanse acordos pesqueiros
• Acuicultura é a cría de animais e vexetais acuáticos en catividade.
03
Tema 3
53. DEMOS 3
7. A explotación da pesca no mundo
03
Tema 3
54. DEMOS 3
8.1. O sector primario na Unión Europea
• Algo máis do 77% do territorio da Unión Europea considérase espazo
rural, pero só un 5% da poboación ocupada da UE traballa no sector e o
valor da súa produción non alcanza hoxe o 3% do PIB.
• Nas actividades agropecuarias conviven as explotacións intensivas,
extensivas e ecolóxicas. Teñen unha alta produtividade pola mecanización
do sector. A UE é un dos principais exportadores de produtos
agroalimentarios e o principal importador de alimentos. Na pesca e na
acuicultura ocupa o quinto lugar por produción do mundo sendo;
España, Dinamarca Reino Unido e Francia os maiores produtores.
03
Tema 3
55. DEMOS 3
• Hai unha especialización rexional; Na Europa atlántica predominan as
explotacións gandeiras alimentadas con pastos, na Europa mediterránea
practícase unha agricultura extensiva de secaño para o trigo, vide e
oliveira e unha intensiva de regadío para hortalizas e froiteiras. Nas
chairas do interior predomina a agricultura extensiva de alto rendemento
moi mecanizada e con rotación de cultivos. Na Europa oriental a
mecanización e nalgunhas rexións practícase aínda a agricultura
tradicional.
• Na UE existe unha Política Agrícola Común (PAC) e unha Política
Pesqueira Común (PPC) que comparten todos os países da Unión e que
teñen uns obxectivos comúns; a seguridade alimentaria garantindo a
saúde humana, aumentar a productividade, ter prezos razoables, asegurar
un nivel de vida xusto aos traballadores e protexer os ecosistemas.
03
Tema 3
57. DEMOS 3
8.2. O sector primario en España e Galicia
• España é un dos países da Unión Europea cun sector primario máis
potente. A poboación ocupada é un 4,2% e achega ao PIB o 2,7%. Os
produtos agrarios e pesqueiros constituén as materias primas de moitas
das nosas industrias. Arredor do 15% das exportacións españolas
procede dos alimentos.
• Despois de Francia, España é o país comunitario que máis porcentaxe
do seu territorio utiliza para a agricultura (34,4%) casi o 80% para
secaño.
• En gandaría ocupa o segundo lugar da Unión Europea en cabezas de
gando porcino (Cataluña e Aragón con maior produción), ovino e
caprino. O gando bovino ten gran presenza en León, Galicia e
Extremadura. Predomina a gandaría intensiva e estabulada con gran
investimento, maquinaria e alto rendemento
03
Tema 3
58. DEMOS 3
8.2. Sector primario; España e Galicia
• Na pesca España ocupa o primeiro posto da UE por tamaño da frota e o
segundo por volume de capturas e por consumo.
• Galicia ocupa o 6,7% da poboación activa neste sector que aporta o 4,3%
o PIB. A agricultura galega é intensiva e de policultivo con predominio do
minifundio. Os principais cultivos de Galicia son; a vide, a pataca, o millo,
as plantas forraxeiras e as hortalizas. Na gandaría Galicia destaca o gando
porcino, avícola e bovino éste último representa a terceira parte do total
español en produción láctea. A primeira actividade do sector é a pesca que
representa a metade das capturas españolas e a cuarta parte das europeas.
Na explotación forestal o sector conta con industrias de primeira
transformación (serradoiros, fábricas de taboleiros, aglomerados…) e de
segunda transformación (revestimento para o chan, embalaxe, mobles…)
03
Tema 3
