Bowel obstrucion

1. Chuyên đề:
TẮC RUỘT
1. Phan Trần Tụê Hằng
2. Bùi Hải Đăng
GVHD: ThS.BS. Trần
Phùng Dũng Tiến
Bộ môn Ngoại Bệnh viện Chợ Rẫy

2. NỘI DUNG
ĐẠI CƯƠNG
PHÂN LOẠI-
NGUYÊN NHÂN
CHẨN ĐOÁN ĐIỀU TRỊ
01
03
02
04
Bộ môn Ngoại Bệnh viện Chợ Rẫy
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

3. ĐẠI CƯƠNG
01
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT
Bộ môn Ngoại Bệnh viện Chợ Rẫy

4. ĐẠI CƯƠNG
TẮC RUỘT:
sự ngừng lưu
thông của các chất
trong lòng ruột.
Tắc ruột cơ năng
(liệt ruột): mất nhu
động ruột.
Tắc ruột cơ học:
nguyên nhân cơ
học làm tắc lòng
ruột.
Là cấp cứu thường gặp nhất.
(12-16% trong cấp cứu ngoại khoa về bụng)
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

5. PHÂN LOẠI - NGUYÊN NHÂN
02
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT Bộ môn Ngoại Bệnh viện Bình Dân

6. PHÂN LOẠI – NGUYÊN NHÂN
• Tắc ruột cao
• Tắc ruột thấp
THEO VỊ
TRÍ
• Tắc hoàn toàn
• Tắc không hoàn toàn
THEO
MỨC ĐỘ
• Tắc ruột cấp
• Tắc ruột mạn
THEO
DIỄN TIẾN
• Do dính, viêm
nhiễm,….
THEO
NGUYÊN
NHÂN
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

7. PHÂN LOẠI – NGUYÊN NHÂN
THEO CƠ CHẾ TẮC
LOẠI TẮC SỐ ĐIỂM BỊ TẮC TRÊN
RUỘT
MẠCH MÁU MẠC TREO BỊ
ẢNH HƯỞNG
Tắc ruột đơn thuần 1 (-)
Tắc ruột thắt nghẹt 1 hay 2 (+)
Tắc ruột quai kín 2 (±)
Adhesive Small Bowel Obstruction: Predictive Radiology to Improve Patient Management
Tắc ruột đơn thuần
• Trong lòng ruột: búi
giun, bã thức ăn, sỏi
mật…
• Thành ruôt: Crohn,
viêm túi thừa đại tràng,
khối u,lao…
• Bên ngoài: dính ruột,
khối u các tạng kế ruột,
áp xe ruột thừa…
Tắc ruột thắt nghẹt:
• Tắc ruột non do dây
thắt
• Xoắn ruột
• Lồng ruột
• Thoát vị bẹn, đùi, thành
bụng
• Thoát vị nội
Tắc ruột quai kín
• Tắc đại tràng do ung
thư đến sớm.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

8. PHÂN LOẠI – NGUYÊN NHÂN
Bowel obstruction: a narrative review for all physicians, 2019.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

9. https://creativemeddoses.com/topics-list/acute-intestinal-obstruction-pathophysiology/
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

10. CHẨN ĐOÁN
03
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT 26 October 2021 No.28850

11. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

12. Có phải tất cả các TH tắc ruột đều có tứ chứng?
- Tùy thuộc vào thể tắc ruột, vị trí mà 4 triệu chứng này có đủ hay không
- TRTN BN có thể đau chứ có thể chưa chướng, nôn
- Bí đại tiện là đặc hiệu hơn
- Không có mốc thời gian, chủ yếu hỏi tính chất chủ quan của bệnh nhân
- Dấu hiệu rắn bò: đặc hiệu của TRCH  CHẩn đoán luôn TRCH
- Quai ruột nổi còn có thể gặp trong TRCH giai đoạn trễ
- Quan trọng là khám các vị trí đau khu trú: có biến chứng hoặc nguyên nhân (u
, quai ấn đau nhói (xoắn ruột), tắc ở ĐT bên trái, ấn đề kháng ở hố chậu P(
Trquai kín có nghi cơ vỡ)
- 2 lưu ý bắt buộc là khám vùng bẹn: (BN lơn tuổi ko để ye hoặc sa sút trí tuệ)
và khám HMTT
Làm sao khám HMTT có thể phân biệt VPM và TR:
- TR: bóng TT rỗng
- Túi cùng Douslas: căng phồng  gợi ý PM tuy nhiên TR đến trễ có thể có biến
chứng thì có thể vào với bệnh cảnh VPM
LƯU Ý VỀ LS

13. Tắc ruột đến sớm: triệu
chứng thường không
rõ
Tắc ruột đến trễ:
- Dấu mất nước
- Nhịp thở tăng
- Sốt: nhẹ (mất nước),
cao (vỡ ruột, hoại tử
ruột)
- Tụt huyết áp, sốc
TRIỆU CHỨNG TOÀN THÂN
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

14. Khi có triệu chứng toàn
thân thì các dấu hiệu
khám không còn rõ
nữa
TRIỆU CHỨNG TOÀN THÂN
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

15. TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ
Vết sẹo trên thành bụng
Dấu hiệu rắn bò
(visible intestinal peristalsis)
Quai ruột nổi
Trướng bụng
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

16. TRĐT TRTN
Nghe - Âm ruột tăng về tần số và
âm sắc
- Âm ruột giảm hay mất
Gõ - Thường gõ vang do các quai ruột giãn trướng đầy hơi
Sờ
- Ngoài cơn đau, sờ thường
không đau hay chỉ tưng tức
- Ấn đau ± phản ứng thành bụng
- Lồng ruột: khối hơi cong, dài,
mật độ chắc, di động dễ
(Sausage-shaped lump)
- Thăm khám các vùng thường xảy ra thoát vị:
+ Thoát vị bẹn/ đùi nghẹt: nguyên nhân thường gặp của tắc ruột
- Thăm trực tràng: bắt buộc
+ Bóng trực tràng rỗng
+ U trực tràng/ mảng thâm nhiễm bên ngoài đè trực tràng
TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

17. CHẨN ĐOÁN
PHÂN BIỆT
• Tắc ruột cơ năng
• Liệt ruột
• Giả tắc đại tràng cấp (Hội
chứng Ogilvie)
• Thủng dạ dày
• Viêm tuỵ cấp
• Nhồi máu mạc treo ruột
• Viêm phúc mạc

18. CẬN LÂM SÀNG
X-Quang bụng
không sửa soạn
Xác định vị trí
tắc- Gợi ý
nguyên nhân
Theo dõi diễn tiến
Xác định tắc
ruột
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

19. Hình ảnh điển hình trên XQBKSS là mực nước hơi  giúp chẩn đoán
Theo dõi diến tiến dựa vào mực nước hơi, dịch, thành ruột
Mọi TH tắc ruột đầu tay là XQBKSS
CT làm khi nào?
• Nếu không có CCĐ + cơ sở có  nên làm luôn
• Nếu cơ sở không có thì nên làm sớm nhất trong TH TRTN (chẩn đoán đúng
hay không, mức độ, có hoại tử chưa), chưa phân biệt được các bệnh ngoại
khoa khác (TR hay VTC,Nhồi máu mạc treo)
• Có những lúc trên Xquang không có mức nước hơi mà bụng trắng xóa chụp
CT ra thấy các quai ruột dãn
XQBSS:
• Thụt tháo ngày càng ít do phải nghĩ tắc ĐT và qua cơn tắc ruột mới làm hiện
nay chuyển sang dung nội soi
• Uống cản quang đường uống: Trong TH tắc ruột do dính, tái phát nhiều lần,
điều trị kéo dài vài ngày (giữa rnah giới tắc hoàn toàn và ko hoàn toàn)  tiên
lượng có qua được hay không tại vì mục đích tránh được cục mổ càng cao
(do tắc ruột do dính mổ nữa thì dính nữa)  tiên đoán khả năng điều trị nội
khoa thành công
LƯU Ý VỀ LS

20. Siêu âm phụ thuộc người thực hiện nhưng khảo sát tốt thực hiện rất nhiều rẻ tiển,
có thể lặp lại trong mọi tình huống (cơ động) có hạn chế nếu bụng ứ hơi nhiều
thì có thể không giúp ích nhiều.
Một vài bệnh cảnh có thể giúp chẩn đoán đặc biệt phát hiện 1 tổn thương  siêu
âm ngay trên vị trí đó  có thể giúp xác định ngay nguyên nhân
MRI thay thể trong TH CCĐ CT, mất thời gian, tốn kém, ko sẵn có
Ca K ĐT nếu khám sờ được khối hình bầu dục, chắc, kém di động
Nhóm XN thứ 2 là đánh giá mất nước, nhiễm trùng, điện giải và XN máu
LƯU Ý VỀ LS

21. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
• Tư thế: đứng, nằm ngửa, nằm nghiêng trái
• Nhạy: 60-80% trong CĐXĐ có tắc ruột
70% trong CĐ vị trí tắc
<10% trong CĐ nguyên nhân tắc
• Ưu điểm: đơn giản, rẻ tiền, có ở mọi tuyến
 Đến nay vẫn được khuyến cáo là khảo sát hình ảnh học đầu tay ở các
BN nghi ngờ tắc ruột trên LS
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

22. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
Ruột giãn
• 3-6-9 tương ứng ruột non-đại tràng-manh tràng
Mức nước hơi chênh nhau ở cùng quai
ruột (điển hình)
Mất hơi và phân trong khung đại tràng
Dịch giữa các quai ruột
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

23. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
Đặc điểm
Tắc nghẽn ruột
non
Tắc nghẽn đại tràng
Đường kính ruột (cm) >3 và <5 >5
Vị trí của mực nước hơi Ở giữa Ở ngoại biên
Số lượng mực nước hơi Nhiều Ít
Đặc điểm mực nước hơi Ngắn (cao<rộng) Ít, dài (cao>rộng)
Niêm mạc ruột
Các nếp gấp chạy
dài suốt hết chiều
rộng lòng ruột
Các nếp gấp chỉ chiếm
một phần chiều rộng
lòng ruột
Khí ở ruột già Không Có
Bickle IC,Kelly B. Abdominal x rays made easy:normal radiograps
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

24. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
Phim nằm sấp hoặc
ngửa
• Ruột non dãn chứa khí
hoặc dịch >3cm
• Dãn dạ dày
• Các quai ruột non dãn
không tương xứng với
đại tràng
• Dấu hiệu căng dãn
• Vắng mặt khí trong
trực tràng
• Bụng ít hơi
• Dấu hiệu giả u
Phim tư thế bụng đứng
hoặc nghiêng trái
• Nhiều mức hơi dịch
• Mực hơi dịch dài hơn
2.5cm
• Mức hơi dịch chênh
nhau hình bậc thang
• Dấu hiệu choỗi tràng
hạt
Review of Small-Bowel Obstruction: The Diagnosis and When to Worry –
Radiology-Radiological Society of North America
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

25. QUAI RUỘT DÃN

26. DẤU HIỆU CĂNG DÃN

27. DẤU HIỆU GIẢ U

28. MỰC NƯỚC HƠI

29. HÌNH ẢNH BẬC THANG – CHUỖI TRÀNG HẠT

30. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
• Là khảo sát hình ảnh được chỉ định đầu tiên ở bệnh
nhân nghi ngờ tắc ruột cơ học trên lâm sàng
• Tuy nhiên, chỉ có 86% các trường hợp tắc ruột có thể
được chẩn đoán bằng Xquang trong khi có 20-30%
trường hợp cần phải chụp CT để chẩn đoán
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT
Xquang bụng không sửa soạn không thấy mực
nước hơi không loại trừ tắc ruột

31. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
Bologna guidelines for diagnosis and management of adhesive small bowel obstruction (ASBO): 2017 update of
the evidence-based guidelines from the world society of emergency surgery ASBO working group
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

32. XQUANG BỤNG KHÔNG SỬA
SOẠN
Ưu điểm
• Tiết kiệm chi phí
• Tính sẵn có
• Dễ thực hiện
Nhược điểm
• Có thể bình thường trong
giai đoạn sớm hoặc quá trễ
• Có thể không chẩn đoán
được trong tắc nghẽn thấp
• Hiếm khi chứng minh được
nguyên nhân
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

33. CTSCAN BỤNG
• Đánh giá kỹ thêm ở những bệnh nhân nghi ngờ tắc ruột mà lâm sàng
và XQBKSS không giúp chẩn đoán xác định
• Độ nhạy và đặc hiệu > 90% trong chẩn đoán tắc ruột hoàn toàn
• Xác định:
– Vị trí tắc
– Nguyên nhân tắc
– Phân biệt tắc ruột cơ học với liệt ruột( ưu điểm hơn so với
XQBKSS)
Tuy nhiên giá trị không cao trong chẩn đoán tắc ruột không hoàn
toàn.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

34. CTSCAN BỤNG
Dấu hiệu tắc ruột trên CTSCan
• Ruột dãn nằm kế ruột xẹp
• Thấy được vùng chuyển tiếp từ một ruột dãn qua ruột xẹp
Dấu hiệu tắc ruột thắt nghẹt:
• Quai ruột hình chữ U hay C
• Ruột phân bố hình tia với các mạch máu treo hội tụ
• Hẹp lòng ruột hình mỏ chim
• Vòng xoáy hay xoáy nước của mạc treo
• Thành ruột dày, bắt cản quang kém
• Mạc treo ruột dày lên nhưng mở vì phù nề, ứ máu
• Hơi trên thành ruột, trong tĩnh mạch mạc treo hay tĩnh mạch cửa
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

35. CTSCAN BỤNG
Evaluation and management of small-bowel obstruction: An Eastern Association for
the Surgery of Trauma practice management guideline
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

36. CTSCAN BỤNG

37. CTSCAN BỤNG

38. CTSCAN BỤNG

39. CTSCAN BỤNG
Ưu điểm
• Nhanh chóng
• Tính sẵn có
• Không xâm lấn
• Cung cấp cái nhìn tổng thể
về ổ bụng
Nhược điểm
• Có thể bỏ sót các tắc nghẽn
bán phần mức độ nhẹ
• Nhiễm tia xạ
• CCĐ: Dị ứng thuốc cản
quang, suy thận, phụ nữ có
thai, trẻ em
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

40. CHỤP CẢN QUANG ĐƯỜNG TIÊU
HÓA
• Chụp sau khi uống hay bơm chất cản quang qua
ống thông mũi – dạ dày hoặc ống thông mũi
ruột
• Chụp bằng cách thụt chất cản quang
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

41. CHỤP CẢN QUANG ĐƯỜNG TIÊU
HÓA
Chụp sau khi uống hay bơm chất cản quang qua ống thông mũi – dạ dày hoặc ống thông mũi
ruột
• Chỉ định:
– Tắc ruột cao hay bán tắc ruột non
– Lâm sàng ổn định
• Xác định:
– Vị trí tắc
– Mức độ tắc
Dấu hiệu xuất hiện chất cản quang ở đại tràng trong vòng 24h sau uống thuốc cản quang cho biết
> 90% sẽ tự bớt tắc ruột
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

42. CHỤP CẢN QUANG ĐƯỜNG TIÊU
HÓA
Chụp bằng cách thụt chất cản quang
• Chỉ định: tắc đại tràng chưa biến chứng
• Xác định:
– Vị trí tắc
– Nguyên nhân tắc
• Nhược điểm: phải thụt tháo
• Hiện nay, phương pháp này được chỉ định khi lâm sàng, XQBĐKSS và
CT bụng không giúp chẩn đoán được.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

43. CHỤP CẢN QUANG ĐƯỜNG TIÊU
HÓA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

44. CHỤP CẢN QUANG ĐƯỜNG TIÊU
HÓA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

45. SIÊU ÂM BỤNG
▪ Xác định được tắc ruột:
1. Ruột giãn nằm kế ruột xẹp
2. Dấu máy giặt
▪ Xác định nguyên nhân tắc ruột
(TRTN, lồng ruột)
1. Quai ruột dãn nằm im lìm
2. Thành ruột dày
3. Báng bụng thành lập nhanh
4. Dấu hình bia , bánh mì kẹp thịt
Siêu âm doppler đánh giá được tưới
máu quai ruột
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

46. MRI
Ưu điểm
• Cho phép đánh giá mô mềm
tốt, thành và long ruột
• Không cần uống hoặc tiêm
thuốc cản quang
• Hữu ích ở trẻ em và mang
thai
Nhược điểm
• Mất thời gian
• Tính sẵn có
• Chi phí
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

47. LƯU ĐỒ
Review of Small-Bowel Obstruction: The Diagnosis and When to
Worry – Radiology-Radiological Society of North America:
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

48. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH
1 • Có tắc ruột hay không?
2 • Tắc ruột cơ học hay cơ năng?
3 • Do bít hay do thắt?
4 • Vị trí tắc
5 • Nguyên nhân
6 • Biến chứng
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

49. ĐIỀU TRỊ
04
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

50. Ưu tiên dung đẳng trương
KS:
• TRTN thì thg quy
• TRĐT thì tùy TH (trên LS thì dung thường quy)
Giải áp:
Hiệu quả dạ dày hay ruột là như nhau
Mổ thì tùy nguyên nhân
• U bên P: cắt nối ngay 1 thì
• U bên T: có thể làm nhiều thì (mở HMNT rồi mổ thì 2) hoặc cắt nối trên ruột
hiện nay xu hướng mở stent hoặc mở HMNT trên dòng rồi qua cơn TR thì
đánh giá thêm
1 xu hướng mới: tắc ruột do dính gần đây nguyên về hướng điều trị PT can thiệp
sớm hơn (khai thác bệnh sử nhiều lần mổ + CT, ruột chưa chứa hơi nhiều) thì mổ
sớm bằng nội soi
TRQK nên mổ sớm chứ không đợi theo dõi 4-6h
TH tắc ruột do dính mà BN có nhiều vết mổ trên bụng hoặc đến trễ thì có thể mổ
mở
Van hồi manh tràng trên CT không đánh giá được
LƯU Ý VỀ ĐIỀU TRỊ

51. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Mục tiêu
Bù nước và điện giải
Điều chỉnh rối loạn thăng bằng kiềm toan nếu có
Chống nhiễm trùng
Giảm bớt tác động của ứ đọng hơi và dịch trong ruột trên
chỗ tắc
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

52. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
1. Bù đắp nước và các chất điện giải
2. Dinh dưỡng
3. Giải áp ruột trên chỗ tắc
4. Kháng sinh
5. Theo dõi đáp ứng điều trị
Đối với BN ổn định về mặt lâm sàng và có tiền sử
phẫu thuật thì nên cố gắng xử trí không phẫu thuật.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

53. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Bù nước và điện giải
• NaCl 0,9%, Lactate Ringer, Glucose 5%.
• Điện giải đồ, HCT, lượng dịch mất qua các ống dẫn lưu.
• Phối hợp các dung dịch khác dựa trên điện giải đồ và chức
năng thận (KCL 10%).
• Kiểm soát triệu chứng: thuốc chống nôn, giảm đau.
• Có thể đặt ống thông bàng quang để theo dõi và đánh giá đáp
ứng của dịch hồi sức.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

54. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

55. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Dinh dưỡng
• Hầu hết bệnh nhân cần nhịn ăn/uống để giảm trướng
• Đồ uống có thể dùng ở mức hạn chế đối với những
BN bán tắc ruột.
• Nếu BN phải nhịn đói nhiều ngày, cần nuôi dưỡng qua
đường tĩnh mạch bằng các loại dịch truyền thích hợp.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

56. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Giải áp ruột trên chỗ tắc
• Giảm căng trướng
• Tăng tưới máu ruột
• Tránh nguy cơ hít sặc chất nôn vào đường thở
• Tổng lượng dịch hút qua ống thông cần được ghi nhận để tính
lượng dịch bù cho BN, đánh giá mức độ và diễn tiến tắc ruột
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

57. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

58. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Kháng sinh
- Còn nhiều bàn cãi
• Kháng sinh là bắt buộc đối với tắc ruột thắt nghẹt hoặc khi có biến chứng thiếu máu, hoại tử hay
thủng.
• Trong tắc ruột đơn thuần, việc dùng kháng sinh là không bắt buộc. Có thể khởi động kháng sinh
khi BN đến trễ hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng trên lâm sàng hay cận lâm sàng
- Nên chọn KS phổ rộng, nhắm vào gram (-), gram (+) và cả vi khuẩn yếm khí.
- Ciprofloxacin kết hợp Metronidazole hoặc Piperacilin/tazobactam thường được sử dụng*
- Trong trường hợp mổ có thể chỉ cần kháng sinh dự phòng
* Patrick Jackson, MD, and Mariana Vigiola Cruz, MD. Intestinal Obstruction: Evaluation and Management;
Am Fam Physician. 2018 Sep 15;98(6):362-367.
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

59. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

60. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Theo dõi đáp ứng điều trị
Lâm sàng: Thăm khám mỗi 4 - 6h
• Mức độ đau
• Mức độ trướng
• Dấu hiệu tắc ruột thắt nghẹt
• Dấu mất nước, thể tích nước tiểu, trung tiện
• Số lượng và tính chất dịch qua ống thông mũi dạ dày
Cận lâm sàng:
• X Quang bụng không sửa soạn nhắc lại sau 4 – 6h (
ruột trên chỗ tắc bớt trướng, có hơi phần ruột dưới chỗ
tắc)
Đánh giá, điều trị bệnh nền
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

61. ĐIỀU TRỊ NỘI KHOA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

62. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Mục đích
Tái lập lưu thông ruột
• Mục đích chính
Loại bỏ nguyên nhân gây tắc
• Không phải lúc nào cũng khả thi
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

63. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Mổ khẩn Mổ chương
trình
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

64. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

65. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Gây mê toàn thể
• Phương pháp tốt nhất
• Kiểm soát tốt đường thở
• Cho phép dùng thuốc giãn
cơ để bụng mềm
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

66. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Tê tủy sống, tê tại chỗ
Áp dụng giới hạn.
VD: mở HMNT ĐT sigma/
TR do K trực tràng GĐ
cuối
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

67. ĐIỀU TRỊ NGOẠI KHOA
Đường mổ
- Tùy nguyên nhân và dự kiến
phẫu thuật
- Khi chưa biết nguyên nhân
o Đường mổ giữa bụng được
sử dụng nhiều nhất
- Khi đã biết nguyên nhân
o Chọn đường mổ thuận lợi
cho phẫu thuật
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT

68. Đường mổ
• Thoát vị bẹn →Rạch đường bẹn
• Giun đũa →Rạch đường dưới rốn
hay HCP
• Ung thư ĐTT → PT cắt ĐT, nối
tắt, HMNT
• Lao HMT →Đường giữa dưới rốn
hay đường trắng P
• TR do dính sau mổ: đi lại đường
mổ cũ
- Đường giữa dưới rốn được dùng
nhiều nhất

69. Đánh giá thương tổn
•Đánh giá dịch ổ bụng:
Dịch vàng trong: dịch thấm từ ruột giãn trên chỗ thắt
Dịch đục, có giả mạc: có viêm phúc mạc
Dịch phân: vỡ trên hay tại chỗ tắc (chỗ khối u gây tắc)
Dịch hồng, máu: dấu hiệu tắc ruột thắt nghẹt
Dịch máu màu nâu, hôi: tắc ruột thắt nghẹt đã hoại tử

70. Đánh giá thương tổn
Tìm chỗ tắc
• Tìm và đánh giá manh tràng
Căng: tắc ở đại tràng lần tìm từ
MT đi xuống
Xẹp: tắc ở ruột non lần tìm từ
MT đi lên
Vị trí tắc: chuyển tiếp ruột giãn và
ruột xẹp

71. Đánh giá thương tổn
• Tìm chỗ tắc
Khó khăn: dính ruột nhiều và chặt,
tắc ruột do VPM kết bọc Thám
sát từ phần ruột giãn và tự do đi
dần vào vùng dính

72. Đánh giá thương tổn
- Khả năng sống còn của ruột
•Màu sắc
 Hồng hào, trơn láng: còn tốt
Tím đen: hoại tử
• Nhu động ruột
• Lưu thông mạch máu

73. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
•Tắc ruột do dính:
Gỡ dính hay
cắt dây dính
Cắt đoạn
ruột
Nối tắc đoạn
ruột trên và
dưới chỗ tắc
Mở thông
đoạn ruột
trên chỗ tắt
ra ngoài
PT qua nội
soi

74. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
•Tắc ruột do dính:
PT qua nội
soi
Phẩu thuật
qua nội soi ổ
bụng
▪ Ruột non giãn không quá 4cm
▪ Bụng trướng ít hoặc vừa phải
▪ Số lần phẫu thuật vung bụng < 3 lần
▪ Không có CCĐ của PTNS: tụt HA, viêm
phúc mạc, các chống chỉ định của bơm
hơi ổ bụng: bệnh tim- phổi nặng, tăng áp
lực nội sọ...
Chỉ định mổ nội soi

75. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do ung thư đại – trực tràng
PT qua nội
soi
Đại tràng
phải
•Cắt nối ĐT (P) 1 thì
•Nối tắt hồi tràng – đại tràng ngang
•Mở thông hồi tràng ra da
Đại tràng
trái
•Còn cắt được
•Phẫu thuật nhiều thì
•Phẫu thuật 1 thì + rửa đại tràng trong mổ
•Không cắt được
•Hậu môn nhân tạo
Trực tràng
•Cắt bỏ được: PT nhiều thì
•Không cắt được
•Hậu môn nhân tạo trên dòng

76. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do ung thư đại – trực tràng
PT qua nội
soi
Cắt đại tràng phải Cắt đại tràng trái
Nối hồi- ĐT ngang

77. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do ung thư đại – trực tràng
PT qua nội
soi
Đặt stent trong tắc đại tràng do ung thư
 Nội soi ĐT ± XQ, đặt SEMS qua chỗ khối u gây tắc ruột ruột
thông trở lại:
-Còn cắt bỏ được: mổ chương trình cắt ĐT 1 thì
-GĐ trễ: giữ stent, chăm sóc giảm nhẹ
 Tỷ lệ thành công ≈ 90% nhưng đắt nên chưa phổ biến ở VN

78. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do ung thư đại – trực tràng
PT qua nội
soi

79. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do lao hồi manh tràng:
PT qua nội
soi
Xử trí
Cắt hồi –
manh tràng/
Cắt ĐT phải
Nối tắt hồi –
ĐT ngang
Mở thông hồi
tràng
Điều trị lao
theo phác đồ

80. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Tắc ruột do bã thức ăn:
PT qua nội
soi
Bóp nhỏ khối
bã + Đẩy qua
manh tràng
Gần manh
tràng
Kích thước
nhỏ
Mở lòng ruột
Xa manh
tràng
Kích thước
lớn

81. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Lồng ruột
PT qua nội
soi
• Tháo lồng
• Loại bỏ nguyên nhân
Người lớn
• Tháo lồng bằng hơi, nước, baryt
• Phẫu thuật bằng tay
Trẻ em

82. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Xoắn ruột non hay tắt ruột non do dây thắt
PT qua nội
soi
Xoắn
RN/Tắc RN
do dây thắt
Ruột còn
sống
Tháo
xoắn/Cắt
dây thắt
Ruột hoại tử
Cắt ruột

83. Một số phương pháp phẫu thuật TRCH phổ biến ở nước ta
• Xoắn đại tràng sigma
PT qua nội
soi
Đã hoại tử
Cắt ĐT và đặt hậu
môn nhân tạo
Chưa hoại tử
Đặt ống thông qua
nội soi TT - ĐT
Cắt ĐT xoắn
Mổ tháo xoắn + Cố
định ĐT

84. Chăm sóc sau mổ
Hút dịch dạ dày
• Giảm chướng bụng, ruột được nuôi dưỡng
tốt hơn
• Đỡ khó thở do bụng chướng và do dạ dày ứ
nước
• Hút cho tới khi trung tiện trở lại.
Bồi phụ nước-điện giải
• Căn cứ tình trạng mất nước và lượng nước
tiểu
• Căn cứ vào vị trí tắc và điện giải đồ
Kháng sinh
Giảm đau
Kiểm tra, vệ sinh vết mổ và HMNT

85. Theo dõi biến chứng sau mổ
•Viêm phúc mạc, xì miệng nối
•Tắc ruột sau mổ
•Nhiễm trùng hậu môn nhân tạo
•Áp xe tồn lưu

86. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Bệnh học Ngoại khoa Tiêu hóa-Bộ môn Ngoại-2021
2. Cấp cứu ngoại tiêu hóa- Bộ môn Ngoại-2018
3. Hướng dẫn sử dụng kháng sinh, Bộ Y tế, Quyết định số 708/QĐ-BYT ngày 02/3/2015
4. Brit Long, MD,* Jennifer Robertson, MD, MS (2018). Emergency medicine evaluation
and management of small bowel obstruction: evidence-based recommendations, The
Journal of Emergency Medicine, Vol. -, No. -, pp. 1–11, 2018
5. Bowel obstruction: a narrative review for all physicians, Fausto Catena, World Journal of
Emergency Surgery, 20(2019)
6. Bickle IC, Kelly B. Abdominal x rays made easy: normal radiographs
7. Review of Small-Bowel Obstruction: The Diagnosis and When to Worry – Radiology-
Radiological Society of North America:
8. Bologna guidelines for diagnosis and management of adhesive small bowel obstruction
(ASBO): 2017 update of the evidence-based guidelines from the world society of
emergency surgery ASBO working group
9. Patrick Jackson, MD, and Mariana Vigiola Cruz, MD. Intestinal Obstruction: Evaluation
and Management; Am Fam Physician. 2018 Sep 15;98(6):362-367.
10. Sabiston Textbook of Surgery
11. The Biological Basis of Modern Surgical Practice, 21st Edition, Courtney Townsend
Chuyền
đề:TẮC
RUỘT