Sulfonamides were the first effective antibacterial agents discovered in the 1930s and were widely used before the development of penicillin. While now largely replaced by other antibiotics, they continue to have therapeutic uses. Key points include: sulfonamides work by inhibiting folic acid biosynthesis; they are excreted renally so dosage should be adjusted for renal impairment; and trimethoprim-sulfamethoxazole is a commonly used combination that is synergistic and has expanded antimicrobial activity. Adverse effects can include allergic reactions and hematological effects like anemia.
Sulfonamides were the first effective antibacterial agents discovered in the 1930s and were widely used before the development of penicillin. While now largely replaced by other antibiotics, they continue to have therapeutic uses. Key points include: sulfonamides work by inhibiting folic acid biosynthesis; they are excreted renally so dosage should be adjusted for renal impairment; and trimethoprim-sulfamethoxazole is a commonly used combination that is synergistic and has expanded antimicrobial activity. Adverse effects can include allergic reactions and hematological effects like anemia.
1. Sülfonamidler
ve Ko-trimoksazol
Dr. Hasan Basri Ulusoy
2. Sülfonamidler
• Sistemik kullanıma giren ilk
antibiyotiklerdir
• Bakteri direncinin artması, daha az
toksik antibiyotiklerin üretilmesiyle
önemleri azalmıştır
3.
4.
5.
6. Etki Spektrumu
Gram (+) ve (-) bakteriler
Nokardia
Klamidya Trakomatis
Bazı protozoalar
Bakteriostatiktirler
Anayroblara etkileri zayıftır
Riketsia lar ın çoğalmasını uyarırlar
8. • Dokulara dağılımları iyidir
• SSS ve plasentaya geçişleri iyidir
• Genellikle trimetoprim ile kombine
olarak kullanılırlar
• Bu kombinasyonda sinerjistik etki
elde edilir
9. • Sulfonamidlerin bir kısmı değişmeden
böbreklerden itrah edilir
• Bir kısmı da karaciğerde asetilasyon
ile konjuge edilerek metabolize edilir
• Asetilasyon ürünlerinin antibiyotik
etkinliği yoktur ama toksik etkileri
hala mevcuttur
• İlaç ve metabolitleri böbreklerden
atılır, ciddi böbrek yetmezliğinde doz
azaltılmalıdır
10. Yavaş asetilleyiciler
• Sulfonamidler, izoniyazid, prokainamid,
fenelzin ve diğer bazı ilaçlar karaciğerde
N-asetil transferaz-2 enzimi tarafından
asetillenmek suretiyle inaktive edilirler
• Bazı kimselerde genetik polimorfizm
nedeniyle bu enzimin miktarı azalmıştır.
Bu kişilere yavaş asetilleyici denir
• Türkiyede yavaş asetilleyicilerin oranı
%60 dır. Japonya da % 10 dur.
11. Yavaş asetilleyiciler
• Yavaş asetilleyiciler de sulfanamidlerin
toksik etkileri daha fazla görülür
• İzoniazid (tüberküloz tedavisinde
kullanılan bir ilaç) in periferik nöropati ve
SLE yan etkileri yavaş asetilleyicilerde,
hepatotoksik yan etkisi de hızlı
asetilleyicilerde daha fazla görülür
– Hızlı aseilleyicilerde toksik bir metabolit daha
fazla oluştuğu düşünülmektedir.
12. • Yarı ömürleri ilaca göre
değişmektedir kısa, orta ve uzun
yarı ömre sahip sulfanamidler vardır
13. Kısa ve orta etki süreliler
• Sulfizoksazol (Azo-Gantrisin tb,
Gansol göz dam.)
• Sulfametoksazol (Bactrim tb, Kemoprim tb.)
– İdrar yolu İnf (direnç artışı var!)
– (10-20 kat fazla konsantrasyon)
14. Kısa ve orta etki süreliler
• Sulfadiazin
– Serobraspinal sıvıya geçişi iyidir
– Nokardiozis te ilk tercihdir
– Primetamin ile birlikte
toksoplazma tedavisinde ilk
tercihdir
16. Sulfapiridin
• Sulfapiridin, 5-ASA (aminosalisilik
asid) kimyasal olarak birleştirilmesi ile
Sulfasalazin oluşur
• Sulfasalazin ülseratif kolit gibi
inflamatuvar barsak hastalıklarında
(5-ASA ya bağlı etki)
Romatoid Artrit vb hastalıklarda
(sulfapiridin e bağlı etki)
antiinflamatuvar etki için kullanılır
17. Sulfapiridin
• Sulfasalazinin %30-40 hastada iyi tolere
edilemez
• Bulantı kusma, deri döküntüsü, baş
ağrısı, kas ve eklem ağrısı, kemik iliği
depresyonu sık görülür
• Erkeklerde geçici olarak kısırlığa neden
olabilir
• Bu yan etkilerin çoğu sulfapiridine
bağlıdır
18. Uzun etkili (depo)
• Sulfadoksin
– Böbreklerden itrahı çok yavaştır
– Albumine yüksek oranda bağlanır
– Primetaminle birlikte sıtma
tedavisinde kullanılır (Fansidar)
25. Toksik Etkiler
• İdrarda çökelebilirler
– (Nötral ve asidik PH da)
• Kristalüri, hematüri, tıkanma
– Sodyum Bikarbonat ve bol sıvı ile
tedavi yapılmalı
27. G6PD Enzim Eksikliği
• Alyuvarları oksidan ilaçlara karşı
koruyan enzim
• Akut masif hemoliz
• Afrika ve Akdeniz Bölgesi Halklarında
• Ege (%1) Çukurovada (%10)
33. Trimetoprim
• Oral emilebilir
• Dokulara dağılımı iyidir
• SSS ne geçer
• İlaç ve metabolitleri
böbreklerden itrah edilir
• Böbrek yetmezliğinde doz
azaltılmalı
34. Trimetoprim
• Zayıf bazik yapıdadır
• Plazmadan daha asidik olan
prostat ve vajina sıvısında
yoğunlaşır
– Bu yerlerdeki etkinliği pek çok
antibiyotikten daha iyidir.
35. Toksik Etkiler
• Megaloblastik Anemi
• Lökopeni
• Granülositopeni
Folinik asid kullanımı ile bu yan
etkiler azaltılabilir
40. Trimetoprim-Sülfametoksazol
• Pek çok solunum yolu patojenine etkili
– Pnömokoklar
– Hemofilus türleri
– Moreksella Catarrhalis
– Klebsiella Pneumoniae
41. Trimetoprim-Sülfametoksazol
Streptokokal faranjit ve tonsillitte
yeterli eradikasyon yapamadığı
için romatik ateş ve akut
glomerülonefrit gibi
komplikasyonlar oluşabilir