De presentatie is gebruikt tijdens een landelijke studiedag van de Vereniging van Hogescholen. De presentatie zoomt in op een methode voor het uitvoeren van een competentieanalyse van een opleiding. De methode leidt niet tot uitspraken over het eindniveau van een opleiding, maar geeft een opleiding wel inzicht in de mate waarin het toetsplan de competenties afdekt, waarbij tevens uitspraken worden gedaan over de wijze waarop dat gebeurt (kennis, inzicht, toepassing en/of praktijkhandelen).

1. Workshop Slimme toetsstructuren
Vereniging Hogescholen
12 december 2013
Bron Saxion Archeologie Fieldschool 2012-2013

2. Voorstellen
Hilde ter Horst
Peter Blijleven
Onderwijskundig adviseur
Onderwijskundig adviseur
• Zoëzi Opleidingsadvies
• http://www.zoezi.nl/
• hilde@zoezi.nl
•
•
•
•
School of Business, Building & Technology
p.j.blijleven@saxion.nl
www.saxion.nl/bbt
www.saxion.nl/ar (Archeologie)

3. Draaiboek
1. Introductie Saxion Archeologie.
2. Competentieontwikkeling binnen de opleiding.
3. PDCA: competentieanalyse a.d.h.v. piramide van Miller.
4. Activiteit: toetsplan duiden via piramide van Miller.
5. Terugkoppeling.
6. Opbrengsten en afronding.

4. Archeologie:
Achtergrondinformatie
• Enige HBO-bachelor Archeologie in
Nederland.
• Opleiding gevestigd in Deventer.
• ±250 studenten (numerus fixus).
• Archeologie is specialistisch beroep:
Bron Sax.nu (15 oktober „12).
Bron Saxion team Archeologie: Fieldschool.
– ± 30 docenten:
• Kernteam: 8 docenten
• Flexibele schil
– Gastdocenten

5. Archeologie:
Historie
• Start particulier initiatief, Saxion Next.
• In 2008 eerste accreditatie.
• In 2010 bij wet bepaald:
– Wo en hbo bachelorarcheoloog voor de
wet gelijk.
• Sinds 2011 een bekostigde opleiding.
• Sinds mei 2013 stamopleiding Bachelor
of Built Environment (BBE).
Bron Sax.nu (15 oktober „12).
Bron Saxion team Archeologie: excursie Xanten

6. Archeologie:
Visie en uitgangspunten
• Aansluiting ontwikkelingen werkveld:
– Wet archeologische monumentenzorg
(2007).
• Kwaliteitsnorm Nederlandse
Archeologie (KNA)
– Kritische taken hbo bachelorarcheoloog
• Internationale oriëntatie:
– Focus Nederlandse archeologie.
– Internationale samenwerking/stage.
Bron Sax.nu (15 oktober „12).
• Competentiegericht
• Programma:
– Wettelijke eisen (240ec, minor).
– Evenredige verdeling ECTS over jaren.
– Praktijkgericht (30 weken jaar 1/2/3).
KNA: kwaliteitsnorm archeologie (beroepstaken)

7. Archeologie:
Curriculum
• Stage/fieldschool

8. Archeologie:
Curriculum
• Praktisch onderwijs: “learning on the job”

9. Archeologie:
Curriculum
• Aanschouwelijk onderwijs: opgravingen bezoeken

10. Archeologie:
Curriculum
• Afstudeerproject WOII-erfgoed: V-I

11. Archeologie:
competentieontwikkeling?
• Kaders van de opleiding staan, vraag is nu:
– kunnen we garant staan voor kwaliteit?
– kunnen we die kwaliteit bij een accreditatie (18-10 „13) zichtbaar maken?
• Analysevragen geformuleerd:
1. Dekt het toetsplan van de opleiding de toetsing van alle competenties af?
2. Is er sprake van toename complexiteit in toetsing van beheersing van
competenties?

12. Plan
Analyse via Piramide van Miller
• Plan voor analyse kritische toetsdocumenten:
– Toetsplan, toetscatalogus en toetsen.
– Analyse op basis van piramide van Miller (1990).
• Aandachtspunten bij de analyse:
– Is transparant of en waar alle competenties expliciet getoetst worden?
– “Bewandelen” de studenten door middel van de toetsen alle niveaus van
Miller binnen een kwartiel, leerjaar en binnen hele opleiding?
– Is er sprake van een toename van complexiteit in toetsen?
– Is er sprake van een mix van toetsvormen en beoordelaars?
– Wat is het aandeel van individueel toetsen in summatieve toetsen?

13. Plan
Analyse via Piramide van Miller
• Does:
– toepassen geleerde in complexe praktijksituaties
(praktijk, stage, afstuderen).
• Shows how:
– toepassen geleerde in gesimuleerde situaties
(practicumtoets, projecttoets).
Does
• Knows how:
– weten hoe kennis moet worden gebruikt
(casus, inzichtvragen kennistoets).
Shows how
Knows how
• Knows:
– basiskennis waarover een student
moet beschikken (kennistoets).
Knows
Bron: Miller GE. (1990). The assessment of clinical skills/competence/performance. Academic Medicine, 65, S63-S67
Available: http://winbev.pbworks.com/f/Assessment.pdf [2013, december].

14. DO
Uitvoeren analyse toetsplan
• Voorbeeld:
– Resultaat duiding m.b.v. piramide van Miller.

15. CHECK
ijken en borgen bevindingen
• Check tijdens analyse: docenten
– Tijdens analyse voortdurend in gesprek met docenten
over de toets, de competenties en de duiding van de
niveaus Miller.
• Check na afronding van analyse: eindoordeel
– Beantwoorden van de analysevragen.
– Vaststellen totale analyse met opleidingsteam.
– Vaststellen competentieontwikkeling bij Examencommissie.

16. Check
Conclusies
• Het bestaande toetsplan was niet volledig.
• Leerjaar 1/2/3:
– Alle competenties minimaal 2 keer getoetst in jaar.
• Complexiteit toetsing stijgt tijdens studie:
– Meer „knows how‟ niveau in kennistoetsen leerjaar 3.
– Complexiteit van toetsing stage stijgt.
• Propedeuse: oriëntatiefase:
– Alle competenties (ten minste) op „knows how‟ niveau getoetst.
– Toetsing op „Does‟ niveau in fieldschool (kwartiel 4).
• Eind jaar 3: alle competenties op „does‟-niveau getoetst.
• Leerjaar 4: focus op toetsing hbo-competenties

17. ACT
Vervolgacties
• Nieuw toetsplan:
– Opleiding heeft toetsplan aangescherpt o.b.v. de
analyseresultaten.
• Bijgestelde toetsplan is vastgesteld door de
examencommissie.
• Zichtbaar maken competentieontwikkeling via een poster.
• Accreditatie (oktober 2013):
– Poster en nieuwe toetsplan zijn succesvol gepresenteerd bij de externe
visitatie door Hobéon.

18. Opdracht:
Oefenen met Miller
Werk de volgende 2 vragen uit:
1. Maak de duidingen volgens Miller af voor kwartiel 2,3 en 4.
–
Vervang de kruisjes door K („knows‟) KH („knows how‟) SH („shows how‟) D („does‟).
2. Analyseer je „score‟ en beantwoord de volgende deelvragen:
–
–
Worden alle competenties evenwichtig getoetst?
Worden alle niveaus van Miller doorlopen binnen een kwartiel en
binnen de gehele propedeuse?
NB. Linkerkolom: Vijf competenties, C1 tot en met C5.
Rechterkolommen: Toetsvormen verdeeld over 4 kwartielen
Does
Shows
how
Knows how
Knows

19. Opdracht
REACTIES
uitkomsten
bijzonderheden
bevindingen
conclusies
Resultaten & conclusies

20. Tot besluit
Opbrengsten analyse
• Accreditatie:
– Docenten kunnen competentieontwikkeling in opleiding beter uitleggen.
• Verbeteren toetsmatrijzen kennistoetsen:
– Voorstel voor opnemen niveaus Miller in sjabloon toetsmatrijzen.
• Verbintenis met Saxion didactische training:
– Feedback docenten tijdens de analysefase dat ook in Saxion didactische
training aandacht wordt besteed aan de piramide van Miller.
– Goed voor de communicatie, docenten pakken werkwijze snel op.

21. Opbrengsten
• Tijd:
– Analyse is in betrekkelijk korte tijd te doen.
– Archeologie: analyse in 2 maanden uitgevoerd (incl. ontwerp).
• Communicatie:
– Benutting Poster tijdens open dagen.
• Onderwijsontwikkeling:
– Poster helpt curriculumcommissie bij maken keuzes onderwijsherziening
(o.a. relatie toetsvormen, niveaus van Miller, behouden wat goed is, etc.).
• Aanbeveling:
– Gesprek met docent is absoluut noodzakelijk.
– Analyse maakt inzichtelijk of het toetsplan de competenties afdekt.
– Uitspraken over eindniveau (competent zijn) hangen af van het hele
toetskwaliteitssysteem (examen-/toetscommissie, toetscontrole, scholing).

22. Bedankt voor uw aandacht!
?
?
?