1. Сэтгэцийнхувьдэрүүлгэжямархүнийгхэлэхвэ? -Хүрээлэнбайгааорчин, юмсүзэгдлийгзөвтанинмэдэж, зөвөөройлгож, зөвүйлажиллагаанд бүтээлчээроролцож, нийгэмхамтолныдотордасанзохицохчадвартайболсэтгэцийнхувьдэрүүлбайнагэжүздэг. Хэрвээхүмүүстэйдасанзохицожчадахгүй л болямарнэгэнбайдлаарсэтгэцийнтулгамдсанасуудалтайгэсэнүг.

2. Манайорнынийтхүнамын 51 хувьньсэтгэцийнхувьдэрүүл, 46 хувьньсэтгэцийнтулгамдсанасуудалтай, гурванхувьньсэтгэцийнөвчтэйгэсэнсудалгаабий. Тэгэхээр таванхүнтутмыннэгньсэтгэцийнямарнэгэнэмгэгээрөвчилж, хоёрхүнтутмыннэгдньсэтгэцийнтулгамдсанасуудалбайнагэсэнүг.

3. Тэгвэлсэтгэцийнэрүүлмэндгэдэгньхарьцангуйөргөнойлголт. Яагаадгэвэлхүнсэтгэц, биехоёроороо л амьтдаас л ялгардаг. Хариннойргүйболох, сэтгэлээрунах, гутрах, санаазовох, мартамхайболох, толгойөвдөх, айжтүгшдэг, архиихбагахэмжээгээрхэрэглэдэг, тамхитатдаг, компьютертоглодог, ядарчбайна, сульдажбайнагэжхэлдэгхүнболгонсэтгэцийнтулгамдсанасуудалтайболжээгэжойлгожболно

4. Сэтгэцийнөвчинньмашолоншалтгаанаасүүсдэг. Удамшлынболонудамшиххандлагатайсэтгэцийнөвч­нүүдбайдаг. Стрессбуюуудаанхугацаандсэтгэцийнхямралтайбайх, архи, хартамхизэрэгхортзуршлууд, тархиныгэмтэл, биебялдрынхүндөвчнүүд, судасныэм­гэгүүд, биеийнхалдвартөвчнүүдгэхмэтмашолоншалтгаанаас сэтгэцийнөвчин үүсдэг. Нийгмийнбухимдалч баснөлөөлдөг. Манайхдэлхийн хөгжингүйорнуудаассэтгэцийнэмгэ­гийнтархалтаараа 8-10 дахинбагабайдаг. Манайсэтгэцийнэмгэгийнтархалт 1000 хүнд 25 байдагбол АНУ, Японзэрэгор­нуудад 150-200 байдаг

5. Эрүүлхүнямарнэгэнстресс, будлиан, зөрчилмаргааныгзөвзохицуулж, шийдвэрлэхчадвартайбайдаг. Нөгөөталаасхүнийавирараншин, занбайдалянзбүрбайдаг. Заримхүнхарьцангуйтэс­вэртэй, аливааасуудлыгзөвшийддэг, будлианыгшийдвэрлэхчадвартайбайхадзаримньогцомширүүнааштай, тайванбиш, хүмүүстэйзөрчилдөмтгийгэхмэттухайнхүнийзанбайдалнөлөөлдөг

6. Ганцаардалгэдэгболсэтгэцийнтулгамдсанасуудал. Гэхдээганцаардсанхүнболгоныг сэтгэцийнэмгэгтэйгэжболохгүй. Учирньөөртөөсэтгэлхангалуун, тайванбайжчаддагболтэрхүнямарнэгэнасуудалдороогүйгэсэнүг. Нөгөөталаасганцаардалгэдэгболсэтгэлгутрал. Энэньнийгэмтэйхарьцахадтодорхойхэмжээгээрнөлөөлжбайгааболсэтгэцийнтулгамдсанасуудалүүсчээгэжүзэнэмчлүүлэххэрэгтэй.

7. Ерньхүнэрүүлбайнагэдэгньхүнийөөрийнхүчинзүйлболохэрүүлахуйндэглэм, орчиннөхцөл, сэтгэцийнэрүүлмэн­дийнболовсролоосшалт­­гаална. Ингэхдээ 90 хувьньхүнээсөөрөөснь, 10 хувьньэрүүлмэндийнбайгууллагынхөгжлөөсха­маарнагэжүздэг. Тэгэхээр хүнбүхэнөөрийнсэтгэлгутралыгмэдэх, сэтгэлзүйчэмчидхандажбайвалаливаастресставтах, сэтгэцийнэмгэгтөртөхгүйбайжчадна. Ямар ч насныхүнөдрийндэглэм, хоолныдэглэм, ам­ралтчөлөөтцагаазөвзо­хицуулж, стрессээзөвтайлжсурах, зөвхарилцахёсзүйгэзэмшиххэрэгтэй.