PTON111-Хичээл-2/1

1. Сэтгэл судлалын шинжлэхСэтгэл судлалын шинжлэх
ухааны салбаруудухааны салбарууд
Доктор дэд проф. Н.ЦэдэвсүрэнДоктор дэд проф. Н.Цэдэвсүрэн

2.  Хүний сэтгэлийн үйл ажиллагаа машХүний сэтгэлийн үйл ажиллагаа маш
олон талтай үлэмж нарийн процессолон талтай үлэмж нарийн процесс
учраас түүнийг судлах сэтгэл судлалынучраас түүнийг судлах сэтгэл судлалын
шинжлэх ухаан нь өөрийн хөгжлийншинжлэх ухаан нь өөрийн хөгжлийн
явцад улам нарийсан хөгжиж, дотроо 10явцад улам нарийсан хөгжиж, дотроо 10
шахам салбар ухаан болсон байна.шахам салбар ухаан болсон байна.
Сэтгэл судлалын шинжлэх ухааныгСэтгэл судлалын шинжлэх ухааныг
дараах олон том салбар ухаан болгондараах олон том салбар ухаан болгон
хуваана.хуваана.

3. 1.1. Ерөнхий сэтгэл судлал ньЕрөнхий сэтгэл судлал нь насанднасанд
хүрсэн эрүүл хүмүүсийн сэтгэцийн үйлхүрсэн эрүүл хүмүүсийн сэтгэцийн үйл
ажиллагааны хөгжлийн ерөнхий зүйажиллагааны хөгжлийн ерөнхий зүй
тогтлыг судална. Тэрчлэн ерөнхийтогтлыг судална. Тэрчлэн ерөнхий
сэтгэл судлал нь бие хүний сэтгэцийнсэтгэл судлал нь бие хүний сэтгэцийн
процесс сэтгэцийн шинж чанарпроцесс сэтгэцийн шинж чанар
төлөвшин бүрэлдэх зүй тогтол, биетөлөвшин бүрэлдэх зүй тогтол, бие
хүний үйл ажиллагааны хөгжлийн зүйхүний үйл ажиллагааны хөгжлийн зүй
тогтлуудыг судална.тогтлуудыг судална.

4. Сурган хүмүүжүүлэх сэтгэл судлал ньСурган хүмүүжүүлэх сэтгэл судлал нь
хүнийг сурган хүмүүжүүлэх үйлхүнийг сурган хүмүүжүүлэх үйл
ажиллагааны сэтгэл зүйн үндсийгажиллагааны сэтгэл зүйн үндсийг
судална. Сурган хүмүүжүүлэх сэтгэлсудална. Сурган хүмүүжүүлэх сэтгэл
судлал нь сургалт хүмүүжлийн ажлынсудлал нь сургалт хүмүүжлийн ажлын
агуулга, арга барилыг хүүхдийн нас биеагуулга, арга барилыг хүүхдийн нас бие
сэтгэцийн хөгжлийн онцлогт тохируулансэтгэцийн хөгжлийн онцлогт тохируулан
явуулах ажлын сэтгэл зүйн зүй тогтлыгявуулах ажлын сэтгэл зүйн зүй тогтлыг
нарийн судална. Тэрчлэн сурганнарийн судална. Тэрчлэн сурган
хүмүүжүүлэх сэтгэл судлал ньхүмүүжүүлэх сэтгэл судлал нь
хүүхэдтэйхүүхэдтэй

5. ажиллах ажлын арга барил,багшлахажиллах ажлын арга барил,багшлах
ажлын ур чадвар, эв дүй бүрэлдэнажлын ур чадвар, эв дүй бүрэлдэн
тогтох ажлын үндсийг судална.тогтох ажлын үндсийг судална.
Хүүхдийн болон хүний нас зүйнХүүхдийн болон хүний нас зүйн
сэтгэл судлал:сэтгэл судлал: Хүний насны үеХүний насны үе
шатууд тэдгээрийн онцлог болоншатууд тэдгээрийн онцлог болон
сургалт хүмүүжлийн ажлыг хүүхдийнсургалт хүмүүжлийн ажлыг хүүхдийн
нас зүйн онцлогт зохицуулан явуулахнас зүйн онцлогт зохицуулан явуулах
ажлын сэтгэл зүйн үндсийг судлахаасажлын сэтгэл зүйн үндсийг судлахаас
гадна хүүхдийн сэтгэцийн хөгжлийнгадна хүүхдийн сэтгэцийн хөгжлийн
онцлог,онцлог,

6. бие махбодын болон физиологийнбие махбодын болон физиологийн
хөгжлийн зүй тогтлыг судална.хөгжлийн зүй тогтлыг судална.
Хөдөлмөрийн сэтгэл судлал нь:Хөдөлмөрийн сэтгэл судлал нь: ХүнийХүний
хөдөлмөрийн үйл ажиллагааны сэтгэлхөдөлмөрийн үйл ажиллагааны сэтгэл
зүй, хөдөлмөр хүн хоёрын харьцаа,зүй, хөдөлмөр хүн хоёрын харьцаа,
хүнээс хөдөлмөрийн багаж зэвсэгтэйхүнээс хөдөлмөрийн багаж зэвсэгтэй
харьцах харьцааны сэтгэл зүйнхарьцах харьцааны сэтгэл зүйн
онцлогийг судална.онцлогийг судална.
Нийгмийн сэтгэл судлал:Нийгмийн сэтгэл судлал: НийгмийнНийгмийн
доторхи хэсэг бүлэг хүмүүсийн болондоторхи хэсэг бүлэг хүмүүсийн болон
хамт олны хоорондын харьцааны сэтгэлхамт олны хоорондын харьцааны сэтгэл
зүйг судална.зүйг судална.

7. Урлагийн сэтгэл судлал:Урлагийн сэтгэл судлал: хүмүүсийн
уран бүтээлийг туурвих үйл
ажиллагааны сэтгэл зүй, хүмүүсээс
урлаг уран сайханд хандах
хандлага,урлагийг танин мэдэх ойлгох
болон урлагийн олон төрлүүд хүний
дотоод ертөнцөд нэвтрэн орж
нөлөөлөхийн сэтгэл зүйн үндсийг
судлахаас гадна, урлагийн олон
төрлийн мэргэжлийн хүмүүсийн сэтгэл
зүйг судална.

8.  Спортын сэтгэл судал ньСпортын сэтгэл судал нь
мэргэжлийн тамирчдыг сурган бэлтгэхмэргэжлийн тамирчдыг сурган бэлтгэх
ажлын сэтгэл зүй, спортын мэргэжлийнажлын сэтгэл зүй, спортын мэргэжлийн
хүмүүсээс спорт, биеийн тамирынхүмүүсээс спорт, биеийн тамирын
уралдаан тэмцээнд бэлтгэн оролцож,уралдаан тэмцээнд бэлтгэн оролцож,
амжилтад хүрэх спортын ур чадварааамжилтад хүрэх спортын ур чадвараа
байнга дээшлүүлж байх, сэтгэл зүйбайнга дээшлүүлж байх, сэтгэл зүй
болон тамирчдад эр зоригийн шилдэгболон тамирчдад эр зоригийн шилдэг
чанаруудыг төлөвшүүлэх, ажлын сэтгэлчанаруудыг төлөвшүүлэх, ажлын сэтгэл
зүйн онцлогийг судална.зүйн онцлогийг судална.

9. Цэргийн сэтгэл судлал нь:Цэргийн сэтгэл судлал нь: эх орноо батланэх орноо батлан
хамгаалахад залуу үеийг бэлтгэх,хамгаалахад залуу үеийг бэлтгэх,
тэднийг цэргийн эрдэм урлагт сургантэднийг цэргийн эрдэм урлагт сурган
хүмүүжүүлэх ажлын агуулга, тэдэндхүмүүжүүлэх ажлын агуулга, тэдэнд
зориг хатуужил, эрэлхэг дайчин чанарыгзориг хатуужил, эрэлхэг дайчин чанарыг
хүмүүжүүлэх ажлын стгэл зүйг судална.хүмүүжүүлэх ажлын стгэл зүйг судална.
Худалдаа үйлчилгээний ажлын сэтгэлХудалдаа үйлчилгээний ажлын сэтгэл
судлал нь:судлал нь: Сүбъектүүдийн хоорондынСүбъектүүдийн хоорондын
харилцааны сэтгэл зүй, хүмүүсийн өдөрхарилцааны сэтгэл зүй, хүмүүсийн өдөр
тутмын хэрэгцээ,үйлчилгээний ажлынтутмын хэрэгцээ,үйлчилгээний ажлын
сэтгэл зүй, хүмүүсийн дотоод сэтгэлсэтгэл зүй, хүмүүсийн дотоод сэтгэл
санаа,санаа,

10. гоо зүйн соёлтой нийцүүлэн бүтээх,гоо зүйн соёлтой нийцүүлэн бүтээх,
үйлдвэрлэх ажлын сэтгэл зүйг судална.үйлдвэрлэх ажлын сэтгэл зүйг судална.
Техникийн буюу инженерийн сэтгэлТехникийн буюу инженерийн сэтгэл
судлал нь:судлал нь:техник хүн хоёрынтехник хүн хоёрын
хоорондын харьцаа, хүний оюунхоорондын харьцаа, хүний оюун
санааны хөгжилтөд техникийн үзүүлэхсанааны хөгжилтөд техникийн үзүүлэх
нөлөө, болон хүнээс техниктэй харьцахнөлөө, болон хүнээс техниктэй харьцах
ажлын сэтгэл зүй, инженер техникийнажлын сэтгэл зүй, инженер техникийн
ажилчдын мэргэжлийн сэтгэл зүйнажилчдын мэргэжлийн сэтгэл зүйн
үндсийг судална.үндсийг судална.

11. Сансарын сэтгэл судлал: хамгийн
залуу салбар, Сансарын уудамд хүнийг
нисгэх ажлын бэлтгэл, сансарын
нислэгийн үед хүн сансарт ажиллаж
амьдрах, ажлын сэтгэл зүйн болон
нислэгийн явцад хүний дотоод сэтгэл
санаа, бие махбодид гарах биологи,
физиологийн өөрчлөлтүүдийн зүй
тогтол, тэдгээрт хүн, зохицон дасах
ажлын сэтгэл зүйн үндсийг судална.

12. Өвчин эмгэгийн сэтгэл судлал нь:Өвчин эмгэгийн сэтгэл судлал нь:
Өвчтөн хүмүүсийн дотоод сэтгэлӨвчтөн хүмүүсийн дотоод сэтгэл
санааны түвшин, өвчлөх үед хүний биесанааны түвшин, өвчлөх үед хүний бие
махбодид орж байгаа хувьсалтмахбодид орж байгаа хувьсалт
өөрчлөлтүүд, өвчтөний санаа сэтгэлдөөрчлөлтүүд, өвчтөний санаа сэтгэлд
хэрхэн нөлөөлөх, хүн өөрийн өвчнөөхэрхэн нөлөөлөх, хүн өөрийн өвчнөө
зориг хатуужил, ухамсрын үйлээр яланзориг хатуужил, ухамсрын үйлээр ялан
давж, сэтгэл санаагаар өөдрөг байхындавж, сэтгэл санаагаар өөдрөг байхын
сэтгэл зүйг болон, эмнэлгийнсэтгэл зүйг болон, эмнэлгийн
мэргэжлийн хүмүүсийг бэлтгэх ажлынмэргэжлийн хүмүүсийг бэлтгэх ажлын
сэтгэл зүйг судална.сэтгэл зүйг судална.

13. Амьтны сэтгэл судлал:Амьтны сэтгэл судлал: АмьтныАмьтны
амьдралын онцлог, тэдний гадаадамьдралын онцлог, тэдний гадаад
орчиндоо илэрхийлэх, ааш авир төрхорчиндоо илэрхийлэх, ааш авир төрх
болон тэдэнд төрөхөөс олдсон зөнболон тэдэнд төрөхөөс олдсон зөн
билгийн онцлог, амьтан хүрээлэнбилгийн онцлог, амьтан хүрээлэн
байгаа орчинтойгоо зохицолдонбайгаа орчинтойгоо зохицолдон
амьдрахын сэтгэл зүй, зарим амьтдыгамьдрахын сэтгэл зүй, зарим амьтдыг
хүн өөрийн гар дор сургажхүн өөрийн гар дор сургаж
дасгалжуулан тэдэнд нөхцөлт рефлексдасгалжуулан тэдэнд нөхцөлт рефлекс
буюу янз бүрийн дадал олгохын сэтгэлбуюу янз бүрийн дадал олгохын сэтгэл
зүйн үндсийг судална.зүйн үндсийг судална.

14. Сэтгэл судлалын шинжлэх ухаанСэтгэл судлалын шинжлэх ухаан
бусад шинжлэх ухаантай хэрхэнбусад шинжлэх ухаантай хэрхэн
холбогдох вэ?холбогдох вэ?
 Сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан нь бүхСэтгэл судлалын шинжлэх ухаан нь бүх
талын харилцааны зүй тогтлыгталын харилцааны зүй тогтлыг
судалдгаараа бусад шинжлэхсудалдгаараа бусад шинжлэх
ухаануудтай нягт холбоотой хөгжижухаануудтай нягт холбоотой хөгжиж
байдаг. Философийн шинжлэх ухаан ньбайдаг. Философийн шинжлэх ухаан нь
байгаль нийгэм хүний сэтгэхүйнбайгаль нийгэм хүний сэтгэхүйн
хөгжлийн үлэмжийн нийтлэг хууль,хөгжлийн үлэмжийн нийтлэг хууль,

15. Зүй тогтлыг судлахдаа бас л шинжлэхЗүй тогтлыг судлахдаа бас л шинжлэх
ухаанд тулгуурлана. Энд сэтгэлухаанд тулгуурлана. Энд сэтгэл
судлалын шинжлэх ухаан гол үүрэгтэй.судлалын шинжлэх ухаан гол үүрэгтэй.
Харин сэтгэл судлалын шинжлэхХарин сэтгэл судлалын шинжлэх
ухаанаар хүний ухамсар амьтныухаанаар хүний ухамсар амьтны
сэтгэцийн үйлийг, философийнсэтгэцийн үйлийг, философийн
шинжлэх ухааны хууль зүй тогтолдшинжлэх ухааны хууль зүй тогтолд
тулгуурлан, судалж хөгжлийнхөө хүрээгтулгуурлан, судалж хөгжлийнхөө хүрээг
тэлж байдаг ажээ. Сэтгэл судлалынтэлж байдаг ажээ. Сэтгэл судлалын
шинжлэх ухаан нь анатоми физиологи,шинжлэх ухаан нь анатоми физиологи,
нэн ялангуяа, дээд мэдэрлийн үйлнэн ялангуяа, дээд мэдэрлийн үйл
ажиллагааныажиллагааны

16. Физиологитой нарийн холбоотойФизиологитой нарийн холбоотой
хөгждөг.Их тархины гадарт явагдаххөгждөг.Их тархины гадарт явагдах
хууль зүйн механизмыг тайлбарладагхууль зүйн механизмыг тайлбарладаг
байна. Их тархины гадарт явагдах хуульбайна. Их тархины гадарт явагдах хууль
зүйд тулгуурлахгүйгээр сэтгэл судлалынзүйд тулгуурлахгүйгээр сэтгэл судлалын
шинжлэх ухаан нь цаашид хөгжихшинжлэх ухаан нь цаашид хөгжих
боломжгүй. Сэтгэл судлалын шинжлэхболомжгүй. Сэтгэл судлалын шинжлэх
ухаан нь сурган хүмүүжүүлэх ухаанухаан нь сурган хүмүүжүүлэх ухаан
сургалтын технологийг хөгжүүлэхэдсургалтын технологийг хөгжүүлэхэд
чухал хувь нэмрээ оруулдаг.чухал хувь нэмрээ оруулдаг.

17. Сэтгэл судлалын шинжлэх ухаан нь логикСэтгэл судлалын шинжлэх ухаан нь логик
хэл шинжлэл, уран зохиол урлагхэл шинжлэл, уран зохиол урлаг
судлал, кибернетикийн шинжлэхсудлал, кибернетикийн шинжлэх
ухаануудтай нарийн холбоотойнухаануудтай нарийн холбоотойн
зэрэгцээ өөрийн судалгаа,зэрэгцээ өөрийн судалгаа,
шинжилгээний ажилдаа биологишинжилгээний ажилдаа биологи
анторпологийн ухааны ололт амжилтыганторпологийн ухааны ололт амжилтыг
ашигладаг. Иймд сэтгэл судлалынашигладаг. Иймд сэтгэл судлалын
ухаан нь орчин үеийн нийгмийнухаан нь орчин үеийн нийгмийн
шинжлэх ухааны мэдлэгийн системдшинжлэх ухааны мэдлэгийн системд
асар их үүрэг гүйцэтгэж байна.асар их үүрэг гүйцэтгэж байна.

18. Сэтгэцийн үйл ажиллагаагСэтгэцийн үйл ажиллагааг
загварчлах нь:загварчлах нь: Загвар буюу модельЗагвар буюу модель
гэсэн үг нь латин хэлний “модус” гэдэггэсэн үг нь латин хэлний “модус” гэдэг
үгнээс гаралтай энэ нь хэмжээ гэсэн үгүгнээс гаралтай энэ нь хэмжээ гэсэн үг
юм. Иймд модель гэсэн ухагдахууныгюм. Иймд модель гэсэн ухагдахууныг
ямар нэг зүйлийн үлгэр загвар болгожямар нэг зүйлийн үлгэр загвар болгож
хэрэглэж ирсэн. Аливаа зүйлийг ихэсгэххэрэглэж ирсэн. Аливаа зүйлийг ихэсгэх
багасгах буюу уг зүйлийг байгаа байдалбагасгах буюу уг зүйлийг байгаа байдал
хэмжээгээр нь харуулсан төсөө загвархэмжээгээр нь харуулсан төсөө загвар
гэж ойлгож болно.гэж ойлгож болно.

19. Судлахад бэрхшээлтэй бөгөөд боломжгүйСудлахад бэрхшээлтэй бөгөөд боломжгүй
үзэгдлийг түүнтэй адилхан зохиомлоорүзэгдлийг түүнтэй адилхан зохиомлоор
хийгдсэн загвар буюу ямар нэгэнхийгдсэн загвар буюу ямар нэгэн
үзэгдлийг төсөөлүүлсэн зохиомж болонүзэгдлийг төсөөлүүлсэн зохиомж болон
тэмдгүүдийн системийг судалгаанытэмдгүүдийн системийг судалгааны
загвар гэж нэрэлдэг. Ийм учраас загварзагвар гэж нэрэлдэг. Ийм учраас загвар
нь өөрийн бүтцээрээ уг загварчлагдсаннь өөрийн бүтцээрээ уг загварчлагдсан
объекттой адилхан байдаг онцлогтой.объекттой адилхан байдаг онцлогтой.
Загварчлал нь бодит байдлын юмсЗагварчлал нь бодит байдлын юмс
үзэгдлүүдийг тэдгээрийн загвар дээрүзэгдлүүдийг тэдгээрийн загвар дээр
судлах шинжлэх ухааны судалгаанысудлах шинжлэх ухааны судалгааны
арга юм.арга юм.

20. Орчин үед сэтгэл судлалын шинжлэхОрчин үед сэтгэл судлалын шинжлэх
ухаанд сэтгэцийн үзэгдлийг загварчлахухаанд сэтгэцийн үзэгдлийг загварчлах
аргаар өргөн судалж байна. Сэтгэцийнаргаар өргөн судалж байна. Сэтгэцийн
үйл ажиллагааг судлах загвар ньүйл ажиллагааг судлах загвар нь
тэмдэгт загвар, программт загвар,тэмдэгт загвар, программт загвар,
бодит загвар гэсэн 3 үндсэн хэлбэртэй.бодит загвар гэсэн 3 үндсэн хэлбэртэй.
Тэмдэгт загвар нь сэтгэцийн үзэгдлийг үгТэмдэгт загвар нь сэтгэцийн үзэгдлийг үг
яриа математикийн аргааряриа математикийн аргаар
тайлбарладаг юм. Тэмдэгт загвар ньтайлбарладаг юм. Тэмдэгт загвар нь
дотроо үг ярианы болон математикдотроо үг ярианы болон математик
загвар гэж 2 хуваагдана.загвар гэж 2 хуваагдана.

21. Сэрэл хүртэхүй үүсч явагдах процессыгСэрэл хүртэхүй үүсч явагдах процессыг
шинжлэх ухааны үүднээс тайлбарласаншинжлэх ухааны үүднээс тайлбарласан
тайлбар нь сэтгэцийн эдгээртайлбар нь сэтгэцийн эдгээр
процессууд явагдах үйл ажиллагаагпроцессууд явагдах үйл ажиллагааг
судлах загвар юм. Тэрчлэн хөдөлгөөнийсудлах загвар юм. Тэрчлэн хөдөлгөөний
дадал төлөвших сэтгэхүйн ямар нэгдадал төлөвших сэтгэхүйн ямар нэг
зорилтыг шийдвэрлэх болон зоригийнзорилтыг шийдвэрлэх болон зоригийн
үйлдэл явагдах үе шатууд нь цөмүйлдэл явагдах үе шатууд нь цөм
сэтгэцийн үзэгдлийг судлах загвар юм.сэтгэцийн үзэгдлийг судлах загвар юм.
Үг ярианы загварын үндсэн дутагдал ньҮг ярианы загварын үндсэн дутагдал нь
эдгээр процессуудыгэдгээр процессуудыг

22. бүрэн гүйцэд тодорхойлж чаддаггүйдбүрэн гүйцэд тодорхойлж чаддаггүйд
оршино. Өөрөөр хэлбэл үг ярианыоршино. Өөрөөр хэлбэл үг ярианы
аргаар сэтгэцийн үзэгдлийг тайлбарлахаргаар сэтгэцийн үзэгдлийг тайлбарлах
нь сэтгэцийн үйл ажиллагааны ямарнь сэтгэцийн үйл ажиллагааны ямар
нэгэн баримт сэлтийг хэсэгчлэн буюунэгэн баримт сэлтийг хэсэгчлэн буюу
схемчлэн тайлбарладагт түүний голсхемчлэн тайлбарладагт түүний гол
дутагдал оршино.дутагдал оршино.
Математик загвар:Математик загвар: сэтгэцийг судлахсэтгэцийг судлах
нарийн загвар юм. Мат. Загвараарнарийн загвар юм. Мат. Загвараар
хүний сэтгэциийн процесс, түүний үйлхүний сэтгэциийн процесс, түүний үйл
ажиллагааны бусад олон талыгажиллагааны бусад олон талыг

23. Судлахдаа зөвхөн үг яриагаарСудлахдаа зөвхөн үг яриагаар
тайлбарлах биш, харин математикийнтайлбарлах биш, харин математикийн
томъёо болон графикиийн хэлээртомъёо болон графикиийн хэлээр
тайлбарлаж болно. Гэвч математиктайлбарлаж болно. Гэвч математик
загвар нь дутагдалтай бөгөөд тэр ньзагвар нь дутагдалтай бөгөөд тэр нь
сэтгэцийн үйл ажиллагааны гадаадсэтгэцийн үйл ажиллагааны гадаад
талыг голчлон судалдаг юм. Сэтгэцийгталыг голчлон судалдаг юм. Сэтгэцийг
судлах математик загварыг электронсудлах математик загварыг электрон
тооцоолон бодох машинд оруулжтооцоолон бодох машинд оруулж
үйлчлэх ажиллагаанд оруулж болдогүйлчлэх ажиллагаанд оруулж болдог
юм.юм.

24. Программт загвар:Программт загвар: тэмдэгт ба бодиттэмдэгт ба бодит
загваруудын хоорондын харилцаазагваруудын хоорондын харилцаа
холбоог илэрхийлсэн загвар юм.холбоог илэрхийлсэн загвар юм.
Эрдэмтэд программт загварыгЭрдэмтэд программт загварыг
зохиохдоо үг яриа математикийнтанихзохиохдоо үг яриа математикийнтаних
тэмдгүүдийг өргөн ашиглахын зэрэгцээтэмдгүүдийг өргөн ашиглахын зэрэгцээ
тэдгээрийн үндсэн дээр хүний сэтгэхүйтэдгээрийн үндсэн дээр хүний сэтгэхүй
ой тогтоолт, анхаарлын үйл ажиллагаагой тогтоолт, анхаарлын үйл ажиллагааг
судлан тодохойлох биет бодит загварсудлан тодохойлох биет бодит загвар
болох машин автоматуудыг зохионболох машин автоматуудыг зохион
бүтээдэг.бүтээдэг.

25.  Программт загварыг хатууПрограммт загварыг хатуу
алгоритмчилсан ба эвристик загвар гэжалгоритмчилсан ба эвристик загвар гэж
ангилна. Тухайн үед өгөгдсөн бүхангилна. Тухайн үед өгөгдсөн бүх
зорилтуудыг шийдвэрлэх жирийнзорилтуудыг шийдвэрлэх жирийн
үйлдлүүдийн зарим нэгэн системийгүйлдлүүдийн зарим нэгэн системийг
тодорхой хатуу дарааллаар гүйцэтгэхтодорхой хатуу дарааллаар гүйцэтгэх
процессыг алгоритм гэнэ.Ж: автоматпроцессыг алгоритм гэнэ.Ж: автомат
харилцуурыг авч дохио дууг сонсожхарилцуурыг авч дохио дууг сонсож
эцэст нь ярих ноймороо эргүүлэн утсааэцэст нь ярих ноймороо эргүүлэн утсаа

26. залгах зэрэг жирийн үйлдлүүдийнзалгах зэрэг жирийн үйлдлүүдийн
системийн хийж байгаа нь алгоритм юм.системийн хийж байгаа нь алгоритм юм.
 Эвристик загвар хэд хэдэн вариантаарЭвристик загвар хэд хэдэн вариантаар
судлагдах хүний сэтгэцийн үйлсудлагдах хүний сэтгэцийн үйл
ажиллагаа, сэтгэцийн процессыг судлахажиллагаа, сэтгэцийн процессыг судлах
зорилгоор зохиодог. Энэхүү загварыгзорилгоор зохиодог. Энэхүү загварыг
зохиож хүний сэтгэцийн үзэгдлийгзохиож хүний сэтгэцийн үзэгдлийг
судлахын тулд уг үзэгдлийг олон дахинсудлахын тулд уг үзэгдлийг олон дахин
ажиглаж, олон дахин туршин сорихажиглаж, олон дахин туршин сорих
ажлыг системтэй явуулж,ажлыг системтэй явуулж,

27. олон янзын вариантаар олон янзынолон янзын вариантаар олон янзын
таамаглал гаргаж, түүнийгээ шалгахадтаамаглал гаргаж, түүнийгээ шалгахад
ашиглана. Хүний сэтгэцийн үзэгдлийгашиглана. Хүний сэтгэцийн үзэгдлийг
судлах нэг загвар нь биет бодит загварсудлах нэг загвар нь биет бодит загвар
зохиох асуудал юм. Сэтгэцийнзохиох асуудал юм. Сэтгэцийн
үзэгдлийн мөн чанарыг гүнзгийүзэгдлийн мөн чанарыг гүнзгий
ойлгохын тулд хүний тархины бүтэцойлгохын тулд хүний тархины бүтэц
тархины үйл ажиллагааны физиологийнтархины үйл ажиллагааны физиологийн
хууль зүй тогтлыг нарийн судлаххууль зүй тогтлыг нарийн судлах
шаардлагатай.Тархины дотоод бүтцийгшаардлагатай.Тархины дотоод бүтцийг
хүний физик хими биологийнхүний физик хими биологийн

28. шинжүүдийг багтаасан загвар зохиож,шинжүүдийг багтаасан загвар зохиож,
түүгээр хүний тархийг орлуулан,түүгээр хүний тархийг орлуулан,
судалж, тархины үйл ажиллагаанысудалж, тархины үйл ажиллагааны
бүтээгдэхүүн сэтгэцийн үйл ажиллагаабүтээгдэхүүн сэтгэцийн үйл ажиллагаа
үүсч хөгжих зүй тогтлыг судалж байгааүүсч хөгжих зүй тогтлыг судалж байгаа
юм. Тархины тухай орчин үеийнюм. Тархины тухай орчин үеийн
шинжлэх ухааны баримт материал дээршинжлэх ухааны баримт материал дээр
түшиглэн тархины бүтцийн онцлог батүшиглэн тархины бүтцийн онцлог ба
түүний үйл ажиллагаа явагдахтүүний үйл ажиллагаа явагдах
механизмын харилцанмеханизмын харилцан

29. холбооны тухай, жирийн таамаглалыгхолбооны тухай, жирийн таамаглалыг
дэвшүүлэн боловсруулах замаар 2-рт,дэвшүүлэн боловсруулах замаар 2-рт,
сэтгэцийн үйл ажиллагааны үүсчсэтгэцийн үйл ажиллагааны үүсч
явагдах, зүй тогтлыг судланявагдах, зүй тогтлыг судлан
үйлчлэх/ажиллах/ загвар зохиохүйлчлэх/ажиллах/ загвар зохиох
замаартус тус зохиогдож байна.замаартус тус зохиогдож байна.
Ж:Амьтны хараа, сонор үнэртэхЖ:Амьтны хараа, сонор үнэртэх
эрхтнүүдийн бүтэц, ба тэдний гүйцэтгэхэрхтнүүдийн бүтэц, ба тэдний гүйцэтгэх
үүргийг нарийн судлах зорилгоорүүргийг нарийн судлах зорилгоор
тэдгээр эрхтнүүдийг орлуулсан биеттэдгээр эрхтнүүдийг орлуулсан биет
үйлчлэх загварүйлчлэх загвар

30. /хиймэл шүд, электрон чих/ зохион/хиймэл шүд, электрон чих/ зохион
бүтээж, түүн дээр тулгуурлан явуулсанбүтээж, түүн дээр тулгуурлан явуулсан
судалгааны материалд нарийн дүн шисудалгааны материалд нарийн дүн ши
нжилгээ хийж, тархины тухай, тархинынжилгээ хийж, тархины тухай, тархины
бүтээгдэхүүн, сэтгэжцийн үйлбүтээгдэхүүн, сэтгэжцийн үйл
ажиллагааны тухай, шинэ шинэажиллагааны тухай, шинэ шинэ
мэдээлэлхуримтлуулж шинэ онолыгмэдээлэлхуримтлуулж шинэ онолыг
боловсруулдаг.боловсруулдаг.