Πανελλήνιοι δεσμοί

1. Πανελλήνιοι δεσμοί
Επιμέλεια: Β.Ραμπαούνη

2. Ι. Η Ενότητα των Ελλήνων

3. Ιδέα της
ενότητας
των Ελλήνων
Αίμα
«τὸ ὅμαιμον»
Γλώσσα
«τὸ ὁμόγλωσσον»
Θεοί
«τὸ ὁμόθρησκον»
Συνήθειες
«τὸ ὁμότροπον»
Ονομασία
Έλληνες
Η ενότητα των Ελλήνων

4. ΟΙ ΚΟΙΝΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Σπαρτιάτες και Αθηναίοι συμφωνούν
να αντιμετωπίσουν ενωμένοι τον
περσικό κίνδυνο. Ειδικότερα,
απαντώντας οι Αθηναίοι στους
απεσταλμένους της Σπάρτης
δηλώνουν: «Οι Έλληνες όλοι είναι
από το ίδιο αίμα, έχουν την ίδια
γλώσσα, έχουν ναούς και αγάλματα
θεών και θυσίες όλα κοινά και
συνήθειες ίδιες».
Ηρόδοτος, Ιστορία, 8. 144.
[8.144.2] πολλά τε γὰρ καὶ μεγάλα ἐστὶ τὰ διακωλύοντα ταῦτα μὴ ποιέειν μηδ᾽ ἢν
ἐθέλωμεν, πρῶτα μὲν καὶ μέγιστα τῶν θεῶν τὰ ἀγάλματα καὶ τὰ οἰκήματα
ἐμπεπρησμένα τε καὶ συγκεχωσμένα, τοῖσι ἡμέας ἀναγκαίως ἔχει τιμωρέειν ἐς τὰ
μέγιστα μᾶλλον ἤ περ ὁμολογέειν τῷ ταῦτα ἐργασαμένῳ, αὖτις δὲ τὸ Ἑλληνικόν,
ἐὸν ὅμαιμόν τε καὶ ὁμόγλωσσον, καὶ θεῶν ἱδρύματά τε κοινὰ καὶ θυσίαι ἤθεά τε
ὁμότροπα, τῶν προδότας γενέσθαι Ἀθηναίους οὐκ ἂν εὖ ἔχοι.

5. ΙΙ. Πανελλήνιοι Αγώνες

6. Πανελλήνιοι Αγώνες
Πανελλήνιοι
αγώνες
προς τιμή κάποιας θεότητας
Νέμεα
Πύθια
Ίσθμια
Ολύμπια
Αθλητικοί
Μουσικοί
Θεατρικοί

7. Το στάδιο των Δελφών, όπου τελούνταν οι αθλητικοί αγώνες κατά τη γιορτή των Πυθίων.
Ζευγάρι αθλητών από τους Δελφούς. Περίπου 460 π.Χ.Δελφοί, Αρχαιολογικό Μουσείο

8. Αναπαράσταση του ιερού του Παλαίμονα, με τον οποίο
συνδέονται οι αγώνες των Ισθμίων (έργο του Σ. Βασιλείου).
Πηγή: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

9. Ο ναός του Δία στην Αρχαία Νεμέα
Πηγή: Lifo

10. Η συμμετοχή στους αγώνες
•Σημαντικό γεγονός για τον ίδιο και για την πατρίδα του
•Εμπειρία της συμμετοχής και η δόξα
•Βραβείο: στεφάνι από αγριελιά ή κισσό ή σέλινο
•Κέρδος για την πόλη: πλούτος, αφιερώματα στα ιερά της πόλης

11. Αγώνες
κάθε
4 χρόνια
Ιούλιος
Συμμετοχή:
Έλληνες
776π.Χ.
1η
Ολυμπιάδα
Σύμβολο
ενότητας και
ευκαιρία
συνεργασία
ανάμεσα στους
Έλληνες
Ολυμπιακοί Αγώνες

12. Εκεχειρία:
διακοπή
εχθροπραξιών στη
διάρκεια των
αγώνων
Αποστολή
αντιπροσωπειών
από όλες τις
πόλεις-κράτη
Βραβείο:
κλαδί αγριελιάς
«κότινος»
( παῖς
ἀμφιθαλής)
Θριαμβευτική υποδοχή από
την πόλη του αθλητή.
Πάνω σε άρμα, από άνοιγμα
του τείχους. Συμβολική
κατεδάφιση.
Σπάρτη: δικαίωμα
νικητή να πολεμά δίπλα στον
βασιλιά.
Ολυμπιακοί Αγώνες

13. Ελλανοδίκης
στεφανώνει
με τον κότινο
τον νικητή.

14. ΚΑΛΛΙΠΑΤΕΙΡΑ
Κάποτε, λένε, μια ηλικιωμένη γυναίκα
πήγε στην Ολυμπία, μπήκε στο στάδιο,
στάθηκε σε μια γωνιά και παρατηρούσε
τους αθλητές που αγωνίζονταν. Όταν
όμως την είδαν οι Ελλανοδίκες, της
έκαναν παρατηρήσεις, γιατί τόλμησε να
μπει στο στάδιο. Εκείνη τότε απάντησε:
Σε ποια άλλη γυναίκα ο θεός, που
λατρεύεται εδώ, έδωσε τέτοια ευκαιρία
να καυχιέται πως έχει πατέρα, τρία
αδέλφια ολυμπιονίκες και τώρα τον γιο
της έτοιμο να αγωνιστεί;
Αισχίνης, Επιστολαί, 4. 5.
Για ποιο λόγο παρατήρησαν οι Ελλανοδίκες την
Καλλιπάτειρα; Σήμερα συμβαίνει κάτι τέτοιο;
Λ.Μαβίλη, Καλλιπάτειρα
"Αρχόντισσα Ροδίτισσα, πώς μπήκες;
Γυναίκες διώχνει μια συνήθεια αρχαία
εδώθε". "Έχω ένα ανίψι, τον Ευκλέα,
τρία αδέρφια, γιο, πατέρα, Ολυμπιονίκες.
Να με αφήσετε πρέπει, Ελλανοδίκες,
και εγώ να καμαρώσω μες στα ωραία
κορμιά, που για το αγρίλι του Ηρακλέα
παλεύουν, θιαμαστές ψυχές αντρίκες.
Με τες άλλες γυναίκες δεν είμαι όμοια·
στον αιώνα το σόι μου θα φαντάζει
με της αντριάς τ' αμάραντα προνόμια.
Με μάλαμα γραμμένος το δοξάζει
σ’ αστραφτερό κατεβατό μαρμάρου
ύμνος χρυσός τ’ αθάνατου Πινδάρου."

15. Το στάδιο της Αρχαίας Ολυμπίας

16. Εδώ τοποθετούσαν το πόδι
τους οι αθλητές για να
αρχίσουν τον αγώνα

17. 1. Northwest Propylon, 2. Prytaneion, 3. Philippeion, 4. Temple of Hera, 5. Pelopion, 6. Nymphaeum of Herodes Atticus, 7. Metroon, 8. Treasuries, 9. Crypt (arched way to
the stadium), 10. Stadium, 11. Echo Stoa, 12. Building of Ptolemy II and Arsinoe II, 13. Hestia stoa, 14. Hellenistic building, 15. Temple of Zeus, 16. Altar of Zeus, 17. Ex-
voto of Achaeans, 18. Ex-voto of Mikythos, 19. Nike of Paeonius, 20. Gymnasion, 21. Palaestra, 22. Theokoleon, 23. Heroon, 24. Pheidias' workshop and paleochristian
basilica, 25. Baths of Kladeos, 26. Greek baths, 27. and 28. Hostels, 29. Leonidaion, 30. South baths, 31. Bouleuterion, 32. South stoa, 33. Villa of Nero.
Treasuries. I. Sicyon, II. Syracuse, III. Epidamnus(?), IV. Byzantium(?), V. Sybaris(?), VI. Cyrene(?), VII. Unidentified, VIII. Altar(?), IX. Selinunte, X. Metapontum, XI. Megara,
XII. Gela.

18. Τρισδιάστατη αναπαράσταση ορισμένων από τα
σημαντικότερα οικοδομήματα στην Αρχαία Ολυμπία.
Πηγή: Ϊδρυμα Μείζονος Ελληνισμού

19. ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΕΣ
Ο υπολογισμός του χρόνου κατά Ολυμπιάδες εισήχθη στην αρχαία Ελλάδα
από τον ιστορικό Τίμαιο τον Ταυρομενίτη (352-260 π.Χ.), ο οποίος
κατέγραψε διάφορα γεγονότα κατά Ολυμπιάδες τις οποίες παρέβαλε προς
τους καταλόγους των επώνυμων αρχόντων στην Αθήνα, των εφόρων στη
Σπάρτη και των ιερειών της Ήρας στο ναό της στο Άργος. Ως πρώτη
Ολυμπιάδα θεωρήθηκε εκείνη του 776 π.Χ. κατά την οποία νικητής στον
αγώνα δρόμου ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Τη συνήθεια του Τίμαιου, να
μνημονεύονται γεγονότα κατά Ολυμπιάδες, ακολούθησαν ο Πολύβιος, ο
Διόδωρος κ.ά. Το σύστημα αυτό ήταν σε χρήση μέχρι τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Για να υπολογιστεί σε ποιο έτος αντιστοιχεί κάθε έτος μιας Ολυμπιάδας
ακολουθείται ο εξής υπολογισμός: πολλαπλασιάζεται επί 4 ο αριθμός της
προηγούμενης από τη δεδομένη Ολυμπιάδα και στο γινόμενο προστίθεται
ο αριθμός του ζητούμενου έτους (1ο, 2ο, 3ο, 4ο) και το άθροισμα
αφαιρείται από το 777. Παράδειγμα: για να βρεθεί το πρώτο έτος της 46ης
Ολυμπιάδας έχουμε: 45Χ4 = 180 + 1 = 181, 777-181= 596. Το πρώτο έτος
δηλαδή της 46ης Ολυμπιάδας ήταν το 596 π.Χ.
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα (Το Βήμα). Βλ. λ. Ολυμπιάδα.
Μπορείτε να χρονολογήσετε τη μάχη του Μαραθώνα (490 π.Χ.) με βάση τις
Ολυμπιάδες;

20. ΙΙΙ. Ιερά και Μαντεία

21. Τα ιερά και τα μαντεία
Ιερά και
μαντεία
Δήλος Δωδώνη Δελφοί Ολυμπία

23. Το μαντείο των Δελφών
Αφιερωμένα στον
Απόλλωνα(Λοξίας)
Χρησμοδότηση
Η Πυθία
Χρησμοί : αμφίσημοι
Τεράστια φήμη

24. ΟΙ ΧΡΗΣΜΟΙ ΤΟΥ ΜΑΝΤΕΙΟΥ
Οι ερωτώντες διατύπωναν την ερώτηση γραπτά ή προφορικά... Η Πυθία, αθέατη
απ' όλους, υπνωτισμένη από το μάσημα των φύλλων δάφνης, τα λιβάνια και τους
καπνούς, έδινε την απάντηση με λέξεις ασυνάρτητες, κραυγές ακατάληπτες... Η
απάντηση ήταν σκοτεινή και διφορούμενη, την οποία όμως οι πιστοί ερμήνευαν
με τον τρόπο που τους άρεσε και μόνο αν το μέλλον ερχόταν αντίθετο, έβλεπε
κανείς τη σωστή ερμηνεία. Έτσι δικαιολογείται το επίθετο του Απόλλωνα, Λοξίας.
Ένα από τα γνωστότερα παραδείγματα αμφίβολου χρησμού είναι η απάντηση
του μαντείου στον βασιλιά των Λυδών Κροίσο. Είχε ρωτήσει αν θα κέρδιζε
πολεμώντας με τους Πέρσες. Ανάμεσα στα δύο βασίλεια ήταν το ποτάμι Άλυς. Το
μαντείο απάντησε: Αν ο Κροίσος διαβεί τον Άλυ, θα καταστρέψει ένα μεγάλο
κράτος. Ο Κροίσος ερμήνευσε τον χρησμό όπως του άρεσε, έκαμε τον πόλεμο,
αλλά νικήθηκε. Τότε όλοι κατάλαβαν ότι το μαντείο εννοούσε ότι ο Κροίσος
περνώντας τον Άλυ, δηλαδή κηρύσσοντας τον πόλεμο κατά των Περσών, θα
καταστρέψει το δικό του κράτος.
Φ.M. Πέτσα, Δελφοί, εκδ. Κρήνη 1983, σ. 12

25. Το μαντείο της Δωδώνης
Το αρχαιότερο μαντείο
Λατρεία του Δία. Νάιος Δίας.
Νάια: κάθε 4 χρόνια
Υπαίθριο στην αρχή. Οξιά (ιερή φηγός) με περίβολο από
χάλκινους λέβητες πάνω σε τρίποδες. Οι ήχοι που έκαναν
όταν χτυπούσαν μεταξύ τους + το θρόισμα των φύλλων
του δέντρου +άλλοι ήχοι (περιστέρια, πηγή κτλ.) έδιναν
τους χρησμούς. Ερμηνεία από ιερείς.
Τεράστια φήμη

26. Το Αρχαίο θέατρο Δωδώνης χτίστηκε τον 3ο αιώνα
π.Χ. επί βασιλείας Πύρρου. Χωρούσε 18.000 θεατές
και ήταν το μεγαλύτερο της εποχής του. Κατά τα
Νάια γίνονταν θεατρικοί αγώνες.

27. Αναπαράσταση αρχαιολογικού χώρου Δωδώνης

28. Τα Κοινά
Τα οργάνωναν οι πόλεις –
κράτη που πίστευαν ότι
κατάγονταν από κοινούς
προγόνους
Το κοινό των
Φωκέων
Το κοινό των
Βοιωτών
Το κοινό των
Ιώνων
Το κοινό των
Δωριέων
Χαρακτηριστικά

29. Οι Αμφικτιονίες
Χαρακτηριστικά
Οι πόλεις που τις
αποτελούσαν βρίσκονταν
γύρω από ένα ιερό
(θρησκευτικός
χαρακτήρας)
Οι πολίτες των πόλεων-
κρατών που
αποτελούσαν τις
αμφικτιονίες δεν
κατάγονταν από κοινούς
προγόνους
Σκοπός: η
διευθέτηση θεμάτων
που σχετίζονταν με
τη λειτουργία και
ασφάλεια του ιερού
Συμμετοχή κάθε
πόλης στην
αμφικτιονία με δύο
αντιπροσώπους
Δύο συνεδριάσεις
τον χρόνο
Θέματα αφορούσαν
-Το ιερό
-Εκδηλώσεις της
κοινωνικής ζωής

30. Αμφικτυονικός νόμος των Δελφών
4ος αι.π.Χ. Μάρμαρο από την Αίγινα.
Λούβρο

31. Αργυρός στατήρας από τους Δελφούς. 336π.Χ.
Αμφικτυονικό Συνέδριο Δελφών.

32. Ερωτήσεις-Δραστηριότητες
1. Βρείτε στο λεξικό της ξένης γλώσσας που
διδάσκεσθε τις λέξεις: αθλητής, Ολυμπιακοί
αγώνες, γυμναστήριο.
2. Ποιες διαφορές παρουσιάζουν οι
σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες από τους
αντίστοιχους αρχαίους;
3. Γνωρίζετε τρόπους με τους οποίους
σήμερα οι άνθρωποι προσπαθούν να
μαντεύουν το μέλλον;
4. Αναζητήστε απεικονίσεις αθλημάτων σε
αρχαία αγγεία. Ποια από τα αθλήματα αυτά
εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμα και
σήμερα;