2η Διεθνική Συνάντηση μαθητών και καθηγητών στο Σαλέρνο της Ιταλίας
Γραμματική της Λατινικής
1. ΜΙΚΡΗ
ΛΑΤΙΝΙΚΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
PARVAPARVA
GRAMMATICAGRAMMATICA
LATINALATINA
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Α΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Ονόματα αρσενικά και θηλυκά
(poeta-ae, epistula-ae, quetela-ae, terra-ae, cura-ae)
Ονομ. poet-a poet-ae
Γεν. poet-ae poet-arum
Δοτ. poet-ae poet-is
Αιτ. poet-am poet-as
Κλητ. poet-a poet-ae
Αφαιρ. poet-a poet-is
Παρατηρήσεις
Μερικά ελληνικά ονόματα, ιδίως κύρια, σχηματίζουν μερικές πτώσεις όπως και στην αρχαία ελληνική: π.χ.
Aeneas (αιτ. Αenean), Anchises (αιτ. Anchisen, κλητ. Anchise)
2. Β΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Ονόματα αρσενικά και θηλυκά σε -us-i και -er-i και ουδέτερα σε -um-i
(dolus-i, natus-i, socius-i, deus-i, donum-i, bellum-i)
Ονομ. dol-us don-um puer ager
Γεν. dol-i don-i puer-i agr-i
Δοτ. dol-o don-o puer-o agr-o
Αιτ. dol-um don-um puer-um agr-um
Κλητ. dol-e don-um puer ager
Αφαιρ. dol-o don-o puer-o agr-o
Ονομ. dol-i don-a puer-i agr-i
Γεν. dol-orum don-orum puer-orum agr-orum
Δοτ. dol-is don-is puer-is agr-is
Αιτ. dol-os don-a puer-os agr-os
Κλητ. dol-i don-a puer-i agr-i
Αφαιρ. dol-is don-is puer-is agr-is
Παρατηρήσεις
α) η πλειοψηφία των ονομάτων της β΄κλίσης είναι αρσενικά και ουδέτερα. Έχουμε ελάχιστα θηλυκά, συνήθως
ονόματα δέντρων, όπως malus (=μηλιά), ficus (=συκιά), pirus (=αχλαδιά), popu-lus (=λεύκα) καθώς και ελληνικά
δάνεια, π.χ. methodus, Aegyptus.
β) το όνομα deus-i (=θεός) δεν σχηματίζει κανονικά την κλητική του dee αλλά χρησιμοποιείται συνήθως η
ονομαστική deus (και ο ποιητικός τύπος dive, από την κλητική του ομόσημου divus). Επίσης ο πληθυντικός του έχει
πολλούς διπλούς και τριπλούς τύπους και σχηματίζεται ως εξής:
Ονομ. dei, dii, di
Γεν. deorum, deum
Δοτ. deis, diis, dis
Αιτ. deos
Κλητ. dei, dii, di
Αφαιρ. deis, diis, dis
γ) τα υπερδισύλλαβα ονόματα σε –ius (-ii) και –ium (-ii) στην γενική του ενικού πολλές φορές συναιρούν το τελικό –
ii σε –i και τονίζονται στην παραλήγουσα, π.χ. Vergilius, Vergilii και Vergili.
δ) τα κύρια ονόματα σε –ius και το προσηγορικό filius σχηματίζουν την κλητική ενικού σε –i: Tulli (=Τούλλιε), mi
fili (=γιε μου)
3. Γ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Ονόματα αρσενικά, θηλυκά και ουδέτερα με γεν. –is
i) αρσενικά και θηλυκά
Ονομ. rex urbs miles pastor
Γεν. reg-is urb-is milit-is pastor-is
Δοτ. reg-i urb-i milit-i pastor-i
Αιτ. reg-em urb-em milit-em pastor-em
Κλητ. rex urbs miles pastor
Αφαιρ. reg-e urb-e milit-e pastor-e
Ονομ. reg-es urb-es milit-es pastor-es
Γεν. reg-um urb-ium milit-um pastor-um
Δοτ. reg-ibus urb-ibus milit-ibus pastor-ibus
Αιτ. reg-es urb-es milit-es pastor-es
Κλητ. reg-es urb-es milit-es pastor-es
Αφαιρ. reg-ibus urb-ibus milit-ibus pastor-ibus
ii) ουδέτερα
Ονομ. nomen opus
Γεν. nomin-is oper-is
Δοτ. nomin-i oper-i
Αιτ. nomen opus
Κλητ. nomen opus
Αφαιρ. nomin-e oper-e
Ονομ. nomin-a oper-a
Γεν. nomin-um oper-um
Δοτ. nomin-ibus oper-ibus
Αιτ. nomin-a oper-a
Κλητ. nomin-a oper-a
Αφαιρ. nomin-ibus oper-ibus
Παρατηρήσεις
α) μερικά ονόματα σε –er στις πλάγιες πτώσεις συγκόπτουν το e. Τέτοια είναι τα
pater (=πατέρας)
mater (=μητέρα)
frater (=αδερφός)
imber (=βροχή)
uter (=ασκί),
venter (=κοιλιά)
και τα ονόματα τεσσάρων μηνών (September, October, November, December).
Ονομ. pater patr-es
Γεν. patr-is patr-um
Δοτ. patr-i patr-ibus
Αιτ. patr-em patr-es
Κλητ. pater patr-es
Αφαιρ. patr-e patr-ibus
β) σχηματίζουν την αιτιατική του ενικού σε –im (αντί –em) τα παρακάτω θηλυκά ονόματα:
febris-is
puppis-is
sitis-is
turris-is
tussis-is
securis-is
Το ίδιο συμβαίνει και με τα ισοσύλλαβα σε –is ονόματα ποταμών και πόλεων, π.χ. Albis, Tiberis, Neapolis.
4. γ) σχηματίζουν την αφαιρετική ενικού σε –i:
• Τα παραπάνω που έχουν την αιτιατική σε –im
• Τα ονόματα μηνών σε –is ή –er (π.χ. Aprilis, November)
• Τα προσηγορικά ονόματα που αρχικά ήταν επίθετα, π.χ. natalis (=γενέθλιος), Atheniensis (=Α-θηναίος).
• Τα ουδέτερα που λήγουν σε -e, -al και –ar , π.χ. mare, animal, calcar.
δ) έχουν τη γενική πληθυντικού σε –ium (αντί –um) τα παρακάτω:
• Τα ισοσύλλαβα σε -es-is και -is-is (π.χ. caedes-is, γεν.πληθ. caedium). Εξαιρούνται τα canis-is (=σκύλος), iuvenis-is
(=νεανίας), sedes-is (=έδρα) που κάνουν canum, iuvenum και sedum αντί-στοιχα.
• Όσα έχουν θέμα που τελειώνει σε δύο ή περισσότερα σύμφωνα, π.χ. urbs-urbis (γεν.πληθ. ur-bium). Εξαιρούνται τα
συγγενικά pater-tris, mater-tris, frater-tris (patrum, matrum, fratrum).
• Τα ονόματα
dos-dotis (=προίκα)
mus-ris (=ποντικός)
vires-ium (=δύναμη)
nostras (=ημεδαπός)
vestras (=υμεδαπός),
penates (=πατρώοι θεοί)
και τα εθνικά σε –as(-atis) και –is(-itis), π.χ. Samnis-itis,
• Τα ουδέτερα σε -e, -al και –ar (mare-is, animal-is, calcar-is) τα οποία κλίνονται ως εξής:
Ονομ. mare maria
Γεν. maris marium
Δοτ. mari maribus
Αιτ. mare maria
Κλητ. mare maria
Αφαιρ. mari maribus
ε) Τα ονόματα που σχηματίζουν γενική πληθυντικού σε –ium σχηματίζουν την αιτιατική πληθυ-ντικού συνήθως και
σε –is, π.χ. mons-montis, αιτ.πληθ. montes και montis.
Ανώμαλα ουσιαστικά
Ονομ. bos caro iter Juppiter senex vis
Γεν. bovis carnis itineris Jovis senis -
Δοτ. bovi carni itineri Jove seni -
Αιτ. bovem carnem iter Jovem senem vim
Κλητ. bos caro iter Juppiter senex -
Αφαιρ. bove carne itinere Jove sene vi
Ονομ. boves carnes itinera - senes vires
Γεν. boum carnium itinerum - senum virium
Δοτ. bobus/bubus carnibus itineribus - senibus viribus
Αιτ. boves carnes itinera - senes vires
Κλητ. boves carnes itinera - senes vires
Αφαιρ. bobus/bubus carnibus itineribus - senibus viribus
Δ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Aρσενικά και θηλυκά σε -us-us και ουδέτερα σε -u-us
(fructus-us, senatus-us, exercitus-us, cornu-us)
Ονομ. mot-us corn-u
Γεν. mot-us corn-us
Δοτ. mot-ui corn-u
Αιτ. mot-um corn-u
Κλητ. mot-us corn-u
Αφαιρ. mot-u corn-u
Ονομ. mot-us corn-ua
5. Γεν. mot-uum corn-uum
Δοτ. mot-ibus corn-ibus
Αιτ. mot-us corn-ua
Κλητ. mot-us corn-ua
Αφαιρ. mot-ibus corn-ibus
Παρατηρήσεις
α) μερικές φορές η δοτική ενικού σχηματίζεται όπως στα ουδέτερα σε –u με συναίρεση, π.χ. senatu (αντί senatui)
β) το domus-us σχηματίζει και τύπους από την β΄κλίση:
Ονομ. domus domus
Γεν. domus domuum/domorum
Δοτ. domui domibus
Αιτ. domum domos
Κλητ. domus domus
Αφαιρ. domo domibus
Στο domus υπάρχει και ο τύπος της γενικής ενικού domi που χρησιμοποιείται ως επίρρημα τοπι-κό.
γ) Από τα ονόματα της δ΄κλίσης θηλυκά είναι μόνο τα acus (=βελόνα), domus (=σπίτι), idus (=«αι ειδοί»), manus
(=χέρι), porticus (=στοά) και tribus (=«τριττύς»).
Ε΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Αρσενικά και θηλυκά σε -es-ei
(dies-ei, res-ei, species-ei)
Ονομ. die-s re-s specie-s
Γεν. die-i re-i specie-i
Δοτ. die-i re-i specie-i
Αιτ. die-m re-m specie-m
Κλητ. die-s re-s specie-s
Αφαιρ. die re specie
Ονομ. die-s re-s specie-s
Γεν. die-rum re-rum -
Δοτ. die-bus re-bus -
Αιτ. die-s re-s specie-s
Κλητ. die-s re-s specie-s
Αφαιρ. die-bus re-bus -
Παρατηρήσεις
α) πλήρη πληθυντικό σχηματίζουν μόνο τα dies (=ημέρα) και res (=πράγμα). Τα υπόλοιπα έχουν μόνο ονομαστική,
αιτιατική και κλητική ή δεν έχουν καθόλου πληθυντικό.
β) είναι όλα θηλυκά εκτός από το dies και το meridies (=μεσημέρι) που είναι αρσενικά.
6. ΑΝΩΜΑΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
1. Ετερογενή, π.χ. locus-i, πληθ. loci και loca
2. Ετερόκλιτα, π.χ. requies-etis, αιτ. και requiem, αφαιρ. requie κατά την ε΄κλίση
3. Αφθονούντα, δηλαδή ονόματα που κλίνονται
• σε δύο διαφορετικά γένη, π.χ. baculus-i και baculum-i (=βακτηρία)
• σε δύο διαφορετικές κλίσεις, π.χ. material-ae και materes-ei (=ύλη), elephas-antis και elephant-tus-i (=ελέφαντας),
plebs-bis και plebes-ei (=ο λαός, οι πληβείοι)
• σε διαφορετικό γένος και κλίση, π.χ. alimonia-ae και alimonium-i (=τροφή), conatum-i και co-natus-us (=απόπειρα)
4. Ελλειπτικά
i) κατά τον αριθμό:
• έχουν μόνο ενικό, π.χ. κύρια ονόματα, αφηρημένες έννοιες (iustitia, pietas, gratia), ονόματα φυ-σικών φαινομένων
ή ουράνιων σωμάτων (sol, luna, hiems, ver), ονόματα μετάλλων (aurum, ar-gentum, aes-ris)
• έχουν μόνο πληθυντικό, π.χ. ονόματα λαών ή εθνών, συγκροτήματα νησιών ή βουνών, μερικών πόλεων, εορτών κτλ
Τα πιο εύχρηστα μόνο στον πληθυντικό ονόματα είναι τα ακόλουθα: arma-orum (=όπλα), moe-nia-ium (=τείχη),
insidiae-arum (=ενέδρα), spolia-orum (=λάφυρα), indutiae-arum (=ανακωχή), liberi-orum (=τέκνα), posteri-orum
(=απόγονοι), maiores-um (=πρόγονοι), superi-orum (=οι άνω θεοί), inferi-orum (=οι κάτω θεοί), divitiae-arum
(=πλούτος), tenebrae-arum (=σκοτάδι), nuptiae-arum (=γάμος) κ.α.
Ορισμένα ονόματα στον πληθυντικό αλλάζουν σημασία, π.χ.
auxilium-i = βοήθεια auxilia-orum = επικουρικό στράτευμα
castrum-i = φρούριο castra-orum = στρατόπεδο
copia-ae = αφθονία copiae-arum = στρατεύματα
littera-ae = γράμμα του αλφαβήτου litterae-arum = επιστολή
opera-ae = κόπος operae-arum = εργάτες
ii) κατά την πτώση, πιο εύχρηστη αφαιρ. forte του fors-rtis
5. Άκλιτα, π.χ. instar (=είδος, μορφή), mane (=πρωί), secus (=γένος, φύλο)
8. Ονομ. ferox feroces ferocia
Γεν. ferocis ferocium ferocium
Δοτ. feroci ferocibus feroxibus
Αιτ. ferocem feroces ferocia
Κλητ. ferox feroces ferocia
Αφαιρ. feroci feroces ferocibus
Παρατηρήσεις
Tα τριτόκλιτα επίθετα έχουν την αφαιρετική ενικού σε –i, την γενική πληθυντικού σε –ium και την ονομαστική
πληθυντικού του ουδετέρου σε –ia.
Εξαιρούνται
α) τα επίθετα συγκριτικού βαθμού (και από αυτά πάλι εξαιρούνται τα plures και complures που κάνουν στην γενική
πληθυντικού plur-ium),
β) τα μονοκατάληκτα επίθετα compos-otis, dives-etis, particeps-etis, pauper-eris, princes-ipis (=πρώτος), superstes-
etis, vetus-eris,
γ) τα επίθετα inops-pis (=ενδεής) και memor-oris (=μνήμων) αν και έχουν αφαιρετική –i, σχημα-τίζουν γενική
πληθυντικού σε –um.
Β. ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Οι καταλήξεις των παραθετικών είναι
α) του συγκριτικού -ior (αρσ., θηλ.), -ius (ουδ.)
β) του υπερθετικού -issimus-a-um
Tα συγκριτικά επίθετα είναι τριτόκλιτα δικατάληκτα και τα υπερθετικά δευτερόκλιτα τρικατάλη-κτα.
Παρατηρήσεις
α) Τα facilis, dificilis, similis, dissimilis, humilis και gracilis σχηματίζουν τον υπερθετικό με την κατάληξη -limus,
π.χ. facilis, facilior, facillimus
β) Όσα επίθετα λήγουν σε –er σχηματίζουν τον υπερθετικό σε –rimus που προστίθεται στην ονο-μαστική ενικού του
αρσενικού, π.χ. pulcher, pulchrior, pulcherrimus. Το επίθετο vetus-eris επίσης σχηματίζει υπερθετικό veterrimus όπως
και το maturus (maturrimus και maturissimus).
γ) Tα επίθετα που λήγουν σε -dicus, -volus, -ficus σχηματίζουν παραθετικά σε -entior και -entissimus, π.χ.
magnificus, magnificentior, magnificentissimus
δ) Δεν έχουν παραθετικά τα επίθετα που φανερώνουν ποιότητα ή ιδιότητα (π.χ. ύλη, τόπο, μέτρο, συγγένεια, κάτι
απόλυτο ή άρνηση).
• Δεν έχουν θετικό παραθετικά που σχηματίστηκαν από προθέσεις ή επιρρήματα, π.χ.
interior, intimus (=εσώτερος, εσώτατος)
prior, primus (=πρότερος, πρώτος)
propior, proximus (=εγγύτερος, εγγύτατ.)
ulterior, ultimus (=εξώτερος, έσχατος)
• Δεν έχουν συγκριτικό τα επίθετα falsus (=ψευδής), novus (=νέος), sacer (=ιερός), vetus (=παλιός) κ.α. Το sacer
πάντως δανείζεται από το sanctus. Υπερθετικό δεν έχουν τα alacer (=εύθυμος), iuvenis (=νεαρός), senex (=γέρος) κ.α.
ε) Τα επίθετα exterus, inferus, superus και posterus έχουν διπλούς τύπους στον υπερθε-τικό: αντίστοιχα extremus και
extimus (=εξώτατος), infimus και imus (=κατώτατος), supremus και summus (=ύψιστος) και postremus και postumus
(τελευταίος).
ς) Όσα επίθετα έχουν πριν την κατάληξη –us φωνήεν (εξαιρείται το σύμπλεγμα –quus) σχηματίζουν περιφραστικά
παραθετικά με το magis και το maxime αντίστοιχα πριν από αυτά.
Ανώμαλα παραθετικά
bonus-a-um melior-ius optimus-a-um
malus-a-um peior-ius pessimus-a-um
magnus-a-um maior-ius maximus-a-um
parvus-a-um minor-us minimus-a-um
multi-ae-a plures-a plurimi-ae-a
multum plus plurimum
Παραθετικά επιρρημάτων
Ο συγκριτικός των επιρρημάτων παράγεται από την αιτιατική του ενικού του ουδετέρου του συ-γκριτικού του
9. επιθέτου. Ο υπερθετικός σχηματίζεται από το θέμα του υπερθετικού του επιθέτου με κατάληξη –e. Π.χ.
recte rectius rectissime
celeriter celerius celerrime
graviter gravius gravissime
bene melius optime
male peius pessime
non multum/paulum minus minime
diu diutius diutissime
prope propius proxime
Aνώμαλα παραθετικά επιρρημάτων
multum plus plurimum
magnopere magis maxime
satis satius -
- deterius deterrime
- prius primum/primo
Γ. ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ ΣΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΕΠΙΡΡΗΜΑ
α) Τα επίθετα της β΄ κλίσης σχηματίζουν επίρρημα σε –e
β) Τα επίθετα της γ΄ κλίσης σχηματίζουν επίρρημα σε –iter (εξαίρεση το facilis που κάνει facile)
γ) Τα τριτόκλιτα σε –ans, -ens σχηματίζουν επίρρημα σε -er
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΚΛΙΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ
Οι μετοχές ενεργητικού μέλλοντα και του παθητικού παρακειμένου κλινονται όπως τα δευτερό-κλιτα επίθετα:
Ονομ. amat-us amat-a amat-um amat-i amat-ae amat-a
Γεν. amat-i amat-ae amat-i amat-orum amat-arum amat-orum
Δοτ. amat-o amat-ae amat-o amat-is amat-is amat-is
Αιτ. amat-um amat-am amat-um amat-os amat-as amat-a
Κλητ. amat-e amat-a amat-um amat-i amat-ae amat-a
Αφαιρ. amat-o amat-a amat-o amat-is amat-is amat-is
Οι μετοχές ενεστώτα κλίνονται όπως τα τριτόκλιτα μονοκατάληκτα επίθετα:
Ονομ. legens legent-es legent-ia
Γεν. legent-is legent-ium legent-ium
Δοτ. legent-i legent-ibus legent-ibus
Αιτ. legent-em legent-es legent-ia
Κλητ. legens legent-es legent-ia
Αφαιρ. legent-e legent-ibus legent-ibus
Παρατηρήσεις
Η αφαιρετική ενικού κάνει -e και όχι –i όπως στο επίθετο˙ όταν όμως η μετοχή έχει θέση επιθετικού προσδιορισμού
στην πρόταση τότε η αφαιρετική της κάνει –i.
26. ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤ. ΠΑΡΑΤ. ΜΕΛΛ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΥΠΕΡΣΥΝΤ. ΣΥΝΤ. ΜΕΛ.
capi-ar capi-ebam capi-ar captus-a-um sum captus-a-um eram captus-a-um ero
capi-eris capi-ebas capi-eris » » es » » eras » » eris
capi-itur capi-ebat capi-etur » » est » » erat » » erit
capi-imur capi-ebamus capi-emur Capti-ae-a sumus capti-ae-a eramus capti-ae-a erimus
capi-imini capi-ebatis capi-emini » » estis » » eratis » » eritis
capi-untur capi-ebant capi-entur » » sunt » » erant » » ernt
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤ. ΠΑΡΑΤΑΤ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛ.
capi-ar capi-erer captus-a-um sim captus-a-um essem
capi-aris capi-ereris » » sis » » esses
capi-atur capi-eretur » » sit » » esset
capi-amur capi-eremur capti-ae-a simus capti-ae-a essemus
capi-amini capi-eremini » » sitis » » essetis
capi-antur capi-erentur » » sint » » essent
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
- -
capi-ere capi-itor
- capi-itor
- -
capi-imini -
- capi-untor
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ
ΕΝΕΣΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΣΥΝΤ. ΜΕΛΛΟΝΤ.
capi-i captum iri capturum-am-um &
capturos-as-a esse
capturum-am-um &
capturos-as-a fore
ΜΕΤΟΧΕΣ
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
captus-a-um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ
capi-endus
Παρατηρήσεις
Τα ρήματα σε –io της γ΄ συζυγίας αποβάλλουν τον χαρακτήρα –i όταν ακολουθεί στην κατάληξη –i ή –er ή –e τελικό.
orior – ortus sum – oriri
ΟΡΙΣΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤ. ΠΑΡΑΤΑΤΙΚ. ΜΕΛΛ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΥΠΕΡΣΥΝΤ. ΣΥΝΤ. ΜΕΛ.
ori-or ori-ebar Ori-ar ortus-a-um sum ortus-a-um eram ortus-a-um ero
ori-eris ori-ebaris Ori-es » » es » » eras » » eris
ori-itur ori-ebatur Ori-et » » est » » erat » » erit
ori-imur ori-ebamur ori-emur orti-ae-a sumus orti-ae-a eramus orti-ae-a erimus
ori-imini ori-ebamini ori-emini » » estis » » eratis » » eritis
ori-untur ori-ebantur ori-entur » » sunt » » erant » » erint
ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛ.
ori-ar ori-rer
ori-erer
oriturus-a-um sim ortus-a-um sim ortus-a-um essem
ori-aris ori-reris » » sis » » sis » » esses
27. ori-ereris
ori-atur ori-retur
ori-eretur
» » sit » » sit » » esset
ori-amur ori-remur
ori-eremur
orituri-ae-a simus orti-ae-a simus orti-ae-a essemus
ori-amini ori-reminini
ori-eremini
» » sitis » » sitis » » essetis
ori-antur ori-rentur
ori-erentur
» » sint » » sint » » essent
ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ
- -
ori-ere ori-tor
- ori-tor
- -
ori-mini -
- ori-untor
ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ
ΕΝΕΣΤ. ΜΕΛΛ. ΠΑΡΑΚΕΙΜ. ΣΥΝΤ.ΜΕΛΛ.
ori-ri oriturum-am-um & orituros-as-a
esse
ortum-am-um &
ortos-as-a esse
ortum-am-um &
ortos-as-a fore
ΜΕΤΟΧΕΣ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ori-ens oriturus-a-um ortus-a-um
ΓΕΡΟΥΝΔΙAKO
ori-endus-a-um
ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
Γενική ori-endi
Δοτική ori-endo
Αιτιατική ori-endum
Αφαιρετική ori-endo
ΣΟΥΠΙΝΟ
Αιτιατική ortum
Αφαιρετική ortu
Παρατηρήσεις
Η οριστική ενεστώτα και η προστακτική ενεσδτώτα κλίνεται κατά τη γ΄ συζυγία. Η υποτακτική παρατατικού κλίνεατι
και κατά τη γ΄ και κατά τη δ΄ συζυγία. Η μετοχή μέλλοντα κάνει oriturus-a-um.
28. ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
ΚΛΙΣΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΩΝ
Ι. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ
Ονομ. ego tu -
Γεν. mei tui sui
Δοτ. mihi tibi sibi
Αιτ. me te se
Αφαιρ. a me a te a se
Ονομ. nos vos -
Γεν. nostri/nostrum vestri/vestrum sui
Δοτ. nobis vobis sibi
Αιτ. nos vos se
Αφαιρ. a nobis a vobis a se
Παρατηρήσεις
Στη γεν. πληθ. όπου υπάρχουν δύο τύποι χρησιμοποιέιται ο πρώτος όταν λειτουργεί ως γεν. αντικειμενική ή κτητική
και ο δεύτερος όταν λειτουργεί ως διαιρετική.
ΙΙ. ΚΤΗΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
meus-a-um = δικός μου
noster-ra-um = δικός μας
tuus-a-um = δικός σου
vester-ra-um = δικός σας
suus-a-um = δικός του / δικός τους
Κλίνονται όπως τα δευτερόκλιτα επίθετα. Εξαίρεση: η κλιτική του meus που κάνει mi.
ΙΙΙ. ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ονομ. is ea id
Γεν. eius
Δοτ. ei
Αιτ. eum eam id
Αφαιρ. eo ea eo
Ονομ. ei/ii/i eae ea
29. Γεν. eorum earum eorum
Δοτ. eis/iis/is
Αιτ. eos eas ea
Αφαιρ. eis/iis/is
Ονομ. ipse ipsa ipsum
Γεν. ipsius
Δοτ. ipsi
Αιτ. ipsum ipsam ipsum
Αφαιρ. ipso ipsa ipso
Ονομ. ipsi ipsae ipsa
Γεν. ipsorum ipsarum ipsorum
Δοτ. ipsis
Αιτ. ipsos ipsas ipsa
Αφαιρ. ipsis
Ονομ. idem eadem idem
Γεν. eiusdem
Δοτ. eidem
Αιτ. eundem eandem idem
Αφαιρ. eodem eadem eodem
Ονομ. eidem eaedem eadem
Γεν. eorundem earundem eorundem
Δοτ. eisdem/iisdem/isdem
Αιτ. eosdem easdem eadem
Αφαιρ. eisdem/iisdem/isdem
Ονομ. alter altera alterum
Γεν. alterius
Δοτ. alteri
Αιτ. alterum alteram alter
Αφαιρ. altero altera alter
Ονομ. alteri alterae altera
Γεν. alterorum alterarum alterorum
Δοτ. alteris
Αιτ. alteros alteras altera
Αφαιρ. alteris
ΙV. ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ονομ. hic haec hoc
Γεν. huius
Δοτ. huic
Αιτ. hunc hanc hoc
Αφαιρ. hoc hac hoc
Ονομ. hi hae haec
Γεν. horum harum horum
Δοτ. his
Αιτ. hos has haec
Αφαιρ. his
Ονομ. iste ista istud
Γεν. istius
30. Δοτ. isti
Αιτ. istum istam istud
Αφαιρ. isto ista isto
Ονομ. isti istae ista
Γεν. istorum istarum istorum
Δοτ. istis
Αιτ. istos istas ista
Αφαιρ. istis
Ονομ. ille illa illud
Γεν. illius
Δοτ. illi
Αιτ. illum illam illud
Αφαιρ. illo illa illo
Ονομ. illi illae illa
Γεν. illorum ilarum illorum
Δοτ. illis
Αιτ. illos illas illa
Αφαιρ. illis
Άλλες δεικτικές αντωνυμίες είναι οι:
talis-is-e = τέτοιος (κλίνεται σύμφωνα με την γ΄ κλίση)
tantus-a-um = τόσος (κλίνεται σύμφωνα με την β΄ κλίση)
tot = τόσοι (άκλιτο)
V. ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ονομ. qui quae quod
Γεν. cuius
Δοτ. cui
Αιτ. quem quam quod
Κλητ. -
Αφαιρ. quo qua quo
Ονομ. qui quae qua
Γεν. quorum quarum quorum
Δοτ. quibus
Αιτ. quos quas qua
Κλητ. -
Αφαιρ. quibus
Ονομ. uter utra utrum
Γεν. utrius
Δοτ. utri
Αιτ. utrum utram utrum
Αφαιρ. utro utra utro
Ονομ. utri utrae utra
Γεν. utrorum utrarum utrorum
Δοτ. utris
Αιτ. utros utras utra
Αφαιρ. utris
Άλλες αναφορικές αντωνυμίες είναι οι
quantus-a-um (=όσος), δευτερόκλιτο
31. qualis-is-e (=οποίας λογής), τριτόκλιτο
quot (=όσοι), άκλιτο
VI. ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
Ονομ. quis quae quid
Γεν. cuius
Δοτ. cui
Αιτ. quem quem quid
Αφαιρ. quo
Ονομ. qui quae quae
Γεν. quorum quarum quorum
Δοτ. quibus
Αιτ. quos quas quae
Αφαιρ. quibus
Οι υπόλοιπες ερωτηματικές αντωνυμίες ταυτίζονται με τις αντίστοιχες αναφορικές
qui-quae-quod
uter-utra-utrum
qualis-ia-e
quantus-a-um
quot
VII. ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ
1. Ουσιαστικές (έχουν χρήση ουσιαστικού)
quis-(quae/qua)-quid
aliquis-(aliqua ή aliquae)-aliquid
quisquam-quidam
quidam-quaedam-quiddam
-
quisque-quidque
nemo
2. Επιθετικές (έχουν χρήση επιθέτου)
qui-quae ή qua-quod
aliqui-aliqua-aliquod
ullus-a-um
quidam-quaedam-quoddam
aliquot
quisque-quaeque-quodque
nullus-a-um
nihil
alter-a-um
neuter-ra-rum
alius-a-ud
Ονομ. ullus ulla Ullum
Γεν. ullius
Δοτ. ulli
Αιτ. ullum ullam ullum
Αφαιρ. ullo ulla ullo
Ονομ. ulli ullae ulla
Γεν. ullorum ullarum ullorum
Δοτ. ullis
Αιτ. ullos ullas ulla
Αφαιρ. ullis
Ονομ. nullus nulla nullum
Γεν. nullius
Δοτ. nulli
Αιτ. nullum nullam nullum
Αφαιρ. nullo nulla nullo
32. Ονομ. nulli nullae nulla
Γεν. nullorum nullarum nullorum
Δοτ. nullis
Αιτ. nullos nullas nulla
Αφαιρ. nullis
Ονομ. nemo nulli
Γεν. nullius nollorum
Δοτ. nulli nullis
Αιτ. neminem nullos
Αφαιρ. nullo nullis
Ονομ. nihil nullae res
Γεν. nullius rei nullarum rerum
Δοτ. nulli rei nullis rebus
Αιτ. nihil nullas res
Αφαιρ. nulla re nullis rebus
Ονομ. neuter neutra neutrum
Γεν. neutrius
Δοτ. neutri
Αιτ. neutrum neutram neutrum
Αφαιρ. neutro neutra neutrum
Ονομ. neutri neutrae neutra
Γεν. neutrorum neutrarum neutrorum
Δοτ. neutris
Αιτ. neutros neutras neutros
Αφαιρ. neutris
Ονομ. alius alia aliud
Γεν. alius
Δοτ. alii
Αιτ. alium aliam aliud
Αφαιρ. alio alia alio
Ονομ. alii aliae alia
Γεν. aliorum aliarum aliorum
Δοτ. aliis
Αιτ. alios alias alia
Αφαιρ. aliis
33. ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ
ΤΑ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ
Τα τρία πρώτα αριθμητικά κλίνονται ως εξής:
Ονομ. unus una unum
Γεν. unius
Δοτ. uni
Αιτ. unum unam unum
Αφαιρ. uno una unum
Ονομ. uni unae una
Γεν. unorum unarum unorum
Δοτ. unis
Αιτ. unos unas unos
Αφαιρ. unis
Ονομ. duo duae duo
Γεν. duorum duarum duorum
Δοτ. duobus duabus duobus
Αιτ. duos/duo duas duo
Αφαιρ. duobus duabus duobus
Ονομ. tres tria
Γεν. trium trium
Δοτ. tribus tribus
Αιτ. tres tria
Αφαιρ. tribus tribus
Παρατηρήσεις
Με την ιδιόμορφη γενική –ius κλίνονται και τα επίθετα solus-a-um και totus-a-um.