1. Α' ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Στην πρώτη κλίση ανήκουν :
• Αρσενικά ασυναίρετα σε -ας και -ης : ταμίας / μαθητ ςὁ ὁ ὴ
• Αρσενικά συνηρημένα σε - ς : ρμ ςῆ ὁ Ἑ ῆ
• Θηλυκά ασυναίρετα σε -α και -η : χώρα / τιμἡ ἡ ὴ
• Θηλυκά συνηρημένα σε -α και -η : μν / συκἡ ᾶ ἡ ῆ
ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ/ΘΗΛΥΚΟ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ας, ης
ου, ου
,ᾳ ῃ
αν, ην
α, /ηᾰ
α, η
ας/ης, ης
/ ,ᾳ ῃ ῃ
αν, ην
α, η
αι
ων
αις
ας
αι
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ
Έχουν τις καταλήξεις των ασυναίρετων(εκτός των αρσενικών που λήγουν σε -ας).Τονίζονται στη λήγουσα και σε όλες
τις πτώσεις περισπώνται. Εξαίρεση: βορέας - βορρ ς.ὁ ὁ ᾶ
ΚΑΝΟΝΕΣ
Γενικοί
i. Η γενική πληθυντικού και στα αρσενικά και στα θηλυκά τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωμένη.
Εξαιρούνται και τονίζονται στην παραλήγουσα τα εξής: α α τησίαι —> α τησίων, χρήστης —> χρήστωνἱ ἱ ἱ ὁ
ii. Η κατάληξη -ας και στα δυο γένη και στους δυο αριθμούς είναι πάντοτε «μακρόχρονη».
π.χ. το ς στρατιώτας, τ ς γλώσσαςὺ ὰ
Κανόνες Αρσενικών
i. έχουν τη γενική ενικού σε -ου
ii. έχουν τη κλητική ενικού σε - και το αᾰ βραχύχρονο, όσα λήγουν σε:
• -της, -άρχης, -π λης, -τρ βης, -μ τρης, - νης, -λ τρηςώ ί έ ώ ά
• τα εθνικά —> π.χ. Π ρσης —> ( ) Π ρσαὁ έ ὦ έ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Το όνομα «δεσπ της» στην κλητική ενικού ανεβάζει τον τόνο —> ( ) δ σποτα.ό ὦ έ
iii. ΄Εχουν τα δίχρονα φωνήεντα α, ι, υ:
• βραχύχρονα όσα λήγουν σε:
- της (προερχόμενα από ρήματα π.χ. λ της )ῠ ύ
- δης (ε πατρ δης )ῐ ὐ ί
- της ( μαξηλ της )ᾰ ἁ ά
• μακρόχρονα όσα λήγουν σε:
- της (τεχνίτης)ῑ
- της (όσα δηλώνουν καταγωγή: λεάτης)ᾱ Ἐ
- της (όσα δεν προέρχονται από ρήματα π.χ. πρεσβύτης)ῡ
Κανόνες Θηλυκών σε -α:
i. όταν πριν από το -α υπάρχει φωνήεν ή ρ το - λέγεται καθαρό και διατηρείται σε όλες τις πτώσεις. Το -αᾱ
αυτό είναι μακρόχρονο. Εξαιρούνται και έχουν τo -α βραχύχρονο τα:
o γα α / γρα αῖ ῖ
o μα α / μυ α / μο ραῖ ῖ ῖ
o πε ρα / πρ ραῖ ῷ
o σπε ρα / σφα ρα / σφ ραῖ ῖ ῦ
o και τα προπαροξύτονα: π.χ. ε γ νειαἡ ὐ έ
ii. όταν πριν από -α υπάρχει σύμφωνο, εκτός του ρ, το - λέγεται μη καθαρό, είναιᾰ βραχύχρονο και
μετατρέπεται στη γενική και δοτική ενικού σε -η.
Παράδειγμα:
o θ ελλα / τ ς θυ λλης / τ θυ λληἡ ύ ῆ έ ῇ έ
o γλ σσα / τ ς γλ σσης / τ γλ σσἡ ῶ ῆ ώ ῇ ώ ῃ
3. Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
αἱ
τ νῶ
τα ςῖ
τ ςὰ
( )ὦ
θ ελλαιύ
θυελλ νῶ
θυ λλαιςέ
θυ λλαςέ
θ ελλαιύ
γλ σσαιῶ
γλωσσ νῶ
γλ σσαιςώ
γλ σσαςώ
γλ σσαιῶ
ν καιῖ
νικ νῶ
ν καιςί
ν καςί
ν καιῖ
ψυχαὶ
ψυχ νῶ
ψυχα ςῖ
ψυχ ςὰ
ψυχαὶ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ Α' ΚΛΙΣΗΣ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ὁ
τοῦ
τῷ
τ νὸ
( )ὦ
ρμ ςἙ ῆ
ρμοἙ ῦ
ρμἙ ῇ
ρμ νἙ ῆ
ρμἙ ῆ
ἡ
τ ςῆ
τῇ
τ νὴ
( )ὦ
μυγδαλἀ ῆ
μυγδαλ ςἀ ῆ
μυγδαλἀ ῇ
μυγδαλ νἀ ῆ
μυγδαλἀ ῆ
μνᾶ
μν ςᾶ
μνᾷ
μν νᾶ
μνᾶ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
οἱ
τ νῶ
το ςῖ
το ςὺ
( )ὦ
ρμαἙ ῖ
ρμ νἙ ῶ
ρμα ςἙ ῖ
ρμ ςἙ ᾶ
ρμαἙ ῖ
αἱ
τ νῶ
τα ςῖ
τ ςὰ
( )ὦ
μυγδαλαἀ ῖ
μυγδαλ νἀ ῶ
μυγδαλα ςἀ ῖ
μυγδαλ ςἀ ᾶ
μυγδαλαἀ ῖ
μναῖ
μν νῶ
μνα ςῖ
μν ςᾶ
μναῖ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ: Τα συνηρημένα: ρμέας —> ς και μυγδαλ α -> διατηρούν σε όλες τις πτώσεις και μετά τηἙ ῆ ἀ έ ῆ
συναίρεση τις καταλήξεις των ασυναίρετων. Εξαιρείται το ουσιαστικό βορέας που έχει διπλούς τύπους και
συνηρημένους και ασυναίρετους. Όταν όμως είναι συνηρημένο έχει διπλό -ρ-: βορρ ς, ενώ ασυναίρετο έχει έναὁ ᾶ
-ρ-: βορ ας. Έχει δε μόνο ενικό αριθμό. Επίσης μόνο ενικό έχει το θηλυκό συνηρημένο: γ .έ ῆ
Β΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
ΑΣΥΝΑΙΡΕΤΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ος
ου
ῳ
ον
ε
ον
ου
ῳ
ον
ον
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
οι
ων
οις
ους
οι
α
ων
οις
α
α
ΚΑΝΟΝΕΣ
• Τα δευτερόκλιτα ασυναίρετα ουσιαστικά είναι αρσενικά και θηλυκά σε -ος και έχουν τις ίδιες καταλήξεις σε
ενικό και πληθυντικό αριθμό. Σχηματίζουν την κλητική ενικού χωρίς κατάληξη —> π.χ. ( ) νθρωπε.ὦ ἄ
• Τα ουδέτερα ασυναίρετα ουσιαστικά έχουν τρεις πτώσεις όμοιες (ον.-αιτ.-κλ.) και στους δύο αριθμούς. Οι
άλλες δύο πτώσεις είναι κοινές με τα αρσενικά και θηλυκά.
• Το -α των ουδετέρων στη β΄ κλίση είναι βραχύχρονο —> π.χ. τ δ ρὰ ῶ ᾰ
4. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ὁ
το
ῦ
τῷ
τ νὸ
( )ὦ
καρπ ςὸ
καρπο
ῦ
καρπῷ
καρπ νὸ
καρπὲ
ἡ
τ ςῆ
τῇ
τὴ
ν
( )ὦ
ν σοςῆ
ν σοή
υ
ν σή ῳ
ν σονῆ
ν σεῆ
τὸ
το
ῦ
τῷ
τὸ
( )ὦ
μνημε ονῖ
μνημε ουί
μνημείῳ
μνημε ονῖ
μνημε ονῖ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
οἱ
τ νῶ
το ςῖ
τοὺ
ς
( )ὦ
καρποὶ
καρπ νῶ
καρπο ςῖ
καρποὺ
ς
καρποὶ
αἱ
τ νῶ
τα ςῖ
τ ςὰ
( )ὦ
ν σοιῆ
ν σωνή
ν σοιςή
ν σουή
ς
ν σοιῆ
τὰ
τῶ
ν
το ςῖ
τὰ
( )ὦ
μνημε αῖ
μνημε ωνί
μνημε οιςί
μνημε αῖ
μνημε αῖ
ΣΥΝΗΡΗΜΕΝΑ
Συνηρημένα ονομάζονται τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά που είχαν άλλο -ο- ή -ε- πριν από τον χαρακτήρα -ο- και
συναιρέθηκαν σε όλες τις πτώσεις π.χ. πλόος -> πλο ς, το στέον - στο νὁ ῦ ὀ ὀ ῦ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ους
ου
ῳ
ουν
ου
ουν
ου
ῳ
ουν
ουν
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
οι
ων
οις
ους
οι
α
ων
οις
α
α
ΚΑΝΟΝΕΣ
• Οι καταλήξεις των συνηρημένων διαφέρουν από εκείνες των ασυναίρετων στην ονομαστική, αιτιατική και
κλητική ενικού. Στις πτώσεις αυτές το -ο- και το -ε- συναιρούνται με τον χαρακτήρα -ο- σε —> -ου-
• Τα απλά συνηρημένα παίρνουν στη λήγουσα παντού περισπωμένη. Αν όμως είναι σύνθετα τονίζονται στην
παραλήγουσα διατηρώντας τον τονισμό της ονομαστικής ενικού —> π.χ. κπλους —> το κπλουὁ ἔ ῦ ἔ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ὁ
το
ῦ
τῷ
τ νὸ
( )ὦ
περ πλουςί
περ πλουί
περ πλί ῳ
περ πλουνί
περ πλουί
ἡ
τ ςῆ
τῇ
τὴ
ν
( )ὦ
πρ χουςό
πρ χουό
πρ χό ῳ
πρ χουό
ν
πρ χουό
τὸ
το
ῦ
τῷ
τὸ
( )ὦ
στο νὀ ῦ
στοὀ ῦ
στὀ ῷ
στο νὀ ῦ
στο νὀ ῦ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
οἱ
τ νῶ
το ςῖ
περ πλοιί
περ πλωνί
περ πλοιςί
αἱ
τ νῶ
τα ςῖ
πρ χοιό
πρ χωνό
πρ χοιςό
τὰ
τῶ
ν
στὀ ᾶ
στ νὀ ῶ
στο ςὀ ῖ
5. Αιτ.
Κλητ.
τοὺ
ς
( )ὦ
περ πλουςί
περ πλοιί
τ ςὰ
( )ὦ
πρ χουό
ς
πρ χοιό
το ςῖ
τὰ
( )ὦ
στὀ ᾶ
στὀ ᾶ
ΑΤΤΙΚΗ Β΄ ΚΛΙΣΗ (ΑΤΤΙΚΟΚΛΙΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ)
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ως
ω
ῳ
ων / ω
ως
ων
ω
ῳ
ων
ων
Αρσενικά / θηλυκά Ουδέτερα
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ῳ
ων
ςῳ
ως
ῳ
ω
ων
ςῳ
ω
ω
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ἡ
τ ςῆ
τῇ
τὴ
ν
( )ὦ
λωςἅ
λωἅ
λἅ ῳ
λων /ωἅ
λωςἅ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
αἱ
τ νῶ
τα ςῖ
τ ςὰ
( )ὦ
λἅ ῳ
λωνἅ
λ ςἅ ῳ
λωςἅ
λἅ ῳ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
i. H κλητική ενικού είναι όμοια με την ονομαστική.
ii. Tο -ω- υπάρχει σ' όλες τις καταλήξεις.
iii. Yπάρχει - - όπου στα ασυναίρετα υπάρχουν καταλήξεις : - και -οι.ῳ ῳ
iv. O τονισμός των πτώσεων ακολουθεί την ονομαστική.
v. Όσα τονίζονται στη λήγουσα, οξύνονται (εξαιρούνται : Κ ς, ρφ ς, λαγ ς).ἡ ῶ ὁ ὀ ῶ ὁ ῶ
Γ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
Τα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης διακρίνονται:
α) ως προς την κατάληξη σε καταληκτικά και ακατάληκτα
Καταληκτικά λέγονται τα ουσιαστικά που στην ονομαστική ενικού έχουν κατάληξη –ς.
Ακατάληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που στην ονομαστική ενικού δεν έχουν κατάληξη.
β) ως προς το θέμα σε μονόθεμα και διπλόθεμα
Μονόθεμα λέγονται τα ουσιαστικά που διατηρούν το αρχικό τους θέμα σε όλες τις πτώσεις.
Διπλόθεμα λέγονται τα ουσιαστικά που παρουσιάζουν δυο θέματα κατά την κλίση τους.
γ) ως προς τον χαρακτήρα του θέματος (δηλαδή το τελευταίο γράμμα πρίν την κατάληξη) σε φωνηεντόληκτα –
συμφωνόληκτα
Φωνηεντόληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν χαρακτήρα θέματος φωνήεν.
Συμφωνόληκτα λέγονται τα ουσιαστικά που έχουν χαρακτήρα θέματος σύμφωνο.
6. Πιο συγκεκριμένα :
Σημείωση:
Δεν υπάρχουν ενρινόληκτα με χαρακτήρα -μ-.
ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ Γ΄ ΚΛΙΣΗΣ
ΑΡΣΕΝΙΚΑ ΚΑΙ ΘΗΛΥΚΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ
Ενικός αριθμόςΠληθυντικός αριθμόςΕνικός αριθμόςΠληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
-ς ή -
-ος ή -ως
-ι
-α ή -ν
-ς ή -
-ες
-ων
-σι(ν)
-ας ή -ς
-ες
-
-ος ή -ως
-ι
-
-
-α
-ων
-σι(ν)
-α
-α
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ Γ ΄ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
1. Τα αρσενικά και τα θηλυκά της γ΄ κλίσης ουσιαστικών έχουν τις ίδιες καταλήξεις σε όλες τις πτώσεις.
2. Το -ι- και το -α- στη λήγουσα των ονομάτων της γ΄ κλίσης είναι πάντα βραχύχρονα:
π.χ. γν σις, τ γ νι, τ γ ρας.ἡ ῶ ῷ ἀ ῶ ὸ ῆ
Επομένως και οι καταλήξεις -σι της δοτικής πληθυντικού και -ας της αιτιατικής πληθυντικού είναι
βραχύχρονες:
π.χ. τα ς κτ σι(ν), τ ς κτ ναςῖ ἀ ῖ ὰ ἀ ῖ
το ς παι σι(ν), το ς παι ναςῖ ᾶ ὺ ᾶ
το ς χειμ σι(ν), το ς χειμ νας.ῖ ῶ ὺ ῶ
7. 3. Περισπωμένη παίρνουν:
α) Οι μονοσύλλαβοι τύποι της ονομαστικής, αιτιατικής και κλητικής ενικού που έχουν χαρακτήρα -ι- και -υ-:
π.χ. κ ς, τ ν κ ν, ( ) κὁ ῖ ὸ ῖ ὦ ῖ
σ ς, τ ν σ ν, ( ) σ .ὁ ῦ ὸ ῦ ὦ ῦ
β) Η αιτιατική πληθυντικού των ονομάτων σε -υς, όταν τονίζεται στη λήγουσα:
π.χ. το ς χθ ς, τ ς κλιτ ς.ὺ ἰ ῦ ὰ ῦ
γ) Η ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού των ονομάτων π ρ και ο ς:ῦ ὖ
π.χ. τ π ρ, τ π ρ, ( ) π ρὸ ῦ ὸ ῦ ὦ ῦ
τ ο ς, τ ο ς, ( ) ο ς.ὸ ὖ ὸ ὖ ὦ ὖ
δ) Η ονομαστική και κλητική ενικού του θηλυκού του ονόματος γλα ξ:ἡ ῦ
π.χ γλα ξ, ( ) γλα ξ.ἡ ῦ ὦ ῦ
ε) Η κλητική ενικού των ονομάτων σε -ευς:
π.χ. ( ) βασιλε , ( ) γονε , ( ) ερε .ὦ ῦ ὦ ῦ ὦ ἱ ῦ
4. Τα μονοσύλλαβα ουσιαστικά της γ΄κλίσης στη γενική και τη δοτική ενικού και πληθυντικού τονίζονται στη
λήγουσα:
π.χ. φλ ξ, τ φλογ , τ ν φλογ ν, τα ς φλοξ .ἡ ό ῇ ί ῶ ῶ ῖ ί
Εξαιρούνται και δεν τονίζονται στη λήγουσα:
θ ς, τ ν θ ωνὁ ώ ῶ ώ
τ ο ς, τ ν τωνὸ ὖ ῶ ὤ
πα ς, τ ν πα δωνὁ ῖ ῶ ί
Τρ ς, τ ν Τρ ωνὁ ώ ῶ ώ
δ ς, τ ν δ δωνἡ ᾴ ῶ ᾴ
τ φ ς, τ ν φ των.ὸ ῶ ῶ ώ
ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ
Τα φωνηεντόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης λήγουν σε:
-ως, -ωος
-υς, -υος
-ις, -εως
-υς, -εως
-υ, -εως
-ε ς, - ωςύ έ
-α ς, -α ςῦ ὸ
- , -ο ςώ ῦ
-ο ς, -ο ςῦ ὸ
Παραδείγματα:
• Καταληκτικά μονόθεμα σε -ως, (-οως):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
δμ ςὁ ὼ
το δμω ςῦ ὸ
τ δμωῷ ὶ
τ ν δμ αὸ ῶ
( ) δμ ςὦ ὼ
ο δμ εςἱ ῶ
τ ν δμ ωνῶ ώ
το ς δμωσ (ν)ῖ ὶ
το ς δμ αςὺ ῶ
( ) δμ εςὦ ῶ
• Καταληκτικά μονόθεμα σε -υς, (-υος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
χθ ςὁ ἰ ὺ
το χθ οςῦ ἰ ύ
τ χθ ϊῷ ἰ ύ
τ ν χθ νὸ ἰ ὺ
( ) χθὦ ἰ ὺ
ο χθ εςἱ ἰ ύ
τ ν χθ ωνῶ ἰ ύ
το ς χθ σιῖ ἰ ύ
το ς χθ ςὺ ἰ ῦ
( ) χθ εςὦ ἰ ύ
• Καταληκτικά μονόθεμα σε -ε ς, (- ως):ύ έ
8. Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
γονε ςὁ ὺ
το γον ωςῦ έ
τ γονεῷ ῖ
τ ν γον αὸ έ
( ) γονεὦ ῦ
ο γονε ςἱ ῖ
τ ν γον ωνῶ έ
το ς γονε σιῖ ῦ
το ς γον αςὺ έ
( ) γονε ςὦ ῖ
• Καταληκτικά μονόθεμα σε -ο ς, (-ο ς):ῦ ό
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
βο ςὁ ῦ
το βο ςῦ ὸ
τ βοῷ ῒ
τ ν βο νὸ ῦ
( ) βοὦ ῦ
ο β εςἱ ό
τ ν βο νῶ ῶ
το ς βουσ (ν)ῖ ὶ
το ς βο ςὺ ῦ
( ) β εςὦ ό
• Καταληκτικά μονόθεμα σε -α ς, (-α ς):ῦ ό
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
γρα ςἡ ῦ
τ ς γρα ςῆ ὸ
τ γραῇ ῒ
τ ν γρα νὴ ῦ
( ) γραὦ ῦ
α γρ εςἱ ᾶ
τ ν γρα νῶ ῶ
τα ς γραυσῖ ὶ
τ ς γρα ςὰ ῦ
( ) γρ εςὦ ᾶ
• Καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε -ις, (-εως):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
κρ σιςἡ ί
τ ς κρ σεωςῆ ί
τ κρ σειῇ ί
τ ν κρ σινὴ ί
( ) κρ σιὦ ί
α κρ σειςἱ ί
τ ν κρ σεωνῶ ί
τα ς κρ σεσιῖ ί
τ ς κρ σειςὰ ί
( ) κρ σειςὦ ί
• Καταληκτικά διπλόθεμα αρσενικά και θηλυκά σε -υς, (-εως):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
π χυςὁ ῆ
το π χεωςῦ ή
τ π χειῷ ή
τ ν π χυνὸ ῆ
( ) π χυὦ ῆ
ο πήχειςἱ
τ ν π χεωνῶ ή
το ς π χεσιῖ ή
το ς π χειςὺ ή
( ) π χειςὦ ή
• Καταληκτικά διπλόθεμα ουδέτερα σε -υ, (-εως):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ στυὸ ἄ
το στεωςῦ ἄ
τ στειῷ ἄ
τ στυὸ ἄ
( ) στυὦ ἄ
τ στηὰ ἄ
τ ν στεωνῶ ἄ
το ς στεσιῖ ἄ
τ στηὰ ἄ
( ) στηὦ ἄ
• Ακατάληκτα διπλόθεμα σε - , (-ο ς):ώ ῦ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
λεχἡ ὼ
τ ς λεχο ςῆ ῦ
τ λεχοῇ ῖ
τ ν λεχὴ ὼ
( ) λεχοὦ ῖ
α λεχο (κατά τη β΄ κλίση)ἱ ὶ
τ ν λεχ νῶ ῶ
τα ς λεχο ςῖ ῖ
τ ς λεχο ςὰ ὺ
( ) λεχοὦ ὶ
•
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
πειθἡ ὼ
τ ς πειθο ςῆ ῦ
τ πειθοῇ ῖ
τ ν πειθὴ ὼ
( ) πειθοὦ ῖ
(δεν έχει)
ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ
Τα συμφωνόληκτα ουσιαστικά της γ΄κλίσης διαιρούνται σε αφωνόληκτα και ημιφωνόληκτα.
9. α. Αφωνόληκτα
Τα αφωνόληκτα ουσιαστικά της γ΄κλίσης διαιρούνται σε ουρανικόληκτα, χειλικόληκτα, οδοντικόληκτα και λήγουν
σε:
Ουρανικόληκτα Χειλικόληκτα Οδοντικόληκτα
-ξ, -κος
-ξ, -γος
-ξ, -χος
-ψ, -πος
-ψ, -βος
αρσενικά και θηλυκά ουδέτερα
-ς, -τος
-ς, -δος
-ς, -θος
-ας, -αντος
-ων, -οντος
-α, -ατος
Παραδείγματα:
• Ουρανικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
νυξὁ ὄ
το νυχοςῦ ὄ
τ νυχιῷ ὄ
τ ν νυχαὸ ὄ
( ) νυξὦ ὄ
ο νυχεςἱ ὄ
τ ν ν χωνῶ ὀ ύ
το ς νυξιῖ ὄ
το ς νυχαςὺ ὄ
( ) νυχεςὦ ὄ
• Χειλικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
λ ψὁ ὶ
το λιβ ςῦ ὸ
τ λιβῷ ὶ
τ ν λ βαὸ ί
( ) λ ψὦ ὶ
ο λ βεςἱ ί
τ ν λιβ νῶ ῶ
το ς λιψῖ ὶ
το ς λ βαςὺ ί
( ) λ βεςὦ ί
• Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα με χαρακτήρα τ, δ, θ:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ πηςὁ ά
το τ πητοςῦ ά
τ τ πητιῷ ά
τ ν τ πηταὸ ά
( ) τ πηςὦ ά
ο τ πητεςἱ ά
τ ν ταπ τωνῶ ή
το ς τ πησιῖ ά
το ς τ πηταςὺ ά
( ) τ πητεςὦ ά
• Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε -ας, (-αντος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
μ ςὁ ἱ ὰ
το μ ντοςῦ ἱ ά
τ μ ντιῷ ἱ ά
τ ν μ νταὸ ἱ ά
( ) μ ςὦ ἱ ὰ
ο μ ντεςἱ ἱ ά
τ ν μ ντωνῶ ἱ ά
το ς μ σιῖ ἱ ᾶ
το ς μ νταςὺ ἱ ά
( ) μ ντεςὦ ἱ ά
• Οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα σε -ους, (-οντος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
δο ςὁ ὀ ὺ
το δ ντοςῦ ὀ ό
τ δ ντιῷ ὀ ό
τ ν δ νταὸ ὀ ό
( ) δο ςὦ ὀ ὺ
ο δ ντεςἱ ὀ ό
τ ν δ ντωνῶ ὀ ό
το ς δο σιῖ ὀ ῦ
το ς δ νταςὺ ὀ ό
( ) δ ντεςὦ ὀ ό
Οδοντικόληκτα ακατάληκτα διπλόθεμα σε -ων, (-οντος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
γ ρωνὁ έ
το γ ροντοςῦ έ
ο γ ροντεςἱ έ
τ ν γερ ντωνῶ ό
10. Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ γ ροντιῷ έ
τ ν γ ρονταὸ έ
( ) γ ρονὦ έ
το ς γ ρουσιῖ έ
το ς γ ρονταςὺ έ
( ) γ ροντεςὦ έ
• Οδοντικόληκτα ουδέτερα ακατάληκτα μονόθεμα σε -α, (-ατος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ κτ μαὸ ῆ
το κτ ματοςῦ ή
τ κτ ματιῷ ή
τ κτ μαὸ ῆ
( ) κτ μαὦ ῆ
τ κτ ματαὰ ή
τ ν κτημ τωνῶ ά
το ς κτ μασιῖ ή
τ κτ ματαὰ ή
( ) κτ ματαὦ ή
Παρατηρήσεις στα αφωνόληκτα:
1. Τα βαρύτονα (δηλαδή τα ουσιαστικά που δεν τονίζονται στη λήγουσα) οδοντικόληκτα σε –
ις, -ιδος / -ιτος / -ιθος σχηματίζουν την αιτιατική σε –ν και την κλητική ενικού όμοια με το
θέμα χωρίς την κατάληξη. Ενδεικτικά:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ρνιςὁ ὄ
το ρνιθοςῦ ὄ
τ ρνιθιῷ ὄ
τ ν ρνινὸ ὄ
( ) ρνιὦ ὄ
ο ρνιθεςἱ ὄ
τ ν ρν θωνῶ ὀ ί
το ς ρνισιῖ ὄ
το ς ρνιθαςὺ ὄ
( ) ρνιθεςὦ ὄ
2. Το οξύτονο (δηλαδή το ουσιαστικό που τονίζεται στη λήγουσα) ουσιαστικό «τυρανν ς» καιὶ
το «πα ς» σχηματίζουν την κλητική ενικού χωρίς κατάληξη.ῖ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τυρανν ςἡ ὶ
τ ς τυρανν δοςῆ ί
τ τυρανν διῇ ί
τ ν τυρανν δαὴ ί
( ) τυραννὦ ὶ
α τυρανν δεςἱ ί
τ ν τυρανν δωνῶ ί
τα ς τυρανν σιῖ ί
τ ς τυρανν δαςὰ ί
( ) τυρανν δεςὦ ί
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
πα ςὁ ῖ
το παιδ ςῦ ὸ
τ παιδῷ ὶ
τ ν πα δαὸ ῖ
( ) παὦ ῖ
ο πα δεςἱ ῖ
τ ν πα δωνῶ ί
το ς παισῖ ὶ
το ς πα δαςὺ ῖ
( ) πα δεςὦ ῖ
3.
4. Τα οδοντικόληκτα βαρύτονα σε -ας (-αντος) σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με το θέμα (με αποβολή
του οδοντικού χαρακτήρα):
π.χ. γ γας , ( ) γ γαν.ὁ ί ὦ ί
5. Τα οδοντικόληκτα βαρύτονα διπλόθεμα σε -ων, -οντος σχηματίζουν την κλητική ενικού χωρίς κατάληξη (με
αποβολή του οδοντικού χαρακτήρα), σε -ον, ενώ τα συνηρημένα σε - ν, - ντοςῶ ῶ
π.χ. γέρων, ( ) γέρονὁ ὦ
Ξενοφ ν, ( ) Ξενοφ ν.ὁ ῶ ὦ ῶ
β. Ημιφωνόληκτα ουσιαστικά
Τα ημιφωνόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης διαιρούνται σε ενρινόληκτα, υγρόληκτα, σιγμόληκτα και λήγουν σε:
Ενρινόληκτα Υγρόληκτα Σιγμόληκτα
- ς, -ινοςί
- ν, -ανοςά
-ην, -ηνος
- ν, -ενοςή
-ων, -ωνος
- ρ, -ηροςή
- ρ, - ροςή έ
-ωρ, -ωρος
-ωρ, -ορος
-αρ, -αρος
αρσενικά και θηλυκά ουδέτερα
11. -ων, -ονος
Συγκοπτόμενα:
-ηρ, -ρος
-ης, -ους
-κλ ς, -κλ ουςῆ έ
- ς, -ο ςὼ ῦ
-ος, -ους
-ας, -ως
-ας, -ατος
Παραδείγματα:
1. Ενρινόληκτα ουσιαστικά:
• Μονόθεμα καταληκτικά σε - ς, (-ινος):ί
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
δελφ ςὁ ὶ
το δελφ νοςῦ ῖ
τ δελφ νιῷ ῖ
τ ν δελφ ναὸ ῖ
( ) δελφ ςὦ ὶ
ο δελφ νεςἱ ῖ
τ ν δελφ νωνῶ ί
το ς δελφ σιῖ ῖ
το ς δελφ ναςὺ ῖ
( ) δελφ νεςὦ ῖ
• Μονόθεμα ακατάληκτα σε - ν, (-ανος):ά
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
παι νὁ ὰ
το παι νοςῦ ᾶ
τ παι νιῷ ᾶ
τ ν παι ναὸ ᾶ
( )παι νὦ ὰ
ο παι νεςἱ ᾶ
τ ν παι νωνῶ ά
το ς παι σιῖ ᾶ
το ς παι ναςὺ ᾶ
( ) παι νεςὦ ᾶ
• Μονόθεμα ακατάληκτα σε -ην, (-ηνος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
σωλ νὁ ὴ
το σωλ νοςῦ ῆ
τ σωλ νιῷ ῆ
τ ν σωλ ναὸ ῆ
( ) σωλ νὦ ὴ
ο σωλ νεςἱ ῆ
τ ν σωλ νωνῶ ή
το ς σωλ σιῖ ῆ
το ς σωλ ναςὺ ῆ
( ) σωλ νεςὦ ῆ
• Διπλόθεμα ακατάληκτα σε - ν, (-ενος):ή
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
α χ νὁ ὐ ὴ
το α χ νοςῦ ὐ έ
τ α χ νιῷ ὐ έ
τ ν α χ ναὸ ὐ έ
( ) α χ νὦ ὐ ὴ
ο α χ νεςἱ ὐ έ
τ ν α χ νωνῶ ὐ έ
το ς α χ σιῖ ὐ έ
το ς α χ ναςὺ ὐ έ
( ) α χ νεςὦ ὐ έ
• Μονόθεμα ακατάληκτα σε -ων, (-ωνος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
γ νὁ ἀ ὼ
το γ νοςῦ ἀ ῶ
τ γ νιῷ ἀ ῶ
τ ν γ ναὸ ἀ ῶ
( ) γ νὦ ἀ ὼ
ο γ νεςἱ ἀ ῶ
τ ν γ νωνῶ ἀ ώ
το ς γ σιῖ ἀ ῶ
το ς γ ναςὺ ἀ ῶ
( ) γ νεςὦ ἀ ῶ
• Διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ων, (-ονος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
πνε μωνὁ ύ
το πνε μονοςῦ ύ
τ πνε μονιῷ ύ
τ ν πνε μοναὸ ύ
( ) πνε μονὦ ῦ
ο πνε μονεςἱ ύ
τ ν πνευμ νωνῶ ό
το ς πνε μοσιῖ ύ
το ς πνε μοναςὺ ύ
( ) πνε μονεςὦ ύ
Παρατηρήσεις
1. Τα φωνήεντα -ι- και -α- εμπρός από τον χαρακτήρα -ν- των μονόθεμων καταληκτικών σε - ς, -ινος και τωνί
μονόθεμων ακατάληκτων σε - ν, -ανος είναι μακρόχρονα.ά
12. 2. Τα ενρινόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης έχουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική, εκτός από τα
βαρύτονα διπλόθεμα σε -ων, -ονος που σχηματίζουν κλητική ενικού όμοια με το ασθενές θέμα:
π.χ. δα μων, ( ) δα μονὁ ί ὦ ῖ
τ κτων, ( ) τ κτον.ὁ έ ὦ έ
2. Υγρόληκτα ουσιαστικά:
• Μονόθεμα ακατάληκτα σε - ρ, (-ηρος):ή
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
νιπτ ρὁ ὴ
το νιπτ ροςῦ ῆ
τ νιπτ ριῷ ῆ
τ ν νιπτ ραὸ ῆ
( ) νιπτ ρὦ ὴ
ο νιπτ ρεςἱ ῆ
τ ν νιπτ ρωνῶ ή
το ς νιπτ ρσιῖ ῆ
το ς νιπτ ραςὺ ῆ
( ) νιπτ ρεςὦ ῆ
• Διπλόθεμα ακατάληκτα σε - ρ, (-έρος):ή
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
θ ρὁ ἀ ὴ
το θέροςῦ ἀ
τ θέριῷ ἀ
τ ν θέραὸ ἀ
( ) θ ρὦ ἀ ὴ
ο θέρεςἱ ἀ
τ ν θέρωνῶ ἀ
το ς θέρσιῖ ἀ
το ς θέραςὺ ἀ
( ) θέρεςὦ ἀ
• Μονόθεμα ακατάληκτα σε -ωρ, (-ωρος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
χ ρὁ ἰ ὼ
το χ ροςῦ ἰ ῶ
τ χ ριῷ ἰ ῶ
τ ν χ ραὸ ἰ ῶ
( ) χ ρὦ ἰ ὼ
ο χ ρεςἱ ἰ ῶ
τ ν χ ρωνῶ ἰ ώ
το ς χ ρσιῖ ἰ ῶ
το ς χ ραςὺ ἰ ῶ
( ) χ ρεςὦ ἰ ῶ
• Διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ωρ, (-ορος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
κλ κτωρὁ ἐ έ
το κλ κτοροςῦ ἐ έ
τ κλ κτοριῷ ἐ έ
τ ν κλ κτοραὸ ἐ έ
( ) κλ κτορὦ ἐ έ
ο κλ κτορεςἱ ἐ έ
τ ν κλεκτ ρωνῶ ἐ ό
το ς κλ κτορσιῖ ἐ έ
το ς κλ κτοραςὺ ἐ έ
( ) κλ κτορεςὦ ἐ έ
• Μονόθεμα ακατάληκτα ουδέτερα σε -αρ, (-αρος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ ν κταρὸ έ
το ν κταροςῦ έ
τ ν κταριῷ έ
τ ν κταρὸ έ
( ) ν κταρὦ έ
-
-
-
-
-
• Συγκοπτόμενα διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ηρ, (-ρος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
πατ ρὁ ὴ
το πατρ ςῦ ὸ
τ πατρῷ ὶ
τ ν πατ ραὸ έ
( ) π τερὦ ά
ο πατ ρεςἱ έ
τ ν πατ ρωνῶ έ
το ς πατρ σιῖ ά
το ς πατ ραςὺ έ
( ) πατ ρεςὦ έ
Παρατηρήσεις
1. Τα υγρόληκτα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης έχουν την κλητική ενικού όμοια με την ονομαστική εκτός από τα
βαρύτονα διπλόθεμα σε -ωρ, -ορος τα οποία σχηματίζουν κλητική όμοια με το ασθενές θέμα:
π.χ. πρ κτωρ, ( ) πρ κτορ.ὁ ά ὦ ά
2. Τα συγκοπτόμενα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης « πατ ρ», « μ τηρ», « θυγ τηρ», « γαστ ρ» στη γενική καιὁ ή ἡ ή ἡ ά ἡ ὴ
τη δοτική του ενικού τονίζονται στη λήγουσα ενώ το « Δημήτηρ» τονίζεται στην προπαραλήγουσα, σε όλεςἡ
τις πτώσεις εκτός από την ονομαστική που τονίζεται στην παραλήγουσα.
13. 3. Τα συγκοπτόμενα ουσιαστικά της γ΄ κλίσης σχηματίζουν την κλητική ενικού όμοια με το ασθενές θέμα και
τονίζονται στην αρχική συλλαβή. Εξαιρείται το ουσιαστικό « γαστ ρ» που σχηματίζει την κλητική όμοια μεἡ ὴ
την ονομαστική: ( ) γαστ ρ.ὦ ή
4. Προσοχή στην κλίση του συγκοπτόμενου ουσιαστικού « ν ρ» το οποίο στις πλάγιεςὁ ἀ ὴ
πτώσεις του ενικού και σε όλο τον πληθυντικό αναπτύσσει μπροστά από το χαρακτήρα ένα
-δ-.
Κλίνεται ως εξής:
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ν ρὁ ἀ ὴ
το νδρ ςῦ ἀ ὸ
τ νδρῷ ἀ ὶ
τ ν νδραὸ ἄ
( ) νερὦ ἄ
ο νδρεςἱ ἄ
τ ν νδρ νῶ ἄ ῶ
το ς νδρ σιῖ ἄ ά
το ς νδραςὺ ἄ
( ) νδρεςὦ ἄ
3. Σιγμόληκτα ουσιαστικά:
• Αρσενικά ακατάληκτα σε -ης, (-ους):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
ριστοτ ληςὁ Ἀ έ
το ριστοτ λουςῦ Ἀ έ
τ ριστοτ λειῷ Ἀ έ
τ ν ριστοτ ληὸ Ἀ έ
( ) ριστ τελεςὦ Ἀ ό
ο ριστοτ λαιἱ Ἀ έ
τ ν ριστοτελ νῶ Ἀ ῶ
το ς ριστοτ λαιςῖ Ἀ έ
το ς ριστοτ λαςὺ Ἀ έ
( ) ριστοτ λαιὦ Ἀ έ
• Αρσενικά ακατάληκτα σε -κλ ς, (-κλ ους):ῆ έ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
Προκλ ςὁ ῆ
το Προκλ ουςῦ έ
τ Προκλεῷ ῖ
τ νΠροκλ αὸ έ
( ) Πρ κλειςὦ ό
ο Προκλε ςἱ ῖ
τ ν Προκλ ωνῶ έ
-
το ς Προκλε ςὺ ῖ
( ) Προκλε ςὦ ῖ
• Θηλυκά ακατάληκτα σε - ς, (-ο ς):ώ ῦ
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
α δ ςἡ ἰ ὼ
τ ς α δο ςῆ ἰ ῦ
τ α δοῇ ἰ ῖ
τ ν α δὴ ἰ ῶ
( ) α δ ςὦ ἰ ὼ
-
-
-
-
-
• Ουδέτερα ακατάληκτα σε -ος, (-ους):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ θνοςὸ ἔ
το θνουςῦ ἔ
τ θνειῷ ἔ
τ θνοςὸ ἔ
( ) θνοςὦ ἔ
τ θνηὰ ἔ
τ ν θν νῶ ἐ ῶ
το ς θνεσιῖ ἔ
τ θνηὰ ἔ
( ) θνηὦ ἔ
• Ουδέτερα ακατάληκτα σε -ας, (-ως):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ κρ αςὸ έ
το κρ ωςῦ έ
τ κρῷ έᾳ
τ κρ αςὸ έ
( ) κρ αςὦ έ
τ κρ αὰ έ
τ ν κρε νῶ ῶ
το ς κρ ασι(ν)ῖ έ
τ κρ αὰ έ
( ) κρ αὦ έ
• Ουδέτερα ακατάληκτα σε -ας, (-ως ή -ατος):
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλητ.
τ π ραςὸ έ
το π ρατοςῦ έ
τ π ρατιῷ έ
τ π ραςὸ έ
( ) π ραςὦ έ
τ π ραταὰ έ
τ ν περ τωνῶ ά
το ς π ρασι(ν)ῖ έ
τ π ραταὰ έ
( ) π ραταὦ έ
14. Παρατηρήσεις:
1. Τα κύρια ονόματα σε -ης, -κλ ς στην κλητική ενικού δεν παίρνουν κατάληξη και ανεβάζουν τον τόνο.ῆ
2. Τα ουδέτερα σιγμόληκτα σε -ος σχηματίζουν την ονομαστική, αιτιατική και κλητική πληθυντικού σε -η.
π.χ.
τ βέλεσ- α>βέλε-α>βέλη.ὰ
Αν όμως πριν από το ε προηγείται άλλο ε, τότε συναιρούν το ε+α σε α:
τ χρέε-α>χρέα, τ κλέε-α>κλέη.ὰ ὰ
3. Τα ουσιαστικά « α δ ς» και « ς» δε σχηματίζουν πληθυντικό.ἡ ἰ ὼ ἡ ἠὼ
4. Το ουσιαστικό «τ π ρας» κλίνεται κατά τα οδοντικόληκτα σε -α, -ατος όπως «τ κτ μα», εκτός από τηνὸ έ ὸ ῆ
ονομαστική, αιτιατική και κλητική ενικού που τις σχηματίζει από σιγμόληκτο θέμα σε -ας, -ως όπως «τὸ
κρέας».
5. Τα ουσιαστικά «τ γ ρας» και «τ γ ρας» κλίνονται όπως «τ κρ ας».ὸ έ ὸ ῆ ὸ έ
Έχουν θέμα παντού καθαρά σιγμόληκτο.
Προσοχή: «τ γ ρας» δεν έχει πληθυντικό.ὸ ῆ
6. Το ουσιαστικό «τ κ ρας» κλίνεται σύμφωνα με τα σιγμόληκτα («τ κρ ας») αλλά και σύμφωνα με ταὸ έ ὸ έ
οδοντικόληκτα («τ π ρας»). Έχει διπλούς τύπους στη γενική και δοτική του ενικού και σε όλες τις πτώσειςὸ έ
του πληθυντικού εκτός της δοτικής.
7. Το ουσιαστικό «τ τ ρας» κλίνεται στον ενικό κατά «τ π ρας» και στον πληθυντικό κλίνεται και κατά «τὸ έ ὸ έ ὸ
κρ ας».έ
ΑΝΩΜΑΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Τα ουσιαστικά της αρχαίας ελληνικής που δεν κλίνονται ομαλά διακρίνονται σε:
1. Ετερόκλιτα.
2. Μεταπλαστά.
3. Ανώμαλα κατά το γένος.
4. Ιδιόκλιτα.
5. Άκλιτα.
6. Ελλειπτικά.
1. Ετερόκλιτα
Ορισμός:
Ετερόκλιτα ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά τα οποία:
α) σχηματίζονται στον πληθυντικό κατά διαφορετική κλίση.
π.χ.: (ενικ.:) πρεσβευτής – (πληθ.:) ο πρέσβεις.ὁ ἱ
β) σχηματίζουν μερικές πτώσεις κατά διαφορετική κλίση ή συγχρόνως κατά την ίδια και κατά διαφορετική κλίση.
π.χ.: (ονομ.) Ο δίπους – (γεν.) το Ο δίποδος / το Ο δίπου.ὁ ἰ ῦ ἰ ῦ ἰ
Τα συνηθέστερα ετερόκλιτα ουσιαστικά είναι τα εξής: υ ός, πρεσβευτής, γυνή, τ π ρ, χρ ςὁ ἱ ὁ ἡ ὸ ῦ ὁ ὼ (= το δέρμα, η
επιδερμίδα), ρηςὁ Ἄ και κλίνονται κατά τον ακόλουθο τρόπο:
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
υ ςὁ ἱὸ
το υ ο / υ έοςῦ ἱ ῦ ἱ
τ υ / υ εῷ ἱῷ ἱ ῖ
τ ν υ νὸ ἱὸ
( ) υὦ ἱὲ
πρεσβευτ ςὁ ὴ
το πρεσβευτοῦ ῦ
τ πρεσβευτῷ ῇ
τ ν πρεσβευτ νὸ ὴ
( ) πρεσβευτὦ ὰ
γυνἡ ὴ
τ ς γυναικ ςῆ ὸ
τ γυναικῇ ὶ
τ ν γυνα καὴ ῖ
( ) γύναιὦ
τ π ρὸ ῦ
το πυρ ςῦ ὸ
τ πυρῷ ὶ
τ π ρὸ ῦ
( ) π ρὦ ῦ
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
χρ ςὁ ὼ
το χρωτ ςῦ ὸ
τ χρωτ / χρῷ ὶ ῷ
τ ν χρ ταὸ ῶ
( ) -ὦ
ρηςὁ Ἄ
το ρεωςῦ Ἄ
τ ρειῷ Ἄ
τ ν ρη / ρηνὸ Ἄ Ἄ
( ) ρεςὦ Ἄ
15. Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
ο υ ο / υ ε ςἱ ἱ ὶ ἱ ῖ
τ ν υ ν / υ έωνῶ ἱῶ ἱ
το ς υ ο ς / υ έσιῖ ἱ ῖ ἱ
το ς υ ο ς / υ έας / υ ε ςὺ ἱ ὺ ἱ ἱ ῖ
( ) υ ο / υ ε ςὦ ἱ ὶ ἱ ῖ
ο πρέσβειςἱ
τ ν πρέσβεωνῶ
το ς πρέσβεσιῖ
το ς πρέσβειςὺ
( ) πρέσβειςὦ
α γυνα κεςἱ ῖ
τ ν γυναικ νῶ ῶ
τα ς γυναιξῖ ὶ
τ ς γυνα καςὰ ῖ
( ) γυνα κεςὦ ῖ
τ πυρὰ ὰ
τ ν πυρ νῶ ῶ
το ς πυρο ςῖ ῖ
τ πυρὰ ὰ
( ) πυρὦ ὰ
Παρατήρηση:
το ουσιαστικό « χρ ςὁ ὼ » και το κύριο όνομα « ρηςὁ Ἄ » σχηματίζουν μόνο ενικό αριθμό.
(Για τα ετερόκλιτα ουσιαστικά βλ. και Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, σελ. 89-90,
παρ.149).
2. Μεταπλαστά
Ορισμός:
Μεταπλαστά ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά τα οποία κλίνονται σε όλες τις πτώσεις κατά μία ορισμένη κλίση
αλλά το θέμα τους μεταβάλλεται - μεταπλάσσεται σε ορισμένες πτώσεις.
Τα συνηθέστερα μεταπλαστά ουσιαστικά είναι τα εξής: να ς, χείρ, κλείς, μάρτυς, , κύων, Ζεύς , τἡ ῦ ἡ ἡ ὁ ὁ ἡ ὁ ὸ
ο ς, τ δωρ, τ δόρυ, τ φρέαρὖ ὸ ὕ ὸ ὸ και κλίνονται κατά τον ακόλουθο τρόπο:
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
να ςἡ ῦ
τ ς νε ςῆ ὼ
τ νηῇ ὶ
τ ν να νὴ ῦ
( ) ναὦ ῦ
χε ρἡ ὶ
τ ς χειρ ςῆ ὸ
τ χειρῇ ὶ
τ ν χε ραὴ ῖ
( ) χε ρὦ ὶ
κλε ςἡ ὶ
τ ς κλειδ ςῆ ὸ
τ κλειδῇ ὶ
τ ν κλε δα / κλε νὴ ῖ ῖ
( ) κλε ςὦ ὶ
Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
α ν εςἱ ῆ
τ ν νε νῶ ῶ
τα ς ναυσ (ν)ῖ ὶ
τ ς να ςὰ ῦ
( ) ν εςὦ ῆ
α χε ρεςἱ ῖ
τ ν χειρ νῶ ῶ
τα ς χερσ (ν)ῖ ὶ
τ ς χε ραςὰ ῖ
( ) χε ρεςὦ ῖ
α κλε δεςἱ ῖ
τ ν κλειδ νῶ ῶ
τα ς κλεισ (ν)ῖ ὶ
τ ς κλε δας / κλε ςὰ ῖ ῖ
( ) κλε δεςὦ ῖ
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
μάρτυςὁ
το μάρτυροςῦ
τ μάρτυριῷ
τ ν μάρτυραὸ
( ) μάρτυςὦ
, κύωνὁ ἡ
το , τ ςῦ ῆ
κυν ςὸ
τ , τ κυνῷ ῇ ὶ
τ ν, τ ν κύναὸ ὴ
( ) κύονὦ
Ζε ςὁ ὺ
το Δι ςῦ ὸ
τ Διῷ ὶ
τ ν Δίαὸ
( ) Ζεὦ ῦ
Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
ο μάρτυρεςἱ
τ ν μαρτύρωνῶ
το ς μάρτυσιῖ
το ς μάρτυραςὺ
( ) μάρτυρεςὦ
ο , α κύνεςἱ ἱ
τ ν κυν νῶ ῶ
το ς, τα ς κυσ (ν)ῖ ῖ ὶ
το ς, τ ς κύναςὺ ὰ
( ) κύνεςὦ
Ενικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
τ ο ςὸ ὖ
το τ ςῦ ὠ ὸ
τ τῷ ὠ ὶ
τ ο ςὸ ὖ
( ) ο ςὦ ὖ
τ δωρὸ ὕ
το δατοςῦ ὕ
τ δατιῷ ὕ
τ δωρὸ ὕ
( ) δωρὦ ὕ
τ δόρυὸ
το δόρατοςῦ
τ δόρατιῷ
τ δόρυὸ
( ) δόρυὦ
τ φρέαρὸ
το φρέατοςῦ
τ φρέατιῷ
τ φρέαρὸ
( ) φρέαρὦ
16. Πληθυντικός αριθμός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
Κλ.
τ ταὰ ὦ
τ ν τωνῶ ὤ
το ς σ (ν)ῖ ὠ ὶ
τ ταὰ ὦ
( ) ταὦ ὦ
τ δαταὰ ὕ
τ ν δάτωνῶ ὑ
το ς δασι(ν)ῖ ὕ
τ δαταὰ ὕ
( ) δαταὦ ὕ
τ δόραταὰ
τ ν δοράτωνῶ
το ς δόρασι(ν)ῖ
τ δόραταὰ
( ) δόραταὦ
τ φρέαταὰ
τ ν φρεάτωνῶ
το ς φρέασι(ν)ῖ
τ φρέαταὰ
( ) φρέαταὦ
Παρατήρηση:
το κύριο όνομα « Ζε ςὁ ὺ » σχηματίζει μόνο ενικό αριθμό
(Για τα μεταπλαστά ουσιαστικά βλ. και Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, σελ.90-92, παρ.150).
3. Ανώμαλα κατά το γένος
Ορισμός:
Ετερογενή ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά που έχουν:
α) στον πληθυντικό αριθμό διαφορετικό γένος από ό,τι στον ενικό.
π.χ.: (ενικ.:) λύχνος – (πληθ.:) τ λύχνα.ὁ ὰ
β) δύο γένη στον πληθυντικό αριθμό.
π.χ.: (ενικ.:) σταθμ ς – (πληθ.:) ο σταθμο και τ σταθμά.ὁ ὸ ἱ ὶ ὰ
Ετερογενή ουσιαστικά είναι τα παρακάτω, τα οποία σχηματίζουν ενικό και πληθυντικό ως εξής:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
λύχνοςὁ
σ τοςὁ ῖ
δεσμ ςὁ ὸ
σταθμ ςὁ ὸ
τ στάδιονὸ
τ λύχναὰ
τ σ ταὰ ῖ
ο δεσμο και τ δεσμἱ ὶ ὰ ὰ
ο σταθμο και τ σταθμἱ ὶ ὰ ὰ
τ στάδια και ο στάδιοιὰ ἱ
Ορισμός:
Διπλογενή ονομάζονται τα ουσιαστικά που έχουν δύο γένη στον ενικό αριθμό.
π.χ.: (ενικ.:) ζυγ ς και τ ζυγ ν – (πληθ.:) τ ζυγάὁ ὸ ὸ ὸ ὰ .
4. Ιδιόκλιτα
Ορισμός:
Ιδιόκλιτα ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά τα οποία δεν κλίνονται σύμφωνα με μία από τις τρεις κλίσεις, αλλά
κλίνονται με ιδιαίτερο τρόπο.
(Για τα ιδιόκλιτα βλ. περισσότερα στη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, σελ. 92, παρ.
151).
5. Άκλιτα
Ορισμός:
Άκλιτα ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά τα οποία δεν κλίνονται, διατηρούν δηλαδή σε όλες τις πτώσεις τον ίδιο
τύπο.
(Για τα άκλιτα βλ. περισσότερα στη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, σελ. 92-93, παρ. 152).
6. Ελλειπτικά
Ορισμός:
Ελλειπτικά ονομάζονται τα ανώμαλα ουσιαστικά τα οποία είναι εύχρηστα μόνο σε ορισμένες πτώσεις.
(Για τα ελλειπτικά βλ. περισσότερα στη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής, σελ. 93, παρ. 153).
