Αναγέννηση, Ανθρωπισμός

1. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ
ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

2. Αναγέννηση
 15ος – 16ος αι: καλλιτεχνικό και πνευματικό
κίνημα στην Ευρώπη
 Συμβολή στην Αναγέννηση:
• Σταυροφορίες
• Αστική τάξη
 Κύριο χαρακτηριστικό της Αναγέννησης: η
αναβίωση των αξιών της κλασικής αρχαιότητας
για τη θεμελίωση ενός καινούριου κόσμου

3. Αναγέννηση
 Μια νέα εικόνα του κόσμου:
• Διεύρυνση σκέψης και δράσης του ανθρώπου
• Διαμόρφωση διαφορετικών αντιλήψεων για
τον κόσμο
• Οι νέες αντιλήψεις στηρίζονται :
o Στην κριτική σκέψη
o Στην εξέλιξη
o Στις επιστήμες
o Στην ιδέα της προόδου

4. Αναγέννηση
 Ο άνθρωπος: επίκεντρο του ενδιαφέροντος
των σοφών, των λογίων και των καλλιτεχνών
 Νέα αντίληψη για την επίγεια ζωή, το σώμα,
την ομορφιά
 Κοιτίδα της Αναγέννησης: η Ιταλία
(Φλωρεντία, Βενετία, Ρώμη, Μιλάνο)
 Μαικήνες:
• Μέδικκοι (Φλωρεντία)
• Σφόρτσα (Μιλάνο)
• Πάπας Ιούλιος Β΄

5. Αναγέννηση
Ανθρωπισμός:
Η στροφή προς την αρχαιότητα
Αναγέννηση: στροφή προς τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό
Βαθιά μελέτη, μετάφραση, σχολιασμός αρχαίων συγγραφέων
Ανθρωπισμός: η στροφή προς τη βαθύτερη γνώση της αρχαιότητας

6. Οι ανθρωπιστές
και η Ευρώπη
των
διανοουμένων
Οι ανθρωπιστές:
Ταξίδευαν σε όλη την Ευρώπη για να διαδώσουν τις ιδέες του ανθρωπισμού
Δημιούργησαν την « Πολιτεία των Γραμμάτων»
Είχαν βαθύ θρησκευτικό αίσθημα
Ασκούσαν κριτική στις μεσαιωνικές αντιλήψεις
Αγωνίζονταν για μια καλύτερη κοινωνία
Έγραφαν στην λατινική, αλλά υποστήριζαν τις εθνικές γλώσσες

7. Οι κυριότεροι ανθρωπιστές και το έργο τους
 Έρασμος (1467- 1536):
o Κορυφαίος ελληνιστής
o «Μωρίας εγκώμιον»
o Σατιρίζει τις καταχρήσεις της εκκλησίας
o Μάχεται υπέρ μιας ειρηνικής Ευρώπης
o Αποδίδει εξαιρετική σημασία στην Παιδεία

8.  Φρανσουά Ραμπελαί (1483 – 1553):
o «Πανταγκρουέλ»
 Τόμας Μορ (1478 – 1535):
o «Ουτοπία»
o Οραματίζεται μια ιδανική πολιτεία,
βασιλεύουν η ειρήνη, η ισότητα, και η
ανεκτικότητα

9. Ο οικουμενικός άνθρωπος:
Επιδίδεται σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας
Σκοπός : η πολυδιάστατη πραγματικότητα
Καθορίζει μόνος του το πεπρωμένο του με την γνώση και τον αγώνα του
Η αγωγή του πραγματοποιείται στα εκπαιδευτικά ιδρύματα με τις κατάλληλες
μεθόδους
Οι ανθρωπιστές:
Ιδρύουν πολλά νέα σχολεία, κολέγια, πανεπιστήμια
Συμβάλλουν στη διάδοση των ιδεών
Τα προγράμματα σπουδών διευρύνονται: συνολική μόρφωση

10. Η συμβολή των Ελλήνων λογίων
 Οι Έλληνες λόγιοι στη Δύση:
 Ενίσχυσαν τις ανθρωπιστικές σπουδές
 Πρόβαλαν τα ελληνικά γράμματα με
διδακτικό και εκδοτικό έργο
 Ενίσχυσαν το ενδιαφέρον για την
έκδοση αρχαίων ελληνικών κειμένων
και τη συλλογή αρχαίων χειρογράφων
 Οι κυριότεροι:
 Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων: έδρασε
στο Μυστρά
 Βησσαρίων (επίσκοπος Νίκαιας)

11. Η γέννηση του τυπωμένου βιβλίου και η
διάδοση της Αναγέννησης και του
Ανθρωπισμού
 Αναγέννηση και Ανθρωπισμός: επέκταση και
σε άλλες χώρες της Ευρώπης
 1450: Εφεύρεση της τυπογραφίας, Ιωάννης
Γουτεμβέργιος
 Ταχύτατη διάδοση τυπογραφίας
 Τα τυπωμένα βιβλία: φθηνότερα και
λιγότερο ογκώδη
 Η μόρφωση προσιτή κυρίως στους
ανθρώπους των πόλεων

12. Γράμματα,
επιστήμη και
τέχνη την εποχή
της Αναγέννησης
 Γράμματα και επιστήμη:
o 16ος αι: λογοτεχνική ανανέωση με τη χρήση
των εθνικών γλωσσών και τον εμπλουτισμό της
θεματολογίας

13. Χώρα Συγγραφέας Έργο Παρατηρήσεις
Γαλλία Μισέλ ντε Μονταίν (1533 –
1592)
«Δοκίμια»
Ισπανία Μινγκουέλ ντε Θερβάντες
(1547 – 1616)
«Δον Κιχώτης»
Αγγλία Ουίλιαμ Σαίξπηρ ((1564 –
1616)
«Άμλετ»
«Μάκβεθ»
«Οθέλος»
Ιταλία Νικολό Μακιαβέλλι (1469
1527)
«Ο Ηγεμόνας» -Αναλύει την τακτική και
συμπεριφορά που πρέπει
ακολουθεί ο ηγεμόνας για
κατάκτηση της εξουσίας
-ανεξαρτητοποιεί την
πολιτική επιστήμη από
θεολογία και την ηθική

14. Τέχνη
Αρχιτεκτονική: έμπνευση από την κλασική αρχαιότητα
Γλυπτική και ζωγραφική:
Απεικόνιση γυμνού ανθρώπινου σώματος
Προβολή μύθων της αρχαιότητας
Τεχνοτροπία:
Προοπτική (αίσθηση του βάθους στις απεικονίσεις)
Τεχνική φωτοσκίασης

15. Τέχνη
 15ος αι: Φλωρεντία και άλλες ιταλικές πόλεις:
κουατροτσέντο = προάγγελος της Αναγέννησης
 Επιρροή από τη βυζαντινή και γοτθική τέχνη
 Εκπρόσωποι:
• Μποτιτσέλι (1444- 1510): κυριότερος ζωγράφος , « Η
γέννηση της Αφροδίτης»
• Μπενότσο Γκοτσόλι (1420 – 1498): « Η πορεία των
τριών Μάγων»
 16ος αι: επέκταση της ιταλικής αναγέννησης στην
υπόλοιπη Ευρώπη
 Διαμόρφωση ενιαίου καλλιτεχνικού ρεύματος με
κοινά χαρακτηριστικά, δηλ. η τέχνη της Αναγέννησης

16. Ιταλία
 Λεοντάρντο ντα Βίντσι (1452-1519)
 Αρχηγός Λομβαρδικής Σχολής (Μιλάνο)
 Έργο: « Ευαγγελισμός», Παρθένος των
Βράχων» , Τζοκόντα ή Μόνα Λίζα»
 Ζωγράφος, αρχιτέκτονας, μηχανικός, εφευρέτης
 Ενσαρκώνει τον τύπο του «οικουμενικού
ανθρώπου»
 Επηρεάστηκε από το ανθρωπιστικό πνεύμα και
την τεχνική της προοπτικής
 Επινόησε την τεχνική της διαβάθμισης

17. Παρθένος των Βράχων Τζοκόντα, Μόνα Λίζα

18.  Μιχαήλ Άγγελος (1475 – 1564):
 Αρχηγός Φλωρεντινής Σχολής
 Έργο: « Δευτέρα Παρουσία» (διακόσμηση οροφής Καπέλα Σεξτίνα,
Σίξτου, στο Βατικανό)
 Ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, ποιητής
 Συνδυάζει χαρακτηριστικά αρχαιοελληνικής τέχνης και τάσεις της εποχής

19. Δευτέρα
Παρουσία

20.  Ραφαήλ Σάντι (1483 – 1520) :
 Επικεφαλής Ρωμαϊκής Σχολής
 Έργο: Μαντόνες (Παναγίες)
 Τονίζει στα έργα του:
• Το ανθρώπινο στοιχείο
• Την ευγένεια
• Το πνεύμα

21. Μαντόνες

22. Μαντόνες

23.  Τιτσιάνο (1477-1576):
 Εκπρόσωπος της Βενετικής Σχολής
 Προσέχει ιδιαίτερα την κομψότητα, το χρώμα, τη χάρη

24. Έρως, Πόθος, Θάνατος Η Ανάληψη της Παρθένου

25. Βάκχος και Αριάδνη Ο Χριστός φέρων το σταυρό

26. Γερμανία
 Άλμπρεχτ Ντύρερ (1471 – 1528):
 Έργο: «Αυτοπροσωπογραφία» , «Αποκάλυψη»
 Διάσημος ζωγράφος και χαράκτης
 Χαρακτηριστικά των έργων του:
o Χαρακτηριστικά αναγεννησιακής τέχνης (θέματα, τεχνική)
o Σκοτεινά στοιχεία (φόβος, δεισιδαιμονία)

27. Αυτοπροσωπογραφία Η γιορτή του Ροζαρίου

28. Η Παναγία με την καρδερίνα Παρθένος και βρέφος με αχλάδι

29. Κάτω Χώρες
 Ιερώνυμος Μπος (1450 – 1510):
 Έργο: « Το κάρο με το χόρτο» , « Ο κήπος των ηδονών»
 Έργα με θέματα φανταστικά, συμβολικά, αινιγματικά
 Συνυπάρχει η πραγματικότητα με το όνειρο στα έργα του
 Θεωρείται προάγγελος του υπερρεαλισμού

30. Ιδέ ο άνθρωπος Το κάρο με τον σανό

31. Πορεία προς τον Γολγοθά Το πλοίο των τρελών

32.  Πίτερ Μπρέγκελ ((1525 – 1569):
 Έργο: «Οι ζητιάνοι» , « Οι κυνηγοί», «Τοπίο με ουράνιο τόξο»
 Ζωγραφίζει θέματα από την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων
 Δίνει έμφαση:
• Στη λεπτομέρεια
• Στις πιστές απεικονίσεις της φύσης
• Στις εναλλαγές των εποχών

33. Τοπίο με την πτώση του Ίκαρου Χειμωνιάτικο τοπίο

34. Ισπανία
 Δομήνικος Θεοτοκόπουλος (Ελ Γκρέκο, 1545 – 1614):
 Έργο: « Η ταφή του κόμητος Οργκάθ»
 Χαρακτηριστικά των έργων του:
• Τεχνοτροπία της αναγέννησης (θέματα και τεχνική)
• Επιρροές βυζαντινής ζωγραφικής (μορφές, πνευματικότητα)
• Ιδιαιτερότητα: Προβάλλει έντονες συγκινησιακές καταστάσεις, δραματικότητα

35. Η ταφή Ευαγγελισμός

36. Ο Χριστός φέρων τον Σταυρό Η ταφή του κόμη Οργκάθ

37. Σταύρωση Οι Άγιοι Ανδρέας και Φραγκίσκος

38. Ο Άγιος Μαρτίνος και ο ζητιάνος Το Τολέδο στην Ισπανία

39. Μουσική
Επίσημη εκκλησιαστική μουσική
Λαϊκή μουσική
Διαφοροποίηση κοινής μουσικής κληρονομιάς από χώρα σε χώρα
Το ύφος της μουσικής κάθε χώρας καθορίζεται από :
Το μουσικό κλίμα κάθε τόπου
Την ιδιοσυγκρασία του δημιουργού
Το κοινό στο οποίο απευθύνεται

40. Μουσική
 Σημαντική ανάπτυξη πολυφωνικής μουσικής
 Τζιοβάνι Πιερλουίτζι ντα Παλεστρίνα (1525 – 1594) : κυριότερος εκπρόσωπος
 Τέλος 16ου αι: πρώτες μορφές κονσέρτου και συμφωνίας