ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: ΑΘΑΝΑΣΑΚΟΥ ΝΙΚΗ

1. 1ο
Γενικό Λύκειο Σπάρτης
Τάξη Β’
Ερευνητική Εργασία
Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης
«Δίκτυα ή Δίχτυα;»
Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός: Αθανασάκου Νίκη ΠΕ20
Σχολ. Έτος : 2016-2017

2. 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα
Σχέδιο Υποβολής Ερευνητικής Εργασίας 3
Ομάδες Εργασίας 6
Α. Εισαγωγή
1. Τι είναι τα κοινωνικά δίκτυα
7
2. Ποια είναι τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα
7
3. Ποιες βασικές αρχές διέπουν και ποιες τεχνολογίες υποστηρίζουν τα κοινωνικά δίκτυα;
8
4. Ποιες υπηρεσίες παρέχουν στους χρήστες τους οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης;
9
5. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και με ποια
κριτήρια;
12
Β. Κοινωνικά δίκτυα και εκπαίδευση
1. Ποιες υπηρεσίες των κοινωνικών δικτύων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην
εκπαιδευτική δραστηριότητα;
14
2. Υπάρχουν παραδείγματα κοινωνικών δικτύων με εκπαιδευτικούς σκοπούς;
14
3. Πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση των κοινωνικών δικτύων και ποια η συχνότητα χρήσης
τους στην σχολική κοινότητα;
15
4. Ποια τα οφέλη από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση;
15
5. Γνωρίζει η σχολική κοινότητα τους κινδύνους που κρύβουν οι ιστοσελίδες κοινωνικής
δικτύωσης;
16
Γ. Κοινωνικά δίκτυα και συνήθειες των εφήβων
1. Είναι οι έφηβοι οι ψηφιακοί πρωτοπόροι της εποχής μας; 16
2. Γιατί είναι τόσο δημοφιλείς οι ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης στη νέα γενιά; 17
3. Οι νεαροί χρήστες αισθάνονται ασφαλής κατά τη διαδικτυακή τους συναναστροφή; 18
4. Οι νεαροί χρήστες είναι επιφυλακτικοί στην αποκάλυψη των προσωπικών τους
στοιχείων (όπως τηλέφωνο, διεύθυνση κτλ.) σε ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης;
5.
19
Δ. Κοινωνικά δίκτυα και ασφάλεια
1. Οι εταιρίες κοινωνικής δικτύωσης εφαρμόζουν συστηματικά μέτρα προστασίας της
ιδιωτικότητας κυρίως για τους νεαρούς χρήστες;
19
2. Τι είναι τα προσωπικά δεδομένα; 21
3. Τι είναι το ψάρεμα κοινωνικής δικτύωσης; 23

3. 2
4. Πως δημοφιλείς εφαρμογές μεταδίδουν σε διαφημιστικές εταιρίες προσωπικά
δεδομένα χρηστών;
25
5. Από ποιες Ευρωπαϊκές και Κυβερνητικές επιτροπές προστατεύεται ο χρήστης; 27
6. Πως μπορεί να γίνει πιο αποδοτική η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των μαθητών /
τριών σε θέματα που αφορούν στην ασφαλή και σωστή χρήση των ιστοτόπων
Κοινωνικής Δικτύωσης;
7.
28
Ε. Ερωτηματολόγιο 33
Αποτελέσματα επεξεργασίας ερωτηματολογίου 36
Βιβλιογραφία - Πηγές 42
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Εργασίες Μαθητών 43

4. 3
ΣΧΕΔΙΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Σχ. Έτος: 2016 - 2017
Σχολική Μονάδα : 1o ΓΕΛ ΣΠΑΡΤΗΣ
ΤΙΤΛΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
«Κοινωνικά Δίκτυα» – Δίκτυα ή Δίχτυα;
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ
ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ
(ΠΕ)
ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ
ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΕ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ
(ΝΑΙ/ΟΧΙ)
ΣΧΕΤΙΚΗ
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
ΑΘΑΝΑΣΑΚΟΥ ΝΙΚΗ ΠΕ20 1 ΝΑΙ ΝΑΙ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Α. ΣΚΟΠΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ
Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν πληρέστερα οι μαθητές τα οφέλη και
τους κινδύνους από τη χρήση εφαρμογών των κοινωνικών δικτύων. Να
προβληματιστούν για τη δημιουργία, τη λειτουργία και την εξέλιξή τους.
Β. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Η μαζική χρήση των εφαρμογών των κοινωνικών δικτύων από τους
νέους, η οποία δε συνοδεύεται πάντα από την γνώση πιθανών κινδύνων, ήταν
ένα βασικό κριτήριο για την επιλογή του θέματος.
Καθώς η χρήση τους έχει γίνει τμήμα της καθημερινότητας των νέων, το
θέμα ενδιαφέρει άμεσα τους μαθητές. Το θέμα προσφέρεται για να
κατανοήσουν οι μαθητές τη σύνδεση και αλληλεπίδραση των ατομικών και
κοινωνικών στοιχείων.
Η Πληροφορική θα προσφέρει τις μεθόδους και τις τεχνικές στον τρόπο
προσέγγισης του θέματος, ανάλογα και με τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα που θα
εκδηλώσουν οι μαθητές. Η ανάπτυξη της συνεργατικότητας των μαθητών, η

5. 4
εξοικείωση τους με ερευνητικές μεθόδους, η βαθύτερη κατανόηση στοιχείων
της καθημερινής τους ζωής είναι τα αναμενόμενα μαθησιακά οφέλη.
Γ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΕΘΟΔΟΥ ΠΟΥ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΕΙ
( μέχρι 200 λέξεις)
Θα ακολουθηθεί η μέθοδος project και η αρχή της διερευνητικής
προσέγγισης της μάθησης, της διεπιστημονικής συνεργασίας των
εκπαιδευτικών, της διαφοροποίησης του περιεχομένου, της διαδικασίας και
του πλαισίου της μάθησης και της ομαδικής συνεργασίας.
Θα ακολουθηθούν διάφορες μορφές μάθησης όπως φθίνουσα καθοδήγηση,
ελεγχόμενη καθοδήγηση αν κριθεί απαραίτητο η ακόμη και ακαθοδήγητες
μορφές μάθησης. Έμφαση θα δοθεί στην αναζήτηση πληροφοριών, στην
εκπόνηση μιας μικρής ερευνητικής εργασίας με ερωτηματολόγιο, στην
ανάλυση περιεχομένου δικτυακών τόπων αλλά και θεωρητικού περιεχομένου
δικτυακών τόπων καθώς και θεωρητικών κειμένων.
Δ. ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ( μέχρι 200 λέξεις)
➢ Η εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική ερυνητική μάθηση.
➢ Ο συνδυασμός ευχάριστου και επιστημονικού χαρακτήρα της μάθησης.
➢ Η αξιοποίηση της γνώσης που θα αποκτήσουν από την ερευνητική εργασία
στην καθημερινή τους ζωή.
Ε. ΠΟΡΟΙ - ΥΛΙΚΑ - ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
Οι πόροι που θα χρησιμοποιηθούν για την ερευνητική εργασία θα είναι
πρωτίστως οι πόροι του σχολείου όπως το εργαστήριο πληροφορικής με τον
εξοπλισμό του (υπολογιστές, εκτυπωτές, σαρωτές, σύστημα προβολής
ενδεδειγμένου οπτικοακουστικού υλικού, σύνδεση ADSL για την χρήση του
διαδικτύου και των πηγών του.
Επίσης βασική πηγή μη ηλεκτρονικής πληροφόρησης θα είναι η
βιβλιοθήκη του Δήμου Σπάρτης.

6. 5
Η επεξεργασία του παραδοτέου υλικού θα γίνει στο εργαστήριο
πληροφορικής του σχολείου μας στο περιβάλλον των Windows και όλων των
απαραίτητων εργαλείων του.
ΣΤ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
➢ Leving Young, M. et al. (2001), Πλήρες Εγχειρίδιο του Internet – Millennium
Edition, απόδοση: Παναγιώτης Μαυρόπουλος, Αθήνα: Εκδόσεις Γκιούρδας.
➢ Σιδέρη, Μ. (2010). Το βιβλίο του Facebook - Ένας οδηγός για "αθώους" χρήστες,
Αθήνα: Κλειδάριθμος, ISBN 978-960-461-324-3.
➢ Σιδέρη, Μ. (2011). Το βιβλίο του twitter - Ένας οδηγός για "αθώους" χρήστες,
Αθήνα: Κλειδάριθμος, ISBN 978-960-461-426-4.
➢ Καραγεώργος (2002) Μεθοδολογία Έρευνας , Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα.
➢ Ρουμελιώτου Μυρσίνη (2009) «Mέσα κοινωνικής δικτύωσης : Η σύγχρονη
συμμετοχική δημοκρατία των νέων τεχνολογιών;» Διαθέσιμο στον ιστότοπο
http://www.academia.edu/1639955/M_
➢ "Ηλεκτρονικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media)"- ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ Διαθέσιμο στον ιστότοπο
http://kdvm.gr/Media/Default/Pdf%20enotites/3.5.pdf
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ
Αθανασάκου Νίκη
ΠΕ20

7. 6

8. 7
Α. Εισαγωγή
1. Τι είναι τα κοινωνικά δίκτυα;
Τα κοινωνικά δίκτυα (Social Network) είναι κατά βάση ιστοσελίδες στις οποίες ο
χρήστης μπορεί να διαμορφώνει προφίλ, να προσθέτει φίλους και να έχει ένα δίκτυο
ανθρώπων που να επικοινωνεί πιο εύκολα. Αυτό συγκροτεί μια κοινωνική δομή η
οποία αποτελείται από συνδέσεις κόμβων, οι οποίοι εκπροσωπούν φυσικά πρόσωπα ή
οργανισμούς .Οι συνδέσεις των κόμβων αναπαριστούν τις σχέσεις οι οποίες συνδέουν
τις κοινωνικές μονάδες του δικτύου. Οι σχέσεις αυτές μπορεί να είναι φιλίες, κοινά
ενδιαφέροντα, εμπορικές συναλλαγές και οτιδήποτε μπορεί να συνδέσει δύο ή
περισσότερους ανθρώπους στην καθημερινότητα της πραγματικής μας διαβίωσης.
Άλλωστε η εικονική ζωή του διαδικτύου τείνει να προσομοιώσει εκφάνσεις και
συμπεριφορές της πραγματικής ζωής.
2. Ποια είναι τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα;
• Facebook
• MySpace
• YouTube
• Gmail
• Google
• Twitter
• Instagram
• Tumblr
• We heart it
• Skype
• Viber
• Pinterest
• Ask.fm
• Snapchat

9. 8
3. Ποιες βασικές αρχές διέπουν και ποιες τεχνολογίες υποστηρίζουν τα κοινωνικά
δίκτυα;
Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια τεχνολογικά επιτεύγματα, παράλληλα με
τη δημιουργία και την εξάπλωση των κοινωνικών δικτύων, τα οποία διευκολύνουν
και υποστηρίζουν τη χρήση τους. Τα περισσότερα από αυτά αφορούν τη
συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο και τις συσκευές με τις οποίες επιτυγχάνεται η
σύνδεση, αφού αυτά είναι τα δύο απαραίτητα στοιχεία για να έχουμε σύνδεση του
χρήστη στα κοινωνικά δίκτυα. Τα πιο σπουδαία από αυτά είναι τα παρακάτω.
1.Ασύρματο δίκτυο (Wi-Fi):Διευκολύνει τη συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο, έτσι
δίνει τη δυνατότητα πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα από τους χρήστες τους ,
δηλαδή μπορούν να τα χρησιμοποιούν σε περισσότερα μέρη και σε μεγαλύτερη
συχνότητα.
2.Κινητά με Wi-Fi:Σε συνδυασμό με ασύρματο δίκτυο (Wi-Fi) οι χρήστες
μπορούν να έχουν πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα ακόμη και χωρίς να έχουν
ηλεκτρονικό υπολογιστή, φορητό υπολογιστή ή ταμπλέτα. Δίνει τη δυνατότητα
πρόσβασης στα κοινωνικά δίκτυα ακόμα και αν ο χρήστης βρίσκεται σε
εξωτερικούς χώρους με την προϋπόθεση να υπάρχει ασύρματο δίκτυο(Wi-Fi)
3.Φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές και ταμπλέτες: Αποτελούν τα βασικά
μέσα με τα οποία επιτυγχάνεται η πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα. Ο χρήστης
μπορεί να συνδεθεί με ενσύρματο ή ασύρματο δίκτυο, σε εσωτερικούς ή
εξωτερικούς χώρους, ανάλογα με το διαθέσιμο δίκτυο.
4.Ασύρματο internet με στικάκι (Μobile internet): Τα τελευταία χρόνια έχει
γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Πρόκειται για

10. 9
ένα στικάκι που επιτρέπει την πρόσβαση στο διαδίκτυο ακόμη και χωρίς
ενσύρματο ή ασύρματο δίκτυο.
5. Εφαρμογές κοινωνικών δικτύων: Οι χρήστες μπορούν να κατεβάσουν αυτές
τις εφαρμογές για το κινητό η την ταμπλέτα τους. Μέσω αυτών επιτυγχάνεται η
γρήγορη και εύκολη πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα. Απαιτείται η ασύρματη
σύνδεση (Wi-Fi).
Επιπλέον, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης
(κοινωνικά δίκτυα) ανήκουν στην κατηγορία web 2.0, δηλαδή τη νέα γενιά του
Παγκόσμιου Ιστού η οποία βασίζεται στην όλο και μεγαλύτερη δυνατότητα των
χρηστών του Διαδικτύου να μοιράζονται πληροφορίες και να συνεργάζονται online.
Αυτή η νέα γενιά είναι μια δυναμική διαδικτυακή πλατφόρμα στην οποία μπορούν να
αλληλεπιδρούν χρήστες χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις σε θέματα υπολογιστών και
δικτύων. Όπως έχει αναφερθεί το Web 2.0 ξεπερνά τα όρια της περιορισμένης
πλατφόρμας ενός υπολογιστή. Ο χρήστης θα μπορεί να δρα στον Παγκόσμιο Ιστό όπως
δρούσε μέχρι τώρα στον υπολογιστή του. Οι πιο ειδικοί μιλούν για έναν νέο τρόπο
σχεδίασης των ιστοσελίδων ο οποίος θα βασίζεται στην διάδραση του χρήστη. Θα
επιτρέπει στον χρήστη να αλλάξει τόσο το περιβάλλον της σελίδας όσο και να παρέμβει
στο περιεχόμενό της. Χαρακτηριστικές εφαρμογές του Web 2.0 είναι τα κοινωνικά
μέσα (social media), τα wiki και τα blog. Πολλές από τις εντολές διάδρασης που
χαρακτηρίζουν την λειτουργία του Web 2.0 μας είναι ήδη γνωστές από διάφορες
ιστοσελίδες social media όπως το facebook ή το youtube για παράδειγμα. Τέτοιες
εκφράσεις είναι η αναζήτηση (search), το tag, η παράθεση links ή το authoring όπως
λειτουργεί σε πολλά wiki όπου οι χρήστες μπορούν να δημιουργήσουν άρθρα αλλά και
να ανανεώσουν ή να διαγράψουν ήδη υπάρχοντα.
4. Ποιες υπηρεσίες παρέχουν στους χρήστες τους οι ιστοσελίδες κοινωνικής
δικτύωσης;
Από τη πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκαν τα πρώτα κοινωνικά δίκτυα τα οφέλη
της χρήσης τους δεν άργησαν να φανούν, αφού οι υπηρεσίες που προσφέρουν είναι
πολλές. Αρχικά όλοι οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να μπουν στο χώρο αυτό να
συστήσουν τους εαυτούς τους δημιουργώντας το προφίλ τους, να γνωρίσουν νέους
ανθρώπους με παρόμοια ενδιαφέροντα και να αναπτύξουν σχέσεις ή και να βρίσκονται
σε επαφή με τους ήδη αγαπημένους τους ανθρώπους μέσω internet. Αυτό γίνεται
εύκολα με τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα κοινωνικά δίκτυα. Πιο συγκεκριμένα, οι

11. 10
χρήστες μπορούν να ανεβάζουν αγαπημένα τραγούδια και βίντεο, να μοιράζονται τις
στιγμές τους ανεβάζοντας φωτογραφίες δείχνοντας στον υπόλοιπο κόσμο του δικτύου
που βρίσκονται κάθε στιγμή. Επίσης υπάρχει η δυνατότητα αναζήτησης εφαρμογών
και παιχνιδιών με τα οποία μπορούν οι χρήστες να περάσουν ευχάριστα την ώρα τους.
Επιπλέον μπορούν να δημιουργήσουν μια ομάδα με επιλεγμένα άτομα η οποία
δημιουργείται με συγκεκριμένα κριτήρια(π.χ. κοινά ενδιαφέροντα) και θα εξυπηρετεί
κάποιο σκοπό. Ακόμα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε το γεγονός ότι κάποια δίκτυα
προσπαθούν να διαφοροποιηθούν βάσει γλώσσας, θρησκείας, εθνότητας, κτλ.
Στις επιχειρήσεις η χρήση των εργαλείων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το
Facebook και το Twitter, ως πλατφόρμων συνεργασίας συνδέει τις επιχειρήσεις με τον
υπόλοιπο κόσμο με δεκάδες διαφορετικούς τρόπους. Τα εν λόγω εργαλεία φέρνουν την
τεχνολογία σε επαφή με τις επιχειρήσεις, συνδέουν τους ανθρώπους με τις
πληροφορίες, καθιερώνουν πιθανούς νέους δρόμους προς την αγορά και βελτιώνουν
την επικοινωνία με τους πελάτες και τη διάδοση του εμπορικού σήματος. Τα παραπάνω
ευρήματα καταδεικνύουν ότι ο κόσμος των επιχειρήσεων βρίσκεται στα πρόωρα
στάδια της υιοθέτησης αυτών των εργαλείων καθώς και στη διαδικασία υιοθέτησης
σημαντικών προκλήσεων - όπως είναι η ανάγκη για διαχείριση των εργαλείων αυτών
και η συμμετοχή του ΙΤ, που μπορεί να επηρεάσουν την ολοκλήρωση και υιοθέτηση
των νέων πλατφορμών και τεχνολογιών.
Όσο αφορά στην επιχειρηματική στρατηγική, τα social media
χρησιμοποιούνται ως μέσα δημιουργίας εταιρικής εικόνας, ενημέρωσης, επικοινωνίας
και ανάπτυξης σχέσεων με τους πελάτες και έχουν απίστευτη δυναμική.
Οι εταιρείες που χρησιμοποιούν σωστά τα social networks μπορούν να
«χτίσουν» την εικόνα τους, να αναπτύξουν τις δημόσιες σχέσεις τους καθώς και να
δημιουργήσουν και ή να επηρεάσουν θετικά τις συζητήσεις που γίνονται γύρω από το
brand τους «εκτοξεύοντας» την αναγνωσιμότητα και αξιοπιστία τους.
Οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν ένα σημαντικό αριθμό
ευκαιριών και προκλήσεων στον επιχειρησιακό κόσμο. Τα τελευταία χρόνια,
παρατηρείται μια έκρηξη τεχνολογικών εφαρμογών που βασίζονται στη λογική της
Κοινωνικής Δικτύωσης στα πλαίσια του Παγκόσμιου Ιστού, γεγονός που δε μπορεί
παρά να επηρεάζει την επιχειρηματική δραστηριότητα στο σύνολό της. Οι νέες
τεχνολογίες, όπως τα ιστολόγια (blogs), τα wikis, η κοινωνική σήμανση (tagging), οι

12. 11
ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης, δημιουργούν ευκαιρίες για νέους τρόπους
ενδοεταιρικής συνεργασίας και διαχείρισης της γνώσης, αλλάζουν το τοπίο στην
παροχή υπηρεσιών αλλά και στις διεπιχειρησιακές ανταλλαγές, ενώ παράλληλα
αναδιαμορφώνουν τις υπάρχουσες επιχειρησιακές εφαρμογές.
Τα κύρια πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης
σε μια επιχείρηση είναι ποικίλα. Αναλυτικότερα, κύριο πλεονέκτημα είναι η
δυνατότητα που προσφέρεται στην επιχείρηση να απευθυνθεί σε αγορά τεράστιου
μεγέθους, χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς. Επιπλέον η τμηματοποίηση της αγοράς
με βάση διάφορα κριτήρια όπως γεωγραφικά, κοινωνικά, δημογραφικά, εθνικά,
θρησκευτικά γίνεται πολύ πιο εύκολα, ενώ η «πληροφορία» μεταφέρεται εύκολα και με
γρήγορους ρυθμούς.
Οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα σε μια επιχείρηση
να προσφέρει συνεχώς κίνητρα στους καταναλωτές, γεγονός που αυξάνει την
πιστότητα στα προϊόντα και υπηρεσίες της. Βασικό πλεονέκτημα είναι και η συνεχής
και εύκολή ανατροφοδότηση σχετικά με τη συμπεριφορά και τον βαθμό ικανοποίησης
των καταναλωτών, γεγονός που διευκολύνει την έρευνα και συμβάλλει στην ανάπτυξη
της επιχείρησης.
Επίσης, τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης κάνουν εφικτή την παρουσίαση της
επιχείρησης 24 ώρες του εικοσιτετράωρου όλο τον χρόνο, μειώνουν το λειτουργικό
κόστος, ενώ τέλος διευκολύνεται η εύρεση νέου προσωπικού.
Υπάρχουν πολλές μεγάλες εταιρίες που αυτή τη στιγμή απολαμβάνουν και
εκμεταλλεύονται τα οφέλη του social media marketing. Χαρακτηριστικό είναι το
παράδειγμα της Coca-Cola, που προσέγγισε το κοινό της μέσα από τα κοινωνικά
δίκτυα, το photo και video sharing.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί το 88% των εταιριών μέχρι το 2013 θα
χρησιμοποιούν εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης στο μάρκετινγκ, ενώ πολλές από αυτές
χρησιμοποιούν τα κοινωνικά μέσα αποκλειστικά ως μάρκετινγκ εργαλεία.
Τέλος, αναμφίβολα, οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν μία νέα
μορφή εκκοινώνισης και επικοινωνίας, ιδιαιτέρως ανάμεσα στους νέους αλλά όχι μόνο.
Ταυτόχρονα όμως, οι υπηρεσίες αυτές προσδίδουν και μια καινούργια διάσταση στην
έννοια του “προσωπικού χώρου”, δημιουργώντας σοβαρές ανησυχίες για παραβίαση

13. 12
της ιδιωτικότητας των χρηστών τους, των οποίων τα προσωπικά δεδομένα
δημοσιοποιούνται στο διαδίκτυο με πρωτοφανή τρόπο και ποσότητα.
5. Σε ποιες κατηγορίες κατατάσσονται οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και
με ποια κριτήρια;
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίζονται από τις δυνατότητες
διασύνδεσης και αλληλεπίδρασης των χρηστών, και το περιεχόμενό τους δημιουργείται
από τους ίδιους τους χρήστες. Κατατάσσονται σε ορισμένα είδη ή κατηγορίες ανάλογα
με το χαρακτήρα και τη χρησιμότητα που έχουν.
Το πλέον γνωστό κοινωνικό μέσο, το Facebook, ανήκει στην ευρεία κατηγορία
του social networking, όπου εντάσσεται και το LinkedIn, το οποίο όμως έχει
επαγγελματικό προσανατολισμό. Το MySpace είναι ιδιαίτερα δημοφιλές στους
καλλιτέχνες και το Hi5 στο νεαρό κοινό. Άλλες διεθνώς γνωστές πλατφόρμες social
networking είναι το Google plus+,το Badoo, το Tagged, το Skype, το Bebo, το
Diaspora, το firendster, το Xing και το Orkut. Ελληνικό παράδειγμα social networking
είναι το Pathfinder Me.
Το Twitter είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα microblogging.
Microblogging χαρακτηριστικά έχουν και τα Tumblr, Foursquare, Posterous, Google
Buzz, Jaiku.
Άλλες κατηγορίες social media και ενδεικτικά παραδείγματα:
• Blog ή ιστολόγια: Blogger, Wordpress, LiveJournal, ExpressionEngine, Typad,
καθώς και το ελληνικό Pathfinder Blogs.
• Κοινωνικά δίκτυα βάσει γεωγραφικής θέσης: Foursquare, Facebook places

14. 13
• Social bookmarking(ή social tagging): Delicious, Diigo, CiteULike, Google
Reader, StumbleUpon και πολλά άλλα
• Online Fundraising: Causes, Kickstarter
• Κοινωνικές αγορές: Groupon, Golden Deals, Skroutz Deals
• Online συνεργασία/Wiki: Wikipedia, PBworks, Wetpaint, Wikia, Wikimedia,
Wikispaces
• Κοινωνικές πλατφόρμες παιχνιδιών: Kongregate, Miniclip, Newgrounds,
Armor Games
• Κοινωνικές ειδησεογραφικές πλατφόρμες: Digg, Mixx, NowPublic, Reddit,
Pathfinder uNews
• Πλατφόρμες δημιουργίας κοινωνικών δικτύων: Ning, SocialEngine,
SocialGo,
• Εργαλεία διαχείρισης και επεξεργασίας εγγράφων: Google Docs, Syncplicity,
Docs, Dropbox, Box.net, SkyDrive
• Διανομή φωτογραφιών και άλλων καλλιτεχνικών έργων: Flickr, deviantArt,
Photobucket, Picasa, Zooomr, instagram
• Διανομή video: Vimeo, YouTube, Dailymotion, sevenload, Viddler, Metacafe
• Διανομή παρουσιάσεων: Slideshare.net, Scribd, Prezi
• Διανομή μουσικής και ηχητικών αρχείων: Pandora Radio, Spotify, Last.fm,
MySpace Music, ShareTheMusic, The Hype Machine, Groove Shark,
SoundCloud
• Παρουσιάσεις και κριτικές: Epinions, MouthShut, Customer Lobby, Yelp
• Ερωτήσεις / Απαντήσεις: Askville, EHow, WikiAnswers, Yahoo! Answers,
Quora, ask.com, LinkedIn Answers, Pathfinder Experts, outlook, viber.

15. 14
Β. Κοινωνικά δίκτυα και εκπαίδευση
1. Ποιες υπηρεσίες των κοινωνικών δικτύων μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην
εκπαιδευτική δραστηριότητα;
Τα κοινωνικά δίκτυα αποτελούν μια νέα πραγματικότητα στο Διαδίκτυο. Η χρήση
τους στην διδασκαλία ενηλίκων, στοχεύει στη διευκόλυνση της συνεργασίας και της
επικοινωνίας.Το Facebook μπορεί να ενθαρρύνει την ενεργητική συμμετοχή και την
ενίσχυση της επικοινωνίας των εκπαιδευομένων από απόσταση.
Βασικό συμπέρασμα, είναι ότι η ευκολία χρήσης των κοινωνικών δικτύων και η
δυνατότητα άμεσης διάδρασης, υποστηρίζουν την αλληλεπιδραστική μάθηση, την
κριτική σκέψη, την επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση των απόψεων των
μαθητευόμενων. Θετικές ήταν οι απόψεις των εκπαιδευόμενων, ως προς την
εκπαιδευτική χρήση του Facebook.
Επιπρόσθετα, η κοινωνική δικτύωση μπορεί να αξιοποιηθεί και στη δια βίου
μάθηση, τόσο στη διευκόλυνση της επικοινωνίας των ενηλίκων όσο και στην επιτυχή
υλοποίηση δραστηριοτήτων συνεργατικής μάθησης από απόσταση. Όπως
αποδείχθηκε, η δομή του Facebook, μπορεί να προσφέρει τα μέσα που χρειάζονται για
να υποστηρίζεται αποτελεσματικά και ποιοτικά η μάθηση.
2. Υπάρχουν παραδείγματα κοινωνικών δικτύων με εκπαιδευτικούς σκοπούς;
Η συνεχής πρόοδος των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών
(ΤΠΕ), προσφέρει νέα εργαλεία και δυνατότητες στην υπηρεσία της εκπαίδευσης. Η
δημιουργία των κοινωνικών δικτύων αποτελεί μία από αυτές τις νέες δυνατότητες. Η
χρήση τους από εκατομμύρια χρήστες όλων των ηλικιών μπορεί να αξιοποιηθεί και για
εκπαιδευτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον Rego (2010), ένα κοινωνικό δίκτυο μπορεί
να αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση για: α) κοινοποίηση εκπαιδευτικών ιστοσελίδων, β)
κοινοποίηση άρθρων, γ) συμβουλευτική υποστήριξη, δ) συμμετοχή σε συζητήσεις, ε)
δημοσίευση υλικού (εικόνων, video, παρουσιάσεων κλπ), στ) αναγγελία – συμμετοχή σε
εκπαιδευτικές δραστηριότητες, σεμινάρια, εργαστήρια, συνέδρια κ.λπ., ζ) ενημέρωση
αναρτήσεων σε ιστολόγια ή άλλες ιστοσελίδες και η) κοινοποίηση μηνυμάτων.
Η αξιοποίηση νέων τεχνολογικών μέσων και η ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων,
οδηγούν σε νέα επίπεδα εκσυγχρονισμού της ζωής των ατόμων. Τα κοινωνικά δίκτυα,
περιέχουν αρκετές δυνατότητες και εφαρμογές, ώστε να μπορούν να συμβάλλουν στον
τομέα της εκπαίδευσης. Παράλληλα, η χρήση των κοινωνικών δικτύων στη διδασκαλία

16. 15
της πληροφορικής προσφέρει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, ενισχύοντας τις σχέσεις και
την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών των εκπαιδευτικών ομάδων. Η αλληλεπίδραση
μεταξύ των συμμετεχόντων είναι μια σημαντική συνιστώσα (Lally & Barrett 1999;
Bunus, 2010). Η ομάδα μπορεί να φτάσει στο στόχο της αν η αλληλεπίδραση γίνει
αναπόσπαστο μέρος της μάθησης. Με τη χρήση των κοινωνικών δικτύων ιδιαίτερα οι
ενήλικες εκπαιδευόμενοι (που έχουν δυσκολίες ακόμη και σε βασικές δεξιότητες
ΤΠΕ), μπορούν να μοιράζονται ευκολότερα εκπαιδευτικό υλικό, να αναρτούν
χρήσιμους συνδέσμους και πληροφορίες, να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές
δραστηριότητες, έτσι ώστε να δρουν ως ομάδα. Η ενίσχυση της ομάδας, η ενθάρρυνση
και η υποστήριξη, είναι το κλειδί για τη χρήση των on-line εκπαιδευτικών εργαλείων
3. Πόσο διαδεδομένη είναι η χρήση των κοινωνικών δικτύων και ποια η συχνότητα
χρήσης τους στην σχολική κοινότητα;
Η χρήση των κοινωνικών δικτύων είναι αρκετά διαδεδομένη διότι ο μεγαλύτερος
αριθμός μαθητών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και μερικές φορές επηρεάζονται από
αυτό και εθίζονται μέσα από μία οθόνη με αποτέλεσμα η απομάκρυνση από τον έξω
κόσμο διότι πλέον ο δικός τους κόσμος είναι μέσα από μία οθόνη.
4. Ποια τα οφέλη από τη χρήση των κοινωνικών δικτύων στην εκπαίδευση;
Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν χρησιμοποιηθεί για να δώσουν τη δυνατότητα σε
μαθητές και φοιτητές να αποκτήσουν εργασίες, οδηγίες, ακόμα και παραδόσεις
μαθημάτων από το σπίτι, σε περίπτωση που για κάποιο λόγο απουσιάσουν από
μαθήματα ή χάσουν κάποιο από το υλικό τους. Αυτός ο τρόπος χρήσης αποδεικνύεται
ιδανικός για όσους πραγματοποιούν, π.χ. μέσα στη χρονιά ένα μεγάλο ταξίδι. Ακόμα
κι αν λείψουν αρκετές ημέρες, τους δίνεται το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση στα
τρέχοντα μαθήματα και να συμβαδίζουν με την υπόλοιπη τάξη. Υπάρχουν καθηγητές
που δημιουργούν σελίδες σε κοινωνικά δίκτυα, και στα οποία δημοσιεύουν καθήκοντα
για τους μαθητές, εργασίες, καθώς και εκπαιδευτικές πληροφορίες στις οποίες οι
μαθητές ή άλλοι εκπαιδευτικοί μπορούν να έχουν εύκολα πρόσβαση, από το σπίτι ή
από οπουδήποτε αλλού. Γίνεται δυνατό, επίσης, για τους εκπαιδευτικούς, να
προσθέσουν επιπλέον πληροφορίες που βρήκαν εκ των υστέρων και που ίσως έχουν
αντλήσει από τα ίδια τα κοινωνικά δίκτυα.

17. 16
5. Γνωρίζει η σχολική κοινότητα τους κινδύνους που κρύβουν οι ιστοσελίδες
κοινωνικής δικτύωσης;
Η σχολική κοινότητα ενημερώνεται καθημερινά για τους κινδύνους που
αποτελούν τα κοινωνικά δίκτυα και με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών και των γονέων
καταφέρνουν να χρησιμοποιούν τις ιστοσελίδες με ιδιαίτερη προσοχή με αποτέλεσμα
την αποφυγή του κινδύνου που διατρέχουν.
Παραδείγματα κινδύνου στη διαδίκτυο είναι :
➢ Παραβίαση Ιδιωτικότητας
➢ Αποπλάνιση (Grooming)
➢ Εκφοβισμός (Cyberbullying)
➢ Ιοί (Virus)
➢ Παιδική Πορνογραφία
➢ Ανεπιθύμητα μηνύματα (Spam)
➢ Υποκλοπή Προσωπικών στοιχείων (Phishing)
Συνοψίζοντας, το διαδίκτυο λειτουργεί ως θετικός και αρνητικός παράγοντας. Μας
διευκολύνει αρκετά, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να κρύβει και κίνδυνο. Άρα χρειάζεται
ιδιαίτερη προσοχή στην χρήση του διαδικτύου και συνεχή ενημέρωση για τα κοινωνικά
δίκτυα.
Γ. Κοινωνικά δίκτυα και συνήθειες των εφήβων
1. Είναι οι έφηβοι οι ψηφιακοί πρωτοπόροι της εποχής μας;
Στις μέρες μας οι νέοι αναζητούν πληροφορίες για τα σχολικά τους μαθήματα
στο διαδίκτυο, παίζουν εκπαιδευτικά παιχνίδια για την καλύτερη κατανόηση του
διδακτικού αντικειμένου στο σχολείο. Επίσης, επικοινωνούν με τους φίλους τους μέσα
από διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως για παράδειγμα Facebook, e-mail, viber
κλπ., ακούνε μουσική και παρακολουθούν διάφορες ταινίες στο διαδίκτυο και με αυτόν
τον τρόπο ψυχαγωγούνται, ενημερώνονται, χαλαρώνουν και ξεφεύγουν από την
καθημερινή τους ρουτίνα. Επιπλέον, μέσω chat’s room ανταλλάσουν απόψεις,
γνωρίζονται και επικοινωνούν με συνομήλικους τους για θέματα που προκαλούν την
ανησυχία και τον προβληματισμό τους. Τέλος, οι νέοι στην εποχή μας έχουν γίνει οι

18. 17
ψηφιακοί πρωτοπόροι διότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο αφενός για εκπαιδευτικούς
λόγους και αφετέρου για διασκέδαση.
Εικόνα 1:THE INTERNET HAS BEEN A BOON AND A CURCE FOR TEENAGERS
2. Γιατί είναι τόσο δημοφιλείς οι ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης στη νέα γενιά;
Αρκετοί έφηβοι στον ελεύθερό τους χρόνο χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης ως μέσο επικοινωνίας και τρόπο διασκέδασης. Έτσι η ψηφιακή επικοινωνία
είναι κυρίαρχη στη ζωή των εφήβων. Μέσα από αυτό δημοσιεύουν διάφορες
φωτογραφίες, κάνουν το λεγόμενο “check in” και σχολιάζουν ο ένας τις δημοσιεύσεις
του άλλου και παίρνουν τα λεγόμενα “likes”. Αυτό έχει γίνει πλέον μια ρουτίνα των
εφήβων λόγω του ότι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο 24 ώρες το 24ωρο. Επιπλέον, μέσα
από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργούν νέους φίλους όπου μοιράζονται
διάφορες απόψεις, ανταλλάσουν φωτογραφίες και έτσι μαθαίνουν ο ένας για τον άλλον.
Όταν θέλουν να χαλαρώσουν βλέπουν διάφορες ταινίες-αστεία βιντεάκια ή ακούνε
μουσική. Με αυτόν τον τρόπο μέσα από αυτά οι έφηβοι δημιουργούν το δικό τους
«σύμπαν», επιπροσθέτως έχουν τη δυνατότητα δημιουργίας δεσμών με πολύ μεγάλο
αριθμό ατόμων με αποτέλεσμα να γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς.

19. 18
Εικόνα 2: THE INTERNET IS SO BIG,BUT THE APPLICATIOS IS SO POWERFUL
3. Οι νεαροί χρήστες αισθάνονται ασφαλής κατά τη διαδικτυακή τους
συναναστροφή;
Το Διαδίκτυο θεωρείται πιθανός η μεγαλύτερη τεχνολογική επανάσταση. Σχεδόν
όλες οι πλευρές της ζωής και οι κοινωνικές κατηγορίες επηρεάζονται από τις
λειτουργίες του. Τα οφέλη είναι πολλά και μεγάλα, χωρίς όμως να λείπουν οι αρνητικές
συνέπειες. Όλα αυτά ισχύουν για όλους αλλά περισσότερο για τους νέους γιατί οι
δυνατότητες και οι απειλές που εμπεριέχει το Internet γίνονται πιο κρίσιμες και
καθοριστικές για τα παιδιά και τους νέους. Όπως ξέρουμε πολλοί νέοι παρόλο που
διαθέτουν την τελευταία λέξη της τεχνολογίας σε συσκευές, παραδέχονται πως δεν
υπάρχει ασφάλεια αλλά πως ούτε αυτοί αισθάνονται ασφαλής κατά την διαδικτυακή
τους συναναστροφή. Το γεγονός αυτό ανησυχεί πολλούς καθώς τα παιδιά
απορροφούνται στην τεχνολογία και στο διαδίκτυο από μικρή ηλικία οπότε οι ίδιοι δεν
αισθάνονται ασφαλής και σίγουροι για το πως μπορούν να το διαχειριστούν.
Αν και ένα χρήσιμο εργαλείο εκπαίδευσης, πληροφόρησης, επικοινωνίας,
ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, το Internet μοιάζει να είναι ένα φοβικό και ανασφαλές
αντικείμενο διότι οι νέοι έχουν την τάση της αναζήτησης και ως εκ τούτου είναι
αναπόφευκτο να πλοηγηθούν και σε ακατάλληλο περιεχόμενο του Internet. Επιπλέον
οι επαφή των νέων με συγκεκριμένες ιστοσελίδες, sites κοινωνικής συναναστροφής,
συνομιλίες με άτομα μέσω chats κλπ. μπορεί να τα οδηγήσει να υποστούν
εκμετάλλευση, βία ή και να υιοθετήσουν οι ίδιοι μια αντικοινωνική και παραβατική
συμπεριφορά.

20. 19
Εικόνα 3:DO YOU FELL SAFE?!
4. Οι νεαροί χρήστες είναι επιφυλακτικοί στην αποκάλυψη των προσωπικών τους
στοιχείων (όπως τηλέφωνο, διεύθυνση κτλ.) σε ιστοχώρους κοινωνικής
δικτύωσης;
Στον 21˚ αιώνα που ζούμε ένας πολύ δημοφιλές ιστοχώρος κοινωνικής δικτύωσης
είναι το Facebook. Πολλοί είναι οι νέοι που ασχολούνται με αυτό κάνοντας φίλους που
δεν γνωρίζουν καν αλλά ακόμα και chat με γνωστούς αλλά και αγνώστους. Το κακό
όμως είναι πως οι νεαροί αυτοί χρήστες δεν είναι καθόλου επιφυλακτικοί διότι
αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα για αυτούς αλλά και για την προσωπική τους ζωή
δηλαδή να ενημερώνουν το πρόβλημα τους με πληροφορίες όπως είναι το τηλέφωνο
τους και η διεύθυνση του. Ακόμα χειρότερα είναι όταν κάνουν κάποια κοινοποίηση
παρουσίας (check in) για το μέρος, που βρίσκονται εκείνη την στιγμή με αποτέλεσμα
να συμβούν τα χειρότερα θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τον εαυτό τους και την οικογένεια
τους αλλά και τους φίλους τους. Αυτό δεν γίνεται μόνο στο facebook βέβαια καθώς και
στους άλλους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης υπάρχει κάποια προσωπική
πληροφόρηση την οποία οι χρήστες προσθέτουν.
Δ. Κοινωνικά δίκτυα και ασφάλεια
1. Οι εταιρίες κοινωνικής δικτύωσης εφαρμόζουν συστηματικά μέτρα προστασίας
της ιδιωτικότητας κυρίως για τους νεαρούς χρήστες;
Στη σημερινή εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από ραγδαία αναπτυσσόμενη
τεχνολογία, όλο και περισσότεροι άνθρωποι καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης. Ιδιαίτερη προτίμηση δείχνουν οι νέοι στο διαδίκτυο και ειδικότερα στο
facebook και άλλες παρόμοιες ιστοσελίδες.

21. 20
Αναλογιζόμενοι τον τεράστιο αριθμό χρηστών αυτών των κοινωνικών δικτύων
και το ποσοστό του χρόνου που αφιερώνουν σε αυτά, όπως επίσης και τους
αδιαμφισβήτητους κινδύνους που εγκυμονούν οι συγκεκριμένες ιστοσελίδες, είναι
αναγκαία η λήψη μέτρων τα οποία θα διαφυλάσσουν την ιδιωτικότητα και ασφάλεια
των χρηστών.
Πιο συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θεσπίσει νόμους οι οποίοι αναγκάζουν
τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, να λάβουν μέτρα για την προστασία των χρηστών, κυρίως των
ανηλίκων.
Πρώτα, θα αναφερθούμε σε ένα από τα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής
δικτύωσης, το facebook, το οποίο έχει ήδη λάβει αρκετά μέτρα για τη διασφάλιση της
ιδιωτικότητας των ανηλίκων εξαιτίας όλων των προαναφερθέντων λόγων.
Ένα από τα κυριότερα μέτρα που έχουν ληφθεί είναι οι λεγόμενοι φύλακες
άγγελοι ή έμπιστοι φίλοι. Είναι μέχρι πέντε από τις επαφές του κάθε χρήστη, τους
οποίους θα ορίζει ο ίδιος, ως εκείνους που θα λαμβάνουν κωδικούς ασφαλείας για να
τους προωθήσουν σε περίπτωση που εκείνος αντιμετωπίσει προβλήματα πρόσβασης
στο λογαριασμό του.
Επιπροσθέτως, το facebook παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να ελέγχουν
ποιος έχει πρόσβαση σε πληροφορίες του προφίλ τους, πράγμα που τους βοηθά να
προστατεύσουν οι ίδιοι τα προσωπικά τους δεδομένα.
Ένα ακόμη μέτρο είναι το γεγονός ότι οι χρήστες μπορούν να κάνουν "μπλοκ"
όπως αποκαλείται, σε κάποιον άλλο χρήστη όταν δεν θέλουν αυτός ο χρήστης να έχει
πρόσβαση σε πληροφορίες του προφίλ τους ή τη δυνατότητα να τους στέλνει μηνύματα
και αιτήματα.
Τέλος, το facebook μας δίνει τη δυνατότητα να αναφέρουμε κάποια σελίδα η οποία
πιστεύουμε ότι είναι ύποπτη ή ακόμα έχει παράνομη δραστηριότητα.
Η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων παρουσιάζεται μέσα από τη
δημοσίευση στατιστικών στοιχείων τα οποία ανάρτησαν οι ιθύνοντες του facebook, για
να υπερασπιστούν τα επίπεδα ασφάλειάς τους είναι ότι τα «σπαμ» (ενοχλητικά
μηνύματα τα οποία φτάνουν στο λογαριασμό ενός χρήστη που περιέχουν διαφημίσεις
και παραπλανητικές πληροφορίες) αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 4% των
μηνυμάτων που λαμβάνουν οι χρήστες του facebook. Μια ακόμα δημοσίευση μας
πληροφορεί ότι 250.000- 600.000 λογαριασμοί την ημέρα «μπλοκάρονται» όταν

22. 21
κρίνονται ύποπτοι. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται διευθύνσεις IP, χρήστες και
εφαρμογές που συλλέγουν δεδομένα χρηστών του facebook με «πολύ επιθετικό
τρόπο».
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει μία εκτενής έρευνα της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής η οποία αποδεικνύει ότι δύο ιστότοποι μεριμνούν ώστε οι ανήλικοι να
μπορούν να έρχονται σε επαφή, βάσει προεπιλογής, μόνο με φίλους μέσω δημόσιων ή
ιδιωτικών μηνυμάτων. Σε όλους τους ιστότοπους που δοκιμάστηκαν δίνεται η
δυνατότητα σε οποιονδήποτε να αποστέλλει σε ανήλικους αιτήσεις σύναψης φιλίας. Σε
έξι από τους ιστότοπους οι φυσιογνωμίες των ανηλίκων μπορούν να καταστούν άμεσα
προσβάσιμες από φίλους φίλων. Όλοι οι ιστότοποι που δοκιμάστηκαν παρέχουν
έκδοση των όρων χρήσης ή παροχής υπηρεσίας που είναι βραχύτερη και πιο εύχρηστη
για τα παιδιά.
2. Τι είναι τα προσωπικά δεδομένα;
Σαν Προσωπικό Δεδομένο ορίζεται κάθε πληροφορία που αναφέρεται στο
πρόσωπο του κάθε ατόμου, όπως: το όνομα και το επάγγελμά του, η οικογενειακή του
κατάσταση, η ηλικία του, ο τόπος κατοικίας, η φυλετική του προέλευση, τα πολιτικά
του φρονήματα, η θρησκεία που πιστεύει, οι φιλοσοφικές του απόψεις, η
συνδικαλιστική του δράση, η υγεία του, η ερωτική του ζωή και οι τυχόν ποινικές
διώξεις και καταδίκες του.
Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα
Από τον παραπάνω ορισμό προκύπτει ότι κάποια προσωπικά δεδομένα
είναι Ευαίσθητα, έχουν δηλαδή ιδιαίτερη βαρύτητα για το σχηματισμό της εικόνας της
προσωπικότητάς του ατόμου. Αυτά είναι η φυλετική ή εθνική προέλευση, τα πολιτικά
φρονήματα, οι θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις, η συμμετοχή σε ένωση,
σωματείο και συνδικαλιστική οργάνωση, η υγεία, η κοινωνική πρόνοια και η ερωτική
ζωή καθώς και τα σχετικά με ποινικές διώξεις ή καταδίκες.
Ως Υποκείμενο των Δεδομένων ορίζεται το φυσικό πρόσωπο στο οποίο
αναφέρονται τα δεδομένα, και του οποίου η ταυτότητα είναι γνωστή ή μπορεί να
εξακριβωθεί, δηλαδή μπορεί να προσδιορισθεί αμέσως ή εμμέσως, ιδίως βάσει αριθμού
ταυτότητας ή βάσει ενός ή περισσότερων συγκεκριμένων στοιχείων που
χαρακτηρίζουν την υπόστασή του από άποψη φυσική, βιολογική, ψυχική, οικονομική,
πολιτιστική, πολιτική ή κοινωνική.

23. 22
Ως Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ορίζεται κάθε εργασία ή
σειρά εργασιών που πραγματοποιείται, από το Δημόσιο ή από νομικό πρόσωπο
δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου ή ένωση προσώπων ή φυσικό πρόσωπο με ή
χωρίς τη βοήθεια αυτοματοποιημένων μεθόδων και εφαρμόζονται σε δεδομένα
προσωπικού χαρακτήρα, όπως η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διατήρηση ή
αποθήκευση, η τροποποίηση, η εξαγωγή, η χρήση, η διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε
άλλης μορφής διάθεση, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, η διασύνδεση, η δέσμευση
(κλείδωμα), η διαγραφή, η καταστροφή.
Υπεύθυνος Επεξεργασίας Προσωπικών Δεδομένων είναι οποιοσδήποτε
καθορίζει τον σκοπό και τον τρόπο επεξεργασίας των δεδομένων προσωπικού
χαρακτήρα, όπως φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία ή
οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός. Όταν ο σκοπός και ο τρόπος της επεξεργασίας
καθορίζονται με διατάξεις νόμου ή κανονιστικές διατάξεις εθνικού ή κοινοτικού
δικαίου, ο υπεύθυνος επεξεργασίας ή τα ειδικά κριτήρια βάσει των οποίων γίνεται η
επιλογή του καθορίζονται αντίστοιχα από το εθνικό ή το κοινοτικό δίκαιο.
Εκτελών την επεξεργασία λέγεται οποιοσδήποτε επεξεργάζεται δεδομένα
προσωπικού χαρακτήρα για λογαριασμό του υπεύθυνου επεξεργασίας, όπως φυσικό ή
νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός.
Ως Τρίτος ορίζεται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δημόσια αρχή ή υπηρεσία,
ή οποιοσδήποτε άλλος οργανισμός, εκτός από το υποκείμενο των δεδομένων, τον
υπεύθυνο επεξεργασίας και τα πρόσωπα που είναι εξουσιοδοτημένα να επεξεργάζονται
τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, εφόσον ενεργούν υπό την άμεση εποπτεία ή για
λογαριασμό του υπεύθυνου επεξεργασίας.
Ο σεβασμός και η προστασία της αξιοπρέπειας, της ιδιωτικής ζωής και της
ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας αποτελούν πρωταρχική επιδίωξη κάθε
δημοκρατικής κοινωνίας. Η τεράστια πρόοδος της πληροφορικής, η ανάπτυξη νέων
τεχνολογιών, οι νέες μορφές διαφήμισης και ηλεκτρονικών συναλλαγών και η ανάγκη
της ηλεκτρονικής οργάνωσης του κράτους έχουν σαν συνέπεια την αυξημένη ζήτηση
προσωπικών πληροφοριών από τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Η ανεξέλεγκτη
καταχώριση και επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων σε ηλεκτρονικά και
χειρόγραφα αρχεία υπηρεσιών, εταιρειών και οργανισμών μπορεί να δημιουργήσει
προβλήματα στην ιδιωτική ζωή του πολίτη.

24. 23
3. Τι είναι το «ψάρεμα» κοινωνικής δικτύωσης;
Το Ψάρεμα δεδομένων (Phishing) είναι ενέργεια εξαπάτησης των χρηστών
του διαδικτύου, κατά την οποία ο 'θύτης' υποδύεται μία αξιόπιστη οντότητα, καταχρώμενος
την ελλιπή προστασία που παρέχουν τα ηλεκτρονικά εργαλεία, και την άγνοια του χρήστη-
'θύματος', με σκοπό την αθέμιτη απόκτηση προσωπικών δεδομένων, όπως είναι ευαίσθητα
ιδιωτικά στοιχεία και κωδικοί.
Αν ήταν εφικτό να αποδώσουμε τον όρο στα Ελληνικά, θα μπορούσαμε κάλλιστα να
το αποκαλέσουμε 'Ηλεκτρονικό Ψάρεμα', κι αυτό γιατί αγγλικός όρος δεν απέχει πολύ από
αυτό. Ο όρος Phishing, που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον χάκερ Khan C Smith και
υιοθετήθηκε στη συνέχεια από όλη την κοινότητα των χάκερς, προέρχεται από το αγγλικό
'fishing' (ψάρεμα), καθώς η διαδικασία με την οποία ο θύτης παρουσιάζεται ως η αξιόπιστη
οντότητα ώστε να προσελκύσει τους χρήστες, θυμίζει την διαδικασία του δολώματος στο
ψάρεμα.
Μία άλλη εξήγηση σε αυτό είναι πως οι πρώτοι phishers, χρησιμοποιούσαν στα chat
rooms τον html κωδικό <>< που παραπέμπει σε ψάρι, διότι αυτός ο κωδικός δεν ήταν εύκολο
να ανιχνευθεί ή να φιλτραριστεί αφού είναι ο πιο βασικός στην Html. Η αλλαγή του γράμματος
f σε ph, πιθανότατα να είναι τυχαία ή να χρησιμοποιήθηκε από τους hackers για την απόκρυψη
των ιχνών τους, αλλά σύμφωνα με κάποιους, έχει να κάνει με τον παλαιότερο όρο 'phreaking'
ή 'phone freaking. Το phreaking είναι η ενέργεια μη εξουσιοδοτημένου χειρισμού τηλεφωνικών
δικτύων.
Μία επιτυχημένη επίθεση phishing στηρίζεται σε τρεις βασικούς παράγοντες:
1. την έλλειψη γνώσεων του θύματος,
2. την έλλειψη προσοχής του θύματος, και
3. την οπτική εξαπάτηση.
Ο μέσος άνθρωπος ξέρει να χειρίζεται τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και του
διαδικτύου χωρίς να γνωρίζει την διαδικασία με την οποία αυτό λειτουργεί. Έτσι δεν μπορεί
να αναγνωρίσει τα ίχνη του phishing, όπως είναι παραλλαγμένη διεύθυνση e-mail, ή το
διαφορετικό URL. Ταυτόχρονα, λόγω της άγνοιας του κινδύνου, αμελεί τη χρήση
προγραμμάτων anti-phishing.
Ακόμα και σε περιπτώσεις που ο χρήστης έχει τις κατάλληλες γνώσεις για να ανιχνεύσει
τα κακόβουλα στοιχεία, πολλές φορές δεν θα προσέξει τα σημάδια, αφού μπορεί να είναι
αφηρημένος ή απασχολημένος με κάτι άλλο. Σύμφωνα με μία αναφορά της εταιρίας Symantec,
οι επιθέσεις Phishing αυξάνονται κατά 30% σε σημαντικές μέρες όπως είναι τα Χριστούγεννα,

25. 24
η Πρωτοχρονία και το Κύπελλο του Ποδοσφαίρου. Έτσι ο χρήστης μπορεί είτε να μην δίνει
αρκετή σημασία στις υπάρχουσες προειδοποιήσεις ασφάλειας ή στην έλλειψη αυτών.
Άλλωστε η σωστή τεχνική phishing κρύβει τα περισσότερα από τα σημάδια. Πώς; Και εκεί
κρίνεται ο πιο σημαντικός παράγοντας για μία επιτυχημένη επίθεση phishing: Η οπτική
εξαπάτηση. Στόχος του hacker είναι να πείσει το θύμα για την αυθεντικότητα και την
αξιοπιστία του.
Αυτό το επιτυγχάνει με:
1. Παραπλανητικό κείμενο. Το κείμενο αυτό, που συνήθως είναι οι παραπλανητικοί
σύνδεσμοι, μπορεί να χρησιμοποιεί λάθος σύνταξη ή ορθογραφία (π.χ.
www.fasebook.com ), αναγραμματισμούς (π.χ. www.yutoube.com ) ή να αντικαθιστά
παρόμοια γράμματα όπως το αγγλικό μικρό l (L) με το κεφαλαίο Ι (i), κλπ.
2. Παραπλανητικές εικόνες. Οι εικόνες αυτές, μπορεί να είναι οι ίδιες οπτικά με τις
εικόνες που χρησιμοποιεί κάποια ιστοσελίδα, για παράδειγμα το logo της google, αλλά
όταν πατάς σε αυτές να σε οδηγούν αλλού. Μία εξίσου κοινή μέθοδος είναι εικόνος
που μιμούνται το λειτουργικό σύστημα του υπολογιστή.
3. Παραπλανητικό design. Με τη βοήθεια του παραπλανητικού κειμένου και εικόνων,
αλλά και την επεξεργασία του κώδικα της αυθεντικής ιστοσελίδας, ο hacker μπορεί να
φτιάξει μία ολόκληρη ιστοσελίδα με το ίδιο ακριβώς design που έχει η αυθεντική.
Εάν ένα phishing website καταφέρει να συνδυάσει όλα τα παραπάνω, στις περισσότερες
περιπτώσεις έχει κατα 90% επιτυχημένες επιθέσεις.
Τεχνική Αντιμετώπιση
Μερικές τεχνικές αντιμετώπισης του Phishing είναι:
• Λήψη προγραμμάτων περιήγησης που αναγνωρίζουν τους ιστοτόπους στους οποίους
παραπέμπουν τα παραπλανητικά μηνύματα μέσω διαφορετικού URL
• Χρήση λογισμικού προστασίας ενάντια σε ιούς και προγράμματα κατασκοπείας (Anti-
spyware).
• Λήψη προγραμμάτων anti-spam για προστασία email
• Λήψη πρόσθετων (add-ons) για τον εντοπισμό phishing script στις ιστοσελίδες
• Λήψη antivirus με safe browsing advisor όπου υπάρχουν αξιολογήσεις για κάθε σελίδα που
αναζητάτε μέσω Google.

26. 25
4. Πως δημοφιλείς εφαρμογές μεταδίδουν σε διαφημιστικές εταιρίες προσωπικά
δεδομένα χρηστών;
Οι περισσότερες δωρεάν εφαρμογές που έχουμε στα κινητά μας -και ειδικά κάποιες που
απευθύνονται σε παιδιά- είναι κανονικοί κατάσκοποι.
Γενικά μιλώντας, το mobile marketing είναι μια αμφίδρομη διαδικασία. Δεν αφορά μόνο
σε όσα κάποιος θέλει να επικοινωνήσει προς τον χρήστη, αλλά και πόσα στοιχεία μπορεί μια
εταιρεία να «εξορύξει» από το κινητό σου.
Π.χ. πόσες φορές ανοίγεις την τάδε εφαρμογή την ημέρα, πού βρίσκεσαι γεωγραφικά,
πόσο μένει αναμμένη η οθόνη (άρα χρόνος χρήσης), αν πραγματοποίησες αγορές κ.ά. Τα
στοιχεία αυτά (που συνήθως είναι ανώνυμα) συνδυάζονται, αποθηκεύονται και αξιολογούνται
με σκοπό να βγουν συμπεράσματα για την νέα, σχετικά, «επιστήμη» του marketing μέσω
κινητών συσκευών.
Μια έρευνα στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon ανακάλυψε ότι χιλιάδες εφαρμογές
καταγράφουν και μεταδίδουν στοιχεία μας σε εταιρίες ανάπτυξης λογισμικού και
διαφημιστικές.
Η ομάδα του καθηγητή ερεύνησε 1 εκατ. εφαρμογές και τις κατέταξε σε τέσσερις
κατηγορίες (A, B, C, D) ανάλογα με το πόσα πράγματα καταγράφει σε συνάρτηση του τι
υπηρεσίες προσφέρει. Αυτό σημαίνει πως το Google Maps, το Foursquare, το Facebook, το
Instagram κ.λπ. μπορεί να σας καταγράφουν, αλλά αυτό ο χρήστης το γνωρίζει, συμφωνεί και
χρησιμοποιεί τις αντίστοιχες υπηρεσίες.
Χίλιες εφαρμογές ανήκουν στη χειρότερη κατηγορία. Ποιες είναι οι χειρότερες; Η έρευνα
έδειξε πως οι παιδικές εφαρμογές My Talking Tom και Fruit Ninja ζητούν τα περισσότερα
permissions χωρίς να είναι δουλειά τους. Η πρώτη είναι κάτι σαν εικονικό ζώο συντροφιάς που
μιλάει (και μοιράζεται με τους διαφημιστές ό,τι καταγράψει το μικρόφωνο) και η δεύτερη ένα
παιχνίδι όπου πετσοκόβεις φρούτα (καταγράφει και μοιράζεται την τοποθεσία σου, τον πάροχο
κινητής και τον τηλεφωνικό αριθμό). Διάφορες εκδόσεις των Angry Birds καταγράφουν
τοποθεσία και αναζητούν λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης στη συσκευή. Εφαρμογές
flashlight, που μετατρέπουν το φλας της συσκευής σας σε φακό, καταγράφουν πάροχο,
νούμερο και IMEI. Το γνωστό Shazam καταγράφει την τοποθεσία. Το παιχνίδι ράλι Hill Climb
Racing θέλει τον τηλεφωνικό σας αριθμό. Ψηλά στις προτιμήσεις του Play Store είναι η Holy
Bible η οποία λαμβάνει τη λίστα επαφών, το ιστορικό κλήσεων, τον αριθμό και την τοποθεσία.
Προφανώς για να πιάσουν οι προσευχές.
Γιατί τόση «περιέργεια»;
Σύμφωνα με τους ερευνητές του πανεπιστημίου, οι περισσότεροι developers δεν
γράφουν καν οι ίδιοι τον κώδικα με τον οποίο η εφαρμογή κρυφοκοιτάζει τα στοιχεία σας.

27. 26
Συνήθως πρόκειται για έτοιμα «κομμάτια» που προστίθενται στην όποια, ακόμα και στην πιο
άσχετη, εφαρμογή χωρίς απαραίτητα να επηρεάζουν ή να βοηθούν στη λειτουργία της, αλλά
με αποκλειστικό σκοπό να στείλουν στοιχεία σε διαφημιστές.
Οι δωρεάν εφαρμογές είναι δωρεάν επειδή ο developer αναμένει έσοδα από εκείνους
που του έδωσαν εκείνο το «κομμάτι» κώδικα. Δεν είναι παράνομο. Προβλέπεται κανονικά
στους όρους και ο χρήστης αποδέχεται (άσχετα αν δεν το διαβάζει) τη λειτουργία όταν τις
εγκαθιστά.
Αποτέλεσμα είναι μια εφαρμογή, π.χ. φακού, να συγκεντρώνει όσα περισσότερα
στοιχεία μπορεί -ακόμα και από άλλες εφαρμογές- και να τα στέλνει σε όλο το Internet. Οι
παραλήπτες πληρώνουν τον δημιουργό για τα στοιχεία που λαμβάνουν και ο χρήστης
απολαμβάνει τη δωρεάν εφαρμογή του. Κανείς δεν νιώθει «κακός» σε αυτή την ιστορία,
κυρίως επειδή όλο αυτό δεν απαγορεύεται. Είναι πια κοινή πρακτική.
Κατά την εγκατάστασή τους, οι ύπουλες εφαρμογές ζητούν από το χρήστη να
τους δώσει πρόσβαση σε όλα τα προσωπικά δεδομένα, το GPS και το δίκτυο Wi-Fi.
Οι περισσότεροι χρήστες αποδέχονται τους όρους χρήσης χωρίς να διαβάσουν
τα ψιλά γράμματα, οπότε δεν συνειδητοποιούν τι δικαιώματα έχουν παραχωρήσει στις
εφαρμογές.
Μετά από εξέταση των δέκα πιο δημοφιλών εφαρμογών φακού για Android,
διαπιστώθηκε ότι «όλες οι εφαρμογές φαίνεται να αποκτούν πρόσβαση σε δεδομένα πολύ
πέρα από τις ανάγκες ενός απλού φακού».
Όταν ιχνηλατήθηκαν τα δεδομένα που μεταδίδουν οι εφαρμογές, βρέθηκε ότι
οι αποδέκτες βρίσκονται συνήθως στην Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία.
Έπειτα από καταγγελίες που δέχτηκε από χρήστες, η αμερικανική
Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) άσκησε πέρυσι αγωγή στους υπεύθυνους
του Brightest Flashlight, μιας εφαρμογής που δεν ενημέρωνε τους χρήστες ότι
μεταδίδει προσωπικά δεδομένα σε διαφημιστές, οι δημιουργοί του λογισμικού
υποχρεώθηκαν να το αλλάξουν έτσι ώστε η πολιτική προστασίας της ιδιωτικότητας να
εμφανίζεται πριν από την εκτέλεση της εφαρμογής. Η πολιτική ιδιωτικότητας είναι ένα
έγγραφο 25 σελίδων που γνωστοποιεί την καταγραφή των κινήσεων του χρήστη με
GPS και της συλλογής των προσωπικών του δεδομένων. Το πρόβλημα είναι ότι οι
περισσότεροι χρήστες δεν μπαίνουν στον κόπο να διαβάσουν όλο το κείμενο.

28. 27
Το Brightest Flashlight παραμένει σήμερα το δεύτερο πιο δημοφιλές app φακού για
Android με 100 εκατομμύρια χρήστες.
5. Από ποιες Ευρωπαϊκές και Κυβερνητικές επιτροπές προστατεύεται ο χρήστης;
Το Διαδίκτυο είναι μη ελεγχόμενο, με την έννοια ότι δεν υπάρχει κάποια ενιαία
κυβερνητική ή άλλη αντίστοιχη αρχή, η οποία θα ελέγχει το περιεχόμενό του πριν αυτό
δημοσιευθεί. Ωστόσο οι κρατικές υπηρεσίες και η αστυνομία κάθε χώρας, καθώς και
οι αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις, παρεμβαίνουν για την αναστολή των αξιόποινων
πράξεων που διαπράττονται μέσω Διαδικτύου.
Από το 2004 έως σήμερα έχει καταγραφεί μεγάλος αριθμός συλλήψεων ανά τον
κόσμο για ηλεκτρονικά εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί μέσω της μεθόδου phishing.
Επιπλέον, πρέπει να σημειώσουμε πως το 2006 θεσπίστηκε η «Fraud Act» στο
Ηνωμένο Βασίλειο η οποία ορίζει την ηλεκτρονική απάτη ως αδίκημα το οποίο
τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών και απαγορεύει ρητά τη δημιουργία ή
κατοχή εργαλείων ηλεκτρονικού ψαρέματος.
Ακόμη, το 2005 θεσπίστηκε στις Ηνωμένες πολιτείες η «Anti-Phishing Act»,
νομοθεσία που καταδικάζει σε ποινή φυλάκισης 5 ετών την κλοπή ταυτότητας μέσω
παραποιημένων εταιρικών ιστοσελίδων ή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Όσον αφορά την ελληνική νομοθεσία δηλώνεται ρητά πως εφόσον οι δράστες
έχουν γνώση και θέληση σχετικά με την παράνομη δραστηριότητά τους, συμπεραίνεται
ότι το «phishing» συνιστά απάτη, κατά το άρθρο 386 του Ποινικού Κώδικα, σύμφωνα
με το οποίο «όποιος με σκοπό να αποκομίσει ο ίδιος ή άλλος παράνομο περιουσιακό
όφελος βλάπτει ξένη περιουσία πείθοντας κάποιον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή με
την εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων σαν αληθινών ή την αθέμιτη απόκρυψη
ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών
μηνών και αν η ζημία που προκλήθηκε είναι ιδιαίτερα μεγάλη, με φυλάκιση
τουλάχιστον δύο ετών».
Στον ευρωπαϊκό και δυτικό χώρο παρατηρούνται πολλές συγκλίσεις όσον
αφορά τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι νέοι από τη χρήση του Διαδικτύου.
Παράλληλα, πολλά κοινά παρουσιάζουν και οι δράσεις που τα κράτη και
ανεξάρτητοι φορείς αναπτύσσουν σχετικά με την ασφάλεια στο Διαδίκτυο. Επίσης, σε

29. 28
πολλές περιπτώσεις, και ιδιαίτερα στις τάξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημειώνονται
κοινές δράσεις και προγράμματα που συμβάλλουν σε μια πιο στοχευμένη
αντιμετώπιση του ζητήματος, όπως η Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr του
Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου και η εκστρατεία ενημέρωσης και
επαγρύπνησης που διεξάγεται στη χώρα μας από το 2004, υλοποιούνται με τη
συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο πλαίσιο του προγράμματος Safer
Internet (2004 - 2014) και του προγράμματος CEF-Telecom (2005)
Η δράση Saferinternet.gr αποτελεί τον εθνικό εκπρόσωπο του
Πανευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Κέντρων Ενημέρωσης και Επαγρύπνησης Insafe, με
31 μέλη σε 27 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ισλανδία, τη Νορβηγία, τη Ρωσία
και τη Σερβία. Στο πλαίσιο του Insafe το Saferinternet.gr ανταλλάσει απόψεις,
εμπειρίες, βέλτιστες πρακτικές και πληροφοριακό υλικό με τα άλλα Ευρωπαϊκά
Κέντρα.
Το Saferinternet.gr αποτελεί μια από τις τρεις δράσεις του Ελληνικού Κέντρου
Ασφαλούς Διαδικτύου, δίπλα στην Γραμμή Καταγγελιών SafeLine και τη Γραμμή
Βοηθείας help-line.gr. Υλοποιείται από την αστική μη κερδοσκοπική εταιρία Safer
Internet Hellas.
6. Πως μπορεί να γίνει πιο αποδοτική η ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των μαθητών
/ τριών σε θέματα που αφορούν στην ασφαλή και σωστή χρήση των ιστοτόπων
Κοινωνικής Δικτύωσης;
Ενημέρωση
Ο κυριότερος άξονας στον οποίο επικεντρώνονται οι δράσεις για την ασφάλεια
στο Διαδίκτυο είναι αυτός της ενημέρωσης (Reding, 2009). Σε κάθε περίπτωση
αναφέρονται πρώτα οι δυνατότητες που δίνει το Διαδίκτυο και οι αλλαγές που αυτό
έχει επιφέρει στην καθημερινότητά μας. Γενική πεποίθηση είναι ότι η σωστή
ενημέρωση παιδιών και νέων για τους κινδύνους που ελλοχεύουν, είναι η καλύτερη
πρακτική για την αντιμετώπισή τους.
Η ενημέρωση των πολιτών λαμβάνει χώρα σε τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις με
διαφορετική στοχοθεσία και προσέγγιση για την κάθε ομάδα: Οι ομάδες αυτές είναι:
α) μαθητές, β) γονείς, γ) εκπαιδευτικοί.
Προφανώς, τελικός στόχος είναι η προστασία των νέων από τους κινδύνους που
απορρέουν από τη χρήση του Διαδικτύου και οι δράσεις που απευθύνονται προς αυτούς
έχουν άμεσο και συμβουλευτικό χαρακτήρα. Παράλληλα, όμως, η ενημέρωση των

30. 29
άλλων δύο φορέων είναι καθοριστική, γι’ αυτό και οι δράσεις των χωρών δίνουν
αντίστοιχο βάρος τόσο στην ενημέρωση των γονιών όσο και στην επιμόρφωση των
εκπαιδευτικών.
Ραγδαία ανάπτυξη των δυνατοτήτων του Διαδικτύου
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια τεράστια αλλαγή στις δυνατότητες του
Διαδικτύου, με την εμφάνιση των εργαλείων Web 2.0 και Semantic Web. Αυτό αύξησε
δραματικά το χρόνο και την ποιότητα της χρήσης του Διαδικτύου (δυναμικές
ιστοσελίδες, ιστολόγια -blogs, κοινωνικά δίκτυα, σύγχρονη και ασύγχρονη
επικοινωνία, μουσική και βίντεο μέσω του Διαδικτύου -live audio και video streaming,
κλπ), ενώ παράλληλα η χρήση του διευρύνθηκε και σε πολύ μικρότερες ηλικίες. Ο
αριθμός των χρηστών και η αύξηση των μέσων όρων χρήσης του Διαδικτύου αυξήθηκε
επίσης με την ανάπτυξη και εξάπλωση των ευρυζωνικών συνδέσεων. Παράλληλα με
την ανάπτυξη των δυνατοτήτων του, νέοι κίνδυνοι εμφανίστηκαν στο Διαδίκτυο, όπως
διαδικτυακός εκφοβισμός και αποπλάνηση (cyberbulling, grooming).
Η απαγόρευση της χρήσης του Διαδικτύου από τους γονείς
Η οποιαδήποτε απαγόρευση της χρήσης τους Διαδικτύου δεν συνιστάται από
τη βιβλιογραφία. Το Διαδίκτυο είναι σήμερα ένα μέσο καθολικής χρήσης, και είναι
αυτονόητο ότι κάθε νέος το έχει ανάγκη, τόσο για τις εκπαιδευτικές του ανάγκες όσο
και για τις κοινωνικές. Η απαγόρευση της χρήσης του Διαδικτύου αποτελεί μια μορφή
κοινωνικού αποκλεισμού γι’ αυτό και οι νέοι ψάχνουν κάθε τρόπο για την πρόσβασή
τους στο χώρο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται σε ένα εντεκάχρονο παιδί, που
ανέπτυξε τέτοιες δεξιότητες για τη σύνδεσή του στο Διαδίκτυο μέσω του Nintendo του
και υποκλέπτοντας ασύρματο σήμα από κάποιο γείτονά του, σπάζοντας πρώτα τους
κωδικούς ασφαλείας! Το παράδειγμα αυτό, μαζί με άλλα πολλά, οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι η πλήρης απαγόρευση στα παιδιά της πρόσβασής τους στο Διαδίκτυο
είναι όχι μόνο λανθασμένη πρακτική αλλά και ουτοπική. Τα παιδιά, μέσω του
κοινωνικού τους περίγυρου θα ανακαλύψουν τους τρόπους για την ικανοποίηση της
ανάγκης για χρήση του Διαδικτύου, χρησιμοποιώντας, ίσως, μέχρι και αθέμιτες
μεθόδους.
Μείωση χάσματος μεταξύ τεχνολογικής ενημέρωσης μεγάλων και νέων
Η καλύτερη πρακτική, όπως δίνεται στη βιβλιογραφία (Reding, 2009), για την
ενημέρωση των νέων και τη συνειδητοποίηση από μέρους τους των κινδύνων κατά τη
χρήση του Διαδικτύου είναι η προσέγγισή τους μέσω του ίδιου του διαδικτυακού

31. 30
χώρου. Για να γίνει αυτό κατορθωτό, οι φορείς που έχουν αυτό το ρόλο (γονείς,
κοινωνικοί φορείς, εκπαιδευτικοί) θα πρέπει να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους στον
τομέα αυτό.
Ο ρόλος της Εκπαίδευσης
Σημειώνεται ιδιαίτερα ο ρόλος των εκπαιδευτικών συστημάτων για τη
συνειδητοποίηση των κινδύνων κατά τη χρήση του Διαδικτύου, καθώς και των καλών
πρακτικών. Θεωρείται αναγκαία η δημιουργία ενός συστηματοποιημένου πλαισίου που
θα ασχολείται με το θέμα. Η ένταξη δραστηριοτήτων που να εμπλέκουν την ασφαλή
χρήση του Διαδικτύου στο αναλυτικό πρόγραμμα προβάλλει ως επιτακτική ανάγκη.
Η ανάγκη αυτή φαίνεται να έχει ιδιαίτερη ανταπόκριση, τουλάχιστον στο χώρο
της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου όλες οι χώρες έχουν αναπτύξει και συνεχίζουν να
αναπτύσσουν εκπαιδευτικά προγράμματα για την ευαισθητοποίηση των μαθητών τους
σε θέματα ασφάλειας στο Διαδίκτυο. Η ΕυρωπαΪκή Επιτροπή θελοντας να ενισχύσει
τις προσπάθειες των ευρωπαΪκών κρατών ανέπτυξε το πρόγραμμα SaferInternet μέσα
απο το οποίο συγχρηματοδοτεί τα κράτη μέλη.
Κοινωνικά Δίκτυα
Εξαιτίας της ραγδαίας ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων και τη ραγδαία
εξάπλωσή τους στις τάξεις των νέων, γίνεται ιδιαίτερη μνεία σε αυτό τον τομέα. Οι
κίνδυνοι που εγκυμονούνται από τη χρήση κοινωνικών δικτύων τίθενται υπό εξέταση
και αναζητούνται τρόποι προστασίας, ενημέρωσης και ελέγχου των νέων που κάνουν
χρήση – μαζικά – αυτού του μέσου.
Έρευνες κατέδειξαν ως σημαντικότερο κίνδυνο για τους νέους στα κοινωνικά
δίκτυα την ασυλλόγιστη δημοσιοποίηση προσωπικών στοιχείων (ιδιωτικότητα). Αυτό
συμβαίνει, κυρίως, επειδή η χρήση αυτών των στοιχείων (προσωπικές φωτογραφίες,
προσωπικές πληροφορίες) δείχνουν «αθώες» και οι κίνδυνοι δεν είναι άμεσα
αντιληπτοί.
Δράσεις για την καταπολέμηση παράνομου διαδικτυακού περιεχομένου
Σε διεθνές επίπεδο, δίνεται ο όρος «Διαδικτυακή θυματοποίηση» των νέων στην οποία
αναφέρονται:
α) Ανεπιθύμητη έκθεση σε σεξουαλικές απεικονίσεις, παρ’ όλη την ανάπτυξη
διαδικτυακών εφαρμογών φιλτραρίσματος και αποκοπής ακατάλληλου περιεχομένου
β) Παρενόχληση με ποικίλους τρόπους, η οποία ορίζεται ως προβολή απειλητικών ή
ενοχλητικών μηνυμάτων με αποδέκτες τους νέους.
γ) Διαδικτυακές συνομιλίες με άγνωστα άτομα.

32. 31
Συμπεράσματα
Η χρήση του διαδικτύου στους μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου είναι
ιδιαίτερα διαδεδομένη. Η μεγάλη πλειοψηφία έχει πρόσβαση από το σπίτι, ενώ οι
χρήση στο σχολείο είναι σημαντικά μικρότερη. Οι μαθητές συνήθως χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο για διασκέδαση (παιχνίδια, μουσική) αλλά ένα πολύ σημαντικό ποσοστό το
χρησιμοποιεί για ως βοήθημα για τις σχολικές εργασίες.
Οι χώροι κοινωνικής δικτύωσης είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς, όπως επίσης και η
επικοινωνία σε chat rooms και e-mail. Εκεί αντιμετωπίζουν και τους σημαντικότερους
κινδύνους μιας και επικοινωνούν με ανθρώπους που δε γνωρίζουν ή έχουν
προσεγγιστεί από αγνώστους για την ανάπτυξη ηλεκτρονικής επαφής.
Οι μαθητές θεωρούν ως μεγαλύτερο κίνδυνο την ύπαρξη ιών. Φαίνεται να είναι
αρκετά καλά πληροφορημένοι για τους κινδύνους από τη χρήση του διαδικτύου αφού
γνωρίζουν πως δεν πρέπει να γίνεται δημοσιοποίηση των προσωπικών τους στοιχείων
ή να επισκέπτονται σελίδες ανάρμοστου περιεχομένου, το ηλεκτρονικό έγκλημα καθώς
και τον κίνδυνο για εθισμό.
Το σχολείο φαίνεται πως παίζει σημαντικό ρόλο στην πληροφόρηση των
μαθητών για τους κινδύνους, όπως επίσης οι γονείς και οι φίλοι. Σε μεγαλύτερες ηλικίες
αυξάνεται το ποσοστό αυτών που απαντούν πως ενημερώθηκαν μόνοι τους για τους
κινδύνους στη τη χρήση του Διαδικτύου.

33. 32

34. 33
Ερευνητική Εργασία
«Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης - Ευλογία ή Κατάρα;»
Ερωτηματολόγιο
Οι απαντήσεις στο ερωτηματολόγιο είναι ανώνυμες και θα χρησιμοποιηθούν στην παραπάνω
ερευνητική εργασία Οι πληροφορίες που θα προκύψουν, είναι χρήσιμες. Παρακαλούμε απαντήστε με
ειλικρίνεια.
1. Ηλικία:
Μέχρι 18 
19-30 
31-50 
>50 
2. Φύλο:
Γυναίκα  Άντρας 
3. Εργάζεστε:
Ναι  Όχι 
4. Μορφωτικό επίπεδο:
Α/θμια  Β/θμια  Γ/θμια 
5. Πόσες ώρες χρησιμοποιείς καθημερινά τα Μέσα Κοινωνικής
Δικτύωσης(ΜΚΔ);
 Καμία
 Από 1-3 ώρες
 Πάνω από 3 ώρες
6. Που βρίσκεσαι συνήθως όταν χρησιμοποιείς τα ΜΚΔ;
 Στο σπίτι
 Στο σχολείο
 Παντού
7. Σε ποια ηλικία δημιούργησες για πρώτη φορά λογαριασμό σε ΜΚΔ;
 <12 ετών
 12-18 ετών
 >18
8. Ποιό ΜΚΔ χρησιμοποιείς κυρίως;
 Facebook
 Twitter
 Άλλο
9. Πόσα προφίλ διατηρείς σε ένα ή περισσότερα ΜΚΔ;
 Ένα
 2-3
 Περισσότερα από 3

35. 34
10. Διαβάζεις τους Όρους Χρήσης στα ΜΚΔ που χρησιμοποιείς;
 Ναι
 Όχι

11. Χρησιμοποιείς ΜΚΔ στο σχολείο, στα πλαίσια της εκπαιδευτικής
διαδικασίας;
 Ναι
 Όχι
12. Θεωρείς ότι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης μπορούν να ωφελήσουν την
εκπαιδευτική διαδικασία;
Πολύ  Αρκετά  Λίγο  Πολύ λίγο  Καθόλου

13. Ποιο ΜΚΔ έχεις χρησιμοποιήσει στο σχολείο;
 Κανένα
 Facebook
 Edmodo
 Συνεργατικά εργαλεία του Google
 Άλλο
14. Χρησιμοποιείς το πραγματικό σου όνομα στο προφίλ σου ή ψευδώνυμο;
 Όνομα
 Ψευδώνυμο
15. Έχεις πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού ή αλλοίωσης του
προσωπικού σου λογαριασμού;
 Ναι
 Όχι
16. Σε ποιόν απευθύνθηκες όταν έγινε αντιληπτό;
 Στην οικογένεια μου
 Σε εκπαιδευτικό
 Στους Αρμόδιους Φορείς (Δίωξη Ηλ/κου Εγκλήματος)
 Σε κανέναν
17. Αισθάνεσαι «ασφαλής» κατά τη διάρκεια των διαδικτυακών
συναναστροφών σου;
Πολύ  Αρκετά  Λίγο  Πολύ λίγο  Καθόλου

18. Ποιες από τις παρακάτω πληροφορίες παρέχεις στα Μέσα Κοινωνικής
Δικτύωσης που χρησιμοποιείς;
 Διεύθυνση
 Τηλέφωνο
 Οικογενειακή κατάσταση
 Email
 Ηλίκία
 Τοποθεσία (Check In)

36. 35
 Προσωπικές Φωτογραφίες
 Σχολικές Φωτογραφίες
19. Παρέχεις σκόπιμα πληροφορίες που είναι ψευδής;
 Ναι
 Όχι
20. Πως νιώθεις όταν, για οποιονδήποτε λόγο, δεν μπορείς να
χρησιμοποιήσεις το λογαριασμό σου στα ΜΚΔ;
 Αδιαφορία  Απομόνωση 
Εξάρτηση
 Άλλο

37. 36
88%
2%
6% 4%
ΗΛΙΚΙΑ
Μέχρι 18
19-30
31-50
>50
88%
12%
ΕΡΓΑΣΙΑ
Ναι
Όχι
70%
30%
ΦΥΛΟ
Γυναίκα
Άντρας
51%
2%
47%
ΤΟΠΟΣ
Στο σπίτι
Στο σχολείο
Παντού