ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Β ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ : ΚΑΤΣΗ ΓΕΩΡΓΙΑ

1. 1ο
Λύκειο Σπάρτης
Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας με θέμα
‘‘Εθισμός και Εξάρτηση’’
Τμήμα ΒΕΕ3
Ερευνητική Εργασία Β’ Τετραμήνου
Σχολικό Έτος: 2016-17
Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Γεωργία Κατσή

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στα πλαίσια του σχολικού μαθήματος της ερευνητικής εργασίας, κατά την
διάρκεια του Β’ τετράμηνου της φετινής χρονιάς, επιλέξαμε να ασχοληθούμε με
ένα ιδιαίτερα επίκαιρο και φλέγων ζήτημα που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό την
νέα γένια και κατέχει τον τίτλο ΄΄ΕΘΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΕΣ΄΄. Το συγκεκριμένο θέμα
επιλέχθηκε έπειτα από πρόταση των ιδίων των μαθητών που διαθέτουν εμφανείς
ευαισθησίες για το συγκεκριμένο θέμα και φυσικά την κριτική σκέψη και το
αναπτυγμένο νοητικό επίπεδο για να εισχωρήσουν στα βαθύτερα πλαίσια του
φαινομένου που αφορά τις διάφορες εξαρτήσεις των νέων από προϊόντα ή
συνήθειες που βλάπτουν κατά βάση την υγεία τους και δευτερευόντως την
κοινωνική τους υπόσταση.
Πρόκειται λοιπόν, για ένα αδιαμφισβήτητα ενδιαφέρον θεματικό κύκλο που
καλύπτει ένα μεγάλο μέρος της καθημερινής ζωής όλων μας και κυρίως των νέων
που τα τελευταία χρόνια τείνουν να υποκύπτουν ευκολότερα σε δέλεαρ που
μετατρέπονται σε εθισμό ή ψυχοσωματική εξάρτηση.
Ύστερα από την επιλογή του θέματος πρωταρχικός στόχος στάθηκε ο
καταμερισμός του σε υποενότητες και φυσικά ο χωρισμός των ομάδων και η
διανομή των θεματικών υποενοτήτων σε αυτές.
Κατά αυτόν τον τρόπο δημιουργήθηκαν οι εξής ομάδες :
1. ’’Νο drugs” με τους : Κάϊο Μάριο, Καλούδη Γεώργιο, Λάμπρο, Ζαραφωνίτη
Μαρία ,
2. ’’ LLAMA SQUAD’’ με τις : Σταυρούλα , Οικονομίδη Αικατερίνη, Οικονομίδη
, Σταματία και .
3. No smoking’’ με τους : Νίκωνα , Κυριάκο Κέντρο και Βενιζελάκο Μάριο.
4. ’’Alcoholics’’ με τις : Ταϊφάκου Αγάπη, Δημητρακάκη , Δούκα Ηλιάνα, και.

3. Αφού καταμερίστηκαν οι ομάδες , η κάθε μία σύνταξε την προσωπική της εργασία
όπου περιείχε τα εξής : ορισμός εθισμού και εξάρτησης αντίστοιχα, είδη
εξάρτησης , αίτια , συνέπειες ανά τον χρόνο εξάρτησης και μέθοδοι πρόληψης ή
ενδεχομένως απεξάρτησης με παραπομπές σε ειδικά κέντρα σε όλη την
Ελλάδα. Εν τέλει ο βασικότερος σκοπός της έρευνας μας ήταν η κάλυψη σε επίπεδο
πληροφοριών των υποενοτήτων και η απάντηση σε κάθε ερώτημα που θα μπορούσε
να τεθεί σχετικά με τις διάφορες εξαρτήσεις στην ζωή μας που ταλαιπωρούν
ιδιαίτερα τους νέους στις μέρες μας και οι λόγοι που μετατρέπουν αυτές τις
συνήθειες από μια απόλαυση της στιγμής στον κίνδυνο ψυχικού και σωματικού
εγκλωβισμού.
Εξάρτηση και Εθισμός
Τι είναι η εξάρτηση και τι ο εθισμός:
Εξάρτηση:
Η εξάρτηση χαρακτηρίζεται από την έντονη προσήλωση ενός ατόμου προς ένα
αντικείμενο ή άλλο άτομο.Ο εξαρτημένος δημιουργεί/επικεντρώνει τη ζωή του γύρω
από το αντικείμενο της εξάρτησής του.
Εξάρτηση από ουσίες είναι η κατάσταση απόλυτου εθισμού του ανθρώπου, κατά την

4. οποία κυριαρχείται από την έντονη ανάγκη λήψης της ουσίας. Η σωματική εξάρτηση
εμφανίζεται όταν το σώμα του ανθρώπου έχει προσαρμοστεί στην ουσία και
αναπτύσσει συμπτώματα όταν σταματήσει τη χρήση (το ονομαζόμενο στερητικό
σύνδρομο).
Η ψυχολογική εξάρτηση εμφανίζεται όταν ο άνθρωπος έχει ανάγκη από τη χρήση της
ουσίας για να νιώσει καλά, να διώξει το άγχος ή την ψυχική πίεση ή απλά για να
νιώθει φυσιολογικός και να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής. Η
ψυχολογική εξάρτηση, σε σύγκριση με τη σωματική, είναι πιο σημαντική και είναι
αυτή που απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο για να αντιμετωπιστεί. Δε δημιουργούν
όλες οι ουσίες και τις δυο μορφές εξάρτησης.
Εθισμός:
Εθισμός είναι η εξάρτηση από μια συνήθεια. Προκαλείται
από κάπνισμα, ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγος, διαδίκτυο κλπ. Υπάρχουν πολλά στάδια
εθισμού. Ο εθισμός καθώς εξελίσσεται γίνεται τρόπος ζωής. Δισεκατομμύρια
άνθρωποι ζουν παγιδευμένοι σε κάποιον από τους πολλούς εθισμούς.
Στην ουσία σήμερα αντιμετωπίζεται ως εθισμός σχεδόν κάθε συνήθεια που
ακολουθείται εκτός μέτρου από ένα άτομο το οποίο γνωρίζει ότι δυσκολεύεται ή
αδυνατεί να την κατευνάσει και πολύ περισσότερο να της δώσει ένα τέλος.
Η εξάρτηση υποδηλώνεται από την παρουσία τριών τουλάχιστον από τα παρακάτω
συμπτώματα:
 Έντονη επιθυμία χρήσης της ουσίας
 Ανάπτυξη ανοχής στη χρήση της ουσίας
 Παρουσία στερητικού συνδρόμου με τη μείωση ή τη διακοπή της χρήσης της
ουσίας
 Ανάλωση σημαντικού χρόνου γύρω από τη συμπεριφορά χρήσης
 Εγκατάλειψη σημαντικών δραστηριοτήτων κοινωνικών, επαγγελματικών ή
ψυχαγωγικών, λόγω της χρήσης.
Εμμονή στη χρήση της ουσίας, παρά το γεγονός ότι προκαλεί στο χρήστη σoβαρά
σωματικά ή ψυχολογικά προβλήματα και δυσλειτουργίες σε κύριους τομείς της ζωής
του. Ο εθισμένος συνεχίζει τη χρήση των ουσιών ή την καταναγκαστική
συμπεριφορά, παρόλα τα επιβλαβή επακόλουθα και προσπαθεί να αποφεύγει
συστηματικά την υπευθυνότητα και την πραγματικότητα, ενώ τείνει να απομονώνει
τον εαυτό του από τους άλλους λόγω της ενοχής και του πόνου που νιώθει.
Για να θεωρηθεί κάποιος εξαρτημένος αρκεί να παρουσιάζει
μόνο κάποια από τα ακόλουθα:
Ανοχή (ανάγκη για περαιτέρω αίσθηση των αποτελεσμάτων).

5. Ψυχολογική εξάρτηση (επιθυμία, που ποικίλει από πολύ μικρή μέχρι πολύ
έντονη) .
Συμπτώματα στερητικού συνδρόμου (αποκτά όλους τους τύπους
σωματικών αντιδράσεων μόλις σταματήσει τη χρήση).
Χρήση της ουσίας ή υιοθέτηση συγκεκριμένης συμπεριφοράς για τον
περιορισμό των στερητικών συμπτωμάτων.
Αποτυχημένες προσπάθειες για να ελέγξει τη χρήση ή τη συμπεριφορά του.
Σπατάλη χρόνου τόσο για την χρήση (ουσιών) ή την επανάληψη της
συμπεριφοράς στην οποία είναι εθισμένος όσο και κατά την διαδικασία
ανάρρωσης.
Καταστροφικές συνέπειες εξαιτίας της χρήσης τόσο στους ίδιους τους
εθισμένους όσο και στους ανθρώπους του περιβάλλοντός τους
(προβλήματα στη δουλειά ή στο σχολείο, συγκρούσεις με τους ανθρώπους
που βρίσκονται στο κοντινό περιβάλλον, αφιέρωση λιγότερου χρόνου για
χόμπι, ασθένειες κλπ.)
Χρήση ουσιών πιο συχνή και σε μεγαλύτερες δόσεις απ' ότι σχεδιάζεται.
Εξακολούθηση της χρήσης ακόμα κι αν το άτομο γνωρίζει ότι
αυτό είναι καταστροφικό για τον εαυτό του.
ΟΙ ΠΙΟ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΟΙ ΤΥΠΟΙ ΕΘΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ
ΜΑΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΑΥΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ :
Αλκοόλ: Νεύρα, οικονομικά αδιέξοδα, άγχος.
Ναρκωτικά: Περιέργεια, φίλοι, ψυχολογική πίεση και στο τέλος το σύνδρομο
στέρησης.
Κάπνισμα: Νικοτίνη, άγχος, φίλοι, κατάθλιψη.
Διαδίκτυο: Πολύ ελεύθερος χρόνος, υπερπληροφόρηση.
ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ- ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ
Ποιος είναι ο αριθμός των εξαρτημένων ατόμων στην Ελλάδα;
Στο πεδίο των απαγορευμένων εξαρτησιογόνων ουσιών, η αδιάψευστη γλώσσα των
αριθμών σκιαγραφεί ένα ζοφερό παρόν και προδιαγράφει ένα απελπιστικό μέλλον
για την ελληνική κοινωνία:

6. ΔΕΙΚΤΕΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
1980 1990 2000 ΑΥΞΗΣΗ
Εξαρτημένοι
2.000 80.000 130.000 5.000 %
Θάνατοι από νοθευμένη ηρωίνη
5 90 370 7.200 %
Διωχθέντες (ναρκ. νομοθεσία)
800 6.000 750 %
Βεβαιωμένες παραβάσεις (ναρκ. νομοθ.)
400 4.000 6.000 1.000 %
Κρατούμενοι στις φυλακές
700 2.100 300 %
Ποσοστό στο σύνολο των κρατουμένων
19 % 40 % 100 %
Παραβατικότητα (εξαιτίας δόσης)
+ + + + + + + + 500 %
Δραστηριότητα διωκτικών
υπηρεσιών(α) αναποτελεσματική ως προς τους
στόχους.
(β) αποτελεσματική ως παράγων επιδείνωσης[4]
–
+
– –
+ +
– – – – –
+ + + +
Τιμή νοθευμένης ηρωίνης στη μαύρη αγορά
(γραμμάριο)
10 € 15 € 40 € 400 %

7. Για ποιό λόγο εμφανίζεται το φαινόμενο της εξάρτησης
Οι προσδοκίες που έχει το άτοµο για τις ουσίες, παίζουν σηµαντικό ρόλο στη χρήση
ουσιών, αυτό σηµαίνει ότι τα αποτελέ σµατα που κάποιο άτοµο προσδο κά από τη
χρήση καθορίζουν, κατά κάποιον τρόπο, αν θα προχωρήσει στην υιοθέτηση αυτής
της συµπεριφοράς ή όχι. Σε έρευνα φάνηκε ότι όσο πιο θετικές είναι οι προσδοκίες
που τρέφει το άτοµο για τη
χρήση, τόσο πιο πιθανόν είναι
να προχωρήσει σε αυτήν. Οι
προσδοκίες που αφορούν την
αλλαγή στην κοινωνική
συµπεριφορά και τη βελτίωση
στις νοητικές και κινητικέ ς
ικανότητες φαίνονται ιδιαίτερα
καθοριστικές. Αυτές οι δύο
µεγάλες περιοχές αποτελούν
αντικείµενο ανασφάλειας κατά
την εφηβεία. Είναι σηµαντικό
ότι οι διαφήµιση
εκµεταλλεύεται αυτές τις δύο ανασφάλειες για προώθηση της κατανάλωσης
προϊόντων.
Οι προσδοκίες που αναπτύσσονται κατά την παιδική ηλικία, προετοιµάζουν το
έδαφος για την πιθανή κατανάλωση και χρήση στο µέλλον. Ωστόσο δεν πρέπει να
αγνοηθούν οι άµεσες ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες του ποτού και της
χρήσης ουσιών.
Σηµαντικός επίσης είναι ο ρόλος των ψυχολογικών πιέσεων και των στρεσσογόνων
γεγονότων ζωής ( Baer και συν.1987).
Τέτοια είναι:
 Χωρισµός από το αγόρι ή το κορίτσι του/της
 Αύξηση του αριθµού των συγκρούσεων µε τους γονείς
 Έναρξη των ραντεβού
 Αύξηση αριθµού συγκρούσεων µεταξύ των γονέων
 Θάνατος κάποιου οικείου προσώπου
 Αλλαγή στην οικονοµική κατάσταση των γονέων
 Αλλαγή σχολείου
 Νοσηλεία στο νοσοκοµείο του/της ίδιου/ας ή µέλους της οικογένειας
 Αποτυχία στο σχολείο
 Εγκυµοσύνη στη γονεϊκή οικο γένεια
 Χωρισµός ή διαζύγιο γονέων
 Η παρουσία ενός καινούριου ενήλικου προσώπου στην οικογένεια
Οι πιέσεις αυτές έχουν µεγαλύτερες συνέπειες για τους εφήβους γιατί αδυνατούν
να τις χειρισθούν.

8. Ποιές είναι οι συνέπειες του προβλήματος στο άτομο και την
κοινωνία;
Οι συνέπειες από τη χρήση των ναρκωτικών ποικίλουν και εξαρτώνται σε μεγάλο
βαθμό απ' τους παράγοντες( π.χ. το περιεχόμενο της ναρκωτικής ουσίας, ο τρόπος
λήψης, η διάρκεια της χρήσης κτλ. ). Οι βασικότερες από αυτές είναι :
Η οξεία δηλητηρίαση απ' τα ναρκωτικά είναι μια απ' τις συνηθισμένες αιτίες
θανάτου των τοξικομανών. Η ανάγκη που δημιουργούν πολλά απ' αυτά (
κύρια τα οπιούχα, οι αμφεταμίνες, η κοκαΐνη, τα βαρβιτουρικά ) για λήψη
μεγαλύτερης δόσης, λόγω εθισμού, μπορεί να σταθεί μοιραία για τη ζωή του
χρήστη. Επειδή σ' αυτές τις περιπτώσεις ο τοξικομανής έχει ανάγκη να
αυξάνει συνεχώς τη δόση του, φτάνει κάποτε στην υπερδόση (overdose ),
που, ενώ είναι απαραίτητη για τις επιθυμητές εκδηλώσεις, εντούτοις είναι
τοξική πια δόση για τον οργανισμό. 'Έτσι μπορεί να προκύψει δηλητηρίαση,
με ποικίλα συμπτώματα, που τελικά οδηγεί σε παράλυση της αναπνοής και
της κυκλοφορίας και στο θάνατο.
Σχετικά με το θέμα πρέπει να επισημάνουμε κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία :
Να πως περιγράφει ένας τοξικομανής την περίπτωσή του. “Τέσσερις φορές
έχω πάθει οβερντόουζ. Τη μία απ' αυτές είπα, τελείωσα. Μου έκοψαν τις
φλέβες και με περπάτησαν κάτι φίλοι μου. Κατάφερα να γλιτώσω. Μια μέρα
μεταφέρθηκα στο Λοιμωδών με ηπατικό κώμα. Ηπατίτιδα, θανατηφόρα
υπογλυκαιμία, σηψαιμία και ...κάτι άλλα ψιλά ”. (Ημερήσιος τύπος).
“Το όνομα του παιχνιδιού είναι θάνατος. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση στον
καθένα”, τονίζει ο καθηγητής στην έδρα της ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας
του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Α. Δoυτσινέλης, μιλώντας στον ημερήσιο τύπο
για την ηρωίνη. Και συνεχίζει :“ Οι θάνατοι από ηρωίνη είναι πάρα πολύ
συχνοί, σε σημείο που να λέγεται και σωστά να υποστηρίζεται ότι ο
τοξικομανής αυτής της ουσίας έχει πολύ λίγες πιθανότητες ν' αποκατασταθεί.

9. Ο θάνατος από ηρωίνη είναι πολύ πιθανός και προέρχεται από
πολλές αιτίες. Η πιο συνηθισμένη αιτία ίσως είναι η λήψη
υπερβολικής δόσεως, και αυτό διότι ο τοξικομανής, στην
έντονη διάθεση που έχει να πάρει μια )ση ηρωίνης, δεν ελέγχει
ούτε το είδος που του δίνει ο λαθρέμπορος γιατί όπως είναι
γνωστό n ηρωίνη νοθεύεται με κινίνη, στρυχνίνη κ.α.- ούτε μπορεί να ελέγξει
την ποσότητα. Κάθε προϊόν είναι διαφορετικής περιεκτικότητας σε ηρωίνη,
με αποτέλεσμα η ποσότητα που λαμβάνεται να μην είναι ελεγχόμενη.
Άλλωστε, με τη διάθεση που έχει ο τοξικομανής, το τελευταίο πράγμα που τον
ενδιαφέρει είναι να ελέγξει τη δόση του. Το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι να
βρει το ναρκωτικό και να , , κάνει την ένεση. 'Έτσι, το διαλύει τις περισσότερες
φορές με νερό ή λεμόνι, σε μικρό κουταλάκι και με αυτοσχέδιο τρόπο, (ούτε
καν σύριγγα) χρησιμοποιεί ορισμένες φορές μόνο μια βελόνα σκουριασμένη,
και προσπαθεί να ενέσει στον εαυτό του το δηλητήριο. 'Έτσι, περιστατικά
θανάτων από υπερβολική και μη ελεγχόμενη δόση είναι πολύ πιθανά και δεν
εξαρτώνται μόνο από δικό του λάθος. Δεν μπορεί με τα μέσα που έχει να τα
ελέγξει. 'Έτσι παθαίνει αυτό που ονομάζουμε “οβερντόουζ” και καταλήγει
λέγοντας:
“Αν ένα υγιές άτομο έχει ένα προσδόκιμο 30-40 χρόνια, για τα άτομα αυτά το
προσδόκιμο επιβιώσεως είναι τρομερά χαμηλό. Δυστυχώς, δεν , υπάρχουν
σήμερα στατιστικά στοιχεία για να κρίνει κανείς ποια είναι η βασική αιτία
θανάτου των τοξικομανών στη χώρα μας. Πάντως εκείνο που πρέπει να
τονίσει κανείς είναι ότι η τοξικομανία της ηρωίνης ιδιαίτερα είναι σχεδόν
ταυτόσημη με την έννοια του θανάτου. Ο κάθε νέος που θα πάρει τη σύριγγα
στο χέρι του και θ ' αποφασίσει να κάνει την ηρωίνη, παίρνει και διαβατήριο
για το θάνατο. Ακόμη και ζωντανός να παραμείνει, είναι τέτοια η ψυχολογική
του αποικοδόμηση, τέτοια η αποσύνθεση της προσωπικότητάς του, που
μπορεί να μιλήσει κανείς για ζωντανό-νεκρό.
Η τοξικομανία(η χρόνια δηλητηρίαση) αναπτύχθηκε στην αρχή.
Οι γενικές λοιμώξεις, όπως η ηπατίτιδα, ο τέτανος, οι πνευμονικές επιπλοκές,
η σηψαιμία, η ενδοκαρδίτιδα κτλ., προκαλούνται από άγνοια ή αδυναμία
τήρησης των συνθηκών ασηψίας, όταν γίνεται χρήση με ενέσεις. Σε έρευνα
γιατρών του Νοσοκομείου Λοιμωδών Νόσων της Αθήνας (Κοντογιάννης,
Μουσούλης, Γιαλούρης) αποδείχθηκε πως, ενώ το 1976 και 1977 κανείς
τοξικομανής δε νοσηλεύτηκε για ηπατίτιδα, μετά το 1978 άρχισαν να
νοσηλεύονται αρκετοί, κι έτσι το 1982, ένας στους δέκα αρρώστους από
ηπατίτιδα ήταν τοξικομανής. 'Ήταν άνθρωποι που ανήκαν στα φτωχότερα
κοινωνικά στρώματα και ο μέσος όρος ηλικίας τους ήταν τα 24 χρόνια.

10. Οι ίδιοι γιατροί επισημαίνουν ότι ο αριθμός των τοξικομανών με :( ηπατίτιδα
πρέπει να 'ναι ακόμα μεγαλύτερος, γιατί οι εύποροι τοξικομανείς προτιμούν
τη νοσηλεία στο σπίτι ή σε ιδιωτικές
κλινικές, κι έτσι πολλές περιπτώσεις δεν
υπολογίζονται στις στατιστικές.
Ο κίνδυνος από την πρόσμειξη των
ναρκωτικών με άλλες ουσίες είναι
μεγάλος. Πολλά δυσάρεστα
συμπτώματα, ή και θάνατοι ακόμα,
αποδίδονται στις διάφορες ουσίες(π.χ. κινίνη, στρυχνίνη κτλ.), με τις οποίες
τα κυκλώματα διακίνησης νοθεύουν τα ναρκωτικά (και κυρίως την ηρωίνη)
για ν' αυξήσουν τα κέρδη τους. Την ίδια <ΝΟθεία” μπορεί να την κάνουν και
χρήστες-μικροδιακινητές, για να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα χρήματα για
τη δόση τους.
Η λήψη ναρκωτικών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ολέθρια για το
παιδί Τα ναρκωτικά διαπερνούν τον πλακούντα. Αυτό σημαίνει ότι, αν μια
γυναίκα ναρκομανής μείνει έγκυος, το έμβρυο θα δεχτεί την επίδραση του
ναρκωτικού και θ' αναπτύξει σωματική εξάρτηση. Επομένως, σύντομα μετά
τη γέννησή του, το βρέφος θα παρουσιάζει το φοβερό πόνο της εξάρτησης
από το ναρκωτικό. Οι στατιστικές δείχνουν ότι στις αρχές της δεκαετίας του
1970, από τους 20.000-30.000 ηρωινομανείς από τη Φιλαδέλφεια (Η.Π.Α.)η 1
στους 5 ήταν γυναίκα, και ότι περισσότερες από 8 στις 1 0 βρίσκονταν στις
αναπαραγωγικές ηλικίες. Πράγμα που σημαίνει ότι το 1973, για παράδειγμα,
1 νεογέννητο στα 14 απ' όσα είδαν τον κόσμο στο Γενικό Νοσοκομείο της
Φιλαδέλφειας γεννήθηκε από μητέρα που ήταν τοξικομανής.
Οι γενικές κοινωνικές συνέπειες είναι τεράστιες και μόνο απλή μνεία τους
θα γίνει εδώ. Μολονότι γνωρίζουμε πολλά σχετικά με τις ειδικές συνέπειες
απ' τη χρήση των ναρκωτικών, δεν είναι εύκολο να προσδιορίσουμε και να
αναφέρουμε τις άπειρες κοινωνικές προεκτάσεις τους. Μια διεξοδική
αποτίμησή τους θ' απαιτούσε τεράστιο έργο και ολόκληρη
κοινωνιολογοοικονομική πραγματεία. Χαρακτηριστική είναι η παρακάτω
επίσημη διαπίστωση: “Το κοινωνικό και οικονομικό κόστος από την
κατάχρηση τοξικών ουσιών είναι υπερβολικό, κυρίως όταν υπολογίσει κανείς τα
εγκλήματα και τη βία, όπως επίσης και τη διάβρωση των ηθικών αξιών που
προκαλούν” (από την έκθεση των Ηνωμένων Εθνών).

11. Ποιοι είναι οι τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης του
προβλήματος;
Ο εθισμός στα ναρκωτικά
είναι πάθηση που μπορεί
να θεραπευθεί.
Οι ασθενείς είναι δυνατόν
να λάβουν θεραπεία η
οποία να είναι
προσαρμοσμένη στις δικές
τους ιδιαίτερες ανάγκες. Η
θεραπευτική αγωγή, τους
επιτρέπει να
αντιμετωπίζουν το
πρόβλημα τους και να
μπορούν να έχουν μια
κανονική και παραγωγική ζωή.
Όπως οι ασθενείς που πάσχουν από καρδιακά προβλήματα ή διαβήτη, έτσι και οι
εθισμένοι στα ναρκωτικά μπορούν να πετύχουν αλλαγές της συμπεριφοράς τους και
να παίρνουν φάρμακα ως μέρος της θεραπευτικής τους αγωγής.
Οι συμπεριφορικές θεραπείες περιλαμβάνουν την παροχή συμβουλών,
ψυχοθεραπεία, ομάδες αλληλοβοήθειας και οικογενειακή θεραπεία.
Τα φάρμακα βοηθούν στην καταστολή του συνδρόμου στέρησης, της ακατάσχετης
επιθυμίας λήψης ναρκωτικών και στην εξουδετέρωση των δράσεων των ναρκωτικών
στον οργανισμό. Οι έρευνες δείχνουν ότι η θεραπεία για τον εθισμό στην ηρωίνη με
τη βοήθεια μεθαδόνης σε κατάλληλες δόσεις ταυτόχρονα με συμπεριφορική
θεραπεία, μειώνουν τη συχνότητα θανάτων και πολλών άλλων προβλημάτων υγείας
που σχετίζονται με τη χρήση ηρωίνης.
Γενικά μπορούμε να πούμε ότι όσο περισσότερη θεραπεία
δίνεται, τόσο καλύτερα τα αποτελέσματα. Οι ασθενείς που
λαμβάνουν θεραπεία για περισσότερο από 3 μήνες, έχουν
συνήθως καλύτερα αποτελέσματα και εξέλιξη σε σύγκριση
με αυτούς που λαμβάνουν θεραπεία για μικρότερο χρονικό
διάστημα. Πολλοί ασθενείς εκτός από τις θεραπείες
απεξάρτησης, χρειάζονται και άλλη φροντίδα από
υπηρεσίες σωματικής και ψυχικής υγείας όπως επίσης και συμβουλές για πρόληψη
του AIDS.
Οι ασθενείς που παίρνουν φάρμακα για να τους βοηθήσουν να αντεπεξέλθουν με
επιτυχία στο σύνδρομο στέρησης και οι οποίοι δεν λαμβάνουν περαιτέρω στήριξη,
δυστυχώς έχουν τα ίδια αποτελέσματα όσον αφορά στη χρήση ναρκωτικών όπως οι
χρήστες που δεν έτυχαν ποτέ καμίας θεραπείας.

12. Οι έρευνες κατά τα τελευταία 25 χρόνια, έδειξαν ότι η θεραπευτική αγωγή πετυχαίνει
την απεξάρτηση από τα ναρκωτικά και μειώνει την εγκληματικότητα που
παρουσιάζεται σε εθισμένους στα ναρκωτικά. Επίσης οι χρήστες που έλαβαν
θεραπείες, έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν μια δουλειά.
Τα θεραπευτικά προγράμματα για απεξάρτηση από ναρκωτικά:
Ο απώτερος στόχος όλων των προγραμμάτων θεραπείας απεξάρτησης, είναι η
επίτευξη διαρκούς αποχής από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Οι άμεσοι στόχοι
περιλαμβάνουν τη μείωση της χρήσης των εθιστικών ουσιών, τη βελτίωση της
λειτουργικότητας του ατόμου, την ελαχιστοποίηση των ιατρικών επιπλοκών και
κοινωνικών επιπτώσεων που προκύπτουν εξαιτίας της χρήσης ναρκωτικών.
Υπάρχουν διάφορες μορφές προγραμμάτων θεραπείας απεξάρτησης. Οι
βραχυπρόθεσμες μέθοδοι διαρκούν για λιγότερο από 6 μήνες. Περιλαμβάνουν
αγωγή επί εσωτερικής βάσης σε θεραπευτική κοινότητα, φάρμακα και θεραπεία επί
εξωτερικής βάσης χωρίς φάρμακα.
Η μακροπρόθεσμη θεραπεία, περιλαμβάνει μεθόδους όπως τη χορήγηση μεθαδόνης
σε άτομα που είναι εθισμένα στα οποιοειδή επι εξωτερικής βάσης και αγωγή στα
πλαίσια θεραπευτικής κοινότητας.
Μεθαδόνη και λεβο-αλφα-ακεταλ-μεθαδόλη (LAAM)
Στη θεραπεία συντήρησης για τους εθισμένους στην ηρωίνη, χορηγείται από το
στόμα ένα συνθετικό οπιοειδές φάρμακο, συνήθως η μεθαδόνη και η λεβο-αλφα-
ακεταλ-μεθαδόλη (LAAM). Χορηγείται δόση ικανή να καταστέλλει τις επιδράσεις της
ηρωίνης, δημιουργώντας μια σταθερή μη ευφορική κατάσταση που απαλλάσσει το
χρήστη από την ακατάσχετη επιθυμία για τα οπιοειδή ναρκωτικά.
Ο χρήστης με τη βοήθεια των φαρμάκων αυτών, απαλλάσσεται από την ανάγκη
αναζήτησης ναρκωτικών και την εγκληματική συμπεριφορά που συνεπάγεται. Με την
κατάλληλη συμβουλευτική αγωγή και τη στήριξη των κοινωνικών υπηρεσιών, μπορεί
να γίνει παραγωγικό μέλος της κοινωνίας.
Η θεραπεία επί εξωτερικής βάσης, χωρίς χορήγηση φαρμάκων
Η θεραπεία επί εξωτερικής βάσης, χωρίς τη χορήγηση φαρμάκων, μπορεί να
συμπεριλάβει διάφορα προγράμματα απεξάρτησης για ασθενείς που επισκέπτονται
τις εξειδικευμένες κλινικές κατά τακτικά χρονικά διαστήματα. Τα περισσότερα
προγράμματα έχουν ατομική ή συλλογική συμβουλευτική αγωγή και στήριξη.
Οι ασθενείς που συμμετέχουν στα προγράμματα αυτά, είναι χρήστες ναρκωτικών
άλλων εκτός από τα οπιοειδή ή χρήστες οπιοειδών για τους οποίους δεν συστήνεται
θεραπεία συντήρησης. Οι τελευταίοι είναι χρήστες που έχουν μια σταθερή, καλά
οργανωμένη και ενταγμένη στην κοινωνία ζωή με ιστορικό εξάρτησης σε ναρκωτικά
που είναι μικρής χρονικής διάρκειας.
Οι θεραπευτικές κοινότητες
Οι θεραπευτικές κοινότητες, είναι πολύ καλά οργανωμένα προγράμματα
αντιμετώπισης στα οποία οι ασθενείς διαμένουν σε οικιστικές μονάδες από 6 έως 12
μήνες. Οι ασθενείς που συμμετέχουν, είναι αυτοί που έχουν ένα σχετικά
μακροχρόνιο ιστορικό εξάρτησης από ναρκωτικά ή έχουν εμπλακεί σε εγκληματικές

13. δραστηριότητες λόγω χρήσης ναρκωτικών ή παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα στη
λειτουργία τους στην κοινωνία.
Ο στόχος στις θεραπευτικές κοινότητες, είναι η επανένταξη των ασθενών στην
κοινωνία χωρίς να υπάρχει εξάρτηση από ναρκωτικά και σχέση με παράνομες ή
εγκληματικές δραστηριότητες.
Τα βραχυπρόθεσμα προγράμματα σε θεραπευτικές κοινότητες, βασίζονται σε
εμπειρίες που έχουν αποκτηθεί από προγράμματα απεξάρτησης από το αλκοόλ. Τα
προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν μια περίοδο 3 έως 6 εβδομάδων θεραπείας επί
εσωτερικής βάσης. Στη συνέχεια ακολουθεί θεραπεία επί εξωτερικής βάσης με
συμμετοχή σε συμβουλευτικά προγράμματα στήριξης ή ομάδες αλληλοβοήθειας.
Τα προγράμματα συντήρησης με χορήγηση μεθαδόνης, πετυχαίνουν καλύτερα
όσον αφορά στην απεξάρτηση από τα οπιοειδή σε σύγκριση με τις θεραπευτικές
κοινότητες οι οποίες με τη σειρά τους, είναι αποτελεσματικότερες από τα
προγράμματα επί εξωτερικής βάσης που προσφέρουν ψυχοθεραπεία και
συμβουλευτική στήριξη.
Μεταξύ των προγραμμάτων χορήγησης μεθαδόνης, εκείνα που δίνουν ψηλότερες
δόσεις μεθαδόνης (συνήθως τουλάχιστον 60 mg), έχουν καλύτερα ποσοστά
συμμετοχής. Επίσης όταν τα προγράμματα μεθαδόνης, συνοδεύονται από άλλες
υπηρεσίες όπως συμβουλευτική στήριξη και ιατρική περίθαλψη, έχουν καλύτερα
αποτελέσματα από τα προγράμματα που παρέχουν τις ελάχιστες αναγκαίες
υπηρεσίες.
Τα θεραπευτικά προγράμματα απεξάρτησης με χορήγηση φαρμάκων στις φυλακές,
μπορούν να βοηθούν τους κρατουμένους να απαλλάσσονται από την εγκληματική
συμπεριφορά. Αυτό επιτυγχάνεται ιδιαίτερα όταν μετά την αποφυλάκιση, η αγωγή
απεξάρτησης συνεχίζεται με προγράμματα θεραπευτικής κοινότητας,
συμβουλευτικής, κοινωνικής και επαγγελματικής στήριξης.
Η χρήση ναρκωτικών έχει τεράστιες κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις. Η
θεραπεία απεξάρτησης μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα στο χρήστη, στην
οικογένεια του και στην κοινωνία.
ΕΘΙΣΜΟΣ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
Τι σημαίνει εθισμός στο Διαδίκτυο και ποια συμπτώματα
παρουσιάζουν τα παιδιά;
Ο όρος εξάρτηση από το Διαδίκτυο (internet addiction) αναφέρεται στην
προβληματική χρήση του διαδικτύου και όσων σχετίζονται μάυτήν την τεχνολογία,
όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (e-mail) και ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide
Web)

14. Ένα άτομο ή παιδί το οποίο είναι εθισμένο στο διαδίκτυο τις περισσότερες φορές
εμφανίζει τα ακόλουθα συμπτώματα:
• Εξιδανίκευση του μέσου. Ο χρήστης θεωρεί τον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το
Διαδίκτυο το σημαντικότερο «κεφάλαιο» της καθημερινότητάς του.
• Τροποποίηση της διάθεσης. Σε όσους εθίζονται στα
ηλεκτρονικά παιχνίδια παρουσιάζεται πιο χαρούμενη διάθεση.
• Ανοχή. Το άτομο χρειάζεται σταδιακά όλο και περισσότερες ώρες χρήσης του
υπολογιστή ώστε να νιώθει ευχαρίστηση.
• Σύγκρουση. Ενώ το παιδί αισθάνεται ότι έχει πρόβλημα, δεν μπορεί να κάνει κάτι
για να περιορίσει τη χρήση του υπολογιστή.
Αιτίες
Μια πιθανή αιτία της εξάρτησης από το διαδίκτυο είναι η δυνατότητα αλλαγής της
διάθεσης που μπορεί να έχουν οι συμπεριφορές που σχετίζονται με τις εξαρτήσεις
σε διαδικασίες.
Όπως το άτομο που έχει αγοραστική εξάρτηση μπορεί να νιώθει μια διέγερση ή μια
ευχάριστη αλλαγή στη διάθεσή του από τις ενέργειες που σχετίζονται με ένα
καταναλωτικό ξεφάντωμα (χρήση πιστωτικής κάρτας, οδήγηση μέχρι την αγορά, το
να πας στο αγαπημένο σου μαγαζί κλπ.), το άτομο που έχει εξάρτηση από το
διαδίκτυο μπορεί να νιώθει μια παρόμοια διέγερση από την εκκίνηση του
υπολογιστή του και την περιήγηση στις αγαπημένες του ιστοσελίδες.
Με άλλα λόγια, ίσως γίνονται κάποιες αλλαγές στις χημικές ουσίες του σώματος όταν
κάποιος επιδίδεται σε μια εθιστική συμπεριφορά. Η χρήση του διαδικτύου μπορεί
επίσης να ενισχύεται από τις ευχάριστες σκέψεις και συναισθήματα που
εμφανίζονται όσο το άτομο κάνει χρήση του διαδικτύου.

15. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ – ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Για τα παιδιά και τους εφήβους η χρήση του ίντερνετ για περισσότερο από 10 ώρες
την εβδομάδα αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης των συμπτωμάτων
εξάρτησης από το διαδίκτυο και έχει σοβαρές επιπτώσεις σε διάφορους τοµείς της
λειτουργικότητας τους . Συγκεκριμένα:
• Το παιδί ασχολείται συνεχώς με το διαδίκτυο ή με δραστηριότητες σχετικές με
αυτό, παραμελώντας συχνά τις υποχρεώσεις του στο σπίτι και στο σχολείο.
• Το παιδί ξεχνιέται συχνά στον υπολογιστή και δεν έχει συναίσθηση του χρόνου που
αναλώνει σε αυτόν.
• Προτιμά τα παιχνίδια στο διαδίκτυο, από το να συναντά φίλους του, με αποτέλεσμα
να απομονώνεται.
• Πέφτει η απόδοση του στο σχολείο.
• Το διαδίκτυο το απασχολεί ακόμα και την ώρα που τρώτε ή την ώρα που διαβάζει.
• Αντιδρά πολύ νευρικά θυμωμένα ή επιθετικά όταν κάποιος το διακόπτει από
το παιχνίδι ή από τη συζήτηση που είχε online.
• Ξενυχτά συχνά για να μένει συνδεδεμένος / συνδεδεμένη στο διαδίκτυο.
• Λέει συχνά «καλά, θα παίξω μόνο ένα λεπτό ακόμη». .
• Δείχνει άγχος, ανησυχία, εξάρσεις θυμού ή βίας ή καταθλιπτική συμπεριφορά όταν
δεν παίζει στο διαδίκτυο.
• Μειώνεται ο χρόνος που περνάει ο έφηβος με την οικογένειά του, περιορίζονται τα
χόμπι και οι κοινωνικές συναναστροφές του, αυξάνεται ο κίνδυνος
εμφάνισης παχυσαρκίας, μυοσκελετικών προβλημάτων και οφθαλμικών παθήσεων
λόγω των πολλών ωρών- ακινησίας- μπροστά στην οθόνη.
ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
Η πλήρης αποφυγή του διαδικτύου είναι μάλλον μη ρεαλιστική προσδοκία
δεδομένου ότι οι υπολογιστές και το διαδίκτυο είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της
κοινωνικής, εκπαιδευτικής και επαγγελματικής ζωής στη σημερινή εποχή. Συνήθως ο
βασικός στόχος της θεραπείας είναι η χρήση του διαδικτύου με μέτρο, με ανάλογο
τρόπο όπως οι άνθρωποι που έχουν διαταραχές διατροφής πρέπει να αποκτήσουν
μια υγιή σχέση με το φαγητό.
Επιπλέον, χρειάζεται να διερευνηθούν και άλλα ψυχοκοινωνικά ζητήματα που
μπορεί να κρύβονται πίσω από την εξάρτηση π.χ. κοινωνική φοβία, διαταραχές της
διάθεσης, προβλήματα στο γάμο ή ευρύτερα οικογενειακά προβλήματα,
επαγγελματική εξάντληση, σεξουαλική κακοποίηση κατά την παιδική ηλικία κοκ.
Η θεραπεία θα βοηθήσει επίσης το άτομο να οργανώνει και να ρυθμίζει το χρόνο που
αφιερώνει στο διαδίκτυο και να αναπτύξει εναλλακτικές δραστηριότητες που θα τον
αποσπούν από τον υπολογιστή, π.χ. χόμπι, γυμναστική, δραστηριότητες με την
οικογένεια και με φίλους. Η υποτροπή σε μια εθιστική συμπεριφορά είναι
συνηθισμένη, οπότε μέρος της θεραπείας είναι και η προετοιμασία για ένα τέτοιο
ενδεχόμενο.

16. Είναι σημαντικό για το άτομο να εντοπίσει τις καταστάσεις που μπορεί να
πυροδοτήσουν την υπερβολική χρήση του διαδικτύου και να αναπτύξει τρόπους
αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων. Επίσης η αλλαγή περιβάλλοντος θα
συνεισφέρει στην αλλαγή των συσχετισμών που έχει κάνει το άτομο με τη χρήση του
διαδικτύου. Η θεραπεία ζεύγους και η οικογενειακή θεραπεία θα βοηθήσει αν ο
χρήστης καταφεύγει στο διαδίκτυο για να ξεφύγει από προβλήματα που έχει με το
σύντροφο και με την οικογένειά του ή αν η εξάρτησή του έχει διαταράξει τη συζυγική
και οικογενειακή του ζωή.
Η εθιστική χρήση του διαδικτύου μοιάζει με άλλες εξαρτήσεις σε διαδικασίες, όπου
το άτομο εθίζεται σε μια δραστηριότητα ή συμπεριφορά (π.χ. τζόγος, αγοραστική
εξάρτηση ή κάποιες σεξουαλικές συμπεριφορές), παρά με εξαρτήσεις που αφορούν
ουσίες (π.χ. ψυχοτρόπες ουσίες, κάπνισμα, φαγητό κλπ.).
Βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι ότι το άτομο αφιερώνει πάρα
πολύ χρόνο στη χρήση του διαδικτύου αλλά κυρίως το γεγονός ότι αυτή η χρήση
παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργικότητα του, στην κοινωνική του ζωή, στη
σχολική εργασία ή στην εργασιακή του απασχόληση. Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις
όπου κάποιοι μπαίνουν σε chat rooms για ανθρώπους που έχουν σοβαρές ασθένειες
ή διαταραχές, παριστάνοντας ότι είναι ασθενείς, προκειμένου να πάρουν προσοχή
και συμπαράσταση.
Η θεραπεία είναι συχνά παρόμοια μ’ αυτή που ακολουθείται σε άλλες εθιστικές
συμπεριφορές.
Είναι πιθανό το άτομο που έχει κάποιου είδους εξάρτηση να είναι επιρρεπής και σε
άλλες εξαρτήσεις σε ουσίες ή δραστηριότητες όπως στη χρήση του διαδικτύου.
Άτομα που έχουν άλλες ψυχικές διαταραχές ή ψυχολογικά συμπτώματα όπως
κατάθλιψη, αισθήματα απομόνωσης, στρες ή άγχος μπορεί να χρησιμοποιούν το
διαδίκτυο ως μέσο «αυτο-θεραπείας» όπως άλλοι άνθρωποι κάνουν κατάχρηση
αλκοόλ ή άλλων ουσιών για να «θεραπεύσουν» τα συμπτώματα του ψυχολογικού
τους προβλήματος.
Μπορεί να υπάρχουν οικογενειακοί παράγοντες που παρακινούν το άτομο στη χρήση
του διαδικτύου.
Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να πλοηγείται στο διαδίκτυο για να αποφύγει την
οικογενειακή σύγκρουση.
Άλλο ενδεχόμενο είναι ότι η υπερβολική χρήση του διαδικτύου υποκινείται από
κοινωνικούς λόγους.
Κάποιοι μπορεί να μην έχουν τις κοινωνικές δεξιότητες που θα τους βοηθούσαν να
γνωρίσουν ανθρώπους απευθείας παρά μέσω σύνδεσης στο διαδίκτυο.
Η συμπεριφορά των συνομηλίκων μπορεί επίσης να ενθαρρύνει τη χρήση διαδικτύου
(αν το χρησιμοποιούν οι φίλοι σου, κάνεις και συ το ίδιο για να μοιάζεις μ’ αυτούς).
Τα πρότυπα μπορεί παίξουν κάποιο ρόλο: οι χρήστες γίνονται μάρτυρες του πως οι
άλλοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και μετά αντιγράφουν αυτή τη συμπεριφορά.

17. Τα διαδραστικά χαρακτηριστικά του διαδικτύου, όπως τα chat rooms, το e-mail και
τα διαδραστικά παιχνίδια, φαίνεται να οδηγούν πιο εύκολα στην εξάρτηση από το
διαδίκτυο σε σχέση με την απλή μοναχική πλοήγηση στο διαδίκτυο.
Ένα ερώτημα που παραμένει ακόμα αναπάντητο είναι το κατά πόσο ο εθισμός στο
διαδίκτυο αποτελεί ένα διακριτό είδος εξάρτησης ή είναι απλά ένα παράδειγμα μιας
νέας τεχνολογίας που χρησιμοποιείται για να υποστηρίξει άλλες εξαρτήσεις.
Για παράδειγμα, υπάρχουν χαρτοπαικτικές λέσχες στο διαδίκτυο που θα μπορούσαν
να ενισχύσουν τον ήδη υπάρχοντα εθισμό ενός ατόμου στην χαρτοπαιξία. Παρόμοια,
κάποιος που έχει αγοραστική εξάρτηση μπορεί να μεταφέρει τον εθισμό του από την
τοπική αγορά σε διαδικτυακά καταστήματα. Άτομα που είναι εθισμένα σε
συγκεκριμένες μορφές σεξουαλικής συμπεριφοράς μπορούν να επισκέπτονται
πορνογραφικές ιστοσελίδες ή να χρησιμοποιούν τα chat rooms για να γνωρίσουν
άλλους που μπορεί να θέλουν να συμμετέχουν σ’ αυτές τις μορφές συμπεριφοράς.
Συμπτώματα
Ένα σύμπτωμα της εξάρτησης από το διαδίκτυο είναι ο υπερβολικός χρόνος που
αφιερώνεται στη χρήση του διαδικτύου. Μπορεί κάποιος να δυσκολεύεται να
μειώσει το χρόνο που περνάει στο διαδίκτυο ακόμα κι αν απειλείται από χαμηλή
σχολική βαθμολογία ή απώλεια της δουλειάς του. Υπάρχουν περιπτώσεις φοιτητών
που απέτυχαν σε μαθήματα επειδή αφιέρωναν όλο τους το χρόνο στο διαδίκτυο.
Άλλα συμπτώματα εξάρτησης είναι η έλλειψη ύπνου, κούραση, σχολική βαθμολογία
σε πτώση, μειωμένη απόδοση στη δουλειά, απάθεια. Μπορεί επίσης να υπάρχει
μειωμένη ενασχόληση με κοινωνικές σχέσεις και δραστηριότητες. Το άτομο μπορεί
να λέει ψέματα για το χρόνο που πέρασε στο διαδίκτυο ή να αρνείται ότι έχει
πρόβλημα. Μπορεί να είναι οξύθυμος όταν είναι εκτός διαδικτύου ή θυμωμένος
προς οποιονδήποτε αμφισβητεί το χρόνο του στο διαδίκτυο.
Διάγνωση
Τα παρακάτω κριτήρια για την εξάρτηση από το διαδίκτυο έχουν βασιστεί στα
διαγνωστικά κριτήρια που ισχύουν για τον παθολογικό τζόγο. Για να θεωρηθεί ότι
έχεις εξάρτηση, θα πρέπει να ισχύουν όλα τα παρακάτω:
 Έχεις συνέχεια στο μυαλό σου το διαδίκτυο (σκέφτεσαι προηγούμενη
δραστηριότητά σου στο διαδίκτυο ή προσμένεις την επόμενη σύνδεσή στο
διαδίκτυο).
 Θέλεις να περνάς όλο και περισσότερο χρόνο συνδεδεμένος στο διαδίκτυο για
να νιώσεις ικανοποιημένος.
 Έχεις προσπαθήσει να ελέγξεις, να μειώσεις ή να σταματήσεις τη χρήση του
διαδικτύου, χωρίς επιτυχία.

18.  Είσαι ανήσυχος, κακόκεφος, μελαγχολικός ή οξύθυμος όταν προσπαθείς να
μειώσεις ή να σταματήσεις τη χρήση του διαδικτύου.
 Επιπρόσθετα, θα πρέπει να ισχύει και ένα τουλάχιστον από τα παρακάτω
κριτήρια:
 Έχεις διακινδυνέψει να χάσεις μια σημαντική σχέση, εργασία, εκπαιδευτική ή
επαγγελματική ευκαιρία λόγω της χρήσης του διαδικτύου.
 Έχεις πει ψέματα σε μέλη της οικογένειάς σου, σε έναν θεραπευτή ή σε
άλλους για να αποκρύψεις την έκταση της ενασχόλησής σου με το διαδίκτυο.
 Χρησιμοποιείς το διαδίκτυο σαν ένα μέσο διαφυγής από προβλήματα ή για
να ανακουφίσεις μια δυσάρεστη διάθεση (π.χ. αίσθημα ανημπόριας, ενοχή,
άγχος ή κατάθλιψη).
 Συνεχώς μένεις συνδεδεμένος στο διαδίκτυο, παραπάνω χρόνο απ’ ότι
σκόπευες αρχικά.
 Αν υπάρχει και βιολογική διάσταση στην εξάρτηση, τότε τα αντικαταθλιπτικά
ή τα αγχολυτικά φάρμακα μπορεί να βοηθήσουν. Η ψυχοθεραπεία θα
βοηθήσει το άτομο να αναγνωρίσει τις σκέψεις και τα συναισθήματα που
πυροδοτούν τη ενασχόλησή του με το διαδίκτυο και να αναπτύξει τις
κοινωνικές και τις επικοινωνιακές του δεξιότητες. Συνήθως αυτοί που έχουν
εξάρτηση από το διαδίκτυο, αντιμετωπίζουν διαπροσωπικές δυσκολίες. Για
παράδειγμα, είναι εσωστρεφείς ή δεν έχουν επαρκή κοινωνική υποστήριξη
και γι’ αυτό το λόγο στρέφονται σε «εικονικές» σχέσεις σαν υποκατάστατο για
την έλλειψη πραγματικών κοινωνικών σχέσεων. Σε άλλες περιπτώσεις, λόγω
της εξάρτησής τους έχουν χάσει σημαντικές προσωπικές σχέσεις π.χ. έναν
σύντροφο, έναν γονιό ή έναν κοντινό φίλο.
Για τα παιδιά, όπως και για τους ενηλίκους, το Διαδίκτυο είναι ένας τεράστιος χώρος
ενημέρωσης και επιμόρφωσης, επικοινωνίας και κοινωνικοποίησης ( μέσω chat, e-
mail κλπ.), αλλά και ψυχαγωγίας (με κυριότερο τέτοιο μέσο τα παιχνίδια που
παίζονται online). Όμως ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης στο internet, μπορεί να
οδηγήσει στην εξάρτηση.
Η παθολογική εξάρτηση από το Ιντερνέτ αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο με
ανησυχητικές διαστάσεις που παρατηρείται κυρίως στις χώρες της ∆υτικής Ευρώπης.
Τα τελευταία όμως χρόνια, το κοινωνικό αυτό πρόβλημα έχει εξαπλωθεί σε
γρήγορους ρυθμούς και στην χώρα μας. Ο εθισμός από το διαδίκτυο, µπορεί να
συγκριθεί µε άλλες εξαρτήσεις όπως ο αλκοολισμός ή η βουλιμία, ενώ έχει τα
χαρακτηριστικά ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς, µε αρνητικές συνέπειες στην
προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική και επαγγελµατική ζωή του ατόμου.
Υγείας (ΠΟΥ), τα αποτελέσματα δείχνουν ότι:
 ένας στους 4 εφήβους (24,3%) ασχολείται για τουλάχιστον 3 ώρες την ημέρα
τις καθημερινές με τον Η/Υ και το ίντερνετ, ενώ το ποσοστό αυτό σχεδόν
διπλασιάζεται τα Σαββατοκύριακα (41%).

19.  από το 2006 έως το 2010 έχει τετραπλασιαστεί ο αριθμός των εφήβων που
ασχολούνται με τον Η/Υ και το ίντερνετ για τουλάχιστον 3 ώρες κάθε μέρα
(από 5,7% σε 21,7% αντίστοιχα).
 το 47,8% των εφήβων, κυρίως τα αγόρια και οι μαθητές ηλικίας 13 και 15
ετών, παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια από μισή έως και 2 ώρες τις καθημερινές
και το ποσοστό αυτό διπλασιάζεται τα Σαββατοκύριακα.
 σχεδόν 1 στους 6 15χρονους (15,5%) εμφανίζει συμπεριφορές εξάρτησης από
τη χρήση του ίντερνετ.
 το 5,5% του συνόλου των εφήβων αναφέρουν συμπτώματα εξάρτησης από τα
ηλεκτρονικά παιχνίδια, κυρίως τα αγόρια.
 υπερβολική χρήση του Η/Υ και του ίντερνετ καθημερινά (για τουλάχιστον 3
ώρες την ημέρα) κάνει 1 στους 3 εφήβους (38,4%), μεταξύ εκείνων που οι
γονείς δεν γνωρίζουν επαρκώς τις δραστηριότητές τους,
 1 στους 5 εφήβους (26,2%) μεταξύ εκείνων που έχουν περιορισμένη
συναισθηματική στήριξη από τους γονείς τους και
 1 στους 3 (35,5%) μεταξύ εκείνων που δεν είναι αρκετά ικανοποιημένοι από
τις σχέσεις στην οικογένεια.
 συγκριτικά με όσους μαθητές έχουν 1 ή 2 στενούς φίλους, υπερβολική χρήση
του Η/Υ και του ίντερνετ κάνουν περισσότεροι έφηβοι που έχουν τουλάχιστον
3 στενούς φίλους.
 επίσης, υπερβολική χρήση κάνουν σε υψηλότερο ποσοστό οι μαθητές που
συναντούν τους φίλους τους πολύ συχνά είτε αμέσως μετά το σχολείο είτε τα
βράδια σε σύγκριση με εκείνους που τους συναντούν λιγότερο συχνά.
Τύποι εθισμού στο διαδίκτυο
Υπάρχουν διάφοροι τύποι εθισµού που µπορεί να είναι επιβλαβείς για τη φυσική
κατάσταση του ατόµου. Μπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την κοινωνική ζωή και τη
φυσιολογική του λειτουργία. Οι μορφές εξάρτησης από το ίντερνετ είναι:
 συνεχής πλοήγηση
 διαδικτυακές σχέσεις μέσω εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης (msn, chat,
facebook, skype κ.α.),
 ηλεκτρονικός τζόγος
 ψυχαναγκαστική συλλογή πληροφοριών (τραγουδιών κ.α.).
 e-καζίνο
 ηλεκτρονικό shopping
 κάθε λογής δηµοπρασίες και αγοραπωλησίες µετοχών

20.  Cyber-Relational Addiction: Συνεχής σύναψη φιλικών και άλλων σχέσεων
µέσω των διαφόρων chat rooms
Ακόμα για το πρόβλημα της υπερβολικής ενασχόλησης με το internet, ευθύνονται
συνήθως τα διαδικτυακά-ηλεκτρονικά παιχνίδια που παίζονται (ο «παίκτης»
χρειάζεται να είναι συνδεδεμένος στο Διαδίκτυο), όπως τα δημοφιλή «World of
Warcraft» και «Lineage», όπου ο κάθε παίκτης επιλέγει ένα χαρακτήρα-ήρωα, που
τον εξελίσσει όσο περισσότερο παίζει. Έτσι, το παιδί «αναγκάζεται» να παίζει όσο
περισσότερο μπορεί, ώστε να φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα που έχει επιλέξει και,
παράλληλα, να βρίσκεται συνδεδεμένο στο Διαδίκτυο πολλές ώρες και κυρίως
εκείνες που έχουν επιλέξει και οι υπόλοιποι παίκτες-χρήστες να βρίσκονται online
(συνδεδεμένοι), για να παίξουν όλοι μαζί.
Πότε ένα άτομο χαρακτηρίζεται εθισμένο από το ίντερνετ;
Για να κριθεί ένα άτοµο εθισµένο στο ∆ιαδίκτυο,
πρέπει να πληροί ορισµένα επιστηµονικά κριτήρια.
Εκτός από την πολύωρη ηµερήσια ενασχόληση µε το
∆ιαδίκτυο τα ακόλουθα είναι:
1. Εξιδανίκευση του µέσου. Ο χρήστης θεωρεί τον
ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το ∆ιαδίκτυο το
σηµαντικότερο «κεφάλαιο» της καθηµερινότητάς
του.
2. Τροποποίηση της διάθεσης. Σε όσους εθίζονται
στα ηλεκτρονικά παιχνίδια παρουσιάζεται αύξηση
της παραγωγής του νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου ντοπαµίνη, η οποία
συνδέεται µε την ευχαρίστηση.
3. Ανοχή. Το άτοµο χρειάζεται σταδιακά όλο και περισσότερες ώρες χρήσης του
υπολογιστή ώστε να νιώθει ευχαρίστηση.
4. Σύγκρουση. Ενώ το παιδί αισθάνεται ότι έχει πρόβληµα, δεν µπορεί να κάνει κάτι
για να περιορίσει τη χρήση του υπολογιστή. Ενασχόληση αρχικώς µε ηπιότερες
και όχι τόσο εθιστικές λειτουργίες του ∆ιαδικτύου, όπως είναι η αποστολή
ηλεκτρονικών µηνυµάτων, και σταδιακή µετάβαση σε πιο διαδραστικές
διαδικτυακές λειτουργίες όπως τα δωµάτια συνοµιλιών (chat room), οι οµάδες
ειδήσεων ή ακόµη και τα αποκαλούµενα κοινωνικά παιχνίδια όπως το «Second
Life», στο οποίο κάθε χρήστης φτιάχνει µια νέα «εικονική» διαδικτυακή ζωή µε
όλες τις εκφάνσεις της
Τί πρέπει να κάνουν οι γονείς για να αποτρέψουν την εξάρτηση του παιδιού
τους από το διαδίκτυο;
 Να ενημερώνουν τα παιδιά από μικρή ηλικία για το φαινόμενο του εθισμού στο
διαδίκτυο.
 Να ορίσουν κανόνες και να θέτουν χρονικά όρια στη χρήση παραμονής του
διαδικτύου και τις ημέρες κατά τις οποίες θα σερφάρουν στο διαδίκτυο τα
παιδιά.

21.  Να τους δώσουν να καταλάβουν ότι η χρήση του υπολογιστή πρέπει να γίνεται
με μέτρο και να μην παραμελούν τις υπόλοιπες δραστηριότητες, το παιχνίδι, τους
φίλους, την ξεκούραση και τα μαθήματά τους. Σύμφωνα με την Αμερικανική
Παιδιατρική Εταιρεία, ο χρόνος που αφιερώνουν καθημερινά τα παιδιά σε
καθιστικές δραστηριότητες (τηλεόραση, ηλεκτρονικός υπολογιστής) δεν πρέπει
να ξεπερνά τις δύο ώρες.
 Να ενημερωθούν και να γνωρίσουν τι πραγματικά είναι το Ίντερνετ και να μάθουν
να φιλτράρουν τις «πληροφορίες» του, ώστε να βοηθήσουν τα παιδιά να
συνειδητοποιήσουν ότι όλα όσα βρίσκουν στις σελίδες του δεν είναι αληθινά,
αγαθά και ασφαλή, και να μάθουν να ξεχωρίζουν τον πραγματικό από τον
«εικονικό» κόσμο
 Να τοποθετούν τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, για να υπάρχει έλεγχος και
όχι δυνατότητα απομόνωσης των παιδιών και εφήβων, έτσι θα μπορούν να
παρακολουθούν με διακριτικό τρόπο τα παιδιά τους όταν τον χρησιμοποιούν
αλλά και με αυτόν τον τρόπο, να τους δίνουν την ευκαιρία να μοιράζονται μαζί
τους ό,τι τα ενδιαφέρει ή τα
προβληματίζει.
 Να μην αντιμετωπίζουν
τον υπολογιστή ως ένα μέσο που
θα τους βοηθήσει να κρατάνε τα
παιδιά απασχολημένα για να μη
τους ενοχλούν
 Να αφιερώνουν ποιοτικό
χρόνο στα παιδιά και στους
εφήβους
 Να μην τους
απαγορεύουν εντελώς την πρόσβαση στο Διαδίκτυο από τον υπολογιστή του
σπιτιού, επειδή, αν δεν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν στο σπίτι, θα το κάνουν
οπουδήποτε αλλού
 Να τοποθετούν προγράμματα και φίλτρα προστασίας στον υπολογιστή, ώστε τα
παιδιά και οι έφηβοι να μην έχουν πρόσβαση σε ιστοσελίδες με ακατάλληλο και
επικίνδυνο περιεχόμενο για την ηλικία τους (όπως βία, πορνό, τζόγος κ.ά). Με τη
φράση-κλειδί «parental control» θα βρούν πολλά τέτοια προγράµµατα (κάποια
από αυτά και δωρεάν), αν ψάξουν στο ∆ιαδίκτυο ή απευθυνθούν σε κάποιον
πάροχο Ίντερνετ. Επιπλέον, τα ίδια τα Windows προσφέρουν δυνατότητα
ελέγχου, όχι µόνο της πρόσβασης στο ∆ιαδίκτυο, αλλά και της χρήσης του
υπολογιστή (π.χ. για πόση ώρα µπορεί το παιδί να είναι στο κοµπιούτερ κ.ά
 Να σκεφτούν και τη δική τους διαδικτυακή συμπεριφορά, καθώς αποτελούν τα
κατεξοχήν πρότυπα για τα παιδιά και τους εφήβους
 Να ενδιαφέρονται και να ρωτούν τα παιδιά και τους εφήβους για τις
δραστηριότητές τους στο διαδίκτυο (ποιες σελίδες επισκέπτονται, τι ψάχνουν
κλπ.) Να θυμίζουν στα παιδιά οτι το Internet «είναι εργαλείο και όχι
παιχνίδι».Μην ξεχνάμε ότι ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι συχνό φαινόμενο
μεταξύ παιδιών και εφήβων που ασχολούνται με τις νέες τεχνολογίες και
δημιουργούν στο θύμα αισθήματα ενοχής και ανασφάλειας

22.  Να ενθαρρύνουν τα παιδιά και τους εφήβους σε αθλητικές δραστηριότητες και
συναναστροφές με συνομηλίκους
 Να προσέχουν τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας (προνήπια, νήπια), η χρήση του
ίντερνετ σε αυτή την ηλικία, δεν συνιστάται. Φυσικά, δεν επιτρέπεται, παιδιά
τέτοιας ηλικίας να έχουν προσωπικές σελίδες σε εφαρμογές κοινωνικής
δικτύωσης (πχ. facebook). Στις ηλικίες αυτές, ο υπολογιστής χρησιμοποιείται
μόνο για εκπαιδευτικά παιχνίδια, μικρής χρονικής διάρκειας, παρουσία των
γονέων και όχι σε καθημερινή βάση
 Να μη χρησιμοποιούν τον υπολογιστή και το Διαδίκτυο ως επιβράβευση ή ως
τιμωρία
 Αν παρατηρήσουν περίεργες συμπεριφορές ή υπερβολική χρήση από την πλευρά
των παιδιών τους , να αναζητήσουν βοήθεια
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
www.wikipedia.org
www.preventionsection.org
www.bestrong.org
www.prolipsis.gr
www.aegean.gr
www.logospellas.gr
www.scientologycourses.org