ΣΕΝΑΡΙΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ: "ΤΟΥ ΓΙΟΦΥΡΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ"

1. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ: ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Η/Υ, Η/Υ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΙΚΟ, ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΙ
ΠΙΝΑΚΕΣ
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΛΑΝΟΥ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΥΜΕΝΟΥ:
1Η πρόταση:
1. Αντικείμενο: Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ ΄ Γυμνασίου.
2. Θεματική Ενότητα: Δημοτικό τραγούδι, Του γιοφυριού της Άρτας
3. Τεχνολογικά Εργαλεία: Πλοήγηση στο διαδίκτυο, αξιοποίηση ιστοσελίδας Κέντρου
Ελληνικής γλώσσας του σπουδαστηρίου του νέου Ελληνισμού, Πύλη Ελληνικής
γλώσσας, ηλεκτρονικά λεξικά, λογισμικό επεξεργασίας κειμένου και λογισμικό
παρουσίασης.
4. Υποστηρικτικό Υλικό: 1)Βιβλίο Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ΄ Γυμνασίου και 2)
φύλλο εργασίας
5. Στόχος: Να γνωρίσουν οι μαθητές και να κατανοήσουν τα χαρακτηριστικά των
δημοτικών τραγουδιών μέσα από τις παραλλαγές με τις οποίες παρουσιάζονται
στον Ελλαδικό και Βαλκανικό χώρο.
ΕΛΕΝΗ ΜΟΥΖΟΥΡΑ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Θεματική Ενότητα: Δημοτικό τραγούδι, Του γιοφυριού της Άρτας
1. Τίτλος σεναρίου:
Το Δημοτικό τραγούδι «Του γιοφυριού της Άρτας» στη Ελλάδα και τα Βαλκάνια
ΤΑΞΗ: Γ ΄ Γυμνασίου
2. Εμπλεκόμενες περιοχές:
Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ ΄ Γυμνασίου
3. Στόχοι:
Α) Γνωστικοί:
• Οι μαθητές να ασκηθούν επαγωγικά στον εντοπισμό των χαρακτηριστικών των
παραλογών στο δημοτικό τραγούδι: «Του γιοφυριού της Άρτας»
• να εντοπίσουν παραλλαγές αυτού του δημοτικού τραγουδιού στον Ελληνικό και
Βαλκανικό χώρο
• Να εντοπίσουν τη σχέση της θεματολογίας αυτού του δημοτικού τραγουδιού με
αντιλήψεις και συνήθειες που ανάγονται στην αρχαιότητα
1

2. Β) Τεχνογραμματισμού:
• Οι μαθητές να μάθουν να αξιοποιούν ψηφιακούς πόρους για τον εντοπισμό
παραλλαγών του δημοτικού τραγουδιού «του γιοφυριού της Άρτας», π.χ. με τη
χρήση του διαδικτύου (Πύλη Ελληνικής γλώσσας, Ελληνική Βικιπέδια,
ηλεκτρονικά λεξικά κ.α.).
• Να μπορούν να αξιοποιούν πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου και πρόγραμμα
παρουσίασης.
• Να παράγουν πολυτροπικό κείμενο (κείμενο, ήχο, εικόνα, βίντεο)
Γ) Παιδαγωγικοί:
1. Να ασκηθούν οι μαθητές στη συνεργασία μέσα από τον ενεργό ρόλο τους στην
ομάδα.
2. Να ενισχύσουν την κριτική τους ικανότητα μέσα από τη σύγκριση παραλλαγών του
δημοτικού τραγουδιού «του γιοφυριού της Άρτας»
3. Να ενισχυθεί η δεξιότητα της αυτενέργειας των μαθητών στη διαδικασία έρευνας.
4. Nα αναπτύξουν μέσω της βιωματικότητας την ικανότητας της παραγωγής γνώσης
(διά βίου μάθησης).
5. Να εξασκηθούν στην καλλιέργεια μεταγνωστικών δεξιοτήτων και ενσυναίσθησης
μέσα από την κατανόηση διαχρονικών μοτίβων ανθρώπινης συμπεριφοράς.
4. Διάρκεια:
Θα διατεθεί ένα διδακτικό τρίωρο, το οποίο θα κατανεμηθεί ως εξής: (α) 1η διδακτική ώρα
για έρευνα, εντοπισμό υλικού, έρευνα στο διαδίκτυο, καταγραφή πληροφοριών με τη
βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Η 2η ώρα για
παραγωγή πολυτροπικού κειμένου με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου και
η 3η διδακτική ώρα θα αφιερωθεί στην παρουσίαση των ευρημάτων και την αξιολόγηση της
όλης διαδικασίας.
5. Οργάνωση τάξης:
Οι μαθητές /ριες θα οργανωθούν σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων α) στο εργαστήριο
πληροφορικής. Κάθε μαθητής / ρια θα αναλάβει ένα ρόλο ως εξής: α) συντονιστής ομάδας,
β) χειριστής Η/Υ, γ) γραμματέας και δ) παρουσιαστής. Οι ρόλοι θα κατανεμηθούν με τη
σύμφωνη γνώμη των μελών της ομάδας και σε περίπτωση διαφωνιών με κλήρωση. Πριν την
κατανομή των ρόλων θα αφιερωθούν 10 λεπτά, όπου οι μαθητές μαζί με τον εκπαιδευτικό,
θα ορίσουν τους στόχους της διαδικασίας.
Σε κάθε ομάδα θα ανατεθεί διαφορετικό έργο ως εξής:
Η 1η Ομάδα θα επεξεργαστεί το δημοτικό τραγούδι «του γιοφυριού της Άρτας» λεξιλογικά
και σημασιολογικά με τη βοήθεια του σχολικού βιβλίου της Λογοτεχνίας της Γ ΄ Γυμνασίου
και θα καταγράψουν τα συμπεράσματά τους με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας
κειμένου (π.χ. Microsoft Word).
2

3. Η 2η Ομάδα θα μελετήσει, θα εντοπίσει και θα καταγράψει τα χαρακτηριστικά των
παραλογών, όπως παρουσιάζονται στο δημοτικό τραγούδι: «Του γιοφυριού της Άρτας» με
τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word).
Η 3η Ομάδα θα αναζητήσει, θα καταγράψει και θα μελετήσει τις παραλλαγές με τις οποίες
παρουσιάζεται το δημοτικό τραγούδι «του γιοφυριού της Άρτας» στον Ελλαδικό και όχι
μόνο χώρο (ομοιότητες – διαφορές).
Η 4η θα αναζητήσει μέσα από το διαδίκτυο και θα καταγράψει υλικό από το οποίο θα
αναδεικνύεται η συνάφεια της θεματολογίας αυτού του δημοτικού (ανθρωποθυσία) με
αντιλήψεις και συνήθειες που ανάγονται στην αρχαιότητα, με τη βοήθεια προγράμματος
επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word).
Τέλος, η 5η Ομάδα θα συλλέξει υλικό για το δημοτικό τραγούδι «Του γιοφυριού της Άρτας»,
το οποίο θα αφορά εικόνες, ήχο και βίντεο και θα αναλάβει την παραγωγή πολυτροπικού
κειμένου με το υλικό που έχουν συλλέξει οι υπόλοιπες ομάδες. Στο τέλος κάθε ομάδα θα
παρουσιάσει την εργασίας της και όλες οι ομάδες θα αξιολογήσουν σε συνεργασία με τον
εκπαιδευτικό την εκπλήρωση των στόχων τους.
Για την εφαρμογή αυτού του διδακτικού σεναρίου απαιτείται εργαστήριο Η/Υ του σχολείου
με πέντε τουλάχιστον Η/Υ, ώστε κάθε ομάδα να έχει πρόσβαση σε μια υπολογιστική
μονάδα, ένας ηλεκτρονικός προβολέας, υλικό καταγραφής και το βιβλίο Λογοτεχνίας της Γ
΄ Γυμνασίου, που θα χρησιμοποιηθεί ως αφόρμηση).
6. Περιγραφή σεναρίου:
Στο εργαστήριο πληροφορικής χωρίζουμε τους μαθητές σε πέντε ομάδες των τεσσάρων
ατόμων (σύμφωνα με την ομαδοσυνεργατική μάθηση), για κάθε Η/Υ. Δίνουμε 5 λεπτά σε
κάθε ομάδα για να γίνει η κατανομή των ρόλων (αρχηγός, συντονιστής, γραμματέας,
παρουσιαστής), είτε με συμφωνία των παιδιών, είτε με κλήρωση σε περίπτωση διαφωνίας.
Αφιερώνουμε 10 λεπτά για τον καθορισμό των στόχων της δραστηριότητας.
Αφού τους μοιράσουμε τα φύλλα εργασίας και βεβαιωθούμε ότι οι ρόλοι έχουν
κατανεμηθεί και κάθε ομάδα έχει κατανοήσει τις εργασίες που έχει αναλάβει,
υπενθυμίζουμε το χρονοδιάγραμμα για κάθε φάση της άσκησης. Δηλαδή, ότι θα διατεθεί η
1η διδακτική ώρα για έρευνα, εντοπισμό υλικού, έρευνα στο διαδίκτυο, καταγραφή
πληροφοριών με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word),
η 2η για παραγωγή πολυτροπικού κειμένου με τη βοήθεια προγράμματος παρουσίασης
κειμένου (π.χ. Microsoft Powerpoint) και η 3η διδακτική ώρα θα αφιερωθεί στην
παρουσίαση των ευρημάτων και την αξιολόγηση της όλης διαδικασίας.
Ακόμα, υπενθυμίζουμε τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την εκπόνηση της
δραστηριότητας, δηλαδή το βιβλίο της Λογοτεχνίας της Γ΄ Γυμνασίου, το διαδίκτυο,
Πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου (π.χ. Microsoft Word) και Πρόγραμμα Παρουσίασης
Κειμένου (π.χ. Microsoft Powerpoint).
Ενδεικτικά, δίνονται στους μαθητές οι παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις για άντληση
πληροφοριών από το διαδίκτυο:
3

4. elwikipedia.org/wiki/ Το_γιοφύρι_της_Άρτας
http://eclass.sch.gr/courses/G52118/document
http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.com/2009/05/blog-post.html
http://7gym-zograf.att.sch.gr/sxediamath/nikos04/neoelkeimena/
http://pomakohoria.blogspot.com/2009/11/blog-post_2226.html
http://www.youtube.com/
Επιδιώκεται ο συνδυασμός παραδοσιακών μεθόδων όπως η βιβλιοκεντρική και σύγχρονων
όπως η ομαδοκεντρική και αξιοποίηση των μέσων που προσφέρουν οι ΤΠΕ, στη μαθησιακή
διαδικασία. Επίσης, να αποκτήσουν οι μαθητές δεξιότητες παραγωγής κειμένου το οποίο να
βασίζεται σε παραδοσιακές και σύγχρονες μορφές προσέγγισης της γνώσης (συνδυασμός
γραμματισμό με νεογραμματισμό). Την άσκηση τους στην ενεργή αναζήτηση και παραγωγή
γνώσης, στο πλαίσιο της άσκησης της δια βίου παιδείας.
Επίσης με την αξιοποίηση των ΤΠΕ να μάθουν οι μαθητές να αναζητούν τη γνώση, αλλά
κυρίως να αξιολογούν την αξιοπιστία ιστοσελίδων, ιστολογίων και γενικά των πληροφοριών
που διακινούνται στο διαδίκτυο.
Ακόμα να συνειδητοποιήσουν τη συνέχεια στις αντιλήψεις ενός λαού από την αρχαιότητα
μέχρι τη σύγχρονη εποχή, τον τρόπο που η ιστορική πορεία (οθωμανική αυτοκρατορία) και
η γειτνίαση (βαλκάνια) επηρεάζει τις ομοιότητες και διαφορές ανάμεσα στους λαούς αλλά
και διαχρονικές αντιλήψεις που σχετίζονται με την ανθρώπινη φύση. Σκέψεις,
συνασισθήματα και αντιδράσεις των ανθρώπων στο φόβο, την απώλεια, τη θυσία –
αυτοθυσία για το κοινό καλό, αναπτύσσοντας και προάγοντας την ενσυναίσθηση και τη
βιωματικλότητα.
Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί ως εμψυχωτής, αρωγός των μαθητών /ριών στην απόκτηση
δεξιοτήτων αποτελεσματικής αξιολόγησης και αξιοποίησης των ΤΠΕ και το συνδυασμό τους
με τις παραδοσιακές μεθόδους (π.χ. σχολικό εγχειρίδιο) και δεξιοτήτων δια βίου
εκπαίδευσης, αλλά και επίλυσης προβλημάτων της καθημερινότητάς του (π.χ. αναζήτηση
και αξιοποίηση πληροφοριών από το διαδίκτυο, συμπλήρωση αιτήσεων κ.α.). Συντελεί
στην απόκτηση δεξιοτήτων ομαδικής εργασίας και συνεργασίας και της καλλιέργειας της
ικανότητας της μάθησης με αυτενέργεια. Με την ανταλλαγή απόψεων οι μαθητές /ριες
μαθαίνουν να συζητούν τις απόψεις των άλλων και να τις προσεγγίζουν με το συγκερασμό
αντί για τη σύγκρουση. Έτσι, επιτυγχάνονται στόχοι που σχετίζονται με την ολόπλευρη
ανάπτυξη του μαθητή /ριας και την προετοιμασία τους για την κοινωνική και προσωπική
τους ζωή.
7. Φύλλα Εργασίας:
Να συλλέξετε και να επεξεργαστείτε υλικό για το δημοτικό τραγούδι «Του γιοφυριού της
Άρτας, με το οποίο να δημιουργήσετε ένα πολυτροπικό κείμενο με το παραπάνω θέμα, που
θα αποτελείτε από το υλικό που επεξεργάστηκαν όλες οι ομάδες.
4

5. Θα διατεθεί ένα διδακτικό τρίωρο, το οποίο θα κατανεμηθεί ως εξής: (α) 1η διδακτική ώρα
για έρευνα, εντοπισμό υλικού, έρευνα στο διαδίκτυο, καταγραφή πληροφοριών με τη
βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word), η 2η για παραγωγή
πολυτροπικού κειμένου με τη βοήθεια προγράμματος παρουσίασης κειμένου (π.χ.
Microsoft Powerpoint) και η 3η διδακτική ώρα θα αφιερωθεί στην παρουσίαση των
ευρημάτων και την αξιολόγηση της όλης διαδικασίας.
1η Ομάδα : Με τη βοήθεια του σχολικού βιβλίου της Λογοτεχνίας της Γ ΄ Γυμνασίου να
επεξεργαστείτε γλωσσικά και σημασιολογικά το δημοτικό τραγούδι «του γιοφυριού της
Άρτας». Δηλαδή, αφού κατανοήσετε το κείμενο με τη βοήθεια των λεξιλογικών
σημειώσεων του σχολικού βιβλίου να γράψετε την περίληψη του, να τονίσετε τις βασικές
πεποιθήσεις που παρουσιάζονται σε αυτό (ανθρωποθυσία). Να καταγράψετε το υλικό σας
με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Αφού ελέγξετε
το κείμενό σας θα το δώσετε στην 5η ομάδα για την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου.
Τέλος, μετά την παρουσίαση του πολυτροπικού κειμένου, μαζί με τις υπόλοιπες ομάδες να
αξιολογήσετε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό την επίτευξη των στόχων σας.
2η Ομάδα: Με τη βοήθεια του σχολικού βιβλίου της Λογοτεχνίας της Γ ΄ Γυμνασίου και του
διαδικτύου να εντοπίσετε και να καταγράψει τα χαρακτηριστικά των παραλογών, όπως
παρουσιάζονται στο δημοτικό τραγούδι: «Του γιοφυριού της Άρτας» με τη βοήθεια
προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Τέλος να καταγράψετε το
υλικό σας με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Αφού
το ελέγξετε, να το δώσετε στην 5η ομάδα για την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου.
Ενδεικτικά, στην πλοήγησή σας στο διαδίκτυο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την Πύλη της
Ελληνικής Γλώσσα και την ελληνική έκδοση της Βικιπέδια. Μετά την παρουσίαση του
πολυτροπικού κειμένου, μαζί με τις υπόλοιπες ομάδες να αξιολογήσετε σε συνεργασία με
τον εκπαιδευτικό την επίτευξη των στόχων σας.
3η Ομάδα: Με τη βοήθεια του διαδικτύου να αναζητήσετε και να καταγράψετε τις
παραλλαγές με τις οποίες παρουσιάζεται το δημοτικό τραγούδι «του γιοφυριού της Άρτας»
στον Ελλαδικό και όχι μόνο χώρο. Επίσης να καταγράψετε τις ομοιότητες και τις διαφορές
ανάμεσα στις παραλλαγές που θα εντοπίσετε με τη βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας
κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Τέλος να καταγράψετε το υλικό σας με τη βοήθεια
προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word). Αφού το ελέγξετε, να το
δώσετε στην 5η ομάδα για την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου. Μετά την παρουσίαση
του πολυτροπικού κειμένου, μαζί με τις υπόλοιπες ομάδες να αξιολογήσετε σε συνεργασία
με τον εκπαιδευτικό την επίτευξη των στόχων σας.
Ενδεικτικά, στην πλοήγησή σας στο διαδίκτυο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις εξής
διευθύνσεις:
elwikipedia.org/wiki/ Το_γιοφύρι_της_Άρτας
http://eclass.sch.gr/courses/G52118/document
5

6. http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.com/2009/05/blog-post.html
http://7gym-zograf.att.sch.gr/sxediamath/nikos04/neoelkeimena/
http://pomakohoria.blogspot.com/2009/11/blog-post_2226.html
4η ομάδα: Να αναζητήσετε ει μέσα από το διαδίκτυο και ναα καταγράψει υλικό από το
οποίο θα αναδεικνύεται η συνάφεια της θεματολογίας αυτού του δημοτικού
(ανθρωποθυσία) με αντιλήψεις και συνήθειες που ανάγονται στην αρχαιότητα, με τη
βοήθεια προγράμματος επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Microsoft Word).
Αφού το ελέγξετε, να το δώσετε στην 5η ομάδα για την παραγωγή πολυτροπικού κειμένου.
Μετά την παρουσίαση του πολυτροπικού κειμένου, μαζί με τις υπόλοιπες ομάδες να
αξιολογήσετε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό την επίτευξη των στόχων σας.
Ενδεικτικά, στην πλοήγησή σας στο διαδίκτυο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις εξής
διευθύνσεις:
elwikipedia.org/wiki/ Το_γιοφύρι_της_Άρτας
http://eclass.sch.gr/courses/G52118/document
http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.com/2009/05/blog-post.html
http://7gym-zograf.att.sch.gr/sxediamath/nikos04/neoelkeimena/
http://pomakohoria.blogspot.com/2009/11/blog-post_2226.html
5η Ομάδα: Με τη βοήθεια του διαδικτύου, να συλλέξετε υλικό για το δημοτικό τραγούδι
«Του γιοφυριού της Άρτας», το οποίο θα αφορά εικόνες, ήχο και βίντεο και να
δημιουργήσετε ένα πολυτροπικού κειμένου με το υλικό που έχετε συλλέξει, αλλά και το
υλικό που θα συλλέξουν οι υπόλοιπες ομάδες. Επίσης, να παρουσιάσετε το πολυτροπικό
κείμενο που προήλθε από τη συνεργασία όλων των ομάδων και μαζί με τις υπόλοιπες
ομάδες να αξιολογήσετε σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό την επίτευξη των στόχων σας.
Ενδεικτικά, στην πλοήγησή σας στο διαδίκτυο μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις εξής
διευθύνσεις:
elwikipedia.org/wiki/ Το_γιοφύρι_της_Άρτας
http://eclass.sch.gr/courses/G52118/document
http://3gymnasio-toumpas-thessalonikis.blogspot.com/2009/05/blog-post.html
http://7gym-zograf.att.sch.gr/sxediamath/nikos04/neoelkeimena/
http://pomakohoria.blogspot.com/2009/11/blog-post_2226.html
http://www.youtube.com/
6

7. Το σενάριο αυτό θα μπορούσε να επεκταθεί και ως προς να κατανοήσουν οι μαθητές το πώς
συνδέονται οι ομοιότητες και οι διαφορές ανάμεσα στις παραλλαγές αυτού του δημοτικού
τραγουδιού με τους λαούς που τις δημιούργησαν, ανάλογα με το χρόνο και τις δυνατότητες
της ομάδας, σε διαθεματικό σενάριο που θα εμπλέκει και άλλα γνωστικά πεδία.
7