Ενδυμασία

1. Η Ενδυμασία και η
Κόσμηση την εποχή
του Βυζαντίου-
Μεσαιωνική Εποχή
Μαθήτρια: Ξυνού Μαρία
Τάξη: B3 /4o Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής
Σχολικό Έτος : 2016-2017

2. Περιεχόμενα:
1.Η κατασκευή των ενδυμάτων την εποχή του Βυζαντίου
2.Η ένδυση
2.1 Η ένδυση των ανδρών
2.2 Η ένδυση των γυναικών
2.3 Η ένδυση των παιδιών
2.4 Η ένδυση του Αυτοκράτορα και της Βασιλικής Αυλής
3.Η κόμμωση την εποχή του Βυζαντίου
3.1 Η κόμμωση των γυναικών
3.2 Η κόμμωση των ανδρών
4.Τα κοσμήματα την εποχή του Βυζαντίου
5.Βιβλιογραφία

3. 1. Η κατασκευή των ρούχων την
εποχή του Βυζαντίου
Η κατασκευή των ρούχων εκείνη την εποχή ήταν εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα.
Οι άνθρωποι φτιάχνανε μόνοι τους τα ρούχα τους, έπρεπε να τα επεξεργαστούν (αν
ήταν μπαμπάκι, μαλλί ή μετάξι), να τα βάψουν με χρώματα που βρίσκανε στη φύση,
και να υφάνουν τα υφάσματα στον αργαλειό. Μετά τα έραβαν στο χέρι με μικρές
βελονιές, αφού δεν υπήρχαν τότε μηχανές ραπτικής. Οι φτωχοί λοιπόν που έπρεπε να
δουλέψουν σκληρά στα χωράφια ή αλλού δεν είχαν πολύ χρόνο για πολυτέλειες. Έτσι,
ύφαιναν οι γυναίκες απλά υφάσματα, χωρίς διακοσμητικά σχέδια, με υλικά που ήταν
εύκολο να βρεθούν και δεν κόστιζαν ακριβά. Όμως, οι πλουσιότεροι, αυτοί που είχαν
την οικονομική ευχέρεια, φτιάχνανε φορεσιές με περίτεχνα διακοσμητικά σχέδια είτε
μέσα στην ύφανση είτε τα κεντούσαν μετά με χρυσή και ασημένια κλωστή. Προφανώς
δεν έφτιαχναν οι ίδιοι τα ρούχα τους, είχαν εξειδικευμένους τεχνίτες που έκαναν
αποκλειστικά αυτή τη δουλειά.

4. Τα χρώματα που συνήθως είχαν τα
ρούχα
Τα χρώματα των ρούχων των Βυζαντινών ήταν ζωηρά, γαιώδη, μια και
προέρχονταν από φυσικά υλικά, όπως: καφέ, ώχρα (κιτρινωπό – μουσταρδί),
πράσινο, σταχτί. Το λευκό συμβόλιζε την αγνότητα, αλλά και τη σεμνότητα,
συμβολισμός που έχει διατηρηθεί ως τις μέρες μας με το λευκό που φοράνε οι
νύφες. Αντίθετα, το μαύρο ήταν χρώμα της στενοχώριας. Το φορούσαν οι
γυναίκες και οι άντρες όταν είχαν χάσει δικό τους αγαπημένο άνθρωπο, καθώς και
οι κληρικοί και όσοι είχαν επιλέξει τον μοναχικό βίο (καλόγριες, καλόγεροι) επειδή
πενθούσαν για τις αμαρτίες του κόσμου, αλλά και επειδή είχαν αφιερωθεί στον
Θεό και είχαν απαρνηθεί τις χαρές των κοσμικών (αυτών που ζούσαν μέσα στον
κόσμο, σε αντίθεση με αυτούς που είχαν αποτραβηχτεί).

5. 2. Η Ένδυση!
Φωτογραφία από το Βυζαντινό
Μουσείο ,Αθήνα

6. 2.1 Η ένδυση των ανδρών
Οι άντρες φορούσαν χιτώνες, οι οποίοι ήταν σαν φουστάνια φαρδιά, με μια ζώνη σφιχτά δεμένη στη μέση
τους, που φτάνει σε άλλους μέχρι τα γόνατα και σε άλλους μέχρι κάτω στον αστράγαλο. Το μήκος του χιτώνα
εξαρτιόταν συχνά από την ασχολία του κάθε ανθρώπου. Κοντό, μονόχρωμο χιτώνα, δεμένο με ένα σκοινί στη
μέση, φοράνε οι απλοί άνθρωποι, αγρότες, που κάνουν διάφορες εργασίες και χρειάζονται άνετα ρούχα για
να έχουν ελευθερία κινήσεων. Πάνω από τον χιτώνα φοράνε άλλα πρόσθετα κομμάτια ύφασμα που είτε
πέφτουν ελεύθερα επάνω τους, όπως είναι ο μανδύας που στηρίζεται στους ώμους και στερεώνεται
μπροστά με μια καρφίτσα (πόρπη), είτε είναι σαν μακρύ γιλέκο, είτε σαν παλτό. Σε κάποιες ανδρικές μορφές
μπορεί να δούμε κάτω από τον μανδύα να φοράνε μακριά εσώρουχα, μάλλινα ή βαμβακερά, τα οποία
κάλυπταν τα πόδια από τη μέση μέχρι και κάτω από τους αστραγάλους, σαν τις παλιές σκελέες των
παππούδων μας. Ειδικά στους αγρότες που ο χιτώνας τους είναι κοντός, αυτά τα εσώρουχα ξεχωρίζουν από
κάτω σαν τα δικά μας τα παντελόνια. Σε άλλους βλέπουμε ψηλές κάλτσες, ενώ οι στρατιωτικοί προστάτευαν
τις κνήμες τους με περικνημίδες . Όσοι είχαν το κεφάλι καλυμμένο, φορούσαν εφαρμοστά καπέλα, σαν
σκουφιά.

7. Φωτογραφίες από την ένδυση των
αντρών

8. 2.2 Η ένδυση των γυναικών
Χιτώνες φοράνε και οι γυναίκες, αλλά πάντα μακριούς, με επίσης μακριά, φαρδιά
μανίκια που καλύπτουν τελείως τα χέρια, μια και την εποχή εκείνη η γυναίκα
έπρεπε να κρύβει το σώμα της, αλλιώς θα τη θεωρούσαν «ανήθικη». Οι γυναίκες
ρίχνουν επάνω τους εσάρπες και μακριές μαντήλες που πάντα καλύπτουν και το
κεφάλι τους. Οι κυρίες των τιμών στο παλάτι όπως και οι παλαιές Ρωμαίες κυρίες
φορούσαν την στόλα, μακρύ πτυχωτό φόρεμα που έπεφτε με χάρη πάνω από την
τούνικα ιντίμα. Η στόλα συνοδευόταν με την πάλλα, υφασμάτινο κάλυμα της
κεφαλής. Τα υφάσματα ήταν μεταξωτά, αφού το μετάξι ήταν το αγαπημένο
ύφασμα των πλούσίων

9. Φωτογραφίες από την ένδυση των
γυναικών

10. 2.3 Η ένδυση των παιδιών
Ο κοντός χιτώνας με τα κoντά μανίκια, είναι το ένδυμα των φτωχών αγροτών αλλά
και των παιδιών. Το χειμώνα έριχναν στην πλάτη τους μια κάπα, τη μηλωτή, ρούχο
φτιαγμένο από δέρμα προβάτου, ή άλλου ζώου. Επίσης στα καθημερινά και
τετριμμένα τους ρούχα, σίγουρα θα αποτελούσε η ενδυμασία με την οποία θα
προσέρχονταν στο ναό για την εκπλήρωση των θρησκευτικών τους καθηκόντων, η
οποία θα ήταν πιο περιποιημένη και καθαρή.

11. 2.4 Η ένδυση του Αυτοκράτορα και
της Βασιλικής Αυλής
Ο Αυτοκράτορας, τα μέλη της οικογένειάς του και όλοι όσοι ήτανε μαζί του στο παλάτι
(οι αυλικοί, δηλαδή αυτοί που ζούσαν στην «αυλή» του), διέθεταν τις πιο
εντυπωσιακές ενδυμασίες. Μάλιστα, η χρήση μιας βαφής με βαθύ κόκκινο χρώμα
που ονομάζεται πορφύρα , και την έβγαζαν από ένα είδος κοχυλιού, ήταν προνόμιο
μόνο του βασιλιά. Στο Βυζάντιο η φροντισμένη και ακριβή ενδυμασία ήταν απαραίτητο
στοιχείο σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις και συνδεόταν με τους τίτλους και τα
αξιώματα. Φορούσαν πολυτελή ρούχα από ακριβά υφάσματα, όπως μετάξι από την
Ανατολή, τα οποία είχαν δημιουργήσει ράπτες που δούλευαν αποκλειστικά για την
αυτοκρατορική αυλή. Μεταξωτά και άλλα πoλυτελή υφάσματα, χρυσoκεντημένα και
διακoσμημένα με πoλύτιμoυς λίθoυς, έντoνα χρώματα καθώς και πoικίλα γεωμετρικά
και φυτικά σχέδια φανερώνουν τόσο την πολυτέλεια όσο και την έντονη επίδραση των
ανατoλικών πoλιτισμών στην ενδυμασία.

12. 3.1 Η κόμμωση των Ανδρών
Οι άντρες περιποιούνταν τα μαλλιά τους ,τη γενειάδα και το μούσι τους. Ανάλογα
με την καταγωγή τους ,την κοινωνική τους θέση αλλά και τις επιθυμίες τους είχαν
κοντά ή μακριά μαλλιά ,χωρίς να απορρίπτουν την χρήση περούκας. Οι στρατιώτες
είχαν κοντά μαλλιά για ευκολία και καθαριότητα. Οι μοναχοί είχαν κοντά μαλλιά
και τα έκοβαν κατά την τελετή μύησής τους.

13. 3.2 Η κόμμωση των γυναικών
Οι γυναίκες του Βυζαντίου είχαν μακριά μαλλιά που τα χτένιζαν σεμνά και τα
συγκρατούσαν στον αυχένα με περόνη, τα έπλεκαν σε πλεξίδες, με χρυσές ή
χρωματιστές κορδέλες. Αν ετοιμάζονταν για γιορτή, έκαναν τις πιο περίτεχνες
κομμώσεις:μπούκλες ή κότσους. Οι γυναίκες κούρευαν τα μαλλιά τους μόνο σε
ένδειξη πένθους. Συχνά τα έβαφαν ξανθά, εκτός από τις νύφες που τα έβαφαν
κόκκινα.

14. 4. Τα κοσμήματα των Βυζαντινών
Η μεγάλη αγάπη των βυζαντινών για την εμφάνισή τους φαίνεται από τα
κοσμήματα τους. Τα έφτιαχναν από πολύτιμα υλικά, όπως ασήμι και χρυσό,
διακοσμημένα με πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Τα πιο συνηθισμένα
κοσμήματα ήταν: περιδέραια, σκουλαρίκια, αλυσίδες, περικάρπια και κοσμήματα
για τα πόδια. Το κόσμημα που κατείχαν όλοι, γυναίκες και άνδρες, ήταν το
δαχτυλίδι.

16. 5.Βιβλιογραφία
– http://exploringbyzantium.gr/EKBMM/Page?name=ypomeleti&lang=gr&id=2&s
ub=320&level=2
– http://kosmimatamexantres.blogspot.gr/2010/03/blog-post_11.html
– http://vizantinonistorika.blogspot.gr/2013/04/blog-post_20.html