Μία περιήγηση στην Τουκοκρατία και μία εισαγωγή στο Νεολληνικό Διαφωτισμό με σκοπό την εμπέδοση των αντίστοιχων ενοτήτων στο μάθημα της Νεότερης Ιστορίας της Γ΄Γυμνασίου

1. Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
(1453-αρχές 19ΟΥ ΑΙ.)

2. • ΚΑΘΘΜΕΡΙΝΘ ΗΩΘ
• ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΣΑ
• ΚΟΙΝΩΝΙΚΘ ΘΕ΢Θ

3. Θ κακθμερινι ηωι

4. Εςωτερικό ςπιτιοφ (18οσ αι.)
Ζγχρωμθ λικογραφία ςε ςχζδιο του Τλαίρ, Ακινα,
Μουςείο Μπενάκθ

5. Ακινα, οι Αζρθδεσ (Μοναςτθράκι)

6. Θ κρινθ (βρφςθ)

7. ΑΘΘΝΑ

8. Νθςιωτικι ηωι (΢αντορίνθ)

9. Πανθγφρι ςτθν Ανάςταςθ

10. «Παρθγοριά»

11. Ζλλθνασ προεςτόσ με τθν επίςθμθ ςτολι του
(18οσ αι.)

12. Μανιάτιςςα

13. Οι δωρηηές παρεκκληζίοσ ζε μονή ηοσ Αγίοσ Όροσς,
Τοιτογραθία (1791), Άγιο όρος, Μεγίζηη Μονή Βαηοπεδίοσ

14. Φαναριώτθσ

15. Ζλλθνασ ζμποροσ (18οσ αι.)

16. Ναυτικοί

17. Ανάπτυξθ ναυτιλίασελλθνικό πλοίο με ρωςικι ςθμαία

18. Ο εμπορικόσ ςτόλοσ των
υπόδουλων Ρωμιών
αποτζλεςε τθ «μαγιά τθσ
λευτεριάσ» ςτα πελάγθ, γιατί
ιταν αρματωμζνα για να
αντιμετωπίηουν τουσ πειρατζσ.

19. Αρματολόσ:ι κλζφτθσ

20. • ΑΡΜΑΣΟΛΟΙ: Μζλθ ζνοπλων ςωμάτων τθσ
Οκωμανικισ Διοίκθςθσ που πολλζσ φορζσ
μετατρζπονταν και ςε
• ΚΛΕΦΣΕ΢: αγρότεσ που κατζφευγαν ςτθν
παρανομία ηώντασ ςτα βουνά ςε ομάδεσ (μαηί
και με τισ οικογζνειζσ τουσ) κυρίωσ γιατί δεν
πλιρωναν τουσ δυςβάχταχτουσ φόρουσ ι για
να αποφφγουν ποινζσ και τιμωρίεσ.
«Η μαγιά τησ λευτεριάσ»
(Ι. Μακρυγιάννθσ)

21. Κλζφτθσ κ΄Αρματολόσ

22. Κλεφτουριά

23. Σοπικι Αυτοδιοίκθςθ:
Κοινότθτεσ
Πολφτιμθ κλθρονομιά δθμοκρατίασ από το
Βυηάντιο ιταν οι Κοινότθτεσ (χωριά) όπου οι
Ρωμιοί διοικοφνταν αυτόνομα από άρχοντεσ
που τουσ εξζλεγαν οι ίδιοι από ανάμεςά τουσ.
Εννοείται ότι ζπρεπε να τουσ εγκρίνουν οι
Σοφρκοι άρχοντεσ.
Οι πρόκριτοι ςυνζλεγαν τουσ φόρουσ και
είχαν το κακικον να κρατοφν τθν τάξθ.
Διαφορετικά τιμωροφνταν και με τθ ηωι τουσ.
Είχαν και μερικι δικαςτικι εξουςία.

24. Πρόκριτοι ι Προεςτοί

25. Οι κυριότεροι φόροι
• Κεφαλικόσ φόροσ (χαράτςι)
• Μελαχικά (φόροι για τθ ςυντιρθςθ του
Σουρκικοφ ναυτικοφ, ςτισ
παρακαλάςςιεσ περιοχζσ)
• Τποχρεωτικι ναυτολογία
• Φόροσ του αίματοσ (παιδομάηωμα)
• Φόροσ τθσ δεκάτθσ (το 1/10 του
ειςοδιματοσ)

26. Φόροσ αίματοσ (παιδομάηωμα)

27. Ν.Γφηθ, «Αρραβωνιάςματα»

28. ΢ώμα γενιτςάρων

29. Γενίτςαροσ

30. Γενίτςαροσ ραγιάσ

31. Τποχρεωτικι ναυτολογία
(«λεβζντεσ»)

32. Σο Πατριαρχείο και θ Εκκλθςία

33. Ο Πατριάρχθσ Κωνςταντινουπόλεωσ
Ο Πατριάρχθσ αντιμετωπίςτθκε ωσ ο
αντιπρόςωποσ όλων των χριςτιανών
υπόδουλων τθσ Αυτοκρατορίασ και κατά κάποιο
τρόπο διάδοχοσ των Βυηαντινών Αυτοκρατόρων.

34. Πατριάρχθσ τθν εποχισ τθσ Σουρκοκρατίασ

35. Ο
κλιροσ
(ανώτεροσ
και
κατώτεροσ) κακώσ και οι προεςτοί
(των κοινοτιτων, των πόλεων και τθσ
Κωνςταντινοφπολθσ, οι Φαναριώτεσ)
είχαν ιδιαίτερθ κζςθ ςτθν κοινωνία
αλλά και ςυχνά ιταν υπόλογοι για
τυχόν εξεγζρςεισ ι όταν δεν
πλθρώνονταν
οι
φόροι
που
απαιτοφνταν.

37. Παιδεία
• Σουσ πρώτουσ αιώνεσ θ παιδεία παρικμαςε
και θ παράδοςθ λζει ότι τα παιδιά μάκαιναν
ανάγνωςθ και γραφι ςτισ εκκλθςίεσ από τουσ
ιερείσ και τουσ μοναχοφσ (κρυφό ςχολειό) γιατί
ςφμφωνα με το Κοράνι επιτρεπόταν να
ςυγκεντρώνονται για προςευχι και λατρεία.
Αλλά και πάλι αυτό ιταν ςτθ διάκεςθ των κατά
τόπουσ Σοφρκων αρχόντων.
• Ζτςι διατθρικθκε θ Ελλθνικι γλώςςα και θ
ςτοιχειώδθσ παιδεία.

38. Ν.Γφηθ, Σο κρυφό ςχολειό

39. Κρυφό ςχολειό

40. Ελλθνιςμόσ των Παροικιών

41. Παροικίεσ: Ζμποροι κ΄ βιοτζχνεσ

42. Σο λιμάνι τθσ Σεργζςτθσ (Ιταλία) ςτισ αρχζσ του
19ου αιώνα

43. Βενετία:Ο ναόσ του Αγίου Γεωργίου
και το ελλθνικό ςχολείο (το Φλαγγινιανό Φροντιςτιριο)
τθσ ελλθνικισ κοινότθτασ.

44. Ποιοι ζδωςαν ώκθςθ ςτθν ανάπτυξθ
τθσ παδείασ το 18ο και 19ο αιώνα
• Οι Έλληνεσ των παροικιών ςτζλνοντασ
χριματα ςτουσ τόπουσ καταγωγισ τουσ για
τθν ίδρυςθ ςχολείων.
• Οι ΄Ελληνεσ των παροικιών δίνοντασ
υποτροφίεσ ςε νζουσ για να ςπουδάςουν ςτο
εξωτερικό και να γυρίςουν να γίνουν
δάςκαλοι.
• Οι Έλληνεσ που απζκτηςαν πλοφτο με το
εμπόριο και τθ ναυτιλία και ίδρυαν ςχολεία
κατά τόπουσ.

45. ΢φντομο χρονικό τθσ
ΑΝΣΙ΢ΣΑ΢Η΢ και των
ΕΞΕΓΕΡ΢ΕΩΝ κατά
τθν Σουρκοκρατία

46. ΢τθ διάρκεια των τεςςάρων αιώνων τθσ
Σουρκοκρατίασ ζγιναν πολλζσ
προςπάκειεσ για τθν αποτίναξθ του
τουρκικοφ ηυγοφ. Εξεγζρςεισ οι
περιςςότερεσ από τισ οποίεσ υποκινοφνταν
από τισ ευρωπαϊκζσ δυνάμεισ οι οποίεσ, όταν
βρίςκονταν ςε πόλεμο με τθν Οκωμανικι
Αυτοκρατορία, προςπακοφςαν να
δθμιουργιςουν αναταραχι ςτο εςωτερικό
τθσ, για να διαςπάςουν τον τουρκικό ςτρατό
και να τον αποδυναμώςουν.

47. Ναυμαχία τθσ Ναυπάκτου το 1571
Ο τουρκικόσ ςτόλοσ καταςτράφθκε
ολοκλθρωτικά από τουσ Δυτικοφσ, ςυμμετείχαν
και ελλθνικά πλοία.

48. Ο Μθτροπολίτθσ Λάριςασ Διονφςιοσ, γνωςτόσ
ωσ Φιλόςοφοσ ι, κατά τουσ Σοφρκουσ,
΢κυλόςοφοσ (1600)
Ξεςικωςε τουσ υπόδουλουσ Ζλλθνεσ ςτθν ορεινι
Θεςςαλία. Σο κίνθμά του απζτυχε .

49. Σα Ορλωφικά
Με τθν ονομαςία
Ορλωφικά είναι γνωςτι
ςτθν ιςτορία
του Ανατολικοφ
Ηθτιματοσ θ εξζγερςθ των
Ελλινων τθσ
Πελοποννιςου και τθσ
Κριτθσ) και οι επιχειριςεισ
των Ρώςων ςτθ νότια
Πελοπόννθςο, ςτα νθςιά
του Αιγαίου και ςτισ
δυτικζσ ακτζσ τθσ Μικράσ
Αςία. (1768-1774).
Πρωταγωνιςτζσ ιταν οι
αδελφοί Ορλώφ.
Η Μάχη τησ Χίου, ζργο του Ιβάν
Αϊβαηόφςκι(1848). Θ μάχθ ζλαβε χώρα
ςτισ 24 Ιουνίου 1770.

50. Οι αδελφοί Ορλώφ

51. Λάμπροσ Κατςώνθσ

52. Ο Λάμπροσ Κατςώνθσ καταγόταν από τθ
Λιβαδειά και ιταν αξιωματικόσ του
ρωςικοφ ςτρατοφ. Με ορμθτιριο το νθςί
Κζα, ζπλεε ςτο Αιγαίο με ζναν μικρό
ςτόλο, κάνοντασ επικζςεισ εναντίον
τουρκικών πλοίων, κεωρώντασ πωσ κα
ζχει τθν υποςτιριξθ των Ρώςων.
Η εξζγερςθ, όμωσ, απζτυχε και ο ίδιοσ
βρικε τραγικό κάνατο.

53. Οι ΢ουλιώτεσ
Αρβανίτεσ (χριςτιανοί Αλβανοί) ςτθν
καταγωγι, κάτοικοι του ορεινοφ ςυγκροτιματοσ
από χωριά που ονομάηονταν ΢οφλι, κρατοφςαν
ελεφκερα τα εδάφθ τουσ ώςπου ο Αλι Παςάσ
των Ιωαννίνων, ο Σουρκαλβανόσ παςάσ τθσ
Θπείρου, με προδοςία τουσ νίκθςε το 1803.
Όςοι επιβίωςαν κατζβθκαν νοτιότερα ςτθν
΢τερεά Ελλάδα ι πζραςαν ςτα Επτάνθςα και
ςυμμετείχαν ωσ οπλαρχθγοί ςτθν Ελλθνικι
Επανάςταςθ (Μποτςαραίοι, Σηαβελαίοι κ.α.)

54. ΢ουλιώτθσ

55. Σοσλιώηιζζες πολεμούν ηον Αλή Παζά

56. Μετά από όλεσ αυτζσ τισ
αποτυχθμζνεσ εξεγζρςεισ κατά τισ
οποίεσ οι υπόδουλοι ζλπιηαν πωσ κα
ζχουν τθ ςτιριξθ των Ρώςων και τθσ
Ευρώπθσ, οι πρόγονοι των ςθμερινών
Ελλινων ςυνειδθτοποίθςαν
πωσ κα ζπρεπε να ςτθριχκοφν μόνο
ςτον εαυτό τουσ.

57. Σι ιταν εκείνο που προετοίμαςε
και βοικθςε τουσ υπόδουλουσ να
επαναςτατιςουν χωρίσ να
περιμζνουν εξωτερικι βοικεια;

58. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ
ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ
(περ.1750-1830)

59. Πώσ οι υπόδουλοι γνώριςαν το
Διαφωτιςμό;
• Μζςω των ΠΑΡΟΙΚΙΩΝ ΢ΣΘΝ
ΕΤΡΩΠΘ
• Μζςω των ΕΜΠΟΡΩΝ και των
ΝΑΤΣΙΚΩΝ που ταξίδευαν και
ζφερναν τισ νεοτερικζσ ιδζεσ, δθλ.
τισ ιδζεσ τθσ Γαλλικισ Επανάςταςθσ
και τθσ Αρχισ των Εκνοτιτων.

61. Η χάρτα τησ Ελλάδοσ, Ριγασ Φεραίοσ
1797, Ακινα, Γεννάδειοσ Βιβλιοκικθ

62. ΑΔΑΜΑΝΣΙΟ΢ ΚΟΡΑΗ΢

64. +
«Ο Ρθγας και ο Κοραθς σώζουν την Ελλάδα»,
του Θεόφιλου Χατηθμιχαιλ

65. ΘΡΗ΢ΚΕΤΣΙΚΟ΢
ΟΤΜΑΝΙ΢ΜΟ΢/ΑΝΘΡΩΠΙ΢ΜΟ΢
Σο κίνθμα μζςα ςτθν Εκκλθςία που
δεν απζρριπτε τισ ιδζεσ του
Διαφωτιςμοφ για τθ ςθμαςία τθσ
λογικισ και τθ μελζτθ τθσ
Αρχαιότθτασ και των Θετικών
Επιςτθμών.

66. ΘΡΗ΢ΚΕΤΣΙΚΟ΢ ΟΤΜΑΝΙ΢ΜΟ΢/ΑΝΘΡΩΠΙ΢ΜΟ΢
ΚΟ΢ΜΑ΢ Ο ΑΙΣΩΛΟ΢
ΕΤΓΕΝΙΟ΢ ΒΟΤΛΓΑΡΗ΢

67. Ο ΚΟ΢ΜΑ΢ ο ΑΙΣΩΛΟ΢
δίδαςκε ότι είναι καλφτερο να μθν
ζχουν οι άνκρωποι να φάνε παρά να
μθν ζχουν δάςκαλο και ςχολείο για να
μακαίνουν τα παιδιά τουσ γράμματα.