3. ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Ο Εύξεινος Πόντος ή Μαύρη Θάλασσα είναι εσωτερική θάλασσα
μεταξύ της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μικράς Ασίας. Επικοινωνεί
με τη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω του Βοσπόρου, της Προποντίδας και του
Ελλησπόντου, και με τη Θάλασσα του Αζόφ μέσω του Ισθμού του Κερτς.
Η εισροή θαλασσινού νερού μέσω του Βοσπόρου αγγίζει τα 200 Km το
χρόνο. Η εισροή γλυκού νερού από τις περιβάλλουσες περιοχές, ιδιαίτερα
από την κεντρική και κεντρο-ανατολική Ευρώπη, συναθροίζει 320 Km το
χρόνο. Ο σημαντικότερος ποταμός που εισέρχεται στη Μαύρη Θάλασσα
είναι ο Δούναβης. Η Μαύρη Θάλασσα έχει έκταση 422.000 Km και
μέγιστο βάθος 2.210 m.
4. ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ
Οι στέππες στα βόρεια του Ευξείνου Πόντου έχουν προταθεί (αυθαίρετα)Οι στέππες στα βόρεια του Ευξείνου Πόντου έχουν προταθεί (αυθαίρετα)
ως η αρχική εστία των ομιλητών της ως η αρχική εστία των ομιλητών της Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκής γλώσσαςΠρωτο-Ινδοευρωπαϊκής γλώσσας ,,
προγόνου της Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, από μερικούςπρογόνου της Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, από μερικούς
μελετητές του είδους. Ενώ άλλοι μελετητές θεωρούν πως η εστία αυτήμελετητές του είδους. Ενώ άλλοι μελετητές θεωρούν πως η εστία αυτή
ήταν ανατολικότερα προς την ήταν ανατολικότερα προς την Κασπία ΘάλασσαΚασπία Θάλασσα, και άλλοι νοτιότερα, και άλλοι νοτιότερα
προς την προς την ΑνατολίαΑνατολία..
Κατά την Ελληνική μυθολογία η περιοχή κατοικείτο από τη θεότητα «Κατά την Ελληνική μυθολογία η περιοχή κατοικείτο από τη θεότητα «
ΠόντοςΠόντος», γιος του », γιος του ΑιθέραΑιθέρα και της και της ΓαίαςΓαίας. Είναι επίσης η θάλασσα την. Είναι επίσης η θάλασσα την
οποία διέσχισε ο οποία διέσχισε ο ΙάσοναςΙάσονας κατά την κατά την Αργοναυτική εκστρατείαΑργοναυτική εκστρατεία με το μυθικό με το μυθικό
πλοίο πλοίο ΑργώΑργώ. Η μυθολογία θέλει δε τον . Η μυθολογία θέλει δε τον ΑυτόλυκοΑυτόλυκο, μέλος της, μέλος της
Αργοναυτικής εκστρατείας, ως ιδρυτή της Αργοναυτικής εκστρατείας, ως ιδρυτή της ΣινώπηςΣινώπης..
Κατά τους ιστορικούς, ο Πόντος αποικίζεται από τους Έλληνες από τονΚατά τους ιστορικούς, ο Πόντος αποικίζεται από τους Έλληνες από τον
8ο π.Χ. αιώνα. Η πόλη δε της Μιλήτου φέρεται σαν ιδρύτρια πολλών8ο π.Χ. αιώνα. Η πόλη δε της Μιλήτου φέρεται σαν ιδρύτρια πολλών
πόλεων τόσο στα δυτικά, όσο και στα ανατολικά παράλια του Ευξείνουπόλεων τόσο στα δυτικά, όσο και στα ανατολικά παράλια του Ευξείνου
Πόντου. Η γη στο ανατολικό όριο της Μαύρης Θάλασσας, η Πόντου. Η γη στο ανατολικό όριο της Μαύρης Θάλασσας, η ΚολχίςΚολχίς
(σημερινή (σημερινή ΓεωργίαΓεωργία), σηματοδοτούσε για τους Έλληνες ένα από τα όρια), σηματοδοτούσε για τους Έλληνες ένα από τα όρια
του αποικιακού τους χώρου.του αποικιακού τους χώρου.
Πέρα από τη σημασία της θαλάσσιας χώρας, ως Πόντος είναι γνωστήΠέρα από τη σημασία της θαλάσσιας χώρας, ως Πόντος είναι γνωστή
στο ελληνικό στοιχείο και η βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας που βρέχεταιστο ελληνικό στοιχείο και η βόρεια ακτή της Μικράς Ασίας που βρέχεται
από τα νερά του Ευξείνου Πόντου. Οι κάτοικοι αυτής της περιοχήςαπό τα νερά του Ευξείνου Πόντου. Οι κάτοικοι αυτής της περιοχής
λέγονται λέγονται ΠόντιοιΠόντιοι..
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γεωγραφική περιοχή που εκτείνεται απόΚατά τη Βυζαντινή περίοδο, η γεωγραφική περιοχή που εκτείνεται από
την Σινώπη στα δυτικά έως την Γεωργία στα ανατολικά, φιλοξένησε τητην Σινώπη στα δυτικά έως την Γεωργία στα ανατολικά, φιλοξένησε τη
Δυναστεία των ΚομνηνώνΔυναστεία των Κομνηνών που ίδρυσε την που ίδρυσε την
Αὐτοκρατορία τῆς ΤραπεζούντοςΑὐτοκρατορία τῆς Τραπεζούντος . Στο τέλος του πρώτου παγκόσμιου . Στο τέλος του πρώτου παγκόσμιου
πολέμου οι ελληνορθόδοξοι του Πόντου επιχειρούν τη σύσταση είτεπολέμου οι ελληνορθόδοξοι του Πόντου επιχειρούν τη σύσταση είτε
5. ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ
Οι ΠόντιοιΟι Πόντιοι
χαρακτηρίζονται απόχαρακτηρίζονται από
τα έντονα στοιχείατα έντονα στοιχεία
παράδοσης καιπαράδοσης και
εθίμων πουεθίμων που
μετέφεραν από τονμετέφεραν από τον
Πόντο. Οι Πόντο. Οι χοροίχοροί, η , η
ποντιακή διάλεκτοςποντιακή διάλεκτος
και κάποια από τα και κάποια από τα
έθιμα διατηρούνταιέθιμα διατηρούνται
μέχρι και σήμερα.μέχρι και σήμερα.
6. ΓΥΝΑΙΚΙΕΣ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣΓΥΝΑΙΚΙΕΣ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ
Η γυναικία ποντιακή στολήΗ γυναικία ποντιακή στολή
αποτελείται απόαποτελείται από::
ΖΟΥΠΟΥΝΑΖΟΥΠΟΥΝΑ
Το Το ΚΑΜΙΣΚΑΜΙΣ
Το Το ΣΠΑΛΕΡ ή ΣΠΑΡΕΛΟΠΟΝΣΠΑΛΕΡ ή ΣΠΑΡΕΛΟΠΟΝ
ΤοΤο ΣΑΛΒΑΡ ή ΣΑΛΒΑΡΙΝ ΣΑΛΒΑΡ ή ΣΑΛΒΑΡΙΝ
ΤΡΑΠΟΛΟΖΤΡΑΠΟΛΟΖ
ΛΑΧΩΡ ή ΛΑΧΩΡΙΝΛΑΧΩΡ ή ΛΑΧΩΡΙΝ
Το Το ΚΟΝΤΕΣ ή ΓΙΛΕΚΚΟΝΤΕΣ ή ΓΙΛΕΚ
Η Η ΚΑΤΙΦΕ ή ΧΡΥΣΟΝ ΚΑΤΙΦΕΚΑΤΙΦΕ ή ΧΡΥΣΟΝ ΚΑΤΙΦΕ
Η ΦΟΤΑ
Tο ΠΙΣΤΑΜΠΑΛΙΝ ή
ΠΙΣΤΑΜΠΑΛ
Τα ΟΡΤΑΡΙΑ
Τα ΓΕΜΕΝΙΑ ή ΠΟΣΤΑΛΙΑ
ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΛΛΑ!
7. ΑΝΔΡΙΚΕΣ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣΑΝΔΡΙΚΕΣ ΠΟΝΤΙΑΚΕΣ ΣΤΟΛΕΣ
Η ανδρική ποντιακή στολήΗ ανδρική ποντιακή στολή
αποτελείται απόαποτελείται από ::
Το ΣΑΛΒΑΡΙΝ
Το ΚΟΝΤΕΣΙΝ
Το ΜΑΚΡΟΓΟΥΝΙ
Τη ΖΙΠΚΑ
Το ΚΑΜΙΣ
Το ΓΙΛΕΚ
Το ΚΟΝΤΕΣ ή ΜΙΝΤΑΝ
Το ΖΩΝΑΡ
Το ΣΙΛΑΧΛΙΚ ή ΣΕΡΑΧΛΙΚ
Τα ΦΥΣΕΚΛΙΚΙΑ
Τα ΜΕΣΧΙΑ
Το ΟΡΤΑΡΙΑ
Τα ΤΖΑΡΟΥΧΙΑ
Το ΠΑΠΑΧ ή ΓΟΥΝΑ
Το ΠΑΣΛΟΥΚ ή ΠΑΣΛΙΚ ή Κουκούλα
Το ΚΑΡΑΚΟΥΛΑΚ ή ΚΑΜΑ
Η ΜΑΤΑΡΑΝ
Το ΓΑΒΛΟΥΧ ή ΚΟΒΟΥΣ
Το ΚΙΟΣΤΕΚ
Το ΕΓΚΟΛΠΙΟ
Το ΦΥΛΑΧΤΟΝ ή
ΧΑΪΜΑΛΙ
8. Η ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΥΡΑΗ ΠΟΝΤΙΑΚΗ ΛΥΡΑ
Η Η Ποντιακή λύραΠοντιακή λύρα είναι το κατ΄ εξοχήν είναι το κατ΄ εξοχήν
μουσικό λαϊκό όργανο των Ελλήνων του μουσικό λαϊκό όργανο των Ελλήνων του
ΠόντουΠόντου που ανήκει στην κατηγορία των που ανήκει στην κατηγορία των
εγχόρδωνεγχόρδων τοξοτών μουσικών οργάνων, τοξοτών μουσικών οργάνων,
δηλαδή που χειρίζονται με δηλαδή που χειρίζονται με τόξοτόξο (κοινώς (κοινώς
δοξάρι, ποντιακά: τοξάρ). Το μήκος τουδοξάρι, ποντιακά: τοξάρ). Το μήκος του
κυμαίνεται από 55 μέχρι 60 εκατοστά.κυμαίνεται από 55 μέχρι 60 εκατοστά.
10. ΠΟΝΤΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙΠΟΝΤΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ
Στους ποντιακούς χορούς, οι άνδρες και οι γυναίκεςΣτους ποντιακούς χορούς, οι άνδρες και οι γυναίκες
σχηματίζουν συνήθως κύκλο και πιάνονται από τους καρπούς.σχηματίζουν συνήθως κύκλο και πιάνονται από τους καρπούς.
Χορεύουν με στητό το σώμα, τα πόδια ελαφρά ανοιχτά και ταΧορεύουν με στητό το σώμα, τα πόδια ελαφρά ανοιχτά και τα
χέρια άλλοτε υψωμένα και άλλοτε με λυγισμένους τους αγκώνες.χέρια άλλοτε υψωμένα και άλλοτε με λυγισμένους τους αγκώνες.
Το σώμα ακολουθεί, με πιστά ρυθμικές και συγχρονισμένεςΤο σώμα ακολουθεί, με πιστά ρυθμικές και συγχρονισμένες
κινήσεις (ιδίως των γλουτών), τα μικρά βήματα των ποδιών. Οικινήσεις (ιδίως των γλουτών), τα μικρά βήματα των ποδιών. Οι
ποντιακοί χοροί εκτελούνται με συνοδεία μουσικήςποντιακοί χοροί εκτελούνται με συνοδεία μουσικής
από από κεμεντζέκεμεντζέ που παίζει ο κεμεντζετζής (λυράρης), ο οποίος που παίζει ο κεμεντζετζής (λυράρης), ο οποίος
συχνά στέκεται στο κέντρο του κύκλου. Κατά τις υπαίθριεςσυχνά στέκεται στο κέντρο του κύκλου. Κατά τις υπαίθριες
γιορτές, η μουσική προέρχεται από γιορτές, η μουσική προέρχεται από τουλούμτουλούμ (ασκί, γκάιντα) (ασκί, γκάιντα)
και και ταούλταούλ (νταούλι, ζουρνά) ή κεμεντζέ και ντέφι. (νταούλι, ζουρνά) ή κεμεντζέ και ντέφι.
12. Ποντιακη κουζιναΠοντιακη κουζινα
ΜαντιαΜαντια
Τα μαντία είναι αγαπημένοΤα μαντία είναι αγαπημένο
φαγητό των Ποντίων, πουφαγητό των Ποντίων, που
βρίσκεται στο τραπέζι σεβρίσκεται στο τραπέζι σε
κάθε οικογενειακή ήκάθε οικογενειακή ή
φιλική συγκέντρωση…φιλική συγκέντρωση…
Η κουζινα τους είναι ένα
κομμάτι της Ποντιακής
γαστρονομίας Η ιστορία, η
μυρωδιά και η γεύση …
13. Συναγη για ΜαντιαΣυναγη για Μαντια
Υλικά για τη ζύμηΥλικά για τη ζύμη
1,5 κιλό αλεύρι για όλες τις1,5 κιλό αλεύρι για όλες τις
χρήσειςχρήσεις
2 αυγά2 αυγά
1 κουτ. γλυκού αλάτι1 κουτ. γλυκού αλάτι
Χλιαρό νερό (όσο χρειάζεται για ναΧλιαρό νερό (όσο χρειάζεται για να
γίνει μια σκληρή ζύμηγίνει μια σκληρή ζύμη
Υλικά για τη γέμισηΥλικά για τη γέμιση
1 κιλό κιμάς μοσχαρίσιος1 κιλό κιμάς μοσχαρίσιος
1 κιλό κρεμμύδια1 κιλό κρεμμύδια
χοντροκομμέναχοντροκομμένα
1 κουτ. σούπας αλάτι1 κουτ. σούπας αλάτι
1 κουτ. σούπας πιπέρι1 κουτ. σούπας πιπέρι
4 κουτ. σούπας ελαιόλαδο4 κουτ. σούπας ελαιόλαδο
ΕΚΤΕΛΕΣΗΕΚΤΕΛΕΣΗ
Ετοιμάζουμε τη ζύμη και την αφήνουμεΕτοιμάζουμε τη ζύμη και την αφήνουμε
να «ξεκουραστεί» για μία ώρα.να «ξεκουραστεί» για μία ώρα.
Ανοίγουμε φύλλο με τον πλάστη και τοΑνοίγουμε φύλλο με τον πλάστη και το
κόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια, μεκόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια, με
διαστάσεις περίπου 10 εκατοστά.διαστάσεις περίπου 10 εκατοστά.
Βάζουμε όλα τα υλικά για τη γέμιση σεΒάζουμε όλα τα υλικά για τη γέμιση σε
ένα μπολ, τρίβουμε και το κρεμμύδιένα μπολ, τρίβουμε και το κρεμμύδι
μέσα και τα ζυμώνουμε καλά.μέσα και τα ζυμώνουμε καλά.
Παίρνουμε ένα κομμάτι φύλλου, τοΠαίρνουμε ένα κομμάτι φύλλου, το
γεμίζουμε με ένα κουταλάκι γέμιση καιγεμίζουμε με ένα κουταλάκι γέμιση και
το κλείνουμε σαν μικρό πουγκί.το κλείνουμε σαν μικρό πουγκί.
Μόλις ετοιμάσουμε όλα τα μαντία, ταΜόλις ετοιμάσουμε όλα τα μαντία, τα
ψήνουμε στον ατμό, σε ειδικήψήνουμε στον ατμό, σε ειδική
κατσαρόλα με διάτρητους δίσκους γιακατσαρόλα με διάτρητους δίσκους για
45 λεπτά. Αν δεν διαθέτουμε τέτοιο45 λεπτά. Αν δεν διαθέτουμε τέτοιο
σκεύος χρησιμοποιούμε κατσαρόλα μεσκεύος χρησιμοποιούμε κατσαρόλα με
εξάρτημα ατμού.εξάρτημα ατμού.
Σερβίρονται ζεστά, με πάπρικα γλυκιάΣερβίρονται ζεστά, με πάπρικα γλυκιά
ή καυτερή.ή καυτερή.
