2. Τι σημαίνει η λέξη θέαμα.
Που γινόντουσαν τα θεαματα
Ποιο ήταν το σημαντικότερο θέαμα στο Βυζάντιο
Τι περιλάμβανε ο ιππόδρομος
Με τι διασκέδαζαν οι κάτοικοι Βυζαντίου
Λίγα λόγια για τον ιππόδρομο
Άλλο θέαμα το θέατρο και ο Μίμοι
Πανηγύρια στο Βυζάντιο
Τέλος
3. ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η
ΛΕΞΗ ΘΕΑΜΑ?
Η λέξη θέαμα σημαίνει η εικόνα
αντικειμένων ή γεγονότων που
βλέπει μπροστά του ο θεατής ή ο
παρατηρητής ,που πολλές φόρες,
προξενούσε συναισθηματικές
αντιδράσεις.
4. ΠΟΥ ΓΙΝΟΝΤΟΥΣΑΝ
ΤΑ ΘΕΑΜΑΤΑ?
Οι Βυζαντινοί αγαπούσαν ιδιαίτερα τις
διασκεδάσεις και τα θεάματα, τόσο
εκείνα που τελούνταν στα θέατρα και
στους ιπποδρόμους όσο και αυτά που
πραγματοποιούνταν στους δρόμους και
στις πλατείες των πόλεων με την
ευκαιρία των πανηγύρεων.
Ιππόδρομος:
5. ΠΟΙΟ ΗΤΑΝ ΤΟ ΠΟΙΟ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΑΜΑ
ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ?
Βασικό κέντρο ψυχαγωγίας στους
Βυζαντινούς χρόνους ήταν ο
ιππόδρομος. Όλες σχεδόν οι μεγάλες
πόλεις της αυτοκρατορίας διέθεταν
ιππόδρομο., ενώ ξακουστός ήταν
εκείνος της Κωνσταντινούπολης.
Ιππόδρομος της
Κωνσταντινούπολης
6. ΤΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕ
Ο ΙΠΠΟΔΡΟΜΟΣ?
Π.χ.
Ο Βυζαντινός ιππόδρομος συνδύαζε ποικίλα θεάματα .
Οι Βυζαντινοί μπορούσαν να παρακολουθήσουν εκεί
πλήθος θεαμάτων: ιππικούς αγώνες, θηριομαχίες (τα
λεγόμενα θεατροκυνήγια), αγώνες μεταξύ μονομάχων
(κατά τα ρωμαϊκά πρότυπα), αλλά και άλλα, λιγότερο
αιματηρά θεάματα. Ακόμα, εκεί τελούνταν διάφορες
θρησκευτικές πομπές, ενώ γίνονταν και δημόσιες
τελετές ή πολιτικές συζητήσεις. Τα θεατρικά δρώμενα
στον Ιππόδρομο περιορίστηκαν σταδιακά εξαιτίας της
κριτικής που ασκούσαν οι καλλιτέχνες στα μέλη του
κλήρου. Ωστόσο, οι αυτοσχεδιασμοί από μίμους,
ακροβάτες και μουσικούς δεν έλειψαν ποτέ από τους
δρόμους των μεγάλων πόλεων. Στους αριστοκρατικούς
κύκλους ήταν συχνά τα συμπόσια, τα κυνήγια, η
τζόστρα και το τζυκάνιον.
7. ΜΕ ΤΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΖΑΝ
ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ
ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Οι λαϊκές μάζες στο Βυζάντιο διασκέδαζαν με
διάφορα θεάματα στο δρόμο: με σκύλους,
πιθήκους, αρκούδες, φίδια, αλλά και άλλα,
περισσότερο εξωτικά ζώα (ελέφαντες,
ρινόκερους, καμήλες), που τα περιέφεραν οι
κύριοί τους (συνήθως τσιγγάνοι) και
εκτελούσαν διάφορα νούμερα, με
σχοινοβάτες, θαυματοποιούς και χορευτές,
αλλά και με παραστάσεις κουκλοθέατρου,
που δεν ήταν άγνωστο στο Βυζάντιο. Ακόμα,
τα μέλη των λαϊκών στρωμάτων διασκέδαζαν
σε λαϊκές ταβέρνες, τα καπηλειά, με κρασί και
χορευτικά θεάματα . Οι μεγάλες θρησκευτικές
γιορτές έδιναν την ευκαιρία για την
οργάνωση πανηγύρεων. Επρόκειτο για
γιορτές που είχαν και εμπορικό χαρακτήρα
και που γίνονταν συχνά κοντά σε κάποιο ναό,
συνήθως έξω από τις πόλεις, σε ανοικτό
χώρο, όπου στήνονταν πρόχειρα
παραπήγματα και σκηνές. Από τις
σημαντικότερες ήταν αυτή της Τραπεζούντας,
των Χωνών της Φρυγίας και τα Δημήτρια της
Θεσσαλονίκης.
8. ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ
ΤΟΝ ΙΠΠΟΔΡΟΜΟ:
Ο ιππόδρομος της Κωνσταντινούπολης ιδρύθηκε στα τέλη
του 2ου αιώνα από τον Σεπτίμιο Σεβήρο, ως αντίγραφο του
αντιστοίχου της Ρώμης. Ανακαινίστηκε από τον Μεγάλο
Κωνσταντίνο στις αρχές του 4ου αιώνα και η λειτουργία του
είναι γνωστή μέχρι τον 12ο αιώνα. Είχε σχήμα πετάλου, με
δύο μακριές πλευρές. Η μια του άκρη του είχε ανοίγματα
που έκλειναν με πόρτες με κάγκελα, και από εκεί ξεκινούσαν
τα άρματα. Η άλλη του άκρη ήταν κλειστή και σε αυτήν
έπαιρναν τα άρματα στροφή. Ο στίβος είχε στη μέση ένα
στενόμακρο εμπόδιο, τον εύριπο, που διαιρούσε τον χώρο σε
δύο μέρη. Ο εύριπος είχε ολόγυρα μια τάφρο με νερό. Πάνω
στον εύριπο βρίσκονταν αναθήματα και γλυπτά για τη
χρονομέτρηση και τη μέτρηση των γύρων, ενώ στα άκρα του
ήταν οι καμπτοί (καμπτήρες), τα όρια γύρω από τα οποία
έστριβαν τα άρματα. Οι θεατές κάθονταν σε κερκίδες από τις
δυο πλευρές του στίβου, καθώς και στο πέταλο της
σφενδοτης . Κάτω από τις κερκίδες υπήρχαν βοηθητικοί
χώροι (στάβλοι, αποθήκες φύλαξης των αρμάτων, χώροι
προετοιμασίας κ.ά.), ενώ στην κορυφή ένας διάδρομος με
κολώνες που συνδέονταν μεταξύ τους με τόξα πρόσφερε
στους θεατές πανοραμική θέα της πόλης. Στο μέσον της
μακράς πλευράς του ιπποδρόμου ήταν κατασκευασμένο το
Κάθισμα, το ιδιαίτερο βασιλικό θεωρείο, απ΄ όπου
παρακολουθούσε τους αγώνες ο αυτοκράτορας,
απομονωμένος από τις τριγύρω κερκίδες. Το Κάθισμα είχε
στο εσωτερικό του αίθουσες συμποσίων και ανάπαυσης για
τον αυτοκράτορα, τους αξιωματούχους και τους αυλικούς.
9. ΆΛΛΟ ΘΕΑΜΑ: ΤΟ
ΘΡΑΤΡΟ ΚΑΙ ΜΙΜΟΙ
Η Κωνσταντινούπολη διέθετε τουλάχιστον τέσσερα
θέατρα κατά τον 5ο αιώνα, με πιο σημαντικό απ’ όλα
το Μεγάλο Θέατρο (theatrum maius) που ιδρύθηκε
από το Σεπτίμιο Σεβήρο κοντά στο παλάτι και όπου
ανέβαιναν και έργα κλασικού ρεπερτορίου. Η κύρια
πάντως μορφή του θεάματος ήταν το μιμοθέατρο με
ερμηνευτή το μίμο και θεματολογία που προερχόταν
από τη μυθολογία, την καθημερινή ζωή, ακόμα και
τα χριστιανικά μυστήρια. Οι θίασοι των μίμων
αποτελούνταν από άνδρες αλλά και γυναίκες. Κύριο
εκφραστικό τους μέσο αποτελούσε το πρόσωπο και
ιδιαίτερα τα μάτια, γι’ αυτό και οι μίμοι στο Βυζάντιο
δε φορούσαν μάσκα, ενώ είχαν και ιδιαίτερες
κομμώσεις. Αν και ορισμένοι μίμοι ζούσαν στη χλιδή
και καλούνταν σε γάμους, συμπόσια και επίσημα
αυτοκρατορικά γεύματα, οι περισσότεροι
θεωρούνταν ανυπόληπτοι και εξομοιώνονταν με
πόρνες και μαστροπούς . Η πλειοψηφία προερχόταν
από τα χαμηλότερα στρώματα και χαρακτηριζόταν
από αμφίβολη ηθική.
10. ΠΑΝΗΓΥΡΙΑ ΣΤΟ
ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Το πανηγύρι κατά κύριο λόγο αποτελεί
θρησκευτική γιορτή που τελείται για να
τιμηθεί η μνήμη του αγίου στον οποίο
είναι αφιερωμένος ο ναός μιας περιοχής.
Συχνά στον περίβολο του ναού ή σε
αδόμητο χώρο μπροστά του οι πιστοί
συμμετέχουν σε διάφορες εκδηλώσεις,
όπως χορούς, τραγούδια ή φαγητό. Η
εμποροπανήγυρη είναι μια υπαίθρια
αγορά, που στήνεται με την ευκαιρία ενός
πανηγυριού, και όπου γίνονται
αγοραπωλησίες προϊόντων ή ζώων. Οι
εμποροπανηγύρεις συνήθως αποτελούν μη
μόνιμες αγορές, που συνδέονται με
κάποια εορταστική εκδήλωση. Επίσης τα
πανηγύρια προήγαγαν το πνεύμα του
κέρδους και την ελαφρότητα των ηθών,
συνέβαλαν στην ανάπτυξη του εμπορίου,
ιδιαίτερα στις επαρχιακές πόλεις,
αποφέροντας σημαντικά οικονομικά
οφέλη για την εκκλησία και το κράτος.
