διδακτικό σενάριο (στόχοι, κείμενα, φύλλα εργασίας) θέμα : χιούμορ - σάτιρα

1. Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ’ Γυμνασίου
1
Εισαγωγικά
Με βάση τα νέα προγράμματα σπουδών στο Γυμνάσιο και συγκεκριμένα
στη Γ’ Γυμνασίου δεν είναι «υποχρεωτική η γραμμική ιστορική
παρακολούθηση» τωνκειμένων. Προτείνεται η διδασκαλία κειμένων με την
ίδια θεματική και η αξιοποίηση των προγραμμάτων σπουδών που ισχύουν
συμπληρωματικά με τα ισχύοντα προγράμματα1
. Ακολουθεί ένα μικρό
σενάριο με προτεινόμενα κείμενα, στόχους και φύλλα εργασίας.
Θεματική ενότητα : Χιούμορ – Σάτιρα
Προτεινόμενα κείμενα
α) Ανδρέας Λασκαράτος, Ο κακός μαθητής (σχολικό εγχειρίδιο σελ. 66)
β) Εμμανουήλ Ροΐδης, Τα υαλοπωλεία (σχολικό εγχειρίδιο σελ. 85)
γ) Άντον Τσέχοφ, Μαθητική περιπέτεια (σελ. 23)
δ) Δημήτρης Ψαθάς, Μαντάμ Σουσού (σελ. 153)
ε) Νίκος Τσιφόρος, Περί της Ελενάρας της κουκλάρας (σελ. 172)
Σημείωση : τα κείμενα γ, δ και ε θα τα βρείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο
http://econtent.schools.ac.cy/mesi/logotechnia/didaktiko_yliko/a_gymnasiou/vi
vlio_mathiti_a_gymn_2014.pdf
1 http://ebooks.edu.gr/info/newps/%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20-
%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1/%CE%9D%CE%B5%CE%BF%CE%B5%
CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%93%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20%CE%BA
%CE%B1%CE%B9%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1%2C%20%CE%91%C
F%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%B1%20%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%93
%CE%BB%CF%8E%CF%83%CF%83%CE%B1%20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CE%93%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%BC%CE%B
1%CF%84%CE%B5%CE%AF%CE%B1%20%E2%80%94%20%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C-
%CE%93%CF%85%CE%BC%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF.pdf

2. Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ’ Γυμνασίου
2
Στόχοι
 να αντιληφθούντις έννοιες χιούμορ, κωμικό, σάτιρα, ειρωνεία και τις
διαβαθμίσεις τους
 να εξοικειωθούν με τη γλώσσα του κωμικού και του σοβαρού ή
σοβαροφανούς
 να κατανοήσουν την κοινωνική διάσταση του κωμικού
 να αντιληφθούντους παράγοντες (τόπος, χρόνος, ηλικία, κοινωνικός
ρόλος) που διαφοροποιούν την πρόσληψη του κωμικού στοιχείου
 να μετατρέψουν ένα κωμικό κείμενο σε «σοβαρό»
 να εξοικειωθούν με τις μικροαφηγήσεις2
 να δημιουργήσουν χιουμοριστικά κείμενα
 να δραματοποιήσουν ένα αφηγηματικό κείμενο
 να δημιουργήσουν πολυτροπικά κείμενα
2 http://selidodeiktes.greek-language.gr/lemmas/132

3. Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ’ Γυμνασίου
3
Φύλλο εργασίας 1 : Ανδρέας Λασκαράτος, Ο κακός μαθητής
1. Ποια είναι τα γνωρίσματα του κακού μαθητή;
2. Ποια είναι τα αποτελέσματα της στάσης του για τη μετέπειτα ζωή
του;
3. Πώς αντιμετωπίζει η κοινωνία τον άνθρωπο που δεν έχει λάβει
μόρφωση;
4. Ποια στοιχεία του κειμένου δείχνουν τη σατιρική διάθεση του
συγγραφέα;
5. Ποια στοιχεία του κειμένου δείχνουνπως αναφέρεται σε παλαιότερη
εποχή από τη σημερινή;
Φύλλο εργασίας 2 : Εμμανουήλ Ροΐδης, Τα υαλοπωλεία
1. Ποια κατάσταση των δρόμων της Αθήνας σατιρίζει ο Ροΐδης;
2. Να εντοπίσετε χωρία του κειμένου με κωμικό περιεχόμενο.
3. Σε ποια σημεία το κείμενο έχει εξομολογητικό τόνο;
4. Πώς δικαιώνονται οι επιθυμίες του συγγραφέα στο τέλος το έργου;
5. Η εικόνα της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων έχει αλλάξει στη
σημερινή εποχή;
6. Να μετατρέψετε το κείμενο σε πολυτροπικό (comic, γελοιογραφία).
Φύλλο εργασίας 3 : Άντον Τσέχοφ, Μαθητική περιπέτεια
1. Να εντοπίσετε ομοιότητες και διαφορές της σχολικής ζωής του Βάνια
και της δικής σας.
2. Ποιες αλλαγές παρατηρείτε στη λειτουργία του σχολείου της εποχής
του Τσέχοφ και της σύγχρονης εποχής;
3. Ο Τσέχοφ είναι θεατρικός συγγραφέας. Ποια στοιχεία του κειμένου
το επιβεβαιώνουν αυτό;
4. Να συγκρίνετε τα κείμενα του Τσέχοφ και του Λασκαράτου. Βρείτε
ομοιότητες και διαφορές.
5. Να μετατρέψετε το διήγημα σε θεατρικό κείμενο.

4. Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ’ Γυμνασίου
4
Φύλλο εργασίας 4 : Δημήτρης Ψαθάς, Μαντάμ Σουσού
1. Σε ποια ιστορική περίοδο αναφέρεται το κείμενο και πώς την
παρουσιάζει ο Ψαθάς;
2. Ποιος τύπος ανθρώπου και ποιας κοινωνικής τάξης διακωμωδείται
στο κείμενο;
3. Ποια είναι τα κωμικά στοιχεία;
4. Να δραματοποιήσετε το διάλογο ανάμεσα στη Μαντάμ Σουσού και
τον αστυνομικό.
Φύλλο εργασίας 5 : Νίκος Τσιφόρος, Περί της Ελενάρας της Κουκλάρας
1. Να εντοπίσετε στην παρωδία του Τσιφόρου «Περί της Ελενάρας της
κουκλάρας» όλα εκείνα τα στοιχεία (γλωσσικά, πολιτιστικά, πλοκής
κ.ά.) που παρεμβάλλει ο συγγραφέας στο σώμα του αρχαίου μύθου
«προσαρμόζοντάς» τονστηνπραγματικότητα της εποχής του και στο
δικό του ιδίωμα.
2. Να συγκρίνετε την παρωδία του Τσιφόρου με το ρεμπέτικο «Ο
Πάρης» και να επισημάνετε τη σχέση που έχουνμεταξύτους απόόλες
τις δυνατές απόψεις (γλώσσας, υπόθεσης, νεωτερικών στοιχείων ως
προς τον αρχαίο μύθο κ.λπ.)
Γιώργος Μουφλουζέλης, Ο Πάρης3
ΤονΠάρη αγαπητικό σανέπιασ’ η Ελένη,
της είπ’ η Αθηνά: "Μωρή τρελή, καυγάς θα γένει!"
Οι μάγκες ξηγηθήκανε να κάψουνε την Τροία,
να τιμωρήσουνε τοντζε μαζί με την κυρία,
που κάνανε την αρπαγή ενπλήρη μεσημβρία.
Στα ίσα τα πλεούμενα με στόχο για τηνΤροία!
Για μια γυναίκα άμυαλη ρημάξαντα λιμάνια,
για μια γυναίκα άμυαλη σφαλίσαντα λιμάνια
και δέκα χρόνια μείνανε τόσες κυρές χαρμάνια,
3 https://www.youtube.com/watch?v=6u4EFqPaP9M

5. Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ’ Γυμνασίου
5
και ζωντοχήρες μείνανε γυναίκες με στεφάνια.
Μαζί ήτανε κι ο Αχιλλεύς το πρώτο κουτσαβάκι4
,
μαζί το μούτρο ο Οδυσσεύς που `φτιαξε τ’ αλογάκι,
τσοντάρησε5
κι ο Δούρειος και πήρανε τη μάχη.
τσοντάρησε κι ο Δούρειος και κέρδισαντη μάχη.
Όλα τα φταίει ο πειρασμός που χάθηκε μια Τροία,
ήτανε ζήτημα τιμής που έσβησε η Τροία.
Το δείξαν’ οι αρχαίοι μας που `χαν πυγμή κι ανδρεία
κι αρχίζει πια η Οδύσσεια μα είν’ άλλη ιστορία.
Φύλλο εργασίας 6 : Μετά την ανάγνωση, δημιουργική γραφή
1. Να γράψετε κωμικές μαντινάδες με θέματα της σύγχρονης
πραγματικότητας.
π.χ. Εξέχασα τον κωδικό και φέισμπουκ δεν έχω,
θα πάω να πάρω παγωτό κι απ΄ όλους θα απέχω.
2. Να γράψετε μία χιουμοριστική ιστορία.
3. Να γράψετε ένα κείμενο για το οπισθόφυλλο ενός βιβλίου που
περιέχει τα κείμενα που μελετήσαμε. Φροντίστε το ύφο σας να είναι
κωμικό, για να προσελκύσει όσο το δυνατόν περισσότερους
αναγνώστες.
4 λεβέντης (στη μάγκικη αργκό)
5 βοήθησε