ιστορία α' λυκείου, ερωτήσεις, φύλλο εργασίας

1. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
1
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Ποια χρονική περίοδο καλύπτει η αρχαϊκή εποχή και ποια είναι τα
χαρακτηριστικά της;
2. Τι ήταν η πόλη – κράτος και ποια τα συστατικά στοιχεία της;
3. Ποιες ήταν οι επιδιώξεις της πόλης κράτους; Ποια η σημασία τους;
4. Ποιες διαφορές στηνπολιτική οργάνωση παρατηρούνται στις πόλεις
- κράτη και σε άλλες πόλεις που ιδρύθηκαν στην Ασία;
5. Ποιες ήταν οι συνθήκες ίδρυσης των πόλεων – κρατών;
6. Ποια αίτια οδήγησαν στην οικονομική κρίση του 9ου
αι. π. Χ.;
7. Να ερμηνεύσετε τους όρους : «ιππείς», «πλήθος».
8. Με ποιους τρόπους αντιμετωπίστηκε η οικονομική κρίση από τις
πόλεις – κράτη;
9. Να ετυμολογήσετε τη λέξη «αποικισμός».
10. Ποια ήταν τα αίτια και οι συνέπειες του Β’ Αποικισμού;
11. Ποια πορεία μεταβολής ακολούθησαν τα πολιτεύματα μετά τη
δημιουργία της πόλης – κράτους;
12. Ποιες οικονομικές συνέπειες του Β’ Αποικισμού οδήγησαν σε
κοινωνικές συγκρούσεις;
13. Να εξηγήσετε τους όρους «οπλιτική φάλαγγα», «αισυμνήτες».
14. Πώς αντιμετωπίστηκαν οι κοινωνικές συγκρούσεις ευγενών και
πλήθους στα τέλη του 7ου
και στις αρχές του 6ου
αι.;
15. Πώς μεταβλήθηκε το πολίτευμα από αριστοκρατικό σε ολιγαρχικό;
16. Τι ήταν η «τυραννίδα»;
17. Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του δημοκρατικού πολιτεύματος;
18. Να συγκρίνετε τα πολιτεύματα της Σπάρτης και της Αθήνας.
19. Να αναφέρετε τηνεξέλιξη του πολιτισμούκατά την αρχαϊκή περίοδο
(ποίηση, φιλοσοφία, αρχιτεκτονικοί ρυθμοί, αγαλματοποιία, ρυθμοί
κεραμικής τέχνης, θρησκεία).
20. Ποιες ήταν οι επιχειρήσεις των Περσών κατά των ελληνικών πόλεων
– κρατών και ποιες οι συνέπειες της καθεμιάς;
21. Ποια ήταν η σημασία των περσικών πολέμων;

2. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
2
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ι) Να συμπληρώσετε τα κενά.
1. Συστατικά στοιχεία της πόλης – κράτους ήταν
____________________________________________________________
2. Επιδιώξεις της πόλης – κράτους ήταν ____________________________
3. Οι ευγενείς στήριζαν την εξουσία τους στην ______________________και
ονομάζονταν και _________________________________________
4. Ο θεσμός της δουλείας στηρίζεται στην αντίληψη ότι ο πολίτης
_______________________________________________________________
_________________________________________________________
5. Λύσεις για την οικονομική κρίση των ομηρικών χρόνων ήταν
α)____________________________, β) ________________________ και
_________________________, γ) _______________________________
6. Η πορεία μεταβολής τωνπολιτευμάτωνακολουθούσε το σχήμα
_______________________________________________________________
7. Στην οπλιτική φάλαγγα ανήκε ο πολίτης ο οποίος
_______________________________________________________________
________________________________________________________
8. Γνωστοί νομοθέτες ή αισυμνήτες ήταν
___________________________________________________________
9. Γνωστοί τύραννοι:
_______________________________________________________________
_________________________________________________________
10. Μάχες τωνπερσικώνπολέμωνκαι πρωταγωνιστές:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
ΙΙ) Να σχολιάσετε την τακτική των τυράννων με βάση το παράθεμα που
ακολουθεί.
Ο Περίανδρος αρχικά δεν ήταν τόσο σκληρός όσο ο πατέρας του. Από τότε
όμως που ήλθε σε επαφή με τον τύραννο της Μιλήτου Θρασύβουλο, έγινε
πιο σκληρός από τονπατέρατου τονΚύψελο. Έστειλε λοιπόν κήρυκα στον
Θρασύβουλο και ζήτησε να μάθει ποιο πολιτικό καθεστώς έπρεπε να
εγκαταστήσει για να έχει ασφάλεια και να κρατήσει την πόλη υπό την
εξουσία του. Ο Θρασύβουλος πήρετονκήρυκα έξω απότην πόλη και μπήκε
σε ένα σπαρμένο χωράφι. Προχωρώντας μέσα στα σπαρτά ρωτούσε
επίμονα να μάθει το σκοπό της άφιξης του κήρυκα από την Κόρινθο.
Συγχρόνως έκοβε τα στάχυα πουέβλεπε να ξεπερνούντα άλλακαι τα έριχνε

3. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
3
κάτω, μέχρι που, κάνοντας αυτό, κατέστρεψε τα ωραιότερα και ψηλότερα
στάχυα του χωραφιού… Από τη διήγηση του κήρυκα ο Περίανδρος
κατανόησε τη σημασία της πράξης του Θρασύβουλου… Απότότε έδειξεόλη
του την κακία απέναντι στους πολίτες.
Ηρόδοτος, Ιστορία, 5.92
ΙΙΙ) Να διαβάσετε τα παραθέματα που ακολουθούν και να καταγράψετε τα
χαρακτηριστικά των δύο κόσμων που συγκρούονται (ελληνικού και
ασιατικού). Πώς αντιλαμβάνονται οι δύο συνομιλητές την ελευθερία, την
ανδρεία, τον δεσποτισμό;
Κι ο Υδάρνης, Πέρσης στην καταγωγή, ήταν διοικητής των στρατιωτικών
δυνάμεων στα παραθαλάσσια της Μικράς Ασίας· αυτός τους φιλοξένησε
κάνοντάς τους τραπέζι· και πάνω στο τραπέζι, τους
ρώτησε: [7.135.2] «Άνδρες Λακεδαιμόνιοι, γιατί δε δέχεστε να γίνετε φίλοι
του βασιλιά; Νά, βλέπετε πώς ξέρει ο βασιλιάς να τιμά τους άντρες που
έχουν αρετή, ρίχνοντας μια ματιά σε μένα και τη θέση που κατέχω. Έτσι
λοιπόν κι εσείς, αν γίνετε άνθρωποι του βασιλιά (γιατί έχει σχηματίσει τη
γνώμη πως είστε άντρες με αρετή), ο καθένας σας θα μπορούσε να
εξουσιάζει μια περιοχή της Ελλάδας που θα του παραχωρούσε ο βασιλιάς».
Η απόκρισή τους ήταν η εξής: [7.135.3] «Υδάρνη, η συμβουλή που μας
απευθύνεις στηρίζεται σε μονόπλευρη εμπειρία· γιατί μας συμβουλεύεις για
δυο πράγματα, που το ένα τους το δοκίμασες, το άλλο όμως όχι· δηλαδή
γνωρίζεις πολύ καλά πώς ζουνοι δούλοι, όμως δε δοκίμασες ώς σήμερα την
ελευθερία, τί άραγε να ᾽ναι, γλυκό ή όχι. Γιατί αν κάποτε τη δοκίμαζες, θα
μας συμβούλευες ν᾽ αγωνιζόμαστε γι᾽ αυτήν όχι μονάχα με δόρατα, αλλά
και με τσεκούρια». Αυτή την απάντηση έδωσαν στον Υδάρνη.
πηγή http://www.greek-
language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=1
77
[7.101.1] Κι ότανπλέοντας έφτασε από το ένα στο άλλοάκρο του στόλου και
βγήκε απ᾽ το καράβι, έστειλε να φωνάξουν τον Δημάρατο, το γιο του
Αρίστωνος, που τον συνόδευε στην εκστρατεία εναντίον της Ελλάδας· τον
κάλεσε και του έκανε την εξής ερώτηση: «Δημάρατε, τώρα θα μου έδινε
χαρά να σε ρωτήσω κάτι που θέλω. Εσύ είσαι Έλληνας και μάλιστα, όπως
ακούω κι από σένα κι από τους άλλους Έλληνες που ήρθαν και συζήτησαν
με μένα, από τηνπιο μεγάλη και την πιο ισχυρή πόλη. [7.101.2] Τώρα λοιπόν
απάντησέ μου σ᾽ αυτό το ερώτημα: θα τολμήσουνοι Έλληνες να σηκώσουν
χέρι εναντίον μου και να μου αντισταθούν; Γιατί, όπως εγώ πιστεύω, κι αν

4. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
4
ακόμη όλοι οι Έλληνες και οι υπόλοιποι λαοί που κατοικούν δυτικότερα
ένωναντις δυνάμεις τους, δε θα ᾽ναι σε θέση ν᾽ αντιμετωπίσουντηνεπίθεσή
μου, μια και δεν είναι μονοιασμένοι. [7.101.3] Θέλω όμως ν᾽ ακούσω ποιά
γνώμη έχεις κι εσύ γι᾽ αυτούς». Εκείνος αυτή την ερώτηση έκανε κι ο άλλος
παίρνοντας το λόγο είπε: «Βασιλιά μου, να σου πω την αλήθεια ή λόγια που
θα σου δώσουν χαρά να τ᾽ ακούσεις;» Κι εκείνος τον ενθάρρυνε να πει την
αλήθεια, και να είναι βέβαιος πως η εύνοια με την οποία τον περιβάλλει δε
θα λιγοστέψει, θα μείνει όση ήταν πρωτύτερα. [7.102.1] Όταν τ᾽ άκουσε
αυτά ο Δημάρατος, είπε τα εξής: «Βασιλιά μου, επειδή η προσταγή σου είναι
να σου πω οπωσδήποτε την αλήθεια, μιλώντας έτσι ώστε ο συνομιλητής
σου να μη πιαστεί αργότερα ψεύτης, η Ελλάδα παλαιόθεν και ώς τώρα ζει
συντροφιά με τηνΠενία, αλλά εφοδιάστηκε με αρετή, που κερδήθηκε με τη
σοφία και τον κυρίαρχο νόμο· οπλισμένη μ᾽ αυτήν η Ελλάδα αγωνίζεται
εναντίον της Πενίας και του δεσποτισμού. [7.102.2] Λοιπόν έχω να πω
επαινετικά λόγια για όλους τους Έλληνες που ζουν σ᾽ εκείνα τα δωρικά
μέρη, όμως τα λόγια που θα πω δεναφορούνσε όλους, αλλά μονάχα στους
Λακεδαιμονίους: πρώτα πρώτα πως δεν υπάρχει περίπτωση να δεχτούν
ποτέ τις προτάσεις σου που αποσκοπούν στην υποδούλωση της Ελλάδας·
κάτι παραπάνω, θα σηκώσουνχέρι εναντίον σου πολεμώντας, κι αν όλοι οι
Έλληνες προσχωρήσουνσ᾽ εσένα. [7.102.3]Τώρα, για το πλήθος τους, πόσοι
άραγε να ᾽ναι κι ενεργούν έτσι, μη ρωτάς· γιατί κι αν τύχει να έχουν βγει σε
εκστρατεία χίλιοι, αυτοί θα σε χτυπήσουν με πόλεμο — λιγότεροι ή
περισσότεροι, δενέχει σημασία». [7.103.1] Ο Ξέρξης ακούοντας αυτά γέλασε
και είπε: «Δημάρατε, τί λόγια είν᾽ αυτά που είπες, χίλιοι άντρες να
χτυπηθούν με τόσο μεγάλο στρατό! Έλα, πες μου, εσύ δηλώνεις πως
χρημάτισες βασιλιάς αυτών των αντρών. Θα θελήσεις λοιπόν εδώ και τώρα
να χτυπηθείς με δέκα άντρες; Και μάλιστα, αν όλοι οι πολίτες σας έχουν την
αξιοσύνη που εσύ τους αποδίδεις, ε, εσύ σα βασιλιάς τους πρέπει, σύμφωνα
με τους νόμους σας, ν᾽ αντιμετωπίσεις διπλάσιους αντιπάλους.
[7.103.2]Γιατί, ανο καθένας από κείνους είναι σε θέση ν᾽ αντιμετωπίσει δέκα
άντρες απ᾽ το δικό μου στρατό, τότε μπορώ να έχω τηναπαίτηση από σένα
να ᾽σαι σε θέση να τα βγάλεις πέρα με είκοσι· κι έτσι θα μπορούσε να έχει
βάση ο ισχυρισμός σου. Αλλά αν, με τη δύναμη και το ανάστημα που έχετε
εσύ κι εκείνοι από τους Έλληνες που σχετίζονται μαζί μου, καυχησιολογείτε
σε τέτοιο βαθμό, πρόσεξε μήπως τα λόγια που έχεις πει είναι κούφια
κομπορρημοσύνη. [7.103.3] Γιατί εντάξει, ας δούμε τα πράματα με τη λογική·
πώς θα ᾽ταν δυνατό χίλιοι ή και δέκα χιλιάδες ή και πενήντα χιλιάδες, που
όλοι τους θα ήταν στον ίδιο βαθμό ελεύθεροι και δεν τους εξουσίαζε ένας,
να χτυπηθούν με τόσο μεγάλο στρατό; Γιατί αναλογούμε πάνω από χίλιοι

5. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
5
στον καθένα τους, αν πούμε πως εκείνοι είναι πέντε
χιλιάδες. [7.103.4] Βέβαια αν, όπως συμβαίνει με μας, τους εξουσίαζε ένας,
από το φόβο που θα τους έδινε θα μπορούσαν να δείξουν μεγαλύτερη
παλικαριά απ᾽ αυτή που έχουναπόφυσικούτους, και θα βάδιζαν, κι ας ήταν
λιγότεροι, εναντίονπερισσότερων — να ᾽ναι καλά το μαστίγιο που θα τους
ανάγκαζε· όμως, με το χαλάρωμα που τους δίνει η ελευθερία, ούτε το ένα
ούτε τ᾽ άλλο απ᾽ αυτά θα μπορούσαννα κάνουν. Αλλά εγώ πιστεύω πως, κι
αν ακόμη εξισωθούν αριθμητικά, δύσκολα οι Έλληνες θα έδιναν μάχη με
τους Πέρσες, μονάχα μ᾽ αυτούς! [7.103.5] Αντίθετα, εμείς το έχουμε αυτό
που ισχυρίζεσαι, όχι βέβαια σε αφθονία, αλλά σπάνιο· δηλαδή, ανάμεσα
στους δικούς μου Πέρσες δορυφόρους βρίσκονται ορισμένοι που πρόθυμα
θα χτυπιόνταν με τρεις Έλληνες μαζί ο καθένας τους· εσύ αυτούς δεν τους
ξέρεις, γι᾽ αυτό και η ακατάσχετη φλυαρία σου». [7.104.1] Σ᾽ αυτά
αποκρίθηκε ο Δημάρατος: «Βασιλιά μου, ήξερα απ᾽ την αρχή πως με τη
γλώσσα της αλήθειας δε θα σ᾽ ευχαριστούσα. Επειδή όμως εσύ μ᾽
εξανάγκασες να σου πω όλη την αλήθεια, σου εξέθεσα τη σπαρτιατική
πραγματικότητα. [7.104.2] Ποιά βέβαια τυχαίνει να είναι σήμερα τα
αισθήματά μου απέναντί τους, εσύ ο ίδιος το ξέρεις καλύτερα απ᾽ τον
καθένα, που μου στέρησαν τ᾽ αξιώματα και τα κληρονομικά προνόμιά μου
και μ᾽ έκαναν χωρίς πατρίδα κι εξόριστο, ενώ ο πατέρας σου με δέχτηκε
στην αυλή του και μου έδωσε περιουσία και στέγη. Λοιπόν είναι παράλογο
ένας μυαλωμένος άνθρωπος ν᾽ αποδιώχνει μια ολοφάνερη εύνοια —
αντίθετα, την αγκαλιάζει όσο γίνεται πιο σφιχτά. [7.104.3]Τώρα, εγώ δεν
ισχυρίζομαι ότι μπορώ να χτυπηθώ ούτε με δέκα άντρες ούτε με δυο, κι όσο
είναι στο χέρι μου ούτε καν θα μονομαχούσα. Αν όμως το έφερνε η ανάγκη
ή είχε κάπως μεγάλη σημασία το τί διακυβεύεται στον αγώνα, με την πιο
μεγάλη ευχαρίστηση θα ερχόμουνστα χέρια μ᾽ έναναπ᾽αυτούς τους άντρες
που λένε πως ο καθένας τους αξίζει για τρεις Έλληνες. [7.104.4] Το ίδιο και οι
Λακεδαιμόνιοι· πολεμώντας ένας προς ένα δεν είναι κατώτεροι από
οποιονδήποτε πολεμιστή, πολεμώντας όμως όλοι τους μαζί είναι οι πιο
αντρειωμένοι του κόσμου. Γιατί είναι βέβαια ελεύθεροι, όμως η ελευθερία
τους δεν είναι απόλυτη· γιατί πάνω τους στέκεται δυνάστης ο νόμος, που
τον τρέμουν πολύ περισσότερο απ᾽ ό,τι οι δικοί σου εσένα.
[7.104.5] Εκτελούνλοιπόνό,τι τους προστάζει αυτός· και τους δίνει πάντοτε
την ίδια προσταγή, απαγορεύοντάς τους να υποχωρούν στη μάχη μπροστά
σε πλήθος ανθρώπων, όσο μεγάλο κι αν είναι αυτό, αλλά να μένουν στις
γραμμές τους και να ζητούν ή τη νίκη ή τη θανή. Τώρα, αν μιλώντας έτσι σου
δίνω την εντύπωση ότι φλυαρώ, ε λοιπόν, αποδώ και πέρα δε θέλω ν᾽
ανοίξω το στόμα μου· αλλά τώραεξαναγκάστηκανα μιλήσω. Οπωσδήποτε,

6. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
6
ας έρθουν τα πράματα όπως τα θέλει η καρδιά σου, βασιλιά μου».
[7.105.1] Λοιπόνεκείνος αυτά του αποκρίθηκε κι ο Ξέρξης έβαλε τα γέλια και
δεν εξοργίστηκε καθόλου, αλλά με γλυκό τρόπο τον έστειλε στη θέση του.
πηγή http://www.greek-
language.gr/Resources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=30&page=1
72
IV) Να καταγράψετε τα χαρακτηριστικά στοιχεία (κοινωνικά, πολιτικά,
οικονομικά, θρησκευτικά) του θεσμού της πόλης – κράτους κατά την
αρχαιότητα όπως παρουσιάζονται στις ακόλουθες πηγές.
Α. «… η πόλις ήταν ένας αστικός οικισμός, χτισμένος συχνά γύρω από ένα
οχυρωμένο ύψωμα, στονοποίοκατοικούσε μεγάλο μέρος του πληθυσμού,
μεταξύ αυτών και η αριστοκρατία. Τα περίχωρα υφίσταντο αγροτική
εκμετάλλευση και ήταν χώρος εργασίας, αλλά μέσα στην πόλη, και
συγκεκριμένα στους χώρους συνάθροισης, λαμβάνονταν οι πολιτικές
αποφάσεις. Σε μεγάλα τμήματα της Ελλάδας η πόλις ήταν η ανώτατη
πολιτική μονάδα. Πάνω από αυτήνδενυπήρχε καμιά άλλη μορφή πολιτικής
ένωσης παρά μόνο το αίσθημα της κοινής πολιτισμικής ταυτότητας, το
όποιο εκδηλωνότανστους πανελλήνιους αθλητικούς και μουσικούς αγώνες,
και περιστασιακοί σύνδεσμοι θρησκευτικού χαρακτήρα (Αμφικτιονίες). Οι
ίδιοι οι Έλληνες όμως έδιναν σχετικά μικρή σημασία στο να κατοικεί κανείς
μέσα στην πόλη, κι αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι δεν ονόμαζαν τα
κράτη με το όνομα της πόλης, δηλαδή «Αθήνα» για παράδειγμα, αλλά ως
ενιαίο σύλλογο των ατόμων πού κατοικούσαν εκεί: «οι Αθηναίοι».
(Shuller W., Ιστορία της αρχαίας Ελλάδας, από την κρητομυκηναϊκή εποχή ως το τέλος των
κλασικών χρόνων, μτφρ. Α. Καμάρα-Χ. Κοκκινιά, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2001 (β), σ. 33)
Β. «Για τους περισσότερους το χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής
πολιτικής ζωής είναι η πόλη-κράτος, […] πρόκειται για κοινωνία πολιτών
(ενήλικοι άρρενες), πολιτών χωρίς δικαιώματα (γυναίκες και παιδιά) και μη
πολιτών (μέτοικοι και δούλοι), για ένα καθορισμένο δηλαδή σύνολο που
κατέχει μια ορισμένη περιοχή και ζει κάτω από ένα καθορισμένο ή
καθορίσιμο πολίτευμα, ανεξάρτητοαπόεξωτερικές εξουσίες σε βαθμό που
επιτρέπει σε αρκετά από τα μέλη του να αισθάνονται ότι είναι ανεξάρτητα.
Η γύρω περιοχή μπορεί να είναι είτε σχεδόν ακατοίκητη είτε
εγκατεσπαρμένη με αγροικίες, χωριά ή ακόμη και κωμοπόλεις: οπωσδήποτε
όμως είναι απαραίτητο ένα κέντρο, θρησκευτικό, πολιτικό και διοικητικό,
γύρω από το οποίο αναπτύσσεται (με αξιοσημείωτη εξαίρεση τη Σπάρτη), η
ίδια η πόλις, συνήθως οχυρωμένη, πάντοτε διαθέτοντας εμπορικό κέντρο

7. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
7
(αγορά), τόπο συνελεύσεων (συχνά η ίδια η αγορά), έδρα δικαίου και
διακυβέρνησης, εκτελεστικής και νομοθετικής, μοναρχικής ή
αριστοκρατικής στην πρώιμη περίοδο, και αργότερα συνήθως ολιγαρχικής ή
δημοκρατικής.»
(Forrest G., «Η ιστορία της αρχαϊκής εποχής», στο Boardman J., Griffin J. & Murray O. (επιμ.), Η
Ελλάδα και ο ελληνιστικός κόσμος, μτφρ. Α. Τσοτσόρου-Μυστάκα, Νεφέλη, Αθήνα 1996, σ. 27)
Γ. «… από τα τέλη του 9ου αιώνα, βαθιές και μόνιμες μεταβολές επηρέασαν
τις ελληνικές θρησκευτικές αντιλήψεις και τελετουργίες. Η εμφάνιση νέων
τύπων προσφορών συνοδεύει τον συνακόλουθο πολλαπλασιασμό των
τόπων λατρείας, ορισμένοι από τους οποίους αποκτούν ιδιαίτερη
σπουδαιότητα και γίνονται αντικείμενο μνημειακών αναδιατάξεων που
καταλήγουν στη δημιουργία ενός ιδιαίτερου προτύπου ιερού χώρου, του
ελληνικού ιερού. Έτσι διαγράφεται μια εξέλιξη των λατρευτικών στάσεων
που δύο σημαντικά γεγονότα την διευκρινίζουν και την τοποθετούν στο
κέντρο της διαδικασίας σχηματισμού της πόλεως: η άνθηση των ιερών έξω
από τα μεγάλα οικιστικά κέντρα και η γέννηση της λατρείας των ηρώων.»
(Polignac F., Η γέννηση της αρχαίας ελληνικής πόλης, μτφρ. Ν. Κυριαζόπουλος, ΜΙΕΤ, Αθήνα
2000, σ. 32)
Δ. «… η Αττική από τον καιρό του Κέκροπα και των πρώτων βασιλιάδων
ήταν κατοικημένη σε πολλές μικρές πολιτείες, η καθεμιά με δικό της
διοικητικό κέντρο και δικούς της άρχοντες, κι όταν δε φοβούνταν από
εξωτερικό κίντυνο δε μαζεύονταν να κάνουνε συμβούλια με το βασιλέα,
αλλά έλυνε τα πολιτικά της ζητήματα κ' έκανε τις συσκέψεις της η κάθε μια
πολιτεία χωριστά· […] Όταν όμως έγινε βασιλιάς Θησέας, που ήταν πολύ
μυαλωμένος κ' είχε μεγάλη εξουσία, αναδιοργάνωσε όχι μόνο τις άλλες
υποθέσεις του τόπου, αλλά κατάργησε και τις βουλές και τις διοικήσεις των
άλλων πόλεων, και τους έφερε όλους μαζί στη σημερινή πολιτεία, κι
ανέδειξε μια βουλή κ' ένα διοικητικό κέντρο ώστε ενώθηκαν όλοι μαζί, κ'
ενώ τους άφησε να ζουν και να νέμονται τα χτήματά τους όπως και πριν,
τους ανάγκασε όμως να 'χουνε μια πολιτεία, τούτη την Αθήνα, κι αυτή,
αφού τώρα πια σ' αυτή πλήρωναν όλοι φόρους την παρέδωσε ο Θησέας
στους διαδόχους του μεγάλη και τρανή…»
(Θουκυδίδης, Ιστορίαι, Βιβλίο 2.15.1-2.15.2, μτφρ. Ε.Λαμπρίδη, Σώματα Κειμένων-Ανθολόγιο
Αττικής Πεζογραφίας, Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, ΚΕΓ)
Ε. «Είναι, επομένως προφανές ότι η πόλη δεν είναι μια απλή συγκατοίκηση
στον ίδιο τόπο για να μην επιτρέπονται οι αμοιβαίες αδικίες και να
διευκολύνονται οι συναλλαγές. Βέβαια όλα αυτά είναι απαραίτητα για την

8. 2.2. ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (750 – 480 π.Χ.) – Ιστορία Α’ Λυκείου
8
ύπαρξη της πόλης, αλλά κι αν υπάρχουν όλα μαζί, δεν υπάρχει πόλη. Πόλη
είναι μια κοινότητα που εξασφαλίζει την καλή ζωή (το ευ ζην) και στις
οικογένειες και στις ομάδες τωνοικογενειώνγια να δημιουργήσει μια τέλεια
κι αυτάρκη ζωή. Κι αυτό δε μπορεί να πραγματοποιηθεί αν οι κάτοικοι δε
μένουν στον ένα και τον ίδιο τόπο και δεν συνάπτουν επιγαμίες μεταξύ
τους. Να για ποιο λόγο δημιουργήθηκαν συγγένειες από επιγαμίες. Έγιναν
δημόσιες θυσίες κι αναπτύχθηκαν κάθε λογής σχέσεις όπως οι
συγκεντρώσεις τωνσυγγενών στις φατρίες και τόποι όπου ζουναπό κοινού
οι πολίτες. Οι δραστηριότητες αυτές είναι έργο φιλικής διάθεσης. Γιατί φιλία
είναι να ζει κανείς κοινή ζωή με ελεύθερη βούληση. Κι επειδή τελικός
σκοπός του κράτους είναι ο καλός τρόπος ζωής των πολιτών, όλα αυτά
συντείνουν σ' αυτόν. Μια πόλη είναι μια κοινότητα από οικογένειες και
χωριά όπου όλοι ζουν μια ζωή τέλεια και αυτάρκη. Κι αυτό, κατά τη γνώμη
μας, σημαίνει να ζει κανείς ευτυχισμένα και ηθικά.»
(Αριστοτέλης, Πολιτικά, 1280b30-1281a2, μτφρ. Β. Μοσκόβης, Σώματα Κειμένων-Ανθολόγιο
Αττικής Πεζογραφίας, Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα, ΚΕΓ)
πηγή http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/9402