1. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Α 1- 53 , Σ Ο ΠΡΟΟΛΜΛΟ-Θ ΛΚΕ΢ΛΑ ΣΟΤ ΧΡΤ΢Θ
1. Δομι
Σο προοίμιο (ςτ.1-7)
Επίκλθςθ ςτθ Μοφςα(ςτ. 1):κεϊκι υποςτιριξθ/ζμπνευςθ
ςτο λειτοφργθμα του αοιδοφ, ζργο κεόπνευςτο, κφροσ,
αλικεια.
Το κζμα / ο πρωταγωνιςτισ: ο τρομερόσ κυμόσ (μῆνισ)
του Αχιλλζα (ςτ. 1)
Διιγθςθ:οι ολζκριεσ ςυνζπειεσ του κυμοφ του Αχιλλζα
(ςτ.2-5)
Θ χρονικι αφετθρία τθσ αφιγθςθσ / ο
ςυμπρωταγωνιςτισ (ςτ. 6-7)
Απουςία παράκλθςθσ
Θ ικεςία του Χρφςθ (ςτ. 8-53)
Ο ρόλοσ του Απόλλωνα (ςτ.8-11)
Ο ερχομόσ και το αίτθμα του Χρφςθ (ςτ.12-22),
(προςφϊνθςθ, διττι ευχι, αίτθμα, προςφορά λφτρων,
προτροπι για ευλάβεια ςτον Απόλλωνα)
Κετικι αντίδραςθ Αχαιϊν- άρνθςθ Αγαμζμνονα,
αποπομπι Χρφςθ (ςτ.23-33)
Αποχϊρθςθ- προςευχι Χρφςθ (ςτ.34-43), (επίκλθςθ,
προςφϊνθςθ, διακριτικι υπενκφμιςθ προςφορϊν,
αίτθμα-κατάρα)
Θ ςκλθρι τιμωρία των Αχαιϊν(ςτ.44-53)
2. Ομθρικόσ πολιτιςμόσ
Ο ρόλοσ των κεϊν: πίςω από κάκε ανκρϊπινθ πράξθ
κρφβεται κάποιοσ κεόσ(«ψάλλε κεά,θ βουλι γενόνταν του
Κρονίδθ, και απ’ τουσ κεοφσ ποιοσ άναψε τθν ζχκραν
μεταξφ τουσ;»). Οι άνκρωποι όμωσ είναι υπεφκυνοι για τισ
πράξεισ τουσ και πλθρϊνουν για τα λάκθ τουσ (φβρισ Αγαμζμνονα)
Ανκρωπομορφιςμόσ, επιφάνεια(υπερφυςικό ςτοιχείο): ο τιμωρόσ Απόλλωνασ (οργιςμζνοσ,
απειλθτικόσ, πάνοπλοσ ςκορπάει το κάνατο ςτο αχαϊκό ςτρατόπεδο)
Διςυπόςτατθ θ ανκρϊπινθ φφςθ:το ςϊμα αποςυντίκεται (ςτ.53)- θ ψυχι κατεβαίνει ςτον
Άδθ(ςτ.3)
3. ΢τοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ- αιςκθτικζσ
παρατθριςεισ
Ρροςιμανςθ-προϊδεαςμόσ- προοικονομία
Στ.2-5:οι ςυνζπειεσ του κυμοφ, θ απόφαςθ του Δία
Στ. 8-10: ο κυμόσ του Απόλλωνα
Στ. 22, 38: «τον μακροβόλον τοξευτιν Απόλλωνα» ,
«αργυρότοξε»
Στ.27-33:θ αλαηονικι ςυμπεριφορά του Αγαμζμνονα ςτον
Χρφςθ προοικονομεί τθ ςφγκρουςι του με τον Αχιλλζα.

2. Κφκλοσ(το όνομα του πρωταγωνιςτι ςτ.1-7)
Συμμετρία (Χρφςθσ – Αγαμζμνονασ = Χρφςθσ –Απόλλωνασ)
Νόμοσ των τριϊν (ςτ. 51-52), (ςτ.38, 39),οι τρεισ λόγοι(κρυμμζνθ απειλι Χρφςθ,
απροκάλυπτθ απειλι Αγαμζμνονα, κατάρα Χρφςθ + κλιμάκωςθ)
Αντικζςεισ (ςτ. 19-31, ςτ.35, 48, ιπιοσ λόγοσ Χρφςθ- προςβλθτικόσ λόγοσ Αγαμζμνονα,
καλυμμζνθ απειλι(ςτ.22)- απροκάλυπτθ απειλι (ςτ.33)
Εικόνεσ (οπτικζσ- θχθτικζσ (ςτ.45-53)
Εναλλαγι γϋπρόςωπθσ αφιγθςθσ - δραματοποίθςθσ :ςφρίγοσ, δφναμθ, ηωντάνια
4. Σα πρόςωπα-χαρακτιρεσ
Χρφςθσ: αξιοπρεπισ, περιφανοσ, ευγενικόσ, ςυνετόσ, τραγικόσ πατζρασ. Με νθφαλιότθτα και
ευπρζπεια κολακεφει, εφχεται ςτουσ Αχαιοφσ αυτό που ποκοφςαν, αν και ενάντια ςτα ςυμφζροντα
τθσ πατρίδασ του. Διακζτει μζτρο και αυτοκυριαρχία, αλλά ωσ ιερζασ του Απόλλωνα και με
επίγνωςθ του δίκιου του πιζηει ψυχολογικά με καλυμμζνθ απειλι.
Αγαμζμνονασ: εγωκεντρικόσ, ιδιοτελισ, ςυμφεροντολόγοσ, αυταρχικόσ, αγνοεί τθ γνϊμθ των άλλων
Αχαιϊν, άδικοσ, ςκλθρόσ, απάνκρωποσ απζναντι ςτον πονεμζνο πατζρα, ευερζκιςτοσ, εριςτικόσ,
αςεβισ, υβριςτισ απζναντι ςτο φορζα τθσ κεϊκισ εξουςίασ.
ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Να χαρακτθρίςετε τον Αγαμζμνονα από τθ ςτάςθ του απζναντι ςτο Χρφςθ και το ςτράτευμα.
2. Να ςυγκρίνετε το λόγο του Χρφςθ με το λόγο του Αγαμζμνονα.
3. Ροια είναι θ βάςθ τθσ ςχζςθσ του ομθρικοφ ανκρϊπου με το κεό, όπωσ φαίνεται ςτθ δζθςθ του
Χρφςθ (ςτ. 40 – 42 );
4. Με ποια ςχιματα λόγου/εκφραςτικοφσ τρόπουσ παρουςιάηει ο ποιθτισ τον Απόλλωνα ςτουσ
ςτίχουσ 44-45 και τι πετυχαίνει με τθν περιγραφι αυτι;

3. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Α 54 - 3 06 , ΢ Τ Ν Ε Λ Ε Τ ΢ Θ Α Χ Α Λ Ω Ν - ΢ΤΓΚΡΟΤ΢Θ ΑΧΛΛΛΕΑ- ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ
1. Σα πρόςωπα και το ικοσ τουσ
Αχιλλζασ:
Υπευκυνότθτα, κφροσ, αίςκθμα ευκφνθσ απζναντι ςτο ςφνολο (δραςτθριοποιείται, αναλαμβάνει
πρωτοβουλία ςυγκαλϊντασ ςυνζλευςθ), αυτοπεποίκθςθ-πρόκλθςθ για τον
Αγαμζμνονα(προςφζρει προςταςία ςτον μάντθ.(ςτ. 55, 86-93)
Θρεμία, αυτοκυριαρχία παρά το ξάφνιαςμα, αναφορά ςτο κοινό καλό, πεικϊ με ζμφαςθ ςτα
αντικειμενικά δεδομζνα και υπόςχεςθ μελλοντικισ/ αβζβαιθσ αμοιβισ (ςτ.123-130)
Υπερβολικά εκαίςκθτοσ ςτο κζμα τθσ τιμισ, εφκικτοσ, παρορμθτικόσ και αψφσ, με επίγνωςθ τθσ
αξίασ του, δυναμικόσ, υψϊνει μόνοσ αυτόσ το ανάςτθμά του, απαντά με οξφτθτα,
παρεκτρζπεται ςε απειλζσ, δείχνοντασ αςζβεια ςτον αρχιςτράτθγο.(ςτ.150-172)
Αυτοκυριαρχία- αυτοςυγκράτθςθ, ευςζβεια κακϊσ υπακοφει ςτθν προτροπι τθσ Ακθνάσ,
υπερβολι ςτο υβρεολόγιο που εκςτομίηει εναντίον του Αγαμζμνονα, εκδικθτικότθτα –
περιφρόνθςθ απζναντι ςτουσ Αχαιοφσ για τθ ςυνζνοχθ ςιωπι τουσ.(ςτ.217-245)
Αγαμζμνονασ:
Οργι, μνθςικακία, εκδικθτικότθτα, μετάκεςθ ευκυνϊν, αςζβεια ςτον μάντθ, υποχωρεί με
«μεγαλοψυχία» μπροςτά ςτο κοινό ςυμφζρον, αλλά με εγωκεντριςμό και προβάλλοντασ τον
αρχθγικό του ρόλο διεκδικεί τιμθτικό δϊρο.(ςτ.107-12)
Με αλαηονεία- αυκαιρεςία περιφρονεί τουσ άλλουσ αρχθγοφσ που πολεμοφν για τθν τιμι των
Ατρειδϊν, αχάριςτοσ, αγνϊμων, ςυμφεροντολόγοσ απειλεί, ειρωνεφεται(ςτ.132-148)
Μειϊνει τον Αχιλλζα, υποβακμίηει τθ γενναιότθτά του, αδιάλλακτοσ,εγωκεντρικόσ και
προκλθτικόσ αν και δεν εκςτομίηει φβρεισ ςεβόμενοσ το αξίωμά του, προςπακεί να επιβλθκεί με
το φόβο και να διαςϊςει το κφροσ του.(ςτ.174-188)
Νζςτορασ:
Χαριςματικόσ ριτορασ, καλοπροαίρετοσ, ςυνετόσ, ζμπειροσ, νθφάλιοσ, διορατικόσ,
αμερόλθπτοσ, με διπλωματικότθτα, μετριοπάκεια, ευελιξία, ικανότθτα να ψυχολογεί τουσ
αντιμαχόμενουσ προςπακεί να κατευνάςει τα πνεφματα με θπιότθτα και πειςτικότθτα.
2. Ομθρικόσ πολιτιςμόσ
Συνζλευςθ με δθμοκρατικι ςφνκεςθ, αλλά αδφνατθ, φπαρξθ ιεραρχίασ, πρωτοκακεδρία
Αγαμζμνονα.
Θ κρθςκευτικι εξουςία (Κάλχασ) ςυγκροφεται και τελικά επιβάλλεται ςτθν πολιτικι(υποχϊρθςθ
Αγαμζμνονα) ςε μια εποχι που θ κρθςκευτικι πίςτθ ιταν κακολικι και απόλυτθ.
Λδανικόσ τφποσ γυναίκασ ςυνδυάηει: ομορφιά, εξυπνάδα, αξιοςφνθ.
Συντιρθςθ ςτρατοφ:λθςτρικζσ επιδρομζσ, λάφυρα. Θ διανομι τθσ λείασ ανάλογθ τθσ ιεραρχικισ
κζςθσ κακενόσ.Τα λάφυρα δεν είχαν μόνο υλικι αξία, αλλά αποτελοφςαν τιμι - αναγνϊριςθ τθσ
αξίασ του πολεμιςτι. Θ αφαίρεςι τουσ αντιςτοιχοφςε ςε προςβολι τθσ τιμισ του ιρωα.
Θκικά ελαττϊματα καταδικαςτζα:μζκθ, αναίδεια, δειλία/ζλλειψθ κάρρουσ, φόβοσ κανάτου,
κερδοςκοπία, ιδιοποίθςθ ξζνων αγακϊν
Ανκρωπομορφιςμόσ- επιφάνεια Ακθνάσ- κεϊκζσ επεμβάςεισ- ευκφνθ ομθρικϊν θρϊων
Στθν κορφφωςθ τθσ όξυνςθσ(ςτ.189-194) ο Αχιλλζασ αμφιταλαντεφεται. Στο δίλθμμά του,να
ςκοτϊςει εν βραςμϊ ψυχισ τον Αγαμζμνονα και να ςϊςει τθν τιμι του, ςυνεπισ ςτθν θρωικι του
φφςθ ι να αυτοκυριαρχθκεί, ο ποιθτισ επιςτρατεφει τον ανκρωπομορφιςμό – «από μθχανισ κεό».
Θ νίκθ του ιρωα πάνω ςτον εαυτό του είναι ςφμφωνθ με τθ κεϊκι βοφλθςθ. Οι κεοί διευκολφνουν
τουσ ανκρϊπουσ να κάνουν αυτό που κα μποροφςαν και μόνοι τουσ χωρίσ να μειϊνουν τθν ευκφνθ
τουσ .

4. 3. ΢τοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ- αιςκθτικζσ παρατθριςεισ
Επιβράδυνςθ:
ςτ. 54-101(αναλυτικόσ λόγοσ Αχιλλζα-άςτοχα ερωτιματα/υποκζςεισ, πλατιά παρουςίαςθ
Κάλχα, διςταγμοί Κάλχα, δζςμευςθ Αχιλλζα, άρςθ άςτοχων υποκζςεων από τον Κάλχα πριν
αποκαλφψει τον αίτιο του κακοφ):επαυξάνει τθν αγωνία, υπογραμμίηει τθν αυτοπεποίκθςθ του
Αχιλλζα-το φόβο που εμπνζει ο Αγαμζμνονασ.
Θ ςκθνι του Νζςτορα (ςτ.247 κε):ςτθ βϋκορφφωςθ τθσ όξυνςθσ κακυςτερεί τισ εξελίξεισ χωρίσ να
διαςπά το μφκο, θ αποτυχία του υπογραμμίηει τον οριςτικό χαρακτιρα τθσ ριξθσ .
Προοικονομία:επιςτροφι Χρυςθίδασ(ςτ.141-147), βίαιθ αρπαγι Βριςθίδασ(ςτ.184-185),
αποκατάςταςθ Αχιλλζα-ταπείνωςθ Αγαμζμνονα (ςτ.213-214, 240-244).
«΢χιμα του αδυνάτου»ςτ.234-240:τελεςίδικθ θ απόφαςθ αποχισ από τθ μάχθ, ο όρκοσ αποκτά
ζνταςθ, παραςτατικότθτα.
΢ΤΜΠΛΘΡΩΜΑΣΛΚΕ΢ ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Να επιςθμάνετε τα κφρια γνωρίςματα του ικουσ του Αχιλλζα, του Αγαμζμνονα και του μάντθ
Κάλχα ςτθριηόμενοι ςτα λόγια και τθ ςτάςθ τουσ ςτθν ενότθτα αυτι.
2. Ανάμεςα ςτον πρϊτο και ςτον δεφτερο λόγο του Αχιλλζα παρατθροφνται διαφορζσ ωσ προσ το
περιεχόμενο και το φφοσ. Ροιεσ είναι αυτζσ;
3. Στθ ςφγκρουςθ Αχιλλζα – Αγαμζμνονα, τίνοσ το μζροσ κα παίρνατε και γιατί;
4. Να ςυνκζςετε το πορτρζτο του Νζςτορα α) απ’ όςα λζει ο ποιθτισ γι’ αυτόν, β) απ’ όςα λζει ο
ίδιοσ για τον εαυτό του, γ) από τον τρόπο με τον οποίο χειρίηεται το κζμα τθσ ςφγκρουςθσ των
δφο αρχθγϊν.
5. Ανικει τιμι ςτον Αχιλλζα που με υπόδειξθ τθσ Ακθνάσ ζςπρωξε το ςπακί ςτθ κικθ ι όχι και
γιατί;
6. Ροια ςτάςθ κράτθςαν οι άλλοι Αχαιοί ςτθ διζνεξθ του Αχιλλζα με τον Αγαμζμνονα; Ρϊσ
αντιμετωπίηει τθ ςτάςθ αυτι ο Αχιλλζασ ςτουσ ςτίχουσ 232 – 233; Τι προοικονομεί θ ςτάςθ των
Αχαιϊν και θ επιςιμανςι τθσ από τον Αχιλλζα;
7. Ροια ςυμπεράςματα μπορείτε να βγάλετε από τθ ςυγκεκριμζνθ ενότθτα για τθ ςφνκεςθ τθσ
ςυνζλευςθσ των Αχαιϊν και τισ δικαιοδοςίεσ εκείνων που μετείχαν ς’ αυτιν; Ροιασ εποχισ
κεςμοφσ φαίνεται να απθχεί θ ςυνζλευςθ αυτι, τθσ μυκθναϊκισ ι τθσ εποχισ του ποιθτι;
8. Ρϊσ λειτουργεί από άποψθ ποιθτικισ τεχνικισ θ αναδρομικι αφιγθςθ του Νζςτορα; Τι
επιδιϊκει με τθ χριςθ του μυκικοφ παραδείγματοσ ο ςυνετόσ βαςιλιάσ τθσ Ρφλου;

5. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Α 35 0 - 43 1 Α , Θ ΢ΤΝΑΝΣΘ΢Θ ΑΧΛΛΛΕΑ - ΚΕΣΛΔΑ΢
Θ ςυνάντθςθ Αχιλλζα – Κζτιδασ υπθρετεί τθν πλοκι κακϊσ :
Οδθγεί κατευκείαν ςτθν ιττα των Αχαιϊν και ςτο κάνατο του Ράτροκλου
Είναι ευκαιρία για τον Αχιλλζα να ιςτοριςει τα πάκθ του από τθ δικι του οπτικι γωνία πριν
εξαφανιςτεί από τθ ςκθνι για πολλζσ ραψωδίεσ και για τουσ ακροατζσ να τα ακοφςουν ξανά
παρατείνοντασ τθν αγωνία τουσ.
Είναι μια τρυφερι ανκρϊπινθ ςκθνι ς’ ζνα πολεμικό περιβάλλον.
Ραρουςιάηει τθν ανκρϊπινθ και όχι τθν θρωικι διάςταςθ του χαρακτιρα του Αχιλλζα.
Αχιλλζασ: αδυναμία,
παράπονο, ξζςπαςμα ςε
δάκρυα που εξωτερικεφουν
τον πόνο του, αίςκθμα
αδικίασ, πλθγωμζνοσ
εγωιςμόσ που επιηθτά τθ
μθτρικι υποςτιριξθ –
παρθγοριά. Κεωρεί τθν
αποκατάςταςθ τθσ τιμισ του
ευκφνθ του Δία και
αντιςτάκμιςμα για τθν
ολιγόχρονθ ηωι του. Με
υποκειμενικότθτα εξιςτορεί
τα γεγονότα ενοχοποιϊντασ
τον Αγαμζμνονα και
αποςιωπϊντασ τθ δικι του
αυκάδεια. Κζτει τθν
προςωπικι του ικανοποίθςθ
πάνω από το κοινό καλό
ηθτϊντασ τθν τιμωρία όλων
των Αχαιϊν.
Ομθρικόσ πολιτιςμόσ
Βαςικό χαρακτθριςτικό του ιρωα – πολεμιςτι θ ανδρεία ςτον πόλεμο. Κφρια επιδίωξι του θ
τιμι, μια αξία όχι μόνο ιδεατι , αλλά με υλικό αντίκρυςμα.Τα λάφυρα ( το αριςτείον, το γζρασ)
αποτελοφςαν επιβράβευςθ προςφοράσ και ζμπρακτθ απόδειξθ εκτίμθςθσ από τουσ
ςυμπολεμιςτζσ. Ο ιρωασ πολεμά για τθν προςωπικι του τιμι, όχι για το κοινό καλό, αφοφ θ
ζννοια τθσ εκνικισ ςυνείδθςθσ διαμορφϊνεται πολφ αργότερα ςτα χρόνια των περςικϊν
πολζμων.
Ανκρωπομορφιςμόσ. Κζτιδα: ςοβαρι, αξιοπρεπισ, τρυφερι και ςτοργικι μθτζρα, ςπεφδει ςτθν
ζκκλθςθ του παιδιοφ τθσ, του δίνει τθν ευκαιρία να εκτονϊςει τον πόνο του μιλϊντασ, υποφζρει,
κρθνεί, παραπονιζται για τθν τραγικι μοίρα του γιου τθσ, επικροτεί τθν απόφαςι του,
υπόςχεται να ικανοποιιςει το αίτθμά του χωρίσ να αναρωτθκεί για το δίκιο του.

6. Αρχι προςφοράσ – ανταπόδοςθσ :οι ςχζςεισ κεϊν – ανκρϊπων, αλλά και κεϊν μεταξφ τουσ δεν
βαςίηονται ςτο δίκαιο ι ςτθν θκικι αλλά ς’ ζνα ςυμφεροντολογικό δοφναι και λαβείν.
Διαφορζσ τερατόμορφων προομθρικϊν κεϊν (εκατόγχειρεσ) με τουσ εξανκρωπιςμζνουσ
ομθρικοφσ κεοφσ.
΢τοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ
Προοικονομία: ςτ. 354 –355:το αίτθμα Αχιλλζα ςτθ μθτζρα του, ςτ. 396 κε: θ εξαργφρωςθ τθσ
ευεργεςίασ – ικανοποίθςθ αιτιματοσ, ςτ. 410 –413 :ιττεσ Αχαιϊν, τιμωρία Αγαμζμνονα, ςτ. 428:
βάςιμθ ελπίδα ανταπόκριςθσ Δία, ςυμφορζσ για Αχαιοφσ.
Επιβράδυνςθ: ςτ 365 – 393, τα γεγονότα από τθν πλευρά του κιγμζνου ιρωα, μζγεκοσ πόνου του
ιρωα, παράταςθ αγωνίασ ακροατι.
Στ.424 – 427:12θμερθ απουςία κεϊν, κακυςτζρθςθ ςυνάντθςθσ Κζτιδασ – Δία, παράταςθ αγωνίασ,
ανάπαυλα ςτθν ζνταςθ, διάρκεια κυμοφ / πλιξθσ Αχιλλζα μακριά από τον πόλεμο.
΢ΤΜΠΛΘΡΩΜΑΣΛΚΕ΢ ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Γιατί ο Αχιλλζασ επιλζγει ωσ χϊρο τθσ προςευχισ του τθν ακρογιαλιά;
2. Θ Κζτιδα ωσ κεά γνωρίηει τα προβλιματα του γιου τθσ. Γιατί τον ρωτάει ςαν να ζχει πλιρθ
άγνοια γι’ αυτά;
3. Ροια γεγονότα αφθγείται ςτθ μθτζρα του ο Αχιλλζασ ςτουσ ςτ. 365 – 393; Αυτά τα γεγονότα
τα δίνει από τθ δικι του ςκοπιά. Τι προβάλλει και τι παραλείπει;
4. Στισ ςχζςεισ ανκρϊπων – κεϊν, αλλά και κεϊν μεταξφ τουσ ιςχφει θ αρχι τθσ προςφοράσ και
τθσ ανταπόδοςθσ. Ροια εφαρμογι βρίςκει αυτι θ αρχι ςτθν περίπτωςθ του αιτιματοσ του
Αχιλλζα;
5. Ρϊσ μπορεί να είναι μεγάλοσ ιρωασ ο Αχιλλζασ, όταν βάηει τθν προςωπικι του ικανοποίθςθ
πάνω από το κοινό καλό; ( Να αναπτφξετε τθν άποψι ςασ)
ΡΑΨΩΔΛΑ Α 4 9 4 – 61 2 , ΢ Κ Θ Ν Ε ΢ ΑΠΟ ΣΟΝ ΌΛΤΜΠΟ
Δομι
Στ. 494 – 533: ικεςία Κζτιδασ – υπόςχεςθ Δία
Στ. 534 – 571: φιλονικία Δία – Ιρασ
Στ. 572 – 601: ςυμφιλιωτικι παρζμβαςθ Θφαίςτου
Στ. 602 – 612: το ςυμπόςιο των κεϊν
Θ βουλι του Δία
Θ υπόςχεςθ του Δία ςτθ Κζτιδα να δικαιϊςει τον Αχιλλζα
δίνοντασ νίκεσ ςτουσ Τρϊεσ επιβεβαιϊνεται από: τθν
προβολι τθσ παντοδυναμίασ του Δία ,τθν ανυποχϊρθτθ
ςτάςθ του ςτθ λογομαχία με τθν Ιρα και αποτελεί μαηί με
το κυμό του Αχιλλζα τον πυρινα και τισ κινθτιριεσ
δυνάμεισ του ζπουσ.

7. ΢τ. 529-531:Το επιβλθτικό
νεφμα (κοφνθμα τθσ κεφαλισ
προσ τα κάτω) του Δία, με το
οποίο ςυντονίηεται και ο ίδιοσ ο
μζγασ Πλυμποσ, ενζπνευςε,
ςφμφωνα με το Στράβωνα, τον
γλφπτθ Φειδία ςτθν απόδοςθ
τθσ μορφισ του κεοφ ςτο
χρυςελεφάντινο άγαλμά του
ςτθν Ολυμπία.
Θ οργάνωςθ τθσ κοινωνίασ των κεϊν – θ ςχζςθ τθσ με τθν κοινωνία των ανκρϊπων
Στ. 535 – 537: ςεβαςμόσ των κεϊν ςτο μεγαλείο του Δία, προςπάκεια ιεράρχθςθσ των Ολυμπίων
που κακρεφτίηει τθν αυςτθρι ιεραρχικι τάξθ και πατριαρχικι δομι τθσ κοινωνίασ τθσ εποχισ.
Συγκεκριμζνα: Δίασ = βαςιλιάσ – πατζρασ, ολφμπιοι κεοί = ευγενείσ/ ςφμβουλοι – αδελφοί, μεγάλοι
γιοι, παρακατιανζσ κεότθτεσ = λαόσ – υπόλοιπα μζλθ οικογζνειασ.
Ανκρωπομορφιςμόσ – ςχζςεισ κεϊν
Ο Δίασ ικανοποιεί το αίτθμα τθσ Κζτιδασ όχι από πρόκεςθ να αποδϊςει δικαιοςφνθ, οφτε
από υποχρζωςθ , αλλά για να μθ τθν ταπεινϊςει (ςτ. 517) με τθν άρνθςι του.
Θ καχφποπτθ – εριςτικι ςφηυγοσ προκαλεί τον αυταρχικό – δεςποτικό ςφηυγο και τελικά
υποτάςςεται με τθν απειλι ξυλοδαρμοφ.
Θ ικεςία, θ ςυμβουλι, ο γλυκόσ λόγοσ, το παράδειγμα ωσ πειςτικό μζςο, ο εξευμενιςμόσ και
θ τιμωρία ζχουν τθ κζςθ τουσ ςτθ ηωι των κεϊν.
Αντικείμενα – ςυνικειεσ: ποτιρι, κρατιρασ – ποτό, ςυμπόςιο, κικάρα, κρεβάτι – φπνοσ.
Θ ςυμφιλιωτικι παρζμβαςθ Θφαίςτου
Διαςκεδάηει τθν τεταμζνθ ατμόςφαιρα με εναλλαγι:
α) ςοβαρότθτασ β) κωμικϊν ςτοιχείων
Κεωρεί τα ανκρϊπινα προβλιματα αςιμαντα να εικόνεσ επιχειρθμάτων(ςτ.
ταράξουν τθ μακαριότθτα των κεϊν. 580 –581 κϋ588) και
Συμβουλεφει τθ μθτζρα του να υποταχκεί προςωπικοφ πακιματοσ
επιβεβαιϊνοντασ τθ δφναμθ του Δία. ( ςτ. 591 – 594)
Υπενκυμίηει ωσ μζςο πεικοφσ το προςωπικό του θ εικόνα του χωλοφ
πάκθμα. οινοχόου ςε αντίκεςθ με τα
Κερνάει τθ μθτζρα του και τουσ άλλουσ κεοφσ . γνωςτά ςφμβολα αρμονίασ

8. Αντιςτοιχίεσ ςκθνισ ςτον Όλυμπο – αγοράσ Αχαιϊν
Ομοιότθτεσ:
Διαφορζσ:
Ρραγματοποιοφνται μετά από ικεςία
Αποτελεςματικότερθ θ παρζμβαςθ
Ζχουν κζντρο μια ςφγκρουςθ
του Θφαίςτου από του Νζςτορα
Ο ανϊτεροσ ιεραρχικά επικρατεί, ο κατϊτεροσ υποχωρεί
Μερικι υποχϊρθςθ Αχιλλζα –
ολοκλθρωτικι υποχϊρθςθ Ιρασ
Ζχουν φφοσ απειλθτικό, εριςτικό
Μεγαλφτερθ διάρκεια, άςχθμθ
Κεντρικό τουσ κζμα θ τιμι του Αχιλλζα
ζκβαςθ – ςφντομθ διάρκεια,
Στθν κορφφωςθ τθσ όξυνςθσ ςθμειϊνεται ςυμφιλιωτικι
χαροφμενθ ζκβαςθ
παρζμβαςθ
Οι υπόλοιποι (ςτρατόσ – κεοί ) παρακολουκοφν βουβοί
΢ΤΜΠΛΘΡΩΜΑΣΛΚΕ΢ ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Ραίηει ςωςτά το ρόλο τθσ θ Κζτιδα ςαν μάνα ενόσ αδικθμζνου παιδιοφ; Να δικαιολογιςετε τθν
απάντθςι ςασ.
2. Να ςχολιάςετε τθν α) αρχικι αντίδραςθ του Δία ςτο αίτθμα τθσ Κζτιδασ (τι τον δυςκόλευε;) και
β) τθν τελικι του ςυγκατάκεςθ (γιατί τθν ζδωςε;). Να λάβετε υπόψθ ςασ και τισ πλθροφορίεσ
που μασ δίνει το παράλλθλο κείμενο τθσ ςελίδασ 44 του βιβλίου ςασ.
3. Αφοφ λάβετε υπόψθ ςασ τουσ λόγουσ για τουσ οποίουσ ο Δίασ αποφαςίηει να δικαιωκεί ο
Αχιλλζασ, να ςυγκρίνετε τθ ςτάςθ των κεϊν τθσ Λλιάδασ με κείνθ των κεϊν τθσ Οδφςςειασ ςτθν
απόφαςθ να δικαιωκεί ο Οδυςςζασ.
4. Να περιγράψετε με λίγα λόγια τθν εικόνα των ςτίχων 534-536. Με ποιον εκφραςτικό τρόπο
αποδίδει ο ποιθτισ τθν εικόνα και τι κζλει να δθλϊςει μ’ αυτιν;
5. Ροια χαρακτθριςτικά ςυνκζτουν τθν εικόνα τθσ Ιρασ ςτθν ενότθτα αυτι;
6 . Ροια ςτοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ διακρίνετε ςτο παράδειγμα που φζρνει ο Ιφαιςτοσ από το
παρελκόν και τι πετυχαίνει ο ποιθτισ με τθ χριςθ τουσ;

9. ΡΑΨΩΔΛΑΓ 1 2 1 – 24 4 Θ ΣΕΛΧΟ΢ΚΟΠΛΑ
Θ ποιθτικι λειτουργία τθσ παρουςίασ τθσ Ελζνθσ
Σχολιάηεται θ ομορφιά τθσ Ελζνθσ από τουσ γζροντεσ δικαιϊνοντασ τον πόλεμο που γίνεται για
χάρθ τθσ και προκειμζνου να εκτιμθκεί θ αξία του επάκλου τθσ μονομαχίασ.
Δίνονται πλθροφορίεσ για ςθμαντικοφσ αρχθγοφσ των Αχαιϊν.
Ραρουςιάηεται θ άλλθ πλευρά τθσ Ελζνθσ (ενοχι, τφψεισ, μεταμζλεια, ςυντριβι, νοςταλγία)
Κα παρακολουκιςει τθ μονομαχία που κα κρίνει τθν προςωπικι τθσ τφχθ και τθν τφχθ του
πολζμου.
Καλφπτεται ο απαιτοφμενοσ χρόνοσ για τθν προετοιμαςία τθσ κυςίασ - των ορκίων ςτο πεδίο τθσ
μάχθσ.
Ο ποιθτισ υποβάλλει τθν εντφπωςθ ότι βριςκόμαςτε ςτθν αρχι του πολζμου
Μονομαχία Μενζλαου – Ράρθ ( των δφο αντεραςτϊν – διεκδικθτϊν τθσ Ελζνθσ)
Τειχοςκοπία – πλθροφόρθςθ για θγετικζσ φυςιογνωμίεσ αχαϊκοφ ςτρατοπζδου
Ραρουςία Ελζνθσ – ανανζωςθ τθσ αιτίασ του πολζμου
Θκογραφικι ικανότθτα Ομιρου
Ελζνθ
Ζμμεςα (τρυφερζσ προςφωνιςεισ Λαοδίκθσ, Ρριάμου) :
Ζχει κερδίςει τθν αποδοχι, ςυμπάκεια μελϊν βαςιλικισ
οικογζνειασ, δεν τθσ καταλογίηουν ευκφνθ.
(Εγκϊμιο γερόντων/ εχκρϊν) : ακτινοβολία, γοθτεία, κεϊκι
ομορφιά.
Άμεςα : προκομμζνθ, επιδζξια, χρυςοχζρα, υπεφκυνθ,
αλλά με περθφάνια και αυτοπεποίκθςθ μετατρζπει ςε
καλλιτεχνικι δθμιουργία τον πόλεμο που θ ίδια προκάλεςε.
Νιϊκει ωςτόςο ενοχζσ, τφψεισ, ςυντριβι για τα δεινά που
προκάλεςε και νοςταλγία για όςα άφθςε πίςω. Κυκλοφορεί
με άνεςθ και αξιοπρζπεια ανάμεςα ςτουσ Τρϊεσ, ςζβεται και
τιμά τον Ρρίαμο. Νιϊκει περιφανθ για τθν καταγωγι τθσ
επαινϊντασ τουσ Ζλλθνεσ αρχθγοφσ.
Πρίαμοσ
αρχοντιά, ευγζνεια, ανωτερότθτα, γενναιοψυχία. Τρυφερι,
ακωωτικι ςτάςθ απζναντι ςτθν Ελζνθ, εκτίμθςθ, ειλικρινισ
καυμαςμόσ ςτουσ αρχθγοφσ των εχκρϊν του.
Αφθγθματικζσ τεχνικζσ
Επιβράδυνςθ :
Ολόκλθρθ θ ραψωδία Γ αποτελεί επιβράδυνςθ ςτθν εξζλιξθ τθσ υπόκεςθσ: θ μονομαχία Ράρθ –
Μενζλαου ανακόπτει τθ ςφγκρουςθ των δυο ςτρατϊν, θ τειχοςκοπία και θ ςυηιτθςθ Ελζνθσ –
Ρριάμου ανακόπτει τθ μονομαχία καλφπτοντασ το χρόνο προετοιμαςίασ τθσ.
Στ. 184 – 190 :αναδρομικι αφιγθςθ / ςφγκριςθ που επιχειρεί ο Ρρίαμοσ προετοιμάηοντασ τθν
παρουςίαςθ του επόμενου αρχθγοφ.
Επικι ειρωνεία :
Στ. 243 – 244: Ο ακροατισ πλθροφορείται τον κάνατο των Διοςκοφρων – θ Ελζνθ το αγνοεί.

10. Περιγραφικι ικανότθτα Ομιρου
Εικόνεσ πλικουσ: (ςτ.130 –135) ειρθνικι εικόνα ετοιμοπόλεμων Τρϊων – Αχαιϊν, (ςτ.146 – 155)
φλφαρθ διάκεςθ γερόντων ςε ϊρα ανακωχισ.
Εικόνεσ μεμονωμζνων προςϊπων: Θ Ελζνθ ενϊ υφαίνει(ςτ.125-128), πορεφεται προσ τισ Σκαιζσ
Ρφλεσ (141-145), ςυνομιλεί με τον Ρρίαμο. Ο Οδυςςζασ (ςτ. 193-198, 216-224).
Συμπζραςμα: εικόνεσ ηωντανζσ, ρεαλιςτικζσ, εξελιςςόμενεσ με κινθματογραφικό τρόπο, κζντρο τουσ
θ ανκρϊπινθ δράςθ, θ επϊνυμθ περιςςότερο, παρά θ μαηικι.
΢ΤΜΠΛΘΡΩΜΑΣΛΚΕ΢ ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Τι ςθμαίνει ο όροσ «τειχοςκοπία» και ποια ςτοιχεία παρζχει ωσ ποιθτικό εφρθμα για τθν
πλθρζςτερθ εποπτεία του ζργου;
2. Να θκογραφιςετε τον Ρρίαμο παίρνοντασ υπόψθ ςασ τθ ςτάςθ του απζναντι ςτθν Ελζνθ και
απζναντι ςτουσ αρχθγοφσ του εχκρικοφ ςτρατοπζδου.
3. Για ποιουσ από τουσ αρχθγοφσ των Αχαιϊν δίνονται πλθροφορίεσ, ποιεσ είναι αυτζσ και από το
ςτόμα τίνοσ ακοφγονται;
ΡΑΨΩΔΛΑ Η (119-236): ΣΟ ΕΠΕΛ΢ΟΔΛΟ ΓΛΑΤΚΟΤ-ΔΛΟΜΘΔΘ
Ο λειτουργικόσ ρόλοσ τθσ ενότθτασ μζςα ςτο ζργο.
Θ ςυνάντθςθ αυτι ςτζκει υπόδειγμα ιπποτικισ ςυμπεριφοράσ μζςα ςτθν πολεμικι παραηάλθ, ενϊ
λειτουργικά εξαςφαλίηει θρεμία, που τθ χρειάηεται ο ακροατισ για να παρακολουκιςει χωρίσ
αγωνία τα γεγονότα μζςα ςτθν πόλθ.
«Τον καιρό που χρειάηεται για να πάει ο Ζκτορασ ςτθν πόλθ τον γεμίηει ο Πμθροσ με το επειςόδιο
του Γλαφκου και του Διομιδθ (119-236), που είναι μια αλθκινι όαςθ μζςα ςτθ ςκλθράδα του
ανκρϊπινου πόνου, όπωσ τον δίνουν οι μάχεσ, μια προετοιμαςία για τισ ειρθνικζσ ςκθνζσ που κ'
ακολουκιςουν, ζνα ξανατόνωμα τθσ πίςτθσ ςτθν αξία τθσ περιποίθςθσ του ξζνου. Βλ. Κομνθνοφ -
Κακριδι Ο., Σχζδιο ..., ς. 58.
Προςζχουμε:
Ο ποιθτισ βάηοντασ τον Διομιδθ να δθλϊνει διπλά ότι δεν κζλει να ςυγκρουςτεί μ' ζναν κεό : α)
αφινει να εννοθκεί ότι οι επικζςεισ του ιρωα κατά τθσ Αφροδίτθσ και του ϋΑρθ ζγιναν κατόπιν
εντολισ τθσ Ακθνάσ, β) ακυρϊνει ζτςι τθν προφθτεία τθσ Διϊνθσ, δθλ. ότι κα βρει κάποιον
αντίπαλο ανϊτερο του που κα τον τιμϊρθςει για τθν φβρθ του να επιτεκεί ςε μια κεά, ςτθν
Αφροδίτθ (Ε 410-415), γιατί ο Διομιδθσ δεν είναι αςεβισ και υβριςτισ, γ) προβάλλει τθ κεϊκι
ομορφιά του Γλαφκου, δ) τονίηει τθ γενναιότθτα και τθν ευςζβεια του Διομιδθ .
ςτ. 120-122: οι ςυνκικεσ τθσ ομθρικισ μάχθσ ανάγκαηαν τουσ εχκρικοφσ ςτρατοφσ να βρίςκονται
πολφ κοντά, ζτςι ϊςτε οι ιρωεσ να ζχουν κάκε φορά τθ δυνατότθτα να ςυνομιλοφν, να
καυχιοφνται για τθν ανδρεία τουσ, να χλευάηουν ι να απειλοφν τον αντίπαλο τουσ.
ςτ. 145 : ςτθν πλατιά αναφορά του Γλαφκου ςτουσ προγόνουσ του (επικι άνεςθ) παρατθροφμε
τθ μελαγχολικι διάκεςθ του ιρωα ςτθν αρχι του λόγου του, τθν ζκδθλθ περθφάνια με τθν
οποία αναφζρεται ςτουσ προγόνουσ του, τθ χριςθ τθσ παρομοίωςθσ (ςτ. 146-149) παρμζνθ από
τθν ανοιξιάτικθ και φκινοπωρινι φφςθ, κακϊσ και τα κζματα: α) τθσ παντρεμζνθσ γυναίκασ, θ
οποία εκδικείται το νζο που αρνείται τον ζρωτα τθσ ςυκοφαντϊντασ τον ςτον άντρα τθσ (πβ.
Λππόλυτοσ του Ευριπίδθ, γυναίκα του Ρετεφρι ςτθν Ρ. Διακικθ), β) το παραμυκικό ςτοιχείο που
περιζχει θ αποςτολι του Βελλερεφόντθ ςτον Λοβάτθ με τα λυγρά ςιματα και τουσ δφςκολουσ
άκλουσ που του ανατζκθκαν (πβ. άκλοι του Θρακλι, κατορκϊματα που πρζπει να
πραγματοποιιςει το βαςιλόπουλο για να κερδίςει τθν αγαπθμζνθ του κτλ.).

11. ςτ. 191/ 200: τθ φροντίδα των κεϊν για τθν αποκατάςταςθ του δικαίου , αλλά και τθν τιμωρία
του Βελλερεφόντθ, όταν θ φβρθ του τον ζκανε μιςθτό τουσ κεοφσ. Ο Βελλερεφόντθσ, όπωσ
υπονοείται εδϊ και μαρτυρεί ο Ρίνδαροσ κ.α. μεταγενζςτεροι ποιθτζσ, κατόρκωςε ακόμα να
δαμάςει, με τθ βοικεια τθσ Ακθνάσ, τον Ριγαςο, το κεϊκό φτερωτό άλογο (πάνω ς' αυτό όντασ
ςκότωςε τθ Χίμαιρα). Οι επιτυχίεσ του όμωσ και θ τελικι του δικαίωςθ τον ζκαναν να «το πάρει
πάνω του» και να δοκιμάςει με τον Ριγαςο ν’ανεβεί και ςτον Πλυμπο = να γίνει κεόσ. Τότε
μιςικθκε από τουσ κεοφσ και τιμωρικθκε: ο Ριγαςοσ τον γκρζμιςε ςτθ γθ, όπου
περιφρονθμζνοσ από κεοφσ κι ανκρϊπουσ ζρμοσ ετριγφριηε ςτθσ Ερθμιάσ τον κάμπο.
ςτ. 208-209: τθν περίφθμθ προτροπι «αἰ ζν ἀριςτεφειν καί ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων, μηδζ
γζνοσ πατζρων αἰ ςχυνζμεν», που ςυμπυκνϊνει το ιδανικό τθσ θρωικισ εποχισ και που θ
επίδραςθ του ςυνεχίηεται μζχρι ςιμερα, άςχετα αν οι χϊροι εφαρμογισ του
πολλαπλαςιάςτθκαν και διαφοροποιικθκαν.
Ανκρϊπινο ιδανικό πζρα για πζρα, απαλλαγμζνο από κάκε τι το μεταφυςικό: να ξεχωρίηεισ
κάνοντασ πράξεισ που τιμοφν το γζνοσ και ςϊηουν τθν πατρίδα, ϊςτε να 'χουν να λεν" για ςζνα.
Αχαιοί και Τρϊεσ διαπνζονται από τισ αξίεσ και τα ιδανικά του ίδιου θρωικοφ κϊδικα.
ςτ. 213 : θ κίνθςθ του Διομιδθ να «ςτυλϊςει» το κοντάρι του ςτθ γθ ςθματοδοτεί τθ λιξθ μιασ
μονομαχίασ που δεν άρχιςε και τθ μεταςτροφι τθσ ςε ςυμφιλίωςθ. Ο ςτίχοσ 215 κυμίηει το λόγο
του Μζντθ ςτον Τθλζμαχο («Ναι, καμαρϊνουμε πωσ είμαςτε αμοιβαίοι φίλοι, γονικοί ανζκακεν
...», α ςτ. 207).
ςτ. 230 : θ ιπποτικι ςυμπεριφορά των θρϊων ςυμπλθρϊνεται από τθν ανταλλαγι των όπλων
τουσ, ςυμβολικι πράξθ ανανζωςθσ τθσ πατρογονικισ ξενίασ. Ο ποιθτισ μάλιςτα τονίηει τθ
ςυγκινθςιακι ζξαρςθ τθσ ςτιγμισ και δικαιολογεί μ' αυτιν το ςυναιςκθματικό παραςυρμό του
Γλαφκου να ανταλλάξει τα χρυςά όπλα του με τα χάλκινα του Διομιδθ· χαρακτθριςτικι
λεπτομζρεια που τονίηει και αυτι τθν ανκρωπιά τθσ ςκθνισ, που ςτζκει πάνω από μίςθ και
υλικζσ αξίεσ. Λδιαίτερα ςτο ςτίχο 234 να ςθμειϊςουμε πάλι ότι πίςω από κάκε ενζργεια καλι ι
κακι βρίςκεται θ κεϊκι δφναμθ, ςφμφωνα με τισ αντιλιψεισ τθσ ομθρικισ κοινωνίασ, αλλά αυτό
δεν αφαιρεί τθν ελευκερία από τον ομθρικό άνκρωπο οφτε μειϊνει τθν ευκφνθ του .
Ε ΡΓ Α ΢ ΛΕ ΢
1. Να χαρακτθρίςετε το
Διομιδθ από τθ ςκθνι τθσ
ςυνάντθςθσ με το Γλαφκο και
να δικαιολογιςετε τουσ
χαρακτθριςμοφσ ςασ.
2. Να επιςθμάνετε τα
ςτοιχεία που δίνουν
πλθροφορίεσ για: τθ μάχθ, τθ
φιλοξενία, τισ θκικζσ βαςικζσ
αξίεσ ςτθν ενότθτα(φιλία,
φβρθ.......).
3. Να εντοπίςετε και να
αναλφςετε τισ πλατιζσ
ομθρικζσ παρομοιϊςεισ τθσ
ενότθτασ.

12. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Η 3 69 – 5 2 9 Ο ϋ Ε Κ Σ Ο Ρ Α ΢ ΢ΣΘΝ ΣΡΟΛΑ
ςκθνι ςκθνικό τίτλοσ
θ
1 369 - 389 Ανάκτορο Ζκτορα Αναηιτθςθ Ανδρομάχθσ από τον
Ζκτορα
2θ 390 - 494 Σκαιζσ Ρφλεσ Συνάντθςθ – ςυνομιλία Ζκτορα και
Ανδρομάχθσ
3θ 495 – 502 Ανάκτορο Ζκτορα Κρινοσ για τον Ζκτορα
4θ 503 – 529 Από τισ Σκαιζσ Ρφλεσ προσ τθν Συνάντθςθ Ράρθ - Ζκτορα
τρωικι πεδιάδα
Σα πρόςωπα και το ικοσ τουσ
Ανδρομάχθ : ζντονθ ςυναιςκθματικι φόρτιςθ, ταραχι, αγωνία για τθν τφχθ του αγαπθμζνου
ςυηφγου, πατζρα του παιδιοφ τθσ και μοναδικοφ προςτάτθ τθσ. Αποςτολι τθσ και χϊροσ ευκφνθσ
τθσ το ςπίτι, θ ηωι, θ οικογζνεια που προςπακεί απεγνωςμζνα να προςτατεφςει επιςτρατεφοντασ
φόβουσ για το μζλλον(406-412), το τραγικό παρελκόν(413-428), το επιςφαλζσ παρόν(429-430).
Φόβοσ και αγάπθ τθν κάνουν τόςο εφευρετικι που φτάνει να προτείνει ςτον ϋΕκτορα ςυγκεκριμζνθ
αμυντικι τακτικι ςτθριγμζνθ ςε λογικι βάςθ. Με ανάμεικτα ςυναιςκιματα πείκεται ςτισ υποδείξεισ
του ςυηφγου τθσ κακϊσ τον αποχαιρετά για τελευταία φορά.
Ζκτορασ: ωσ ςφηυγοσ και πατζρασ αγωνιά να δει τουσ αγαπθμζνουσ του, ωσ ςτρατιϊτθσ νιϊκει
άβολα, βιάηεται να επιςτρζψει ςτο πεδίο τθσ μάχθσ. Ιρεμοσ, με κατανόθςθ, αλλά αμετακίνθτοσ ςτα
θρωικά ιδανικά, το χρζοσ, τθ δόξα, τθν ντροπι, το φόβο τθσ ατίμωςθσ, τθν υςτεροφθμία,τον αγϊνα
χωρίσ ελπίδα νίκθσ. Αφοςιωμζνοσ ςφηυγοσ, αγωνιά για τθ μοίρα τθσ γυναίκασ του, τθν οποία
τοποκετεί ςτθν κορυφι τθσ πυραμίδασ των αγαπθμζνων προςϊπων. Στοργικόσ και τρυφερόσ
πατζρασ, αφοπλίηεται μπροςτά ςτθ δφναμθ τθσ παιδικισ ακωότθτασ, αιςιόδοξοσ κακϊσ
οραματίηεται το μζλλον του γιου του. Φιλικόσ, ευγενικόσ, καλοπροαίρετοσ απζναντι ςτον Ράρθ και
ευςεβισ ςτου κεοφσ.

13. Αφθγθματικι τεχνικι – αιςκθτικζσ παρατθριςεισ
Θ ποιθτικι λειτουργία τθσ
ςκθνισ: Σε μια κρίςιμθ για του
Τρϊεσ ςτιγμι του πολζμου,
ενϊ το ςχζδιο δικαίωςθσ του
Αχιλλζα δεν ζχει τεκεί ακόμα
ς’ εφαρμογι, ο ποιθτισ μασ
γνωρίηει το πρωτοπαλίκαρο
των Τρϊων, τον Ζκτορα ωσ
ςφηυγο και πατζρα και όλα
όςα αυτόσ υπεραςπίηεται ςτο
πεδίο τθσ μάχθσ. Θ ςκθνι είναι
μια ειρθνικι ανάπαυλα ςτα
πολεμικά επειςόδια που
προθγοφνταν και ς’ αυτά που κ’ ακολουκιςουν. Ο Ζκτορασ κα πρωταγωνιςτιςει ςτο εξισ ςτισ ιττεσ
των Αχαιϊν κουβαλϊντασ όμωσ πάνω του τθ ςκιά του κανάτου του και τισ προφθτείεσ για τθν
καταςτροφι τθσ Τροίασ.
Προοικονομίεσ:θ πτϊςθ τθσ Τροίασ (447-449), ο κάνατοσ του Ζκτορα (464-465, 500-502), θ ςκλαβιά
τθσ Ανδρομάχθσ (454-463).
Επικι ειρωνεία: ο ρόλοσ του Αχιλλζα ςτθν τραγικι τφχθ τθσ πατρικισ τθσ οικογζνειασ (413-428), οι
αιςιόδοξεσ προβλζψεισ – ευχζσ του Ζκτορα για το γιο του (475-481), οι αιςιόδοξοι λόγοι του Ζκτορα
ςτον Ράρθ (526-529).
Άςτοχα ερωτιματα:ςτ.377-380, 383-389. Ρροβάλλονται όλοι οι πικανοί προοριςμοί (ςυνθκιςμζνοι
– λογικοί), απορρίπτονται ζνασ – ζνασ ωσ ςφαλεροί για να ακουςτεί τελευταίοσ με ζμφαςθ, βάροσ
και δφναμθ ο ςωςτόσ. «θ κοφτι λφςθ από τθν αρχι κα αδυνάτιηε κάκε κίνθςθ τθσ φανταςίασ». Θ
χρονοβόρα αυτι διαδικαςία λειτουργεί παράλλθλα και ωσ επιβράδυνςθ ανακόπτοντασ τθν ζνταςθ
τθσ αναηιτθςθσ.
Παρομοιϊςεισ : Το ανκρϊπινο δυναμϊνει, πλαταίνει κακϊσ παραβάλλεται με το φυςικό, το
μόνιμο,το κακολικό. Θ αφιγθςθ αποκτά ποικιλία, ηωντάνια, παραςτατικότθτα.
ςτ. 401. Ο Αςτυάνακτασ όμορφοσ, ξεχωριςτόσ, πολφτιμοσ ςαν αςτζρι.
ςτ. 506-513. Ο Ράρθσ ετοιμοπόλεμοσ, απελευκερωμζνοσ από κυμό και πόνο, όμορφοσ,
περιφανοσ, ορμθτικόσ ςαν άλογο που ςπάει τα δεςμά και καλπάηει καμαρωτό για τισ γνωςτζσ
του βοςκζσ.
Αναχρονιςμόσ: ςτ. 418. θ καφςθ των νεκρϊν ςυνικεια τθσ ομθρικισ εποχισ.
Ομθρικόσ πολιτιςμόσ
Θ τφχθ των θττθμζνων – αιχμαλϊτων: κάνατοσ και ατιμωτικι ςκφλευςθ των πτωμάτων για τουσ
άνδρεσ, ςκλαβιά για τισ γυναίκεσ ι απελευκζρωςι τουσ με λφτρα.
Θ ςθμαςία τθσ κοινισ γνϊμθσ κακορίηει τισ επιλογζσ και δεςμεφει τον ομθρικό ιρωα. Θ
«αἰ δϊσ», ανάμεικτο ςυναίςκθμα ντροπισ και ςεβαςμοφ τθσ γνϊμθσ των άλλων ωκεί τον ιρωα
ςτθν πάςθ κυςία επιδίωξθ τθσ δόξασ ,ακόμα και με τίμθμα τον κάνατο προκειμζνου να ςωκεί
από τθν ατίμωςθ τθσ γενικισ καταιςχφνθσ.

14. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Λ 2 2 5 – 43 1 Ο ΛΟΓΟ΢ ΣΟΤ ΟΔΤ΢΢ΕΑ-ΑΝΣΛΛΟΓΟ΢ ΣΟΤ ΑΧΛΛΛΕΑ
Ο λόγοσ του Οδυςςζα
Πρόλογοσ (ςτ. 225-227) Ρροςφϊνθςθ Αχιλλζα – φιλοφρόνθςθ για το πλοφςιο δείπνο
Κφριο μζροσ (ςτ. 228-306)
1. Θ δεινι κζςθ των Αχαιϊν: απειλθτικι ςτρατοπζδευςθ Τρϊων κοντά ςτα αχαϊκά πλοία, εφνοια
του Δία ςτουσ Τρϊεσ, αλαηονικζσ απειλζσ του Ζκτορα.
2. Εκκλιςεισ – αντίςτοιχα επιχειριματα για επιςτροφι του Αχιλλζα.
Ζκκλθςθ ςωτθρίασ – πρόβλεψθ ότι κα μετανιϊςει, αλλά κα είναι αργά.
Ζκκλθςθ παραμεριςμοφ του κυμοφ – υπόμνθςθ ςυμβουλϊν Ρθλζα για αυτοκυριαρχία,
θπιότθτα.
Ζκκλθςθ παραμεριςμοφ του κυμοφ – απαρίκμθςθ δϊρων από τον Αγαμζμνονα.
Ζκκλθςθ για οίκτο ςτο ςτράτευμα – το δζλεαρ τθσ δόξασ, κζντριςμα φιλότιμου.
Θ ρθτορικι δεινότθτα του Οδυςςζα
Χρθςιμοποιεί επιχειριματα αντικειμενικά – λογικά και ςυναιςκθματικά – θκικά.
Λαμβάνει υπόψθ του τον χαρακτιρα του Αχιλλζα (ευαίςκθτοσ ςε κζματα τιμισ, ευερζκιςτοσ,
φιλότιμοσ και φιλόδοξοσ) και επιλζγει αντίςτοιχα επιχειριματα/προτροπζσ.
Αποφεφγει να κίξει κζματα που κα όξυναν τθν ατμόςφαιρα (θ ζριδα, θ ςτάςθ των άλλων
αρχθγϊν)
Κλιμακϊνει τα επιχειριματά του αφινοντασ για το τζλοσ τα πιο πειςτικά ( το δζλεαρ τθσ δόξασ).
Ο λόγοσ του Αχιλλζα
Ρροςφωνεί το
ςυνομιλθτι του, τονίηει τθν
ευκφτθτα του ικουσ – τθν
ανυποχϊρθτθ ςτάςθ του.
Δεν αξίηει να πολεμά
εφόςον δεν αναγνωρίηεται
θ προςφορά του.
Αντιπαρακζτει τθ
Βρθςθίδα ςτθν Ελζνθ,
αναρωτιζται αν μόνο οι
Ατρείδεσ ζχουν δικαίωμα να
αγωνίηονται για τισ
γυναίκεσ τουσ.
Ειρωνεφεται τον
Αγαμζμνονα και το τείχοσ
προβάλλοντασ τθ
γενναιότθτά του.
Ανακοινϊνει τθν πρόκεςι
του να αναχωριςει για τθ Φκία.
Επανζρχεται ςτθν αδικία που υπζςτθ, ςυνιςτά προςοχι ςτουσ άλλουσ.
Ρεριφρονεί / απορρίπτει τα δϊρα του Αγαμζμνονα.
Αναφζρει το χρθςμό τθσ Κζτιδασ, προτιμά μια άδοξθ μακρόχρονθ ηωι από τθ δόξα του κανάτου.
Συνιςτά και ςτουσ άλλουσ επιςτροφι ςτθν πατρίδα, προτείνει ςτο Φοίνικα να γυρίςει μαηί του.

15. Σο ικοσ του Αχιλλζα
Ευκφσ, ειλικρινισ, ανυποχϊρθτοσ ςτθν άρνθςι του, προκλθτικά αδιάφοροσ ςτα προβλιματα των
ςυμπολεμιςτϊν του, αξιοπρεπισ, περιφανοσ, φιλότιμοσ και εφκικτοσ. Ρικρία, πλθγωμζνοσ
εγωιςμόσ και αίςκθμα αδικίασ τον κάνουν ειρωνικό και εκδικθτικό, να επιηθτά τθν ολοκλθρωτικι
ταπείνωςθ και τον άκρατο εξευτελιςμό του Αγαμζμνονα του οποίου θ ζμπρακτθ μεταμζλεια και θ
γενναιόδωρθ προςφορά δεν αρκεί να μεταπείςει τον χολωμζνο ιρωα.Αποτζλεςμα τθσ πίκρασ του
είναι και θ ελάχιςτα πειςτικι προτίμθςι του ςτθν μακροχρόνια πλθν άδοξθ ηωι του φιλιςυχου
οικογενειάρχθ.
Αξίεσ που προβάλλονται ςτο λόγο του Αχιλλζα
Ειλικρίνεια: ςτ. 309-313, ευγνωμοςφνθ: ςτ. 316 - 334, τιμι: ςτ.319, δόξα: ςτ. 414-415, αγάπθ για τθ
γυναίκα – ςφντροφο:ςτ. 340-343, δικαιοςφνθ – αδικία : ςτ. 335-336, 344-345, 367-368, 375, 387.
΢τοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ
1. Επαναλαμβανόμενο μοτίβο: θ άρνθςθ του Αχιλλζα να υποχωριςει επαναλαμβάνεται ςε όλθ
τθν ζκταςθ του λόγου του(ςτ. 310, 315, 345, 356-357, 374, 386, 425-6) αποκαλφπτοντασ το
πείςμα, πάκοσ του.
2. ΢χιμα αδυνάτου: ςτ. 379-386, 388-391. Ζμφαςθ ςτθν ανυποχϊρθτθ ςτάςθ του ιρωα.
3. Παρομοίωςθ: ςτ. 323-327.Ζμφαςθ ςτθν αυταπάρνθςθ, προςφορά του ιρωα και ςτθν αχαριςτία
που ειςζπραξε ωσ αμοιβι.
ΕΡΩΣΘ΢ΕΛ΢
1. Αν ιςουν μζλοσ τθσ Ρρεςβείασ, τι κα
ζλεγεσ εςφ ςτον Αχιλλζα και τι κα
απαντοφςεσ ςτον Οδυςςζα, αν ιςουν ο
Αχιλλζασ;
2. Τι εξυπθρετεί, κατά τθ γνϊμθ ςασ θ
αποτυχθμζνθ αυτι Ρρεςβεία, εφόςον
τίποτα δεν άλλαξε ουςιαςτικά, εκτόσ από
τθν τελευταία διλωςθ- προςιμανςθ του
Αχιλλζα, «κα βγω ςτθ μάχθ, όταν ο
Ζκτορασ φτάςει κοντά ςτα πλοία των
Μυρμιδόνων»;

16. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α Π 68 4 – 8 6 7 Σ Ο ΚΤΚΝΕΛΟ Α΢ΜΑ ΚΑΛ Ο ΚΑΝΑΣΟ΢ ΣΟΤ ΠΑΣΡΟΚΛΟΤ
Θ αριςτεία του Πάτροκλου
Ρρωτοςτατεί ςτθν καταδίωξθ των Τρϊων, ςϊηει το καράβι του Ρρωτεςίλαου από τθ φωτιά,
ςκοτϊνει πολυάρικμουσ εχκροφσ, μονομαχεί με το Σαρπθδόνα, αρχθγό των Λυκίων και γιο του Δία
και τον ςκοτϊνει, καταδιϊκει τουσ Τρϊεσ ωσ τα τείχθ τθσ Τροίασ, ςυγκροφεται με τον Ζκτορα,
αςτοχεί, αλλά ςκοτϊνει τον θνίοχό του, τον Κεβριόνθ. Ενϊ οι Αχαιοί καταφζρνουν να ςκυλεφςουν
το νεκρό, φτάνει ςτο αποκορφφωμα τθσ αριςτείασ του, πραγματοποιϊντασ τρεισ επικζςεισ και
ςκοτϊνοντασ κάκε φορά από εννζα Τρϊεσ. Δφο φορζσ (ςτ. 704, 786) ο ποιθτισ τον παρομοιάηει με
κεό.
Ο ρόλοσ του Απόλλωνα ςτο κάνατο του Πάτροκλου
Χρθςιμοποιεί δόλια / ανζντιμα μζςα:
ομίχλθ, πιςϊπλατο χτφπθμα,
αφοπλιςμόσ.
Ηαλιςμζνοσ, άοπλοσ,
αποδυναμωμζνοσ ο ιρωασ γίνεται
εφκολοσ ςτόχοσ για τουσ Εφφορβο,
Ζκτορα.
Εξωθκικοί οι επικοί κεοί. Άρα θ
δράςθ του Απόλλωνα = ποιθτικό εφρθμα,
εξαίρει τθν ανδρεία του Ράτροκλου.
Χρειάςτθκε δόλια παρζμβαςθ κεοφ για
να καταβλθκεί.
Ο αφοπλιςμόσ του Πάτροκλου
΢ταδιακόσ, με φορά από πάνω προσ τα
κάτω: πρϊτα το κράνοσ (πλατιά αναφορά = επικι άνεςθ, οπτικι – θχθτικι εικόνα, παρϊν ο
Αχιλλζασ, προςιμανςθ κανάτου Ζκτορα), το κοντάρι κομμάτια, θ αςπίδα, ο κϊρακασ.
Ποιθτικά αναγκαίοσ: άτρωτα τα όπλα του Αχιλλζα, μόνο χωρίσ αυτά μπορεί να εξοντωκεί,
εξαίρεται θ παλικαριά του ιρωα αλλά και θ τραγικότθτα τθσ τιμωρίασ του για τθν φβρθ που
διζπραξε. Στο απόγειο τθσ δόξασ, ςαν κεόσ μόνο από κεό μπορεί να νικθκεί (γυμνϊνεται από τα
όπλα ηωντανόσ)
Θ φβρισ του Ζκτορα
Ράνοπλοσ, παραβιάηοντασ τθν πολεμικι δεοντολογία καταφζρει το τελειωτικό, τρίτο ςτθ ςειρά
χτφπθμα ς’ ζναν αποδυναμωμζνο, άοπλο και τραυματιςμζνο ιδθ αντίπαλο. Επαίρεται λζγοντασ ότι
είναι ο πρϊτοσ μαχθτισ ανάμεςα ςτουσ Τρϊεσ. Σαρκάηει με χαιρεκακία και απανκρωπιά ζναν
ετοιμοκάνατο παραβιάηοντασ τον ιερό κεςμό του ςεβαςμοφ – ταφισ των νεκρϊν.
΢τοιχεία αφθγθματικισ τεχνικισ
Προοικονομίεσ: ο κάνατοσ του Ράτροκλου (ςτ.686-7, 707-9, 787), ο κάνατοσ του Ζκτορα (799-800,
852-854).
Αποςτροφζσ:(ο ποιθτισ διακόπτοντασ τθν γϋπρόςωπθ αφιγθςθ απευκφνεται ςτον ιρωα ςε βϋ
πρόςωπο). Αμεςότθτα, οικειότθτα, ςυμπάκεια προσ τον ιρωα, λφπθ, ςυμπόνια για το κάνατο που
πλθςιάηει.

17. Ειρωνεία:
Ο Ζκτορασ χλευάηει πικρόχολα τον Ράτροκλο ότι δεν του ςυμπαραςτάκθκε ο Αχιλλζασ και ότι το
κορμί του κα το φάνε τα όρνια. Ο Αχιλλζασ όμωσ, όπωσ γνωρίηει ο ακροατισ, κα εκδικθκεί το
κάνατο του φίλου του και κα κακοποιιςει το ςϊμα του Ζκτορα.
Οι υποκζςεισ που κάνει ο Ζκτορασ για τισ οδθγίεσ του Αχιλλζα ςτον Ράτροκλο.
Θ αιςιοδοξία του Ζκτορα ςτουσ ςτ.860-861 ότι μπορεί αυτόσ να ςκοτϊςει τον Αχιλλζα.
Μοτίβο τριπλισ επανάλθψθσ: εννζα οι ςκοτωμζνοι αντίπαλοι(ςτ.694-96), τρεισ επικζςεισ του
Ράτροκλου ςτα τείχθ τθσ Τροίασ, τρεισ εξορμιςεισ ςκοτϊνοντασ εννζα αντιπάλουσ κάκε φορά, ςε
τρεισ φάςεισ θ πτϊςθ του Ράτροκλου και με τρεισ δράςτεσ.
Ο κάνατοσ του Πάτροκλου και θ ςθμαςία του για τθν εξζλιξθ τθσ πλοκισ
Ο κάνατοσ του Ράτροκλου, απρόβλεπτοσ καρπόσ του κυμοφ και τθσ μιςοχποχϊρθςθσ του
Αχιλλζα, κα ςυντελζςει ςτθν ολοκλθρωτικι του υποχϊρθςθ μεταβάλλοντασ το κυμό για τθν
προςβολι ςε οργι εκδικθτικι. Κινθτιρια δφναμθ του ζπουσ κα είναι ςτο εξισ θ δίψα τθσ
εκδίκθςθσ και όχι πια θ «μῆνισ». Οι ςυνζπειεσ αυτοφ του κανάτου (αγϊνασ για το νεκρό,
εκδίκθςθ, ταφι, αγϊνεσ επιτφμβιοι) κα απαςχολιςουν ςτο εξισ το ζποσ.

18. ΡΑΨΩΔΛΑ Ρ 424-458, ΣΑ ΑΛΟΓΑ ΣΟΤ ΑΧΛΛΛΕΑ
 Θ ανάγλυφθ εικόνα των αλόγων του Αχιλλζα, που ακίνθτα ςαν τισ επιτφμβιεσ ςτιλεσ χφνουν
δάκρυα για τον νεκρό αμαξθλάτθ τουσ, αποτελοφν ποιθτικι ςφνκεςθ πολφ ανκρϊπινθ,
ςυναιςκθματικι, φιλειρθνικι, αντιπολεμικι.
 Ο ςτοχαςμόσ του Δία ςτουσ ςτίχουσ 446-47 δείχνει κακαρά τθ ρεαλιςτικι, αλλά και βακιά
απαιςιόδοξθ τοποκζτθςθ του ομθρικοφ ανκρϊπου μπροσ ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ και του
κανάτου. Τθν ίδια περίπου μελαγχολικι διάκεςθ βρίςκουμε και ςτα λόγια του Γλαφκου ςτο Η
146-49, αλλά και ςτθ δθμοτικι μασ ποίθςθ ( Λ )και ςτθν εκκλθςιαςτικι υμνογραφία.( ΛΛ )
(Ν. Πολίτησ, Εκλογαί από τα τραγοφδια του ελληνικοφ λαοφ)
I. Χαριτε νιοι, χαριτε νιεσ τα δροςερά ςασ Τοφτ' θ γθσ που τθν πατοφμε,
νιάτα, όλοι μζςα κενά μποφμε
γιατί κενά ‘ρκθ ζνασ καιρόσ να τα τοφτ' θ γθσ με τα χορτάρια
πλακϊςει θ πλάκα. τρϊγει νιεσ και παλλθκάρια
Ασ χορζψουμε κι' ασ πάθ, τοφτ' θ γθσ με τα λουλοφδια
τοφτθ θ γθσ που κα μασ φάθ. τρϊγει νιεσ και κοπελλοφδια
Χαριτε νιοι, χαριτε νιεσ, του χρόνου τοφτ' ι γθσ κα φάθ και μζνα
ποιοσ κα ηιςθ; που μ' ζχει θ μαννοφλα μ' ζνα.
κι' ο Χάροσ ζχει απόφαςθ, ψυχι να Τοφτ' θ γθσ που κα με φάθ,
μθν αφιςθ. βάρτε τθν με το ποδάρι.
ϋΑιντε δϊςτε τθσ να πάρθ,
δϊςτε τθσ με το ποδάρι.
II. ΢ιματα ἐκκλθςιαςτοῦ υἱ οῦ Δαβὶ δ βαςιλζωσ Ἰςραὴλ ἐν Ἱερουςαλιμ.
Ματαιότθσ ματαιοτιτων, εἶ πεν ὁ ἐκκλθςιαςτισ, ματαιότθσ ματαιοτιτων, τὰ πάντα ματαιότθσ.
τίσ περιςςεία τῷἀνκρϊπῳἐν παντὶ μόχκῳαὐτοῦ, ᾧμοχκεῖ ὑπὸ τὸν ἥλιον; γενεὰ πορεφεται καὶ
γενεὰ ἔρχεται, καὶ ἡ γῆ εἰ σ τὸν αἰ ῶ ἕςτθκε. καὶ ἀνατζλλει ὁ ἥλιοσ καὶ δφει ὁ ἥλιοσ καὶ εἰ σ
να
τὸν τόπον αὐτοῦ ἕλκει.
(Παλαιά Διακικθ, κεφ. Αϋ)

19. Να ςυγκρίνετε το παρακάτω ποίθμα του Κ. Π. Καβάφθ με το ομθρικό κείμενο. Ποιεσ ομοιότθτεσ
διακρίνετε ςτον τρόπο με τον οποίο οι δφο ποιθτζσ ςτζκονται απζναντι ςτο πρόβλθμα τθσ ηωισ
και του κανάτου;
Κωνςταντίνοσ Π. Καβάφθσ , Σα άλογα του Αχιλλζωσ
Τον Ράτροκλο ςαν είδαν ςκοτωμζνο,
που ιταν τόςο ανδρείοσ, και δυνατόσ, και νζοσ,
άρχιςαν τ' άλογα να κλαίνε του Αχιλλζωσ·
θ φφςισ των θ ακάνατθ αγανακτοφςε
για του κανάτου αυτό το ζργον που κωροφςε.
Τίναηαν τα κεφάλια των και τεσ μακρυζσ χαίτεσ κουνοφςαν,
τθν γθ χτυποφςαν με τα πόδια, και κρθνοφςαν
τον Ράτροκλο που ενοιϊκανε άψυχο – αφανιςμζνο –
μια ςάρκα τϊρα ποταπι – το πνεφμα του χαμζνο –
ανυπεράςπιςτο – χωρίσ πνοι –
εισ το μεγάλο Τίποτε επιςτραμζνο απ' τθν ηωι.
Τα δάκρυα είδε ο Ηεφσ των ακανάτων
αλόγων και λυπικθ. «Στου Ρθλζωσ τον γάμο»
είπε «δεν ζπρεπ' ζτςι άςκεπτα να κάμω·
καλφτερα να μθν ςασ δίναμε άλογά μου
δυςτυχιςμζνα! Τι γυρεφατ' εκεί χάμου
ςτθν άκλια ανκρωπότθτα ποφναι το παίγνιον τθσ μοίρασ.
Σεισ που ουδζ ο κάνατοσ φυλάγει, ουδζ το γιρασ
πρόςκαιρεσ ςυμφορζσ ςασ τυραννοφν. Στα βάςανά των
ςασ ζμπλεξαν οι άνκρωποι». – Πμωσ τα δάκρυά των
για του κανάτου τθν παντοτεινι
τθν ςυμφοράν εχφνανε τα δυο τα ηϊα τα ευγενι.

20. Ρ Α Ψ Ω Δ Λ Α ΢ 4 78 – 6 1 6, ΢ Σ Ο ΕΡΓΑ΢ΣΘΡΛΟ ΣΟΤ ΘΦΑΛ΢ΣΟΤ – Θ ΠΕΡΛΓΡΑΦΘ ΣΘ΢
Α΢ΠΛΔΑ΢
Περιγραφι τθσ αςπίδασ του Αχιλλζα – θ διακόςμθςι τθσ
΢τον κεντρικό και ςτον περιφερειακό κφκλο: το ςφμπαν και ο Ωκεανόσ, τα κοςμικά ςτοιχεία που
κλείνουν και περιορίηουν τθν ανκρϊπινθ ηωι και δράςθ.
Ανάμεςα, ςε ομόκεντρουσ κφκλουσ απεικονίηονται 9 ςκθνζσ από τθν κοινωνικι και αγροτικι ηωι: Θ
γαμιλια πομπι, απονομι δικαιοςφνθσ, μια πολιτεία πολιορκθμζνθ, το όργωμα, ο κεριςμόσ, ο
τρφγοσ, ζνα κοπάδι βοδιϊν απειλείται από λιοντάρια, ζνα βοςκοτόπι και τζλοσ ο χορόσ.
Σεχνικι τθσ περιγραφισ των εικόνων
Δίνεται ςυνολικά θ εικόνα, μετά αναλφεται ςτα επιμζρουσ με επιςιμανςθ του ουςιαςτικοφ.
Οι εικόνεσ δεν είναι ςτατικζσ, είναι ηωθρζσ παραςτατικζσ, εμπλουτιςμζνεσ με αφθγθματικά
ςτοιχεία ( οπτικά, κινθτικά και ακουςτικά), ακόμα και ςυναιςκιματα – ςκζψεισ των
εικονιηόμενων προςϊπων. Ρ.χ θ ςκθνι του γάμου, τθσ δίκθσ, τθσ πολιορκίασ.
Ο λειτουργικόσ ρόλοσ τθσ περιγραφισ τθσ αςπίδασ
Ο ποιθτισ δεν περιγράφει μια πραγματικι αςπίδα με τρομακτικζσ μυκικζσ παραςτάςεισ που
εμπνζουν φόβο ςτον εχκρό. Οι επιλογζσ του εξυπθρετοφν τισ ποιθτικζσ του ςκοπιμότθτεσ.
Σ’ ζνα κατεξοχιν πολεμικό ζποσ παρεμβάλλεται (ωσ διακόςμθςθ ενόσ εργαλείου πολζμου) όλοσ
ο κόςμοσ ςτθν ατζλειωτθ ποικιλία του, απλόσ, αλθκινόσ, οικείοσ, οργανωμζνοσ με τάξθ και
αρμονία ς’ ζνα όλο. Από επικόσ ποιθτισ ο Πμθροσ γίνεται ηωγράφοσ και υμνθτισ τθσ ηωισ.
Ο εχκρόσ που αντίκριηε τθν αςπίδα του Αχιλλζα, αντίκρυηε μια εικόνα του Σφμπαντοσ που
κανείσ ηωντανόσ δε κα μποροφςε νε ζχει: αντίκρυηε τον ίδιο του το κάνατο!
Διαςπά τθ βαριά πζνκιμθ ατμόςφαιρα ανάμεςα ςτισ ςυγκλονιςτικζσ ςτιγμζσ που προθγικθκαν
(απόφαςθ κανάτου, κρινοσ Αχιλλζα, Μυρμιδόνων) και ςε αυτζσ που ακολουκοφν (εκδικθτικι
μανία Αχιλλζα, μάχεσ, κάνατοσ Ζκτορα). Θ περιφθμότερθ επιβράδυνςθ (επικι άνεςθ) τθσ
Λλιάδασ. Ο ακροατισ χαλαρϊνει, προετοιμάηεται για τθν ζνταςθ που ζπεται.
Αυτι τθν αςπίδα με τθ ηωι ς’ όλθ τθσ τθν πλθρότθτα – ομορφιά κα κρατάει ο Αχιλλζασ
οδεφοντασ προσ το κάνατο.
Ομθρικόσ πολιτιςμόσ
Υψθλό επίπεδο υλικοφ πολιτιςμοφ:
Ανάπτυξθ μεταλλουργίασ.Οι μεταλλουργοί ιταν αξιόλογοι τεχνίτεσ – εμπνευςμζνοι καλλιτζχνεσ.
Τα μζταλλα που χρθςιμοποιικθκαν ςτισ πζντε «δίπλεσ» τθσ αςπίδασ: χαλκόσ, καςςίτεροσ,
χρυςόσ. Στισ ανάγλυφεσ παραςτάςεισ: χρυςόσ, αςιμι, χαλκόσ, χάλυβασ και καςςίτεροσ.
Ενδεικτικά ςθμεία τθσ τζχνθσ – τεχνικισ του Ιφαίςτου(ςτ. 547-8, 563-4, 573, 589-90, 609-12)
Βιοτεχνία: κατεργαςία πρϊτων υλϊν –καταςκευι ενδυμάτων – υφαντικι - ραπτικι (λινά
ροφχα, χιτϊνεσ), καταςκευι μουςικϊν οργάνων (αυλοί, κικάρεσ, πομενικζσ φλογζρεσ),
αγγειοπλαςτικι.
Θ παρουςία του ποιθτι
Στ. 602-605: ο ποιθτισ τοποκετεί κακαρά το εαυτό του ωσ αοιδό για πρϊτθ και μοναδικι φορά
μζςα ςτθν Λλιάδα ςτθν τελευταία ςκθνι του χοροφ, ςτθν πιο εφκυμθ απ’ αυτζσ που
παριςτάνονται ςτθν αςπίδα. Ζμμεςα δθλϊνει τθν προτίμθςι του ςτθ χαρά τθσ ηωισ.
Τον ποιθτι μπορεί ν’ αντιπροςωπεφει και ο ίδιοσ ο Ιφαιςτοσ που με τθν τζχνθ του αναπαριςτά
βαςικζσ πλευρζσ τθσ ανκρϊπινθσ ηωισ.
Εξάλλου, θ αςπίδα με τθν απεικόνιςθ ολόκλθρθσ τθσ ηωισ μπορεί και να ςυμβολίηει για τον
ποιθτι τθν δφναμθ και τθν ακαναςία τθσ τζχνθσ του που ζπλαςε ζνα τζτοιο αριςτοφργθμα.

21. Θ αςπίδα του Αχιλλζα
Ο Όμθροσ μασ κλθροδότθςε τθν
πρϊτθ παγκόςμια μαρτυρία για τισ
γνϊςεισ των Ελλινων πάνω ςτθ
λεγόμενθ ςιμερα Μθχανικι
Τλικϊν, λζει ςτα «ΝΕΑ» ο
κακθγθτισ ΢τζφανοσ Παϊπζτθσ που
εξζταςε τθν αςπίδα του Αχιλλζα
ςτουσ υπολογιςτζσ του
Πανεπιςτθμίου Πατρϊν.
Ο ςχεδιαςμόσ τθσ αςπίδασ όπωσ απεικονίςτθκε από τον
Angelo Monticelli, ςτο Le Costume Ancien ou Moderne
Ο χρυςόσ που κοςμοφςε τθν αςπίδα του Αχιλλζα (ιδιαίτερα ακριβό υλικό ςιμερα) εμπόδιςε
τουσ επιςτιμονεσ να προχωριςουν ςτθν καταςκευι ενόσ «δοκιμίου», δθλαδι ενόσ πραγματικοφ
αντιγράφου. Αντί γι' αυτό όμωσ, καταςκεφαςαν για τθν περίςταςθ ζνα λογιςμικό, που το
χρθςιμοποίθςαν ωσ βάςθ ενόσ υπολογιςτικοφ μοντζλου που κα τουσ βοθκοφςε να διαπιςτϊςουν αν
τα ςυγκεκριμζνα υλικά που είχαν επιλεγεί για τθν καταςκευι τθσ αςπίδασ, και ο τρόποσ με τον
οποίο είχαν τοποκετθκεί, μποροφςαν να εξουδετερϊςουν τθν κινθτικι ενζργεια ενόσ ακοντίου.
Πταν ο Αχιλλζασ αποφάςιςε να ριχτεί ξανά ςτθ μάχθ οδθγϊντασ τουσ Μυρμιδόνεσ μπροςτά
ςτα τείχθ τθσ Τροίασ, τα δόρατα τοφ Αςτεροπαίου και του Ζκτορα ςθμάδεψαν ςε διαφορετικζσ
χρονικζσ ςτιγμζσ τθν αςπίδα του. Και ςτισ δφο περιπτϊςεισ ο χρυςόσ ςταμάτθςε τθν ορμι τουσ. Στο
Ρανεπιςτιμιο τθσ Ράτρασ οι επιςτιμονεσ ετοίμαςαν μια ςειρά από εξιςϊςεισ. Υπολόγιςαν τθν
κινθτικι ενζργεια με τθν οποία ζνασ ςφγχρονοσ ρζκορντμαν του ακοντιςμοφ εκτοξεφει το ακόντιό
του και, ςτθ ςυνζχεια, επιχείρθςαν να αποδείξουν κατά πόςο τα υλικά τθσ αςπίδασ μποροφςαν να
μετατρζψουν τθν ενζργεια αυτι ςε κερμότθτα. Να ακινθτοποιιςουν, δθλαδι, το ακόντιο.
·
«Αυτό που διαπιςτϊςαμε, ιταν ότι τα πζντε ςτρϊματα παραμορφϊνονταν με τζτοιον τρόπο,
ϊςτε να εκμθδενίςουν τθ διατρθτικι ικανότθτα του ακοντίου. Είχαν επιλεγεί για να ζχουν το
καλφτερο αποτζλεςμα με όςο το δυνατόν μικρότερο βάροσ», λζει ο κ. Στ. Ραϊπζτθσ. «Κατά τθν
εκτίμθςι μασ, το πάχοσ του κάκε ςτρϊματοσ δεν πρζπει να υπερζβαινε το ζνα χιλιοςτό. Αυτό
ςθμαίνει ότι το ωφζλιμο πάχοσ τθσ αςπίδασ του Αχιλλζα πρζπει να ιταν περίπου πζντε χιλιοςτά».
Εφθμερίδα ΣΑ ΝΕΑ, Δευτζρα 31 Μαρτίου 2003

22. ΡΑΨΩΔΛΑ Σ 1 – 1 52 Θ ΢ΤΜΦΛΛΛΩ΢Θ ΑΧΛΛΛΕΑ – ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑ
Σο καυμαςτό ςτοιχείο (΢τ. 1 –39)
Θ Κζτιδα με τθν πραγματικι μορφι τθσ
(επιφάνεια) φζρνει τθν καινοφρια πανοπλία
ςτον Αχιλλζα.
Ενδυναμϊνει τθν ψυχι του Αχιλλζα – του
υποδεικνφει τι πρζπει να κάνει.
Ρροςτατεφει από τθ ςιψθ το νεκρό ςϊμα
του Ράτροκλου.
Σα πρόςωπα
Αχιλλζασ : πιςτόσ, αφοςιωμζνοσ φίλοσ,
αγωνιά όχι μόνο για τθν τιμι του Ράτροκλου,
τθν οποία είναι ζτοιμοσ να αποκαταςτιςει εκδικοφμενοσ το κάνατό του, αλλά και για τθ
ςυντιρθςθ του νεκροφ ςϊματόσ του. Ευγνϊμων και υπάκουοσ ωσ γιοσ, ςπεφδει να υλοποιιςει
τισ υποδείξεισ τθσ μθτζρασ του. Υπεφκυνοσ, ϊριμοσ, καταςταλαγμζνοσ και ςυνετόσ δεν διςτάηει
να αναγνωρίςει δθμόςια το μερίδιο ευκφνθσ που του αναλογεί, να απαρνθκεί το κυμό του και
να δείξει μεγακυμία.Τιμά και αναγνωρίηει το αξίωμα του αρχιςτράτθγου, αντιπαρζρχεται τθν
προςφορά εξιλαςτιριων δϊρων χωρίσ όμωσ να τθν αρνείται και δθλϊνει ζτοιμοσ και
αποφαςιςμζνοσ να πολεμιςει και να εκδικθκεί.
Αγαμζμνονασ: αν και διατθρεί το θγεμονικό του φφοσ, τίποτα δε κυμίηει τον αλαηονικό,
προκλθτικό και αυταρχικό αρχιςτράτθγο τθσ ραψωδίασ Α. Αμιχανοσ και με απολογθτικι
διάκεςθ αναγνωρίηει τα λάκθ του μετακζτοντασ τισ ευκφνεσ ςε ανϊτερεσ κεϊκζσ δυνάμεισ.
Ωςτόςο ομολογεί τθν αδικία που διζπραξε και δθλϊνει πρόκυμοσ να αποκαταςτιςει με τιμθτικά
δϊρα τον Αχιλλζα, να κλείςει ζτςι τουσ λογαριαςμοφσ του και να ανακουφιςτεί.
Σο μυκικό παράδειγμα – παραλλθλιςμόσ Δία – Αγαμζμνονα
Ο Αγαμζμνονασ δίνει διζξοδο ςτθν αμθχανία του αιτιολογϊντασ τθν άπρεπθ ςυμπεριφορά του.
Υψϊνει τθν περιπζτειά του ςτο επίπεδο τθσ κεϊκισ περιπζτειασ, μετριάηει / εξανεμίηει τθν
προςωπικι του ευκφνθ.
Ο Δίασ, χαροφμενοσ για τθ μοίρα του μελλογζννθτου Θρακλι, καυχιζται ςτουσ κεοφσ , χωρίσ να
ςκεφτεί πωσ κίγει τθ γυναίκα του. Θ Άτθ (ςε μια ϊριμθ γι’ αυτό ςτιγμι) κολϊνει το νου του και
δεν αντιλαμβάνεται το δόλο τθσ Ιρασ. Ρόνεςε και πονάει όταν βλζπει να βαςανίηεται ο γιοσ του.
Ο Αγαμζμνονασ, κυριευμζνοσ από τθν αλαηονεία τθσ εξουςίασ, αδικεί τον Αχιλλζα. Θ Άτθ (ςε μια
ϊριμθ γι’ αυτό ςτιγμι) κολϊνει το νου του και δεν αντιλαμβάνεται το μζγεκοσ και τισ ςυνζπειεσ
τθσ άδικθσ πράξθσ του. Υποφζρει με τισ ιττεσ του ςτρατοφ του, αλλά δεν ζχει εξουςία πάνω ςτθν
Άτθ και μόνο να πλθρϊςει μπορεί ικανοποιϊντασ τον αδικθμζνο ιρωα.
Θ Άτθ και θ ανκρϊπινθ ευκφνθ
Κόρθ του Δία. Ρροςωποποίθςθ – κεοποίθςθ τθσ τφφλωςθσ του νου που παραςφρει τον
άνκρωπο να πει λόγια και να κάνει ζργα που δεν κα ζκανε, αν ιταν κφριοσ του εαυτοφ του.
Διακζτει μεγάλθ δφναμθ, γερά πόδια, είναι αγζραςτθ και δεν περπατάει ςτο χϊμα, αλλά ςτα
κεφάλια των ανκρϊπων (ςυςκοτίηει το νου – καταργεί προςωρινά τθν ευκυκριςία).
Ρράξεισ ανεξιγθτεσ αποδίδονται από τουσ ομθρικοφσ ανκρϊπουσ ςε δυνάμεισ υπερφυςικζσ,
κυρίωσ ςτον Δία και ςτθν Άτθ. Απ’ όπου όμωσ κι αν είναι υποκινθμζνθ μια πράξθ, οι ςυνζπειζσ
τθσ βαραίνουν αυτόν που τθν ζκανε άςχετα από τισ προκζςεισ του. Ο άνκρωποσ που
παραςφρκθκε από τθν Άτθ πλθρϊνει για το ςφάλμα του. Κεϊκι παρζμβαςθ και προςωπικι
ευκφνθ ςυνυπάρχουν. Ο Αγαμζμνονασ, αν και φρόντιςε να μετριάςει τθν ευκφνθ του,
προκυμοποιείται να επανορκϊςει προςφζροντασ δϊρα εξιλζωςθσ ςτον Αχιλλζα.

23. ΡΑΨΩΔΛΑ Χ 247 – 394 Θ ΜΟΝΟΜΑΧΛΑ ΖΚΣΟΡΑ ΚΑΛ ΑΧΛΛΛΕΑ
Αϋφάςθ μονομαχίασ: άγνοια τθσ κεϊκισ απάτθσ (ςτ. 247-295)
Ο Ζκτορασ ανακτά τθν αγωνιςτικι του διάκεςθ, δεν καυχιζται, οφτε απειλεί. Με αξιοπρζπεια,
ευγζνεια προτείνει ςυμφωνία αμοιβαίασ ιπποτικισ μεταχείριςθσ του νεκροφ ςϊματοσ του
θττθμζνου ςτθν μονομαχία που κα ακολουκιςει.
Ο Αχιλλζασ αρνείται και με μια παραςτατικι ζκφραςθ του «αδφνατου» υπογραμμίηει το
αγεφφρωτο μίςοσ που τουσ χωρίηει. Ρροδικάηει με αλαηονικι ζπαρςθ και εκδικθτικι μανία τθ
νίκθ του «ςυν Ακθνά» και το κάνατο του Ζκτορα.
Πρϊτθ άςτοχθ βολι του Αχιλλζα, το κοντάρι ξαναβρίςκεται ςτα χζρια του με κεϊκι παρζμβαςθ.
Ξεκαρρεφει ο Ζκτορασ, ειρωνεφεται, εφχεται να ανακουφίςει τουσ Τρϊεσ ςκοτϊνοντασ τον
Αχιλλζα. Εφςτοχθ θ βολι του, αλλά χτυπάει ςτθν αςπίδα και τινάηεται μακριά. Ρανικόβλθτοσ
ηθτάει βοικεια από τον Διιφοβο, αλλά δεν ιταν εκεί.
Βϋφάςθ μονομαχίασ: γνϊςθ –
ςυνειδθτοποίθςθ απάτθσ –
εγκατάλειψθσ (ςτ. 296-366)
Ο Ζκτορασ αποδζχεται τθ μοίρα του
αδιαμαρτφρθτα, χωρίσ να
καταρρεφςει. Ανακτά το θρωικό του
μεγαλείο, λυτρϊνεται από το φόβο και
ελεφκερα πλζον βαδίηει ςτο κάνατο
επιδιϊκοντασ μόνο τθ δόξα και τθν
υςτεροφθμία. Ο ποιθτισ του χαρίηει
αςφγκριτθ ανάταςθ τθν ϊρα τθσ
καταςτροφισ!
Με τθν περθφάνια, ορμθτικότθτα
αετοφ επιτίκεται με το ξίφοσ του. Το
καλά υπολογιςμζνο χτφπθμα του
αντίπαλου κονταριοφ πετυχαίνει το
κανατθφόρο χτφπθμα ςτο ακάλυπτο
ςθμείο του τράχθλου.
Ο Αχιλλζασ καυχιζται, ικανοποιθμζνοσ πλζον για τθν εκπλιρωςθ του χρζουσ του και απειλεί να
καταςπαραχκεί το ςϊμα του Ζκτορα.
Ο Ζκτορασ ςπαρακτικά εκλιπαρεί για ταφι προςφζροντασ ανταλλάγματα.
Ο Αχιλλζασ κλιμακϊνει τθν άρνθςι του επιδεικνφοντασ απάνκρωπθ αναλγθςία, αγριότθτα.
Ο Ζκτορασ με μελαγχολικι διάκεςθ και τθν προφθτικι δφναμθ του μελλοκάνατου βλζπει το
κάνατο του Αχιλλζα από τον Ράρθ και τον Απόλλωνα.
΢φγκριςθ κανάτου Πάτροκλου – Ζκτορα
Ομοιότθτεσ
Συμμετοχι κεοφ (Απόλλωνασ – Ακθνά). Ρροβάλλεται θ ανδρεία τουσ, απαραίτθτθ θ ςυμβολι
κεοφ για να καταβλθκοφν.
Και οι δφο πεκαίνουν φορϊντασ τθν πανοπλία του Αχιλλζα.
Οι νικθτζσ καυχιοφνται (άδικα και περιφρονθτικά ο Ζκτορασ, με ικανοποίθςθ, αναλγθςία ο
Αχιλλζασ).
Το κανατθφόρο χτφπθμα δίνεται με κοντάρι.