ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

1. Η Σμύρνη μάνα καίγεται…
Μουσική εμπνευσμένη απ’ την
Μικρασιατική Καταστροφή

2. • Η Μικρασιατική
καταστροφή, αποτέλεσε
πηγή έμπνευσης για τις
τέχνες και ειδικότερα για την
μουσική
• Καλλιτέχνες από
διαφορετικά είδη μουσικής
συνέθεσαν κομμάτια που
έχουν μείνει στις καρδιές
των Ελλήνων σαν μια
γλυκόπικρη ανάμνηση της
Σμύρνης

3. Η Σμύρνη μάνα καίγεται – Γιώργος Νταλάρας
• Πρόκειται για το πασίγνωστο κι
αγαπημένο τραγούδι «Η Σμύρνη», με
μουσική του Απόστολου Καλδάρα και
πρώτο ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα.
Το τραγούδι αυτό ανήκει στον
δίσκο «Μικρά Ασία» (1972), ο οποίος
περιλαμβάνει 10 ακόμη τραγούδια του
Απόστολου Καλδάρα, με στίχους του
Πυθαγόρα (Μες στου Βοσπόρου τα
στενά, Οι καμπάνες της Αγιάς Σοφιάς,
Δυο παλικάρια απ’ τ’ Αϊβαλί, Η
προσφυγιά κα).

4. • Η Σμύρνη μάνα καίγεται καίγεται και
το βιος μας
ο πόνος μας δε λέγεται δε γράφεται ο
καημός μας
Ρωμιοσύνη ρωμιοσύνη δε θα
ησυχάσεις πια
ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη
φωτιά
Η Σμύρνη μάνα χάνεται τα όνειρά μας
πάνε
στα πλοία όποιος πιάνεται κι οι φίλοι
τον χτυπάνε
Ρωμιοσύνη ρωμιοσύνη δε θα
ησυχάσεις πια
ένα χρόνο ζεις ειρήνη και τριάντα στη
φωτιά

5. Mητροπάνος – Στη Σμύρνη και στο Αϊβαλί
• Οι Κυδωνίες ή το Αϊβαλί είναι μια
πόλη και ένας από τους
ασφαλέστερους λιμένες στα δυτικά
παράλια της Μικράς Ασίας, απέναντι
από τη Λέσβο.
• Υπήρξε ένα απ’τα σημαντικότερα
ιστορικά κέντρα του Ελληνισμού της
Μ.Ασίας, το δεύτερο μετά την
Σμύρνη.
• Προέρχεται απ’την τούρκικη λέξη
ayva = κυδώνι

6. Στη Σμύρνη και στο Αϊβαλί - Μουσική: Δήμος
Μούτσης, Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου, Τραγούδι:
Δημήτρης Μητροπάνος
• Στη Σμύρνη και στo Αϊβαλί
και σ’ όλη την Ανατολή
δεν είχε τύχη ν’ ακουστεί τέτοιο
κακό
τέτοιο κακό και να γραφτεί
Είδα μαχαίρι και φωτιά
κι είδα παλάτια και γυφτιά
μα πολιτείες και χωριά
να ξεψυχούν, πρώτη φορά
Είδα κι αγάπες και ντροπές
να σβήνουνε σαν αστραπές
Είδα και ανθρώπους δίχως νου κι
άλλους να κλαιν
κι άλλους να κλαιν και να πονούν
Στη Σμύρνη και στ’ Αϊβαλί
και σ’ όλη την Ανατολή

7. Nίκος Ξυλούρης – Χίλια
μύρια κύμματα μακρυά
απ’το Αιβαλί
• Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί
Μέρες της αρμύρας κι ο ήλιος πάντα εκεί
με τα μακεδονίτικα πουλιά και τ’ αρμενάκια
που ελοξοδρόμησαν και χάσανε την Μπαρμπαριά
Πότε παραμονεύοντας τον πόρφυρα
το μαύρο ψάρι έρχεται φεύγει
μικραίνουν οι κύκλοι του
Χίλια μύρια κύματα μακριά τ’ Αϊβαλί

8. Παντελής Θαλασσινός – Τα σμυρνέικα
τραγούδια
• Ο Παντελής Θαλασσινός γεννήθηκε
στον Πειραιά στις 11 Ιουνίου του 1958
από γονείς νησιώτες. Ο πατέρας του
Μιχάλης κατάγεται από τη Χίο, κι η
μάνα του Ευαγγελία από τη Σέριφο.
• Το τραγούδι συμπεριλαμβάνεται στον
δεύτερο δίσκο του με τίτλο
“Αστρανάμματα” που περιείχε τα
τραγούδια “Κράτα για το τέλος” και
“Τα Σμυρναίικα τραγούδια”, που
ξανατραγουδήθηκαν από τη Χαρούλα
και το Γιώργο Νταλάρα αντίστοιχα.

9. • Το καθρεφτάκι σου παλιό
και πίσω απ' τη θαμπάδα
η Σμύρνη με το Κορδελιό
και η παλιά Ελλάδα
• Μουτζουρωμένο το γυαλί
μα πίσω απ' τους καπνούς του
βλέπει ο Θεός το Αϊβαλί και
σταματάει ο νους του
• Τα σμυρνέικα τραγούδια
ποιος σου τα 'μαθε
να τα λες και να δακρύζεις της
καρδιάς μου ανθέ

10. Το δίχτυ
Μεγάλοι μουσικοσυνθέτες και στιχουργοί όπως ο Νίκος
Γκάτσος, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Σταύρος Ξαρχάκος και
πολλοί ακόμη ,παρ’όλο που δεν έζησαν την εποχή της
καταστροφής της Μικράς Ασίας , εμπνεύστηκαν απο το
γεγονός .Θέλοντας ,λοιπόν, να εκφράσουν την
προσωπική τους θέση ως προς αυτό το ζήτημα ,
δημιούργησαν πλήθος τραγουδιών ‘’Το δίχτυ ‘’ σε
μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και στίχους Νίκου Γκάτσου
αποτελεί ένα από αυτά τα αριστουργηματα. Αρχικά
ερμηνεύτηκε από τον Τάκη Μπίνη ενώ επανεκτελέστηκε
από την Ρίτα Σακελλαρίου και άλλους.

11. Κάθε φορά που ανοίγεις δρόμο στη ζωή
μην περιμένεις να σε βρει το μεσονύχτι
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
έχε τα μάτια σου ανοιχτά βράδυ πρωί
γιατί μπροστά σου πάντα απλώνεται ένα δίχτυ
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
Αυτό το δίχτυ έχει ονόματα βαριά
που είναι γραμμένα σ’ επτασφράγιστο κιτάπι
άλλοι το λεν του κάτω κόσμου πονηριά
κι άλλοι το λεν της πρώτης άνοιξης αγάπη
Αν κάποτε στα βρόχια του πιαστείς
κανείς δε θα μπορέσει να σε βγάλει
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι
μονάχος βρες την άκρη της κλωστής
κι αν είσαι τυχερός ξεκινά πάλι

12. Ακόμη και σήμερα το γεγονός αυτό φαίνεται να απασχολεί αρκετούς
καλλιτέχνες . Έτσι, ακόμη πλάθονται νέα τραγούδια ώστε να μην
περάσει ποτέ στη λήθη και να αποδοθεί κάποιου είδους δικαιοσύνη
στη μνήμη όλων αυτών των ανθρώπων ,των οποίων οι ζωές
θυσιάστηκαν στο βωμό των πολιτικών συμφερόντων.

13. Το φως – Σοφία Μέρμηγκα
Από τη θεατρική παράσταση ‘’Σμύρνη μου αγαπημένη’’
- Φως από γη μακρινη απ’τον χαρτη σβηστη
μα που τοσο βαθια μιλαει στην ψυχη
για παντα θα ναι εκει
- ανοιξαν φτερα σε πηραν οι αγγελοι μακρια
ποταμι που κυλαει η μοναξια
να θυμασαι μην ξεχνας
- ανοιξαν φτερα τα χρονια μας πεταξαν μακρια
αναμνηση που καιει την καρδια
να θυμασαι μην ξεχνας
- μια ζωη σημαδεμενη
με ελπιδα πια χαμενη
τι μπορει να περιμενει τι;
της ανατολης τ’αγερι
μαγικα θε να σου φερει
Ό,τι πια δεν καρτερεις να ‘ρθει
- φως από γη μακρινη
από άλλη εποχη παντα θα ‘ναι εκει
στα ονειρα μου
- φως από γη μακρινη
που δεν εχει φωνη ειμαι γω κι εισαι εσυ

14. Μάνα μου Ελλάς
• Τα ψεύτικα τα λόγια τα
μεγάλα
• μου τα ‘πες με το πρώτο
σου το γάλα.
• Μα τώρα που ξυπνήσανε
τα φίδια
• εσύ φοράς τα αρχαία σου
στολίδια
• και δε δακρύζεις ποτέ σου
μάνα μου Ελλάς
• που τα παιδιά σου
σκλάβους ξεπουλάς.
• Τα ψεύτικα τα λόγια τα
μεγάλα
• μου τα ‘πες με το πρώτο
σου το γάλα.
• Μα τότε που στη μοίρα
μου μιλούσα
• είχες ντυθεί τα αρχαία
σου τα λούσα
• και στο παζάρι με πήρες
γύφτισσα μαϊμού
• Ελλάδα Ελλάδα μάνα του
καημού.
• Τα ψεύτικα τα λόγια τα
μεγάλα
• μου τα ‘πες με το πρώτο
σου το γάλα.
• Μα τώρα που η φωτιά
φουντώνει πάλι
• εσύ κοιτάς τα αρχαία σου
τα κάλλη
• και στις αρένες του
κόσμου μάνα μου Ελλάς
• το ίδιο ψέμα πάντα
κουβαλάς.

15. • Οι Rotting Christ είναι ένα ελληνικό μέταλ
συγκρότημα, το οποίο ιδρύθηκε το 1988,
στην Αθήνα από τους αδερφούς Σάκη και
Θέμη Τόλη.
• Το τραγούδι Orders from the dead ανήκει
στον δίσκο «Defixiones, Will and
Testament», της avant-garde
τραγουδίστριας Diamanda Galas, ενώ το
συγκρότημα κατάφερε να εκδώσει στον
δίσκο του Aealo μια αντάξια διασκευή.

16. • The world is going up in flames ο κόσμος φλέγεται
• But these flames are not new to our dead αλλά αυτές
οι φλόγες δεν είναι καινούριες στους νεκρούς μας
• Our dead did cry their final prayer in those flames
Our dead did sing their last lullaby in those flames
οι νεκροί μας κλάψανε την τελευταία τους προσευχή
σ'αυτές τις φλόγες
οι νεκροί μας τραγούδησαν το τελευταίο τους
νανούρισμα σ'αυτές τις φλόγες
• Our dead prayed to our infidelite God in those flames
Our dead whispered a last goodbye to their mother in
those flames
οι νεκροί μας προσευχήθηκαν στον προδότη Θεό μας
σ'αυτές τις φλόγες
οι νεκροί μας ψιθύρισαν το τελευταίο αντίο στη
μητέρα τους
σ'αυτές τις φλόγες
• "της είπα, μάνα, μη σκιάζεσαι, θα γυρίσουμε...έχε
γεια... Μάνα..'‘
‘

17. "Για όνομα του Χριστού μη μας αφήσετε
έχουμε μωρά μαζί μας, έχουμε γερόντους, κορίτσια...
είστε υπεύθυνοι! Ναύαρχε! Ναύαρχε! Φωτιά! φωτιά!'‘
μας προδώσανε, μας ξεπουλήσανε
πανάθεμά τους!
Ναύαρχε... τι κάνεις;
Ναύαρχε... σώστε μας! Φωτιά! φωτιά!
• They saw the world is going up in flames
buried, not yet dead inside the pits engraved Είδαν τον κόσμο να φλέγεται
θαμμένοι, όχι ακόμη πεθαμένοι μέσα στους λάκκους χαραγμένα:
Γκιαούρη, προδότη: Ο Θεός μας σε έχει διαλέξει για
να πεθάνεις''

18. «…Ζουμπούλια μην ανοίξετε, πουλιά μην κελαηδείτε
να κλαίτε τα στρατεύματα και να τα λυπηθείτε…
Νάχε μαυρίσει η μαύρη γη,
να μη βγάλει χορτάρι,
όταν εξεκινούσανε να πάνε στου Κεμάλη.
Και η Τουρκιά ήταν πολλή και πήρεν τζη ‘ποπίσω
και ο Κεμάλης είπενε κιανένα δε θ’ αφήσω.
Καθώς αστράφτει και βροντά και ρίχνει κοκοσάλι
επέφταν οι οβίδες του του σκύλου του Κεμάλη.
Και ρίχνει χάμαι τα παιδιά
τ’ αλαργοξορισμένα
κι άλλα εμένανε νεκρά, κι άλλα τραυματισμένα…»
Μουσική σύγχρονη της
καταστροφής της Μικράς
Ασίας

19. Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι
Το τραγούδι αυτό είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι της
Σμύρνης. Γνωστότερες εκτελέσεις του τραγουδιού είναι αυτές
του Γιώργου Μπαγιώκη και του περίφημου Χρόνη Αηδονίδη
Η ετυμολογική σημασία της τουρκικής λέξης γιαγκίνι είναι
πυρκαγιά

20. Σαν της Σμύρνης το γιαγκίνι
στο ντουνιά δεν έχει γίνει
κάηκε και `γινε στάχτη
κι έβγαλ’ ο Κεμάλ το άχτι
Κάηκε κι ένα σχολείο
που `ταν Παρθεναγωγείο
κάηκε και μια δασκάλα
που `ταν άσπρη σαν το γάλα
Κάηκε το Σταυροδρόμι
κι ο Μπουγιούκ –ντερές ακόμη
Σμύρνη φτωχομάνα Σμήρνη
που `ναι η ομορφιά σου εκείνη!

21. Κάηκε μια συνοικία
• Λαϊκός δημιουργός με τη χαρακτηριστική βραχνή φωνή, ο Γιώργος Μουφλουζέλης
γεννήθηκε το 1912 στη Μυτιλήνη, από οικογένεια φτωχική. Από το σχολείο τον
σταμάτησε ο πατέρας του μετά τη δευτέρα δημοτικού για να δουλέψει, και μάλιστα
πολύ σκληρά για ένα παιδί της ηλικίας του, στην οικοδομή. «Στη ζωή μου μαρτύρησα
από παιδί» θα πει. «Τότες τα γιαπιά δεν ήταν σαν τα σημερινά. Πολλές φορές
κουβαλάγαμε πέτρες από εκατό μέτρα μακριά. Ούτε στον εχτρό σου...».Έτσι, ο
αγώνας για το μεροκάματο άρχισε νωρίς για το «Γιωργέλι», ένας αγώνας που θα
συνεχιστεί όμως και σε όλη του τη ζωή, είτε ως χτίστης είτε ως μουσικάντης,
αργότερα.
• Άφησε σημαντικά τραγούδια, όπως «Ο ψαράς μέσα στη χώρα», «Εγώ δεν έχω βγάλει
το σχολείο» (το οποίο ερμήνευσε αργότερα και ο Γιώργος Νταλάρας), «Κάηκε μια
συνοικία» κ.ά. Ο δίσκος «50 Χρόνια Ρεμπέτικο Τραγούδι» πέτυχε ρεκόρ πωλήσεων και
είναι ο πρώτος πλατινένιος δίσκος στην ιστορία της ελληνικής δισκογραφίας. Πέθανε
στο Γαλάτσι.
• Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έπαιζε και πάλι μπουζούκι στη Μυτιλήνη και στα γύρω
χωριά. Ήταν και αυτή μια πολύτιμη εμπειρία για το νεαρό Γιώργη, γιατί εκείνη την
εποχή απαγορευόταν να βγάλει πιατάκι, μια και αυτό θεωρείτο επαιτεία.

22. Από μιαν απροσεξία κάηκε μια συνοικία
κάηκε ένα σταυροδρόμι που ανταμώνανε οι δρόμοι
Κάηκε κι ένα σχολείο που `ταν ορφανοτροφείο
κάηκε και μια δασκάλα με τα μάτια τα μεγάλα
κάηκε και μια δασκάλα που `ταν άσπρη σαν το γάλα
Δυο αδέρφια τα καημένα στη φωτιά αγκαλιασμένα
από μια λογομαχία μια μεγάλη αδικία
από μιαν απροσεξία μια μεγάλη αδικία

23. Πηγές
• ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• www.palmografos.com
• Wikipedia.com
• Youtube.com
• www.songlyrics.com
• www.greekalert.com
• www.allmusic.com
• http://www.pyxida.gr/index.
php?option=com_content&v
iew=article&id=219:-
&catid=13:2009-12-15-17-
10-19&Itemid=195
Μιχαέλα Ξυνού
Ηλιάννα Μούκα