αφηγηματικές τεχνικές

1. ΛογοτεχνίαΛυκείου:Αφηγηματικέςτεχνικές–
Αφηγηματικοίτρόποι

2. Αφηγηματικέςτεχνικές
 Ο αφηγητής
 Το είδος της αφήγησης (δηλαδή, οι αφηγηματικοί τρόποι)
 Η οπτική γωνία
 Η εστίαση
 Ο χρόνος της αφήγησης
 Ο ρυθμός της αφήγησης

3. Αφηγηματικοίτρόποι
 Αφήγηση (= διήγηση των γεγονότων από τον αφηγητή)
 Διάλογος
 Περιγραφή (= περιγραφή τοπίων, τόπων και προσώπων)
 Σχόλια
 Ελεύθερος Πλάγιος Λόγος
 Εσωτερικός μονόλογος

4. Αφηγηματικοίτρόποι
 Διήγηση – Μίμηση
 Όταν ο τριτοπρόσωπος αφηγητής ενσωματώνει τις φωνές
όλων των προσώπων στη δική του, μεταφέροντας τα λόγια
τους σε πλάγιο λόγο ή σε ελεύθερο πλάγιο λόγο, και
αποφεύγει την καταγραφή διαλόγων ή έστω την παράθεση σε
ευθύ λόγο όσων λένε τα άλλα πρόσωπα, έχουμε διήγηση.
 Ενώ όταν ο αφηγητής είναι πρωτοπρόσωπος ή
τριτοπρόσωπος αλλά παραθέτει σε ευθύ λόγο τα όσα λένε τα
άλλα πρόσωπα, έχουμε μίμηση, εφόσον ακούγονται αυτούσιες
οι φωνές των πρωταγωνιστών της ιστορίας.
 Οι αφηγηματικοί τρόποι θα πρέπει να διακρίνονται από τους
εκφραστικούς τρόπους. Όταν αναζητούμε τους εκφραστικούς
τρόπους, αναζητούμε ουσιαστικά το πώς λέγεται κάτι, τα
σχήματα λόγου δηλαδή που χρησιμοποιεί ο αφηγητής, και
ό,τι άλλο σχετίζεται με την ιδιαιτερότητα της έκφρασής του.

5. Αφηγηματικέςτεχνικές
Είδοςαφηγητήανάλογαμετη
συμμετοχήτουσταγεγονότα:
 Ομοδιηγητικός αφηγητής: Ο αφηγητής αυτού του είδους
αποτελεί ένα από τα πρόσωπα της
ιστορίας.δραματοποιημένος
 Μπορεί να είναι είτε ο πρωταγωνιστής της ιστορίας, ο
βασικός, δηλαδή, ήρωας, είτε ένα από τα δευτερεύοντα
πρόσωπα (αφηγητής-παρατηρητής/θεατής ή αυτόπτης
μάρτυρας)
 Σε περίπτωση που ο αφηγητής αυτός είναι ο πρωταγωνιστής
της ιστορίας, τότε χαρακτηρίζεται αυτοδιηγητικός.
 Ετεροδιηγητικός αφηγητής (μη
δραματοποιημένος/απρόσωπος): Ο αφηγητής αυτού του
είδους αφηγείται μια ιστορία στην οποία δεν έχει καμία
συμμετοχή. Αφηγείται συνήθως σε τρίτο πρόσωπο και
συμπίπτει με τον «παντογνώστη αφηγητή».

6. Αφηγηματικέςτεχνικές
Είδοςαφηγητήανάλογαμετην
οπτικήγωνία:
 Αφηγητής-Θεός: Είναι ο παντογνώστης αφηγητής που
εποπτεύει τα πάντα, αλλά δεν μετέχει στη δράση, δεν
είναι δηλαδή ένα από τα πρόσωπα της ιστορίας.
 Αφηγητής-άνθρωπος: Ο αφηγητής αυτού του είδους έχει
περιορισμένη γνώση των πραγμάτων, εφόσον γνωρίζει
τόσα μόνο όσα μπορεί να γνωρίζει ένα από τα πρόσωπα
της ιστορίας.

7. Αφηγηματικέςτεχνικές
Είδοςαφηγητήανάλογαμετο
αφηγηματικόεπίπεδοστοοποίο
ανήκει:
 Εξωδιηγητικός αφηγητής: Εξωδιηγητικός ονομάζεται ο
κύριος αφηγητής της ιστορίας -αφηγητής πρώτου
βαθμού- ο οποίος είτε διηγείται μια ιστορία στην οποία
δεν έχει συμμετοχή εξωδιηγητικός-ετεροδιηγητικός, είτε
τη δική του ιστορία εξωδιηγητικός-ομοδιηγητικός.
 Ενδοδιηγητικός αφηγητής: Ενδοδιηγητικός ονομάζεται ο
αφηγητής που αποτελεί πρόσωπο της κύριας ιστορίας
και μέσα στο πλαίσιο αυτής διηγείται μια άλλη
εγκιβωτισμένη ιστορία, και κατ’ αυτό τον τρόπο γίνεται
αφηγητής δεύτερου βαθμού. Η εγκιβωτισμένη αυτή
ιστορία μπορεί να αφορά το ίδιο το πρόσωπο, οπότε να
λειτουργεί ως ομοδιηγητικός αφηγητής, ή να αποτελεί μια
ιστορία στην οποία δεν έχει καμία προσωπική
συμμετοχή, οπότε να λειτουργεί
ως ετεροδιηγητικός αφηγητής.

8. ΑΡΑ
ΔΙΗΓΗΣΗ ΜΙΜΗΣΗ 1 ΜΙΜΗΣΗ 2 ΜΙΜΗΣΗ 3
Αφηγείται ένας
απρόσωπος αφηγητής
με τη δική του φωνή μόνο
σε γ΄ προσωπο, σαν
παντογνώστης
παρατηρητής.
Αφηγείται ένα
πλαστό-φανταστικό
πρόσωπο σε
α΄πρόσωπο
(συνηθέστερα) ή σε
γ΄πρόσωπο.
(Μεικτός τρόπος)
Εναλλάσσεται η
Αφήγηση με το
Διάλογο. Αφηγείται
ένας αφηγητής
(απρόσωπος ή
πλαστός) και
παρεμβάλλονται άλλα
πρόσωπα που
διαλέγονται σε ευθύ
λόγο.
Υπάρχει μόνο Διάλογος
και απουσιάζει εντελώς
ο αφηγητής.
αμφισβητούμενη
παντογνωσία, φόρτωμα
κειμένου με σχόλια και
αναλύσεις, χρήση από
παλαιότερους
μυθιστοριογράφους
αμεσότητα λόγου,
δύναμη
προσωπικής
μαρτυρίας ,μετάδοσ
η περιορισμένης
εμπειρίας
προσώπου
χρήση στα
περισσότερα
διηγήματα και στο
μυθιστόρημα
καθαρά θεατρική
τεχνική ( κάποτε και
στο σύγχρονο διήγημα)

9. ΚΑΙΛΑ ΛΑ ΛΑ

10. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

11. 1.Ναεντοπίσετετοντύποτου
αφηγητήωςπροςτησυμμετοχή
τουστηνιστορία(ομοδιηγητικός,
ετεροδιηγητικός)
 α. Την πέρασε την ζωή του κι ο γέρος ο Ανέστης στη
ξενιτιά, ζωή παραδαρμένη, καραβοτσακισμένη ζωή. Όχι
δα και πως τη μάδησε την ψυχή του η φτώχεια, που
μάλαμα έπιανε και κάρβουνο γινότανε. Από τέτοιους
πόνους η ψυχή του δεν έπαιρνε. Τον κρυφότρωγε όμως
πάντα της πατρίδας ο ακοίμητος ο καημός, και σαν είδε κι
απόειδε πως ελπίδα πια δεν του απόμεινε, σαν άρχισε κι
ένοιωθε στα γέρικα στήθια του την ανατριχίλα του χάρου,
το ’καμε απόφαση και τράβηξε κατά τα παιδιακίσια
λημέρια του.
Η λαχτάρα του γερο Ανέστη, Αργύρης Εφταλιώτης

12. 1.Ναεντοπίσετετοντύποτου
αφηγητήωςπροςτησυμμετοχή
τουστηνιστορία(ομοδιηγητικός,
ετεροδιηγητικός)
 β. Κάτω από τον κρημνόν, οπού βρέχουν τα κύματα, όπου
κατέρχεται το μονοπάτι, το αρχίζον από τον ανεμόμυλον
του Μαμογιάννη, οπού αντικρίζει τα Μνημούρια, και
δυτικώς, δίπλα εις την χαμηλήν προεξοχήν του γιαλού,
την οποίαν τα μαγκόπαιδα του χωρίου, οπού δεν παύουν
από πρωίας μέχρις εσπέρας, όλον το θέρος, να
κολυμβούν εκεί τριγύρω, ονομάζουν το Κοχύλι —φαίνεται
να έχη τοιούτον σχήμα— κατέβαινε το βράδυ βράδυ η
γρια-Λούκαινα, μία χαροκαμένη πτωχή γραία, κρατούσα
υπό την μασχάλην μίαν αβασταγήν, δια να πλύνη τα
μάλλινα σινδόνιά της εις το κύμα το αλμυρόν, […]
Το μοιρολόγι της φώκιας, Αλ. Παπαδιαμάντης

13. 1.Ναεντοπίσετετοντύποτου
αφηγητήωςπροςτησυμμετοχή
τουστηνιστορία(ομοδιηγητικός,
ετεροδιηγητικός)
 γ. Οι ώρες που περνούσα με την μητέρα μου ήταν
γεμάτες μυστήριο. Καθόμασταν ο ένας αντίκρα στον άλλο,
εκείνη σε καρέκλα πλάι στο παράθυρο, εγώ στο σκαμνάκι
μου, κι ένιωθα, μέσα στη σιωπή, το στήθος μου να γεμίζει
και να χορταίνει, σαν να’ ταν ο αγέρας ανάμεσά μας και
βύζαινα. Από πάνω μας ήταν η γαζία, κι όταν ήταν
ανθισμένη, η αυλή μοσκομύριζε. Αγαπούσα πολύ τα
ευωδάτα κίτρινα λουλούδια της, τά ’βαζε η μητέρα μου
στις κασέλες και τα εσώρουχά μας, τα σεντόνια μας όλη
μου η παιδική ηλικία μύριζε γαζία.
Αναφορά στον Γκρέκο [ Η μητέρα μου], Ν. Καζαντζάκης

14. 1.Ναεντοπίσετετοντύποτου
αφηγητήωςπροςτησυμμετοχή
τουστηνιστορία(ομοδιηγητικός,
ετεροδιηγητικός)
 δ. Προχωρούσαμε αμίλητοι μέσα από τα στενά δρομάκια
του χωριού. Τα σπίτια μαυρολογούσαν ολοσκότεινα,
κάπου ένα σκυλί γάβγιζε, κάποιο βόδι αναστέναζε.
Κάποτε μας έρχουνταν στο φύσημα του αγέρα εύθυμα,
αναβρυτά, σαν παιχνιδιάρικα νερά, τα κουδουνάκια της
λύρας.ΝΒγήκαμε από το χωριό, πήραμε το δρόμο κατά το
ακρογιάλι μας.
— Ζορμπά, είπα, για να κόψω τη βαριά σιωπή, τι αγέρας
είναι ετούτος; Νοτιάς; […]
Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά, Ν. Καζαντζάκης

15. ΟΠΤΙΚΗ
ΓΩΝΙΑ/ΕΣΤΙΑΣΗ
 Οπτική γωνία
 Η έννοια της οπτικής γωνίας αφορά το «ποιος βλέπει» την
ιστορία, μέσα, δηλαδή, από τα μάτια ποιου προσώπου
παρακολουθούμε τα γεγονότα.
 Εστίαση
 Η εστίαση σχετίζεται με την απόσταση που παίρνει ο
αφηγητής από τα πρόσωπα της αφήγησης.

16. ΕΣΤΙΑΣΗ
 Αφήγηση χωρίς εστίαση (μηδενική εστίαση): Σε μια τέτοια αφήγηση ο
αναγνώστης έχει πρόσβαση σε κάθε πιθανή πληροφορία είτε αυτή
αφορά τις σκέψεις των ηρώων είτε των γεγονότων. Ο αφηγητής είναι
παντογνώστης και γνωρίζει περισσότερα από οποιοδήποτε πρόσωπο
της ιστορίας.
 Αφήγηση με εσωτερική εστίαση: Η θέαση της ιστορίας είναι
περιορισμένη και ανήκει σε ένα από τα πρόσωπα του έργου. Η
εστίαση αυτού του είδους μπορεί να είναι: «σταθερή», με το σύνολο
του αφηγηματικού υλικού να δίνεται από ένα μόνο πρόσωπο,
«μεταβλητή», με εναλλαγή των προσώπων που αφηγούνται, και
«πολλαπλή», με το ίδιο γεγονός να παρουσιάζεται από διάφορα
πρόσωπα της ιστορίας.
 Αφήγηση με εξωτερική εστίαση: Σε αυτού του είδους την αφήγηση ο
αφηγητής «λέει» λιγότερα από όσα πιθανώς γνωρίζει κάποιο από τα
αφηγηματικά πρόσωπα, ως εκ τούτου, οι ήρωες της ιστορίας δρουν
χωρίς ο αναγνώστης να έχει πρόσβαση στις σκέψεις ή στις προθέσεις
τους. Πρόκειται για ένα είδος αφήγησης που επιλέγεται σε
αστυνομικά μυθιστορήματα και έργα μυστηρίου.

17. ΕΣΤΙΑΣΗ